Za aha birimu

Za ahari Ebirimu

EKICWEKA C’OKWEGA 20

Ekitabo c’Okushururwa nikigamba ki aha bangi ba Ruhanga?

Ekitabo c’Okushururwa nikigamba ki aha bangi ba Ruhanga?

“Yabateranira omu mwanya oguri kwetwa Haramagedoni omu Ruheburayo.”​—KUSH 16:16.

ECESHONGORO CA 150 Sherura Ruhanga Akucungure

EMPINYE *

1. Ekitabo c’Okushururwa nikigamba kita aha bahereza ba Ruhanga?

 EKITABO c’Okushururwa nikigamba ku Obukama bwa Ruhanga bwatandikire kutegeka kandi ku Sitane yabingirwe omu iguru. (Kush 12:1-9) Ebyo bikatuma omu iguru habamu obusinge konka omu nsi habamu ebizibu. Ahabw’enki? Ni ahabw’okuba Sitane ayine ekiniga kandi natahirira abahereza ba Yehova omu nsi.​—Kush 12:12, 15, 17.

2. Ni enki ekirije kutukwasa kuguma tuhamire?

2 Ni bata oku turi kubasa kuguma tuhamire n’obu Sitane yakutugeza? (Kush 13:10) Ekintu kimwe ekirije kutukwasa ni okumanya ebirije kubaho omu biro by’omu misho. Ecokureberaho: Omu Kushururwa entumwa Yohana akagambamu emigisha myingi eyi turije kutunga omu biro by’omu misho. Emwe omuri eyo migisha ni okwihaho abangi ba Ruhanga. Reka tushwijume oku ekitabo c’Okushururwa kiri kugamba ahari abo bangi ba Ruhanga n’ekirije kubahikaho.

ABANGI BA RUHANGA NIBAGAMBWAHO OMU BIMANYISO

3. Ni biha bimanyiso bimwe ebi ekitabo c’Okushururwa kiri kugamba?

3 Omu runyiriri rw’okubanza rw’ekitabo c’Okushururwa nihatugambira ku ebi twaza kushoma biri omu “bimanyiso.” (Kush 1:1) Abangi ba Ruhanga nibagambwaho omu muringo gw’akamanyiso. Bwanyima, nitushoma aha nyamishwa eziri kugeranisa abangi ba Ruhanga. Ecokureberaho: Nitushoma aha ‘nyamishwa eri kutuhuka omu nyanja. Eyine amahembe ikumi n’emitwe mushanju.’ (Kush 13:1) Eyo nyamishwa nekuratana n’endijo ‘eri kuruga omu itaka.’ Eyo nyamishwa negamba nk’ekijoka kandi ‘eyiha omuriro omu iguru egunaga ahaasi.’ (Kush 13:11-13) Bwanyima nitushoma aha nyamishwa endijo ‘eri kutukura’ kandi maraya agishutamiho. Ezo nyamishwa oku ziri ishatu nizigeranisa abangi ba Ruhanga abatwire nibamurwanisa n’Obukama bweye kumara emyaka myingi. Obwe rero eco nikitugasira twabamanya.​—Kush 17:1, 3.

ENYAMISHWA MPANGO INA

“Ziri kuruga omu nyanja.” (Dan 7:1-8, 15-17) Nizigeranisa obutegeki bwa nyinensi obwategekire kandi bukahiganisa abahereza ba Ruhanga kwiha omu bwire bwa Daniyeli. (paragurafu ya 4 na 7)

4-5. Ni bata oku ebiri omuri Daniyeli 7:15-17 biri kutukwasa kushoborocerwa ebiri omu kitabo c’Okushururwa?

4 Mbere y’okumanya abangi ba Ruhanga, tushemerire kubanza twamanya eki eyo ngambo y’ebimanyiso eri kumanyisa. Ekiri kubasa kutukwasa ni okureka Bibuli ekeshoborora. Ebimanyiso byingi ebiri kurebeka omu kitabo c’Okushururwa nibigambwaho n’omu bindi bitabo bya Bibuli. Ecokureberaho: Omuhanuzi Daniyeli ‘akarota ekiroto kandi yayerekwa enyamishwa mpango ina ezitari kushushana ziri kuruga omu nyanja.’ (Dan 7:1-3) Daniyeli akagamba eki biri kumanyisa. Ezo nyamishwa mpango nizigeranisa “abagabe” bana ninga obutegeki buna. (Shoma omuri Daniyeli 7:15-17.) Okumanya eco nikitukwasa kumanya ku enyamishwa eziri kugambwa omu kitabo c’Okushururwa na zo ziri kugeranisa obutegeki.

5 Reka tushwijume bumwe omu bumanyiso oburi kugambwa omu kitabo c’okushururwa. Twaba turi kubishwijuma nitwija kureba oku Bibuli eri kutukwasa kushoborocerwa eki obwo bumanyiso buri kumanyisa. Twaza kutandika turi kureba eby’enyamishwa. Twaza kubanza turebe eki ziri kugeranisa. Bwanyima, nitwija kureba ekirije kuzihikaho. Nitwija kuhendera turi kureba oku biri kutukwataho.

ABANGI BA RUHANGA BAKAMANYWA

ENYAMISHWA Y’EMITWE MUSHANJU

“Neruga omu nyanja” kandi eyine emitwe mushanju, amahembe ikumi n’ebirunga ikumi. (Kush 13:1-4) Negeranisa obugabe bwona obwategekire abantu okuhisya hati. Emitwe mushanju negeranisa obugabe bwa nyinensi mushanju obwahiganisize abahereza ba Ruhanga. (Paragurafu ya 6-8)

6. Enyamishwa y’emitwe mushanju eri kugambwa omu kitabo c’Okushururwa 13:1-4 negeranisa ki?

6 Enyamishwa y’emitwe mushanju negeranisa ki? (Shoma omu Kushururwa 13:1-4.) Eyo nyamishwa neshusha n’engwe konka ebigere byayo biri nk’eby’edubu, omunwa gwayo ni nk’entare, kandi eyine amahembe ikumi. Ebyo byona ni byo biri kugambwa aha nyamishwa eziri kugambwa omu kitabo ca Daniyeli ekicweka ca 7. Konka eyo nyamishwa eri kugambwa omu kitabo c’Okushururwa eyine ebimanyiso byona by’enyamishwa eziri kugambwa omu kitabo ca Daniyeli. Egi nyamishwa teri kugeranisa obutegeki bumwe ninga shi obugabe bumwe. Yohana akagamba ku eri kutegeka “enganda zona, abantu, endimi n’amahanga.” Obwe rero eshemerire kuba eri kukira obutegeki bw’ihanga rimwe. (Kush 13:7) Eyo nyamishwa negeranisa obutegeki bwona obwategekire abantu kuhisa na hati. *Mub 8:9.

7. Emitwe mushanju y’enyamishwa negeranisa ki?

7 Eki emitwe mushanju eri kugeranisa? Omu Kushururwa ekicweka ca 17 nihatukwasa kutunga ecokugarukamu ahakuba nihagamba ekishushani ekiri kugambwa omu Kushururwa ekicweka ca 13. Omu Kushururwa 17:10, nihagira hati: “Kandi ni bo bagabe mushanju; ahari bo batano bakagwa, omwe ariho, ondijo takizire; ku ariyija, ashemerire kugumaho omwanya muce.” Obugabe mushanju obu Sitane yakoresize nibugeranisa “emitwe,” ahakuba bukaba bwine amani mingi. Obwo ni obugabe bw’ensi obwahiganisize abahereza ba Ruhanga. Omu bwire bwa Yohana, butano bukaba bwategekire, ari bwo: Misiri, Asiriya, Babuloni, Bumedi na Buperesi, na Bugurika. Obugabe bwa Nyinensi bwa Roma, bukaba bucategeka obu Yohana yatungire okorekwa. Mbwenu shi ni buha bugabe obwabire burije kuba obwa mushanju kandi obw’aha muheru?

8. Omutwe gwa mushanju gw’enyamishwa nigugeranisa ki?

8 Nk’oku turije kukireba, obuhanuzi bw’omu kitabo ca Daniyeli nibutukwasa kumanya omutwe gwa mushanju gw’enyamishwa kandi ari go ogw’aha muheru. Mbwenu shi ni buha butegeki bwa Nyinensi oburi kutegeka omuri obu bwire bw’aha muheru ni okugambwa “izoba rya Mukama”? (Kush 1:10) Ni obutegeki bwa Bungereza na Amerika. Obwe rero nitubasa kuhendera turi kugamba ku obutegeki bwa Bungereza na Amerika, ari bwo mutwe gwa mushanju oguri kugambwa omu Kushururwa 13:1-4.

ENYAMISHWA EYINE AMAHEMBE ABIRI NK’AG’OMWANA GW’ENTAMA

Ekaruga “okuzimu” kandi negamba “nk’ekijoka.” “Neyiha omuriro omu iguru gugwa ahaasi” kandi nekora obumanyiso nk’‘omuhanuzi w’ebishuba.’ (Kush 13:11-15; 16:13; 19:20) Enyamishwa eyine amahembe abiri n’omuhanuzi w’ebishuba ari we Bungereza na Amerika, akabihabiha abatura omu nsi kandi yabagambira ngu bakore ekishushani c’enyamishwa eyine emitwe mushanju n’amahembe ikumi. (paragurafu ya 9)

9. Enyamishwa eyine amahembe abiri nk’“ag’Omwana gw’entama” negeranisa ki?

9 Nambwenu omu Kushururwa ekicweka ca 13 nihatugambira ku omutwe gwa mushanju ari go Bungereza na Amerika, guri enyamishwa eyine “amahembe abiri nk’ag’Omwana gw’entama negamba nk’ekijoka.” Eyo nyamishwa “nekora obumanyiso bukuru nangwa n’okwiha omuriro omu iguru gukagwa ahaasi omu misho g’abantu.” (Kush 13:11-15) Omu Kushururwa ekicweka ca 16 n’eca 19 nihagamba ku eyo nyamishwa eri “omuhanuzi w’ebishuba.” (Kush 16:13; 19:20) Daniyeli akagamba ekintu ekiri nk’eco ari kugamba ku obutegeki bwa Nyinensi bwa Bungereza na Amerika bwabire burije kureta “okucwecerera okuri kutinisa.” (Dan 8:19, 23, 24.) Eco ni co ecabireho omu Rutaro rwa kabiri rw’Ensi yona. Ebisasi bibiri ebyatumire orwo rutaro rwahwa, abanyasayansi b’omuri Bungereza na Amerika bakwatanisize ni bo ababikozire. Ahakuba obutegeki bwa Nyinensi bwa Bungereza na Amerika ari bwo bwaresireho ebyo bisasi, bukashusha nk’‘obwayiha omuriro omu iguru gukagwa ahaasi.’

ENYAMISHWA ERI KUTUKURA

Maraya ninga shi Babuloni orurembo orukuru agishutamiho. Eyo nyamishwa negambwaho nk’omugabe wa munana. (Kush 17:3-6, 8, 11) Omu kubanza maraya akaba nategeka enyamishwa, konka bwanyima ekamwehindukana yamucwecereza. Maraya nageranisa amadini gona ag’ebishuba. Enyamishwa eri kutukura negeranisa Ekitongore c’amahanga ageterine ekiri kushagika obutegeki. (paragurafu ya 10 na 14-17)

10. “Ekishushani c’enyamishwa” nikigeranisa ki? (Okushururwa 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

10 Bwanyima nitushoma aha ndijo nyamishwa. Eyo nyamishwa eri hihi kushushana n’ey’emitwe mushanju konka yo netukura. Neyetwa “ekishushani c’enyamishwa” kandi negambwaho nk’“omugabe wa munana.” * (Shoma omu Kushururwa 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) Bibuli negamba ku ogo “mugabe” yabireho, bwanyima akarugaho, rero ku hahwireho obwire yagaruka. Mazima eco nikishoborora ge Ekitongore ec’amahanga ageterine, ekiri kushagika obutegeki bw’ensi! Omu kubanza kikaba nicetwa Ekitongore c’obumwe bw’amahanga. Bwanyima kikabura omu Rutaro rwa kabiri rw’Ensi yona. Ku hahwireho obwire kikagaruka kiri Ekitongore c’amahanga ageterine.

11. Ni enki eki abategeki bari kukora kandi ahabw’enki tutashemerire kutina?

11 Enyamishwa ninga obutegeki nibikoresa ebishuba kugira ngu biretere abantu kuhiganisa abahereza ba Yehova. Omu buryo bw’akamanyiso nibaba bari nk’abari kuteraniza hamwe abagabe b’ensi, omu rutaro rwa Haramagedoni, ari rwo “kiro kikuru ca Ruhanga Owobushoborozibwona.” (Kush 16:13, 14, 16) Konka titushemerire kutina. Yehova Ruhanga witu ow’amani nayija kugira eki yakora kugira gu acungure abari kushagika obutegeki bweye.​—Ezk 38:21-23.

12. Ni enki ekirije kuhika aha nyamishwa zona?

12 Ni enki ekirije kuhika aha nyamishwa zona? Omu Kushururwa 19:20 nihagarukamu hati: “Enyamishwa eyo yakwatwa hamwe n’omuhanuzi w’ebishuba, owabire akora obumanyiso omu misho gayo, nabibihabihesa abo abine akamanyiso k’enyamishwa n’abari kuramya ekishushani cayo. Abo bombi banagwa omu nyanja eri kwakamu omuriro n’obuganga bw’ekibiriti bahurire.” Rero obwire obu abo bangi ba Ruhanga bariba bacategeka, nayija kubacwecereza ebiro byona.

13. Ni kiha kigezo eki obutegeki buri kuhisa aha Bakristo?

13 Ebyo nibitukwataho bita? Nk’Abakristo tushemerire kugumizamu kuba abesigwa ahari Ruhanga n’aha Bukama bweye. (Yoh 18:36) Kugira ngu ebyo tubihikeho tushemerire kugumizamu kwerinda kwejwanga omu by’obutegeki. Konka eco nikibasa kutugumira ahakuba obutegeki bw’ensi nibwenda ngu tubushagike omu bwijwire, omu bigambo n’omu bikorwa. Abari kuhanika bakabushagika nibatunga akamanyiso k’enyamishwa. (Kush 13:16, 17) Konka Yehova tarije kwikiriza abari kutebwaho ako kamanyiso kandi nibija kuferwa ekiconco c’amagara agatahwaho. (Kush 14:9, 10; 20:4) Obwe rero ni yo nshonga tutashemerire kugwera orubaju omu by’obutegeki, n’obu bakuba bari kutugema kukikora!

OKWIHWAHO KWA MARAYA

14. Ni kiha kintu ekiri kutangaza eki Yohana yabwine nk’oku biri kugambwa omu Kushururwa 17:3-5?

14 Entumwa Yohana akagamba ku yabwine ekintu “ecamutangarize.” Eco kintu ni kiha? Ni omukazi owabire ashitami aha nyamishwa. (Kush 17:1, 2, 6) Ni maraya kandi izina rye ni “Babuloni orurembo orukuru. Nashambana n’abagabe b’ensi.”​—Shoma omu Kushururwa 17:3-5.

15-16. “Babuloni orurembo orukuru,” ni enki kandi nitukimanya tuta?

15 “Babuloni orurembo orukuru” ni enki? Ogu mukazi tari kugeranisa obutegeki ahakuba nagambwaho ku nashambana n’abategeki b’ensi. (Kush 18:9) Ahakuba ari kugambwaho ku ashitami aha nyamishwa, nicereka ku ari kugezaho kutegeka abategeki omu buryo bw’akamanyiso. Nambwenu ogo mukazi tari kugeranisa abashubuzi b’abanyamururu b’omuri egi nsi ya Sitane. Nibagambwaho ahandi omu Kushururwa kandi nibetwa “abashubuzi b’ensi.”​—Kush 18:11, 15, 16.

16 Ekigambo “maraya” nikikoresibwa omu Byahandikirwe kiri kumanyisa abari kwetwara nk’abari kuramya Ruhanga, konka ari banywani b’ensi. (1 Bus 5:25; Yak 4:4) Konka abari kuramya Ruhanga omu bwesigwa nibetwa “abashugine” ninga shi abataresisire n’abakazi. (2 Kor 11:2; Kush 14:4) Omuri Babuloni ya kare hakaba harimu okuramya kw’ebishuba kwingi. Eco kikatuma Babuloni orurembo orukuru yageranisa amadini gona g’ebishuba. Obwe rero Babuloni orurembo orukuru ni amadini g’ekishuba gona agari omu nsi.​—Kush 17:5, 18; reba enkuru y’ahari intaneti eri kugira ngu: “Babuloni orurembo orukuru ni enki?

17. Ni enki ekirije kuhika ahari Babuloni orurembo orukuru?

17 Ni enki ekirije kuhika ahari Babuloni orurembo orukuru? Omu Kushururwa 17:16, 17 nihagarukamu eco kibuzo hari kugira ngu: “Kandi amahembe ikumi agu wareba hamwe n’enyamishwa baryayanga maraya ogo, asigare wenka ajwire busha; baryarya enyama yeye, bamwoceze kimwe n’omuriro; ahakuba Ruhanga akakita omu mitima yabo ngu bahikirize enama yeye.” Obwe rero, Yehova nayija kukoresa amahanga kugira ngu gakorese enyamishwa eri kutukura, ari yo eri kugeranisa Ekitongo c’amahanga ageterine, kugira ngu batahirire abahereza ba Ruhanga babacwecereze.​—Kush 18:21-24.

18. Ni enki ekiri kutuhamiza ku tutari kwekwatanisa na Babuloni orurembo orukuru?

18 Eco nikimanyisa ki ahari itwe? Tushemerire kugumizamu kuramiza “omu dini eshemire kandi etine kamogo omu misho ga Ruhanga.” (Yak 1:27) Tushemerire kwerinda enyegesa z’ebishuba, ebiro bikuru by’abapagani, ebikorwa bw’obushambani n’ebikorwa by’obufumu bya Babuloni orurembo orukuru! Kandi tushemerire kugumizamu kugambira abantu kugira ngu “barurugemu,” batija kuhikwaho ekihano eki Ruhanga arije kuruha.​—Kush 18:4.

ORUBANJA ORURIJE KUCWERWA OMWANGI WA RUHANGA OMUKURU

EKIJOKA EKIHANGO EKIRI KUTUKURA

Sitane naha enyamishwa obushoborozi. (Kush 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Ahakuba Sitane ari omwangi wa Yehova w’amani, nayija kusibwa omu kina ekitine obugarukiro kumara emyaka 1,000. Bwanyima, Sitane nayija kunagwa omu “nyanja y’omuriro n’obuganga bw’ekibiriti.” (paragurafu ya 19-20)

19. “Ekijoka kihango ekiri kutukura” ni oha?

19 Nambwenu ekitabo c’Okushururwa nikigamba “ekijoka kihango ekiri kutukura.” (Kush 12:3) Eco kijoka nikirwana na Yesu na ba marayika beye. (Kush 12:7-9) Nikitahirira abahereza ba Ruhanga kandi nikiha amani obutegeki bw’abantu. (Kush 12:17; 13:4) Eco kijoka ni oha? Ni “ekijoka ekihango eca kare, ekiri kwetwa Omuregi kandi Sitane.” (Kush 12:9; 20:2) Ni we ori kwebembera abangi bona ba Yehova.

20. Ni enki ekirije kuhika aha kijoka?

20 Ni enki ekirije kuhika ahari eco kijoka? Omu Kushururwa 20:1-3 nihashoborora ku marayika arije kunaga Sitane omu kina ekiri kugeranisa ekihome. Omuri obwo bwire, Sitane tarigaruka “kubihabiha amahanga obundi okuhisya ahu emyaka 1,000 erihwera.” Aha muheru, Sitane na ba dayimoni beye nibija kucwecerezibwa kimwe, ekiri kugeranisibwa n’okunagwa omu “nyanja y’omuriro n’obuganga bw’ekibiriti.” (Kush 20:10) Tera akashushani ensi etarimu Sitane na ba dayimoni. Obwo ku nibwija kuba buri obwire oburi kushemeza!

21. Ni enki ecakushemeza omu bi twashoma omu kitabo c’Okushururwa?

21 Mbehi tikiri kutushemeza kuba twashoborocerwa eki obumanyiso oburi kugambwa omu kitabo c’Okushururwa buri kumanyisa? Twamanya abangi ba Ruhanga abu ari bo, n’ekirije kubahikaho. “Ori kushoma ebigambo by’obu buhanuzi ayine omugisha kandi bine omugisha, abari kubihurira”! (Kush 1:3) Konka shi abangi ba Ruhanga ku barimara kurugaho, ni eha migisha eyi turije kutunga? Ebyo nitwija kubishwijuma omu kicweka ekirikurataho.

ECESHONGORO CA 23 Yehova Okutandika Kutegyeka

^ Ekitabo c’Okushururwa nikikoresa obumanyiso kiri kwereka abangi ba Ruhanga. Ekitabo ca Daniyeli nikitukwasa kushoborocerwa obwo bumanyiso. Omuri eki kicweka twaza kugeranisa obuhanuzi oburi omu kitabo ca Daniyeli n’oburi omu kitabo c’Okushururwa. Eco nikija kutukwasa kumanya abangi ba Ruhanga. Bwanyima nitwija kureba ekirije kubahikaho.

^ Ekindi ekiri kwereka ku enyamishwa y’emitwe mushanju eri kugeranisa obutegeki bwona, ni oku eyine “amahembe ikumi.” Omubaro ikumi nigukunda kukoresibwa omuri Bibuli guri kumanyisa ekintu ekijwire.

^ Ekishushani cayo tikiri nk’ec’enyamishwa y’okubanza ahakuba tikine ebirunga aha mahembe gaco. (Kush 13:1) Ni ahabw’okuba nekomoka omu “mitwe mushanju” ni okugamba abagabe mushanju, kandi ni bo abari kumuha obushoborozi.​—Reba enkuru y’ahari intaneti aha rubuga rwa jw.org eri kugira ngu: “Enyamishwa eri kutukura eri kugambwa omu kitabo c’Okushururwa ekicweka ca 17, negeranisa ki?