1-2. (a) Eli ineet a ákkáeúin weires ach sipwe omusaaló tipisin emén? (b) Ifa ussun Denise a pwáári an omusaaló tipis?

 A WEIRES ngonuk óm kopwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch? A weires ngeni lape ngenikich, ákkáeúin iká emén a apasa are féri met mi fókkun ámetekikich. Iwe nge, sia tongeni okkufu ach memmeefin chou, me achocho le omusaaló tipisin ekkewe ekkóch. Áwewe chék, iei pwóróusen emén Chón Kraist fefin itan Denise, a mi fókkun omusaaló tipisin ekkewe ekkóch. Lón ewe 2017, Denise me an we famili ra kerán chék ló katol án Chón Pwáraatá Jiowa we Ofesilap lón New York mi kerán suuk. Atun ra liwiniti imwer we, emén mwán wóón waan we tarakú a túmúnúngaw, iwe a purei waar we. Denise a peeló, nge atun a manawetá, a silei pwe néún kewe ra fókkun feiengaw me pwúlúwan we itan Brian, a máló. Iei met Denise a erá atun a ekieki ussun met a fis: “Úse chúúni chúúi me úse fókkun chúen silei met úpwe fér.” Mwirin, Denise a silei pwe esap fókkun turun tipen ewe mwán an epwe fis ewe ákseten, ina popun Denise a iótek ngeni Jiowa pwe epwe ekinamwei letipan.

² Ena mwán a ares me ra atolonga lón kapwúng ren fisin málóón pwúlúwen Denise we. Iká a pwúngúló pwe a tipis, iwe epwe tongeni kalapus. Iwe nge, ewe soukapwúng a pwal ereni Denise pwe met i a apasa atun ewe kapwúng, epwe ina lóngólóngun iká ewe mwán epwe kalapus are esap. Denise a erá: “Ussun itá emén a ámmesaaló teteen kinásei we me nupenaalóng eú kalonun salt lón, ina meefiei ren ái úpwele fós ussun ewe fansoun mi fókkun eriáfféú lón manawei.” Mwirin chék fitu wiik, Denise a nóm lón ewe imwen kapwúng me a fós mwen mesen ena mwán mi efisi riáfféún an we famili. Met Denise a erá? Denise a tingorei  ewe soukapwúng an epwe úméúméch ngeni ena mwán. b Atun Denise a wes le fós, ena soukapwúng a poputá le kechiw. A ereni Denise: “Lón unusen ekkeei 25 ierin ái angangen soukapwúng, úse fókkun rong fán eú ei sókkun lón ei imwen kapwúng. Esap fán eú familien ewe ese wor tipisin repwe tingor án soukapwúng epwe úméúméch ngeni ewe mi wor tipisin. Úse kan rorrong kapas mi fiti tong are án emén erá pwe a omusaaló tipisin ewe mi tipis ngeni.”

3. Met a amwékútú Denise le omusaaló tipis?

³ Met a álisi Denise an epwe omusaaló tipis? A ekilon wóón án Jiowa omusaaló tipis. (Mik. 7:18) Atun sia fókkun kilisou ren án Jiowa omusakicheló, epwe álisikich le pwal mochen omusaaló ekkewe ekkóch.

4. Met Jiowa a mochen ach sipwe féri? (Efisus 4:32)

⁴ Jiowa a mochen ach sipwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch ussun chék an tipemecheres le omusaaló tipisich. (Álleani Efisus 4:32.) A mochen ach sipwe kirekiréch le omusaaló tipisin chókkewe mi ámetekikich. (Kölf. 86:5; Luk 17:4) Sipwe káé lón ei lesen úlúngát mettóch epwe álisikich le okkomusaló tipis.

KOSAP TUNAALÓ MET KA MEEFI

5. Me ren án Än Salomon Fos 12:​18, eli epwe met meefiach atun emén a achchoukich?

⁵ Eli sipwe fókkun metek ren met emén a apasa are féri ngenikich, ákkáeúin iká ena emén i chiechiach are chón ach famili. (Kölf. 55:​12-14) Fán ekkóch, eli sia fókkun song are metek pwe ussun itá nge emén a pwosukich. (Álleani Än Salomon Fos 12:18.) Eli sia achocho le sótun éménúngawoló are tunaaló chék met sia meefi. Nge ach féri ena a tongeni ussun án emén pwosukich me sia chék likitaaló ewe saar lón kinásach we. Pwal ina chék ussun, ach kewe memmeefin song me metek, resap pwák iká sia chék tunereló are éménúngaw seniir.

6. Eli epwe met meefiach atun emén a asongakich?

⁶ Atun emén a achchoukich, akkomw sia kan meefi song. Ewe Paipel a erá pwe kich sia pwal tongeni song. Iwe nge, a éúréúrakich ach sisap mut ngeni ena memmeefin song an epwe nemenikich. (Kölf. 4:4; Efi. 4:26) Pwata? Pokiten lape ngeni met sia kan meefi, a emmwen ngeni ach sipwe féri och mettóch. Me ach song a tongeni efisi watteen osukosuk. (Jem. 1:20) Sipwe chemeni pwe a wor met epwe tongeni efisi ach song, nge iká sia akkamwéchú ach song, ina met sia pwisin filaatá.

7. Pwal ikkefa ekkewe memmeef sia tongeni meefi atun emén a ámetekikich?

⁷ Atun emén a kirikiringaw ngenikich, eli sipwe meefi ekkewe sókkopaten memmeefin weires. Áwewe chék, iei met emén Chón Kraist fefin itan Ann a erá: “Lekúkkúni, semei we a péútaaló inei we me a pwúlúweni emén fefin e kan nikinikiei. Úa meefi pwe a likitieiló. Atun ra néúnéú, úa meefi pwe néúr kena iir siwili. Úa mámmááritá me úa meefi pwe ese wor tongei.” Emén Chón Kraist fefin itan Georgette a áweweei meefian atun pwúlúwan we a kirikiringaw ngeni. A erá: “Áúa chiechiéch seni chék lekúkkúnúm. Áúa fen pioneer fengen! A fókkun tatakkis letipei.” Pwal iei alon emén Chón Kraist fefin itan Naomi: “Úse fókkun lúkú pwe pwúlúwei we epwe tongeni ámetekiei. Iwe atun a akkaffat pwe a kan  kakkatol sasingin me kachitoon kapasingaw nge a chék aopa seniei, úa meefi pwe i emén mi otuputup, me úa meefi pwe ese fókkun wor ekieki me ren.”

8. (a) Ikkefa ekkóch popun pwata a lamot ach sipwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch? (b) Ikkefa ekkewe feiéch sipwe angei ren ach omusaaló tipis? (Ppii ewe pwóór “ Ifa Ussun Iká Emén A Fókkun Áweiresikich?”)

⁸ Sise tongeni nemeni met ekkewe ekkóch ra apasa are féri ngenikich, nge sia tongeni achocho le nemeni met sipwe pélúweni ngeniir are féri ngeniir. Me lape ngeni, a fen chék éch ach sipwe omusereló. Pwata? Pokiten sia tongei Jiowa, me a mochen ach sipwe omusaaló tipis. Iká sia chék akkamwéchú ach song me sise omusaaló tipis, eli sipwe tongeni féri ekkewe mettóch ese éch me eli epwe pwal mwo nge angealó péchékkúlen inisich. (SalF. 14:​17, 29, 30) Iei pwóróusen emén Chón Kraist fefin itan Christine. A erá: “Atun úa song are meefi chou, úse kon chúen ekkemelimel. Úa kan mwéngé ekkewe mwéngé ese vitamin. A nafangaw ái méúr, me a weiresiló ái úpwe nemeni meefiei, me pokiten ena, a kkúú féfférúi ngeni pwúlúwei we me ekkewe ekkóch.”

9. Pwata a lamot ach sipwe likitaaló ach song?

⁹ Inaamwo iká ewe emén mi ámetekikich ese fókkun omusomus ngenikich ren met a féri, nge sia tongeni ekisikisaaló ewe osukosuk a poputááni. Ifa ussun? Georgette ewe sia fósun akkomw, a erá: “Inaamwo iká ese mecheres, nge ló, ló, ló, úa likitaaló ái song me chou ren pwúlúwei we akkomw. Pokiten ena, úa fókkun meefi kinamwe.” Atun sia likitaaló ach song ren emén, sise mut ngeni song an epwe nemeni féfférúch ngeni ekkewe ekkóch. Sia pwal féri eú mettóch mi múrinné fán pwisin itach, ina ach úkútiw le ekieki ewe osukosuk me pwapwasefál. (SalF. 11:17) Nge met kopwe féri iká kesaamwo mmólnetá le omusaaló tipisin ena emén?

USSUN ÓM KOPWE ÚKÚ SENI SONG ARE CHOU

10. Pwata a lamot ach sipwe witi ekis fansoun me mwen an epwe chikarsefál letipach? (Pwal ppii ekkewe sasing.)

¹⁰ Met a tongeni álisuk le úkú seni óm meefi song are chou ngeni emén? Eú alen óm féri ena, ina ren óm mut ngeni fansoun an epwe echikara letipom. Mwirin án emén ló chuuri tokter ren an fis ngeni eú watteen feiengaw, a lamot epwe witi och fansoun me mwen an epwe tongeni chikar. A ina ussun ren kich, eli epwe lamot ach sipwe witi och fansoun ren an epwe tongeni chikar letipach me mwen ach sipwe mmólnetá le omusaaló tipisin emén seni letipach.—SalAf. 3:3; 1 Pit. 1:22.

11. Ifa ussun iótek a tongeni álisuk le omusaaló tipis?

 ¹¹ Iótek me tingorei Jiowa an epwe álisuk le omusaaló tipis. c Ann, ewe sia fósun me mwan, a áweweei ifa ussun iótek a álisi. A erá: “Úa tingorei Jiowa an epwe omusaaló tipisin emén me emén lón ái we famili ren met ekkewe áúa apasa are féri nge ese pwúng. Mwirin, úa makkeei eché nei taropwe ngeni semei we me pwúlúwan we, me úa ereniir pwe úa omusereló.” Ann a erá pwe ese mecheres an féri ena. Nge a pwal erá: “Amwo itá ái achocho le áppirú án Jiowa omusaaló tipis, epwe achchúngú semei we me pwúlúwan we le alapaaló ar silei ussun Jiowa.”

12. Pwata a lamot ach sipwe lúkúlúk wóón Jiowa nge esap fen wóón pwisin meefiach kewe? (Än Salomon Fos 3:​5, 6)

¹² Lúkúlúk pwe Jiowa a pwúng, nge kosap ekieki pwe fansoun meinisin a pwúng met ekkewe ka meefi. (Álleani Än Salomon Fos 3:​5, 6.) Fansoun meinisin, Jiowa a silei met a échitikich. (Ais. 55:​8, 9) Me esap fókkun erenikich ach sipwe féri met epwe efeiengawakich. Ina minne atun a pesekich ach sipwe omusaaló tipis, sia tongeni lúkúlúk pwe ach féri ena epwe efeiéchúkich. (Kölf. 40:4; Ais. 48:​17, 18) Iwe nge, iká sia lúkúlúk wóón pwisin ach kewe memmeef, sisap fókkun tongeni omusaaló tipis. (SalF. 14:12; Jer. 17:9) Naomi, ewe sia fen fós ussun me mwan, a erá: “Me mwan, úa meefi pwe ese pwal lamot ái úpwe omusaaló tipisin pwúlúwei we ren an kakkatol sasingin me kachitoon kapasingaw. Úa niwokkus iká epwe pwal ámetekisefál letipei are ménúki úkúúkún ámmetekin met a féri. Me úa fen alúkúlúkú ngeniei pwe Jiowa a weweiti meefiei. Nge úa poputá le mirititi pwe án Jiowa weweiti meefiei, ese wewe ngeni pwe a tipeeú ngeniir. A silei ussun meefiei me a silei pwe esap mwittir chikarsefál metekin letipei, nge a pwal mochen ái úpwe omusaaló tipis.” d

ÁMÁÁRAATÁ MEMMEEF MI PWÚNG

13. Met a lamot sipwe féri me ren Rom 12:​18-21?

¹³ Atun sia omusaaló tipisin emén mi fókkun ámetekikich, sia mochen féri pwal ekkóch  mettóch lap seni ach chék filaatá ach sisap fósun met ewe a fis. Iká ewe emén mi ámetekikich, i chienach Chón Kraist, iwe sipwe fókkun achocho le kútta kinamwe. (Mat. 5:​23, 24) Sia mochen pwáári úméúméch me omusaaló tipis, nge sisap fen chék sossong ren eménna. (Álleani Rom 12:​18-21; 1 Pit. 3:9) Met a tongeni álisikich le féri ena?

14. Met a lamot sipwe achocho le féri, me pwata?

¹⁴ Jiowa a filaatá le kútta ekkewe napanap mi múrinné ren emén. Iwe, a pwal lamot ach sipwe achocho le áppirú i me kútta ekkewe napanap mi múrinné eménnewe mi asongakich a napanapeni. (2 Kron. 16:9; Kölf. 130:3) Lape ngeni, sia kan kúna ekkewe napanap mi éch are ese éch ren emén. Iwe nge, atun sia kúna ekkewe napanap mi múrinné ren emén, epwe mecheres ach sipwe omusereló. Áwewe chék, emén Chón Kraist mwán itan Jarrod a apasa, “A mecheres ái úpwe omusaaló tipisin emén chienei Chón Kraist iká úa kan nefótófót wóón ekkewe chómmóng napanap mi múrinné úa sani ussun i, lap seni ekkewe mettóch a mwáálliló wóór.”

15. Pwata eli a álilliséch ach fen ereni emén pwe sia omusaaló tipisin?

 ¹⁵ Pwal eú mettóch mi lamot sipwe ekieki ach sipwe féri, ina ach ereni ewe emén pwe sia omusaaló tipisin. Pwata? Iei met Naomi a erá, ewe sia fós ussun me mwan: “Pwúlúwei we a eisiniei, ‘Ka omusaaló tipisi?’ Úse fókkun tongeni pélúweni. Úa mirititi pwe úse enletin omusaaló tipisin pwúlúwei na seni lón letipei. Ló, ló, ló, úa tongeni ereni ekkeei ruu kapas mi efisi kinamwe, ‘Úa omusakoló.’ Atun úa ereni pwúlúwei na pwe úa omusaaló tipisin, a cháicháiwu me lón mesan. Úa máirú ren úkúúkún kinamweetiwan me pwal úkúúkún kinamweetiwei. Seni ena atun, úa achocho le lúkúlúkúsefáli me áúa fókkun chiechiéchsefál.”

16. Met ka káé ussun omusaaló tipis?

¹⁶ Jiowa a mochen ach sipwe omusaaló ekkewe ekkóch. (Kol. 3:13) Ikáámwo ina met a mochen, nge a weires ach sipwe omusaaló ekkewe ekkóch. Nge sia tongeni féri ena iká sise tunaaló ach kewe memmeef me iká sia achocho ren úkúúkún ach tufich le úkútiw le chék sossong. Iwe, mwirin sipwe tongeni eánisefál ekkewe memmeef mi pwúng.—Ppii ewe pwóór, “ Úlúngát Mettóch Sia Tongeni Féri pwe Sipwe Omusaaló Tipis.”

EKIEKI USSUN FEIÉCHÚN ÓM OMUSAALÓ TIPIS

17. Ifa ussun ach omusaaló tipis a efeiéchúkich?

¹⁷ A chómmóng popun ach sipwe omusaaló tipis. Ikkeei ekkóch me leir. Áeúin, sia áppirú me apwapwaai Semach we mi úméúméch, Jiowa. (Luk 6:36) Oruuan, sia pwáári pwe sia fókkun aúcheani án Jiowa omusakicheló. (Mat. 6:12) Me aúlúngátin, sipwe péchékkúl me sipwe ririéch ngeni ekkewe ekkóch.

18-19. Met a tongeni fis iká sia omusaaló tipis?

¹⁸ Atun sia omusaaló tipis, a tongeni fis ngenikich mettóch mi apwapwa sise tepereni pwe epwe fis. Áwewe chék, iei met a fis ngeni Denise, ewe sia fós ussun me mwan. Ese silei lón ewe atun pwe ewe mwán e pureiir a fen akkóta pwe mwirin an we kapwúng, epwele chék angealó manawan. Iwe nge, a fókkun chúng letipen ena mwán ren án Denise omusaaló tipisin, iwe a poputá le káé ewe Paipel ren Chón Pwáraatá Jiowa.

¹⁹ Eli sipwe meefi pwe ach omusaaló tipisin emén, ina eú me lein ekkewe mettóch mi fókkun weires mi lamot sipwe féri. Nge eli pwal ina eú me lein ekkewe mettóch mi kon fen watte feiéchún. (Mat. 5:7) Ina minne, amwo kich meinisin sipwe fókkun achocho le áppirú án Jiowa omusaaló tipis.