1-2. Ikkefa ekkewe popun mi pwúng ach sipwe pwári tong enlet lefilach?

A WOR popun mi pwúng ach sipwe pwári tong enlet lefilach. Ikkefa ekkóch me leir? Iei pélúwan seni ekkeei mwitún seni Paipel: “Kosap mwüt ngeni kirikiröch * me allükülük repwe sü senuk . . . Are kopwe föri ei, kopwe küna ümöümöch me iteüöch me ren Kot me aramas.” “Eman mwän mi eäni kirikiröch a püsin feiöch ren.” “Eman mi eäni pwüng me kirikiröch epwe manauatam.”​—SalF. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² Ekkena mwitún ra affata úlúngát popun pwata a lamot ach sipwe pwári tong enlet. Áeúin, ach pwári tong enlet a efisi aúcheach me ren Kot. Oruuan, ach pwári tong enlet a atoto ngenikich feiéch. Áwewe chék, ach eáni tong enlet a anúkúchara ach ririéch ngeni ekkewe ekkóch. Aúlúngátin, atun sia pwári tong enlet, sipwe kúna feiéch lón mwachkkan kapachelong ewe manaw esemuch. Ewer, a wor popun mi pwúng ach sipwe apwénúetá alon Jiowa ei: “Oupwe eáni tong enlet me úméúméch lefilemi.”​—Sek. 7:9, NW.

3. Ikkefa ekkewe kapas eis sipwele pwóróus wóór lón ei lesen?

³ Lón ei lesen, sipwe pwóróus wóón pélúwen ekkeei rúáánú kapas eis. Ié kewe a lamot ach sipwe pwári tong enlet ngeniir? Met sia tongeni káé seni ewe puken Rut usun ach pwári tong enlet? Ifa usun sia tongeni pwári tong enlet lón ei fansoun? Ikkefa ekkewe feiéch chókkewe mi pwári tong enlet repwe kúna?

4. Ifa usun sia tongeni áppirú Jiowa le pwári tong enlet? (Markus 10:29, 30)

⁴ Ewe lesen mwen ei, a álisikich le weweiti pwe Jiowa a chék pwári tong enlet ngeni chókkewe mi tongei i me angang ngeni. (Tan. 9:4) Sia mochen “appiru Kot, usun chok noun kewe mi achengicheng.” (Ef. 5:1, Testament mi Fö) Ina popun, sia mochen pwári tong enlet, ewe sókkun tong mi alóllóól me tuppwél ngeni chienach kewe Chón Kraist.​—Álleani Markus 10:29, 30.

5-6. Met weween ewe kapas tuppwél lón án aramas nénnéúnéú?

⁵ Kopwe unusen tipeeú ngeni pwe lapólóón ach weweiti weween tong enlet, epwe pwal ina lapólóón ach tufichin pwári ngeni chienach kewe Chón Kraist. Ren ach sipwe alapaaló ach weweiti weween tong enlet, sipwe ppii ifa usun a riri ngeni ewe napanap tuppwél, usun án aramas nénnéúnéú. Sipwe ppii ei kapas áwewe.

 ⁶ Lón ei fansoun, sia tongeni erá pwe emén chón angang ngeni eú kompeni ren fite fite ier, i emén chón angang mi tuppwél. Nge lón unusen ierin an angang lón ena kompeni, eli esap fán eú an chuuri meilapen ena kompeni. Eli fán ekkóch, ese kan tipeeú ngeni allúkún ena kompeni. Ese kon sani ena kompeni, nge a chék likiitú ngeni ena angang pokiten a lamot an epwe atufichi manawan. Epwe chék sópweló le akkangang tori an epwe retire are tori an epwe pwal kúna eú an angang mi éch seni ena.

7-8. (a) Met a amwékútú emén le pwári tong enlet? (b) Pwata sipwe káé ekkóch pwóróus seni ewe puken Rut?

⁷ Usun met sia fós usun lón  parakraf 6 pwe ewe popun án emén pwári tuppwél, ina met a asókkafeseni seni ewe napanap tong enlet. Pwata néún Kot kewe chón angang lón fansoun lóóm ra pwári tong enlet? Chókkana ra pwári ena napanap pokiten ina mochenin letiper, nge esap pokiten a lamot ar repwe pwári. Áwewe chék ren pwóróusen Tafit, letipan a amwékútú an epwe pwári tong enlet ngeni chiechian we mi áchengicheng Jonatan inaamwo ika semen Jonatan we a mochen nieló. Fite ier mwirin málóón Jonatan, Tafit a chúen sópweló le pwári tong enlet ngeni néún Jonatan we itan Mefiposet.​—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Sia tongeni káé chómmóng mettóch usun ewe napanap tong enlet ren ach etittina ekkóch pwóróus seni ewe puken Rut. Ikkefa ekkewe lesen sia tongeni káé seni pwóróusen chókkewe mi mak lón ena puk usun tong enlet? Ifa usun sia tongeni apwénúetá ekkena lesen lón ach we mwichefel? *

9. Pwata Naomi a meefi pwe Jiowa a úkkú ngeni are eriáfféwú?

⁹ Lón ewe Paipel, sia álleani pwóróusen Naomi, Rut pwúlúwen néún Naomi we mwán, me ewe mwán mi niwokkusiti Kot itan Poas, aramasen pwúlúwen Naomi we. Naomi me pwúlúwan we me néúr kewe rúúemén át ra mwékút ngeni Moap pokiten eú lengita lón Israel. Me ikena ie, a má seni Naomi pwúlúwan we, me néúr kewe rúúemén át ra pwúpwúlú, nge a attong pwe ra pwal máló. (Rut 1:3-5; 2:1) Ekkena riáfféú a efisi lapólóón letipechoun Naomi. A fókkun letipechou pwe iwe a ekieki pwe Jiowa a úkkú ngeni me eriáfféwú. Iei met a apasa usun Kot: “Ewe Samol mi Lapalap a ü ngeniei.” “Ewe mi  Unusen Manaman a amarasa letipei.” A pwal erá: “Ewe Samol mi Lapalap Ewe mi Unusen Manaman a ü ngeniei o afeiengauaei.”​—Rut 1:13, 20, 21.

10. Met meefien Jiowa usun alon Naomi kewe, me met a féri fán itan?

¹⁰ Met meefien Jiowa usun alon Naomi kewe? Ese likitaló néún na chón angang mi letipechou, nge a fen pwári an tongei. Jiowa a weweiti pwe ika emén a nóm lón riáfféú, “a föri föförün chon umwes.” (SalAf. 7:7) Nge a chúen lamot ngeni Naomi an epwe kúna pwe Jiowa ese likitaló. Met sókkun álillis Kot a awora? (1 Sam. 2:8) A amwékútú Rut an epwe pwári tong enlet ngeni Naomi. Rut a mochen pwári ngeni Naomi an tongei me kirekiréch le álisi an esap kon letipechou, nge epwe silei pwe Jiowa a chúen tongei. Met sia káé seni án Rut leenien áppirú?

11. Pwata chómmóng chienach kewe Chón Kraist mi kirekiréch ra achocho le álisi chókkewe iir mi letipechou?

¹¹ Tong enlet a amwékútúkich le álisi chókkewe iir mi letipechou. Chómmóng chienach kewe Chón Kraist mi kirekiréch lón ei fansoun, ra ákkálisi chókkewe lón ewe mwichefel iir mi letipechou, usun chék án Rut álisi Naomi. Ra tongeer me ra mochen féri ese lifilifil met pwe repwe álisiir. (SalF. 12:25; 24:10) Aposel Paulus a pesekich ach sipwe féri ena, atun a erá: “Oupwe apöchöküla letipen chon niuokus, oupwe alisi ekewe chon apwangapwang, oupwe pwal mosonotam ngeni aramas meinisin.”​—1 Tes. 5:14.

12. Lape ngeni ifa ewe mettóch mi kon álilliséch lón ach álisi emén chienach Chón Kraist lón an letipechou?

¹² Ach aúseling ngeni meefien chienach kewe Chón Kraist iir mi letipechou, me alúkúlúkú ngeniir pwe sia tongeer, ina ewe mettóch mi kon álilliséch lón ach álisiir. Jiowa a fókkun aúcheani óm áfánni emén me lein néún kewe siip mi aúchea. (Kölf. 41:1) Iei met Än Salomon Fos 19:17 a erá: “Eman aramas mi kichiöch ngeni chon wöüngau a fangala ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge i epwe liwini ngeni liwinin an föför.”

13. Ifa usun Rut a sókkóló seni Orpa, me pwata minne Rut a filatá ina eú angangen tong enlet? (Ppii ewe sasing wóón péén.)

¹³ Sia weweéchúti weween tong enlet atun sia ekieki met a fis ngeni Naomi mwirin málóón pwúlúwan we me néún kewe rúúemén át. Atun Naomi a silei pwe “ewe Samol mi Lapalap a afeiöchü nöün aramas o aresisefäli fanüer,” a filatá an epwe liwiniti pwúkútáán fénúan we. (Rut 1:6) Iir me rúúemén pwúlúwen néún kewe mwán, ra fitaaló. Iwe nge, lón ar feffetál, Naomi a peseer fán úlúngát ar repwe liwiniti Moap. Iwe, met a fis? Iei alon Paipel: “Orpa a mitiri inen pwülüan o liwiniti fanüan we,” nge Rut a chék fitaaló Naomi. (Rut 1:7-14) Orpa a féri minne Naomi a ereni, me a liwiniti Moap. Iwe nge, Rut a féri lap seni minne Naomi a ereni an epwe féri. A pwal tongeni liwiniti pwúkútáán fénúan, nge  a filatá an epwe chék nómwotiw ren Naomi pokiten an tong enlet. (Rut 1:16, 17) Rut a filatá le fitipachei Naomi, esap pokiten a lamot an epwe féri ena, nge pokiten ina mochenin. Minne Rut a filatá, ina eú angangen tong enlet. Met sia káé seni minne Rut a féri?

14. (a) Met chienach kewe Chón Kraist lón ei fansoun mi eáni tong ra filatá le féri? (b) Me ren Ipru 13:16, ifa usun sia tongeni apwapwaai Kot?

¹⁴ Atun sia eáni tong enlet, sia fókkun achocho úkúkún ach tufich le álisi ekkewe ekkóch. Chómmóng chienach kewe Chón Kraist lón ei fansoun, ra usun chék ekkewe Chón Kraist lón fansoun lóóm ren ar filatá le pwári tong enlet ngeni chiener kewe chón lúkú pwal mwo nge ngeni chókkewe rese sissileer lón féúféún aramas. Áwewe chék, atun ra silei pwe a fis ngeniir feiengaw watte, ra mwittir le mochen silei ifa usun repwe álillis. Atun emén lón ewe mwichefel a nóm lón weires, ra mwittir kútta alen ifa usun repwe álisi. Ra usun ekkewe popun Chón Kraist lón Masetonia ren ar féri lap seni met mi lamot lón ar álillis. Ra fangóló ar fansoun me pisekiir “nge pwal lap seni ar tongeni” pwe repwe álisi pwiir kewe mi nóm lón osupwang. (2 Kor. 8:3) Jiowa a fókkun pwapwa atun a kúna ar pwáppwári ena esin tong enlet.​—Álleani Ipru 13:16.

15-16. Ifa usun Rut a pwári pwe ese afangafang lón an mochen álillis?

¹⁵ Sia tongeni káé ekkóch lesen mi múrinné seni ach etittina ifa usun Rut a álisi Naomi. Iei sipwele pwóróus wóón fitu me leir.

¹⁶ Kosap fangetá lón óm álillis. Atun Rut a ereni Naomi an epwe fitaaló Juta, me mwan, Naomi ese mochen. Nge Rut ese afangafang. Met mwirilóón? “Lupwen Naomi a küna weiresin tipen Rut pwe a chök mochen eti, esap chüen apasa och.”​—Rut 1:15-18.

17. Met epwe álisikich ach sisap mwittir fangetá?

¹⁷ Lesen fán itach: A lamot ach sipwe mosonottam lón ach álisi chókkewe iir mi letipechou, nge sisap fangetá lón ach álisiir. Eli me mwan, emén Chón Kraist fefin mi osupwangen álillis esap mochen etiwa ach álillis. * Nge tong enlet epwe amwékútúkich le achocho le chék álisi. (Kal. 6:2) Sia áneán pwe amwo itá epwe mut ngenikich mwirin ekis fansoun ach sipwe álisi me etiwa ach mochen oururu.

18. Eli met a elichippúngú Rut?

¹⁸ Kosap lichippúng. Atun Naomi me Rut ra wareiti Petleem, Naomi a chuuri chón órun kewe me lóóm. A ereniir: “Lupwen ai feila üa uren feiöch, nge ewe Samol mi Lapalap a aliwinieito fän ai asöülapö.” (Rut 1:21) Anchangei meefien Rut ren an rong alon Naomi kana! Rut a féri úkúkún an tufich ren an epwe álisi Naomi. Rut a fiti lón an letipechou, oururu, me fiti lón an sái ren fite, fite rán. Ikaamwo ina, nge Naomi a erá: “Ewe Samol mi Lapalap a aliwinieito fän ai asöülapö.” Alon Naomi kana a pwári pwe ese pwal mwo nge áfánni án Rut álillis, ewe emén mi kan chék ákkálisi. Eli ena mettóch a fókkun elichippúngú Rut! Nge Rut a chék nónnóm ren Naomi.

19. Met epwe álisikich le chék ákkálisi emén chienach mi nóm lón weires?

¹⁹ Lesen fán itach: Eli emén fefin Chón Kraist lón ei fansoun mi nóm lón riáfféú, epwe apasa met mi elichippúngúkich inaamwo ika sia achocho úkúkún ach tufich le álisi. Sipwe achocho ach sisap kon lichippúng  ren. Sipwe chék nónnóm ren chienach na mi nóm lón osupwang, me tingorei Jiowa an epwe álisikich le kútta alen ach sipwe oururu.​—SalF. 17:17.

20. Met a apéchékkúla Rut an epwe chék ákkálisi Naomi?

²⁰ Awora kapasen apéchékkúl lón fansoun fich. Rut a fen pwári tong enlet ngeni Naomi, nge iei a pwal pwisin lamot ngeni Rut kapasen apéchékkúl. Iwe, Jiowa a amwékútú Poas an epwe apéchékkúla. A ereni Rut: “Ewe Samol mi Lapalap epwe liwini ngonuk meinisin mine ka föri, nge liwinum epwe unus me ren ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ewe ka feito ren pwe kopwe op fän pöün.” Alon Poas kana mi ekinamwe a fókkun oururu Rut. Rut a ereni Poas: “Ka fokun ümöümöch ngeniei, ai samol, pun ka echipaei o kapas pwetete ngeni noum chon angang fefin.” (Rut 2:12, 13) Poas a apéchékkúla Rut lón ewe fansoun mi fich, me ina met a álisi an esap fangetá.

21. Me ren Aisea 32:1, 2, met ekkewe mwán mi ásimaw mi kirekiréch ra tongeni awora?

²¹ Lesen fán itach: Chókkewe mi pwári tong enlet ngeni aramas, a pwal pwisin lamot ngeniir kapasen apéchékkúl fán ekkóch. Poas a apúnga Rut atun a kúna úkúkún kirekiréchún ngeni Naomi. Ekkewe mwán mi ásimaw lón ei fansoun, ra pwal tongeni apúnga chiechier kewe lón ewe mwichefel atun ra kúna ar kirekiréch le álisi ekkewe ekkóch. Ekkena esin kapasen apéchékkúl lón fansoun fich, a apéchékkúla chienach kewe Chón Kraist le chék lillikiitú.​—Álleani Aisea 32:1, 2.

22-23. Ifa usun a siwililó án Naomi ekiek, me pwata? (Kölfel 136:23, 26)

²² Mwirin fitu fansoun, Poas a kisáseú le fang ngeni Rut me Naomi ener mwéngé. (Rut 2:14-18) Met Naomi a féri ren an Poas  féfférún kisáseú? A erá: “Amwo ewe Samol mi Lapalap epwe afeiöchü Poas. Kot esap likitala an eäni kirikiröch ngenikich chon manau me ekewe mi mäla.” (Rut 2:20a) A ifa me siwililóón ekiekin Naomi! Me mwán a fen erá lón an kechiw: “Ewe Samol mi Lapalap . . . a ü ngeniei,” nge iei a fen erá ei fán pwapwa: “Kot esap likitala an eäni kirikiröch ngenikich.” Pwata a siwililó meefien Naomi?

²³ Naomi a poputá le weweiti pwe Jiowa ese fókkun likitaló. Jiowa a fen néúnéú Rut le álisi lón an sássái ngeni Juta. (Rut 1:16) Naomi a pwal kúna án Jiowa álisi atun Poas, emén me lein chókkewe ‘mi wisen tümwünür,’ kisáseú ngeniir me Rut. * (Rut 2:19, 20b) Eli Naomi a ekieki: ‘Iei ua weweiti pwe Jiowa ese fókkun likitieiló. A chék nónnóm rei lón unusen ekkeei atun!’ (Álleani Kölfel 136:23, 26.) A ifa me kilisoun Naomi ren án Rut me Poas rese fangetááni! Sia tongeni anchangei pwapwaar ren án Naomi pwapwasefál me péchékkúletá lón an akkangang ngeni Jiowa.

24. Pwata sia mochen sóssópweló le pwári tong enlet ngeni chienach kewe Chón Kraist?

²⁴ Met sia fen káé seni ewe puken Rut usun tong enlet? Tong enlet a amwékútúkich ach sisap mwittir fangetá le álisi chienach kewe Chón Kraist iir mi nóm lón weires. A pwal amwékútúkich ach sipwe fókkun achocho úkúkún ach tufich le álisiir. A lamot án ekkewe mwán mi ásimaw repwe awora kapasen apéchékkúl lón fansoun mi fich, ngeni chókkewe iir mi pwári tong enlet ngeni ekkewe ekkóch. Sia unusen pwapwa atun sia kúna án chókkewe mi nóm lón osupwang pwapwasefál me péchékkúlsefál lón pekin ngún. (Föf. 20:35) Iwe, ifa ewe popun mi kon aúchea sia sópweló le pwáppwári tong enlet? Pokiten sia mochen áppirú me apwapwaai Jiowa, ewe mi “wöün tong [“enlet,” NW].”​—Eks. 34:6; Kölf. 33:22.