Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

SENI LÓN URUWOOCH MI AÚCHEA

Ewe Sein Ettik Afalafal mi Sil me ren Fite Million Aramas

Ewe Sein Ettik Afalafal mi Sil me ren Fite Million Aramas

“A wor efóch chék sein ettik afalafal fán iten angangen ewe Samol lón Brazil, nge a sil me ren fite million aramas, ina ewe ‘sein ettik afalafal wáán ewe Watch Tower.’”​—Nathaniel A. Yuille, lón 1938.

SENI ewe ier 1930 ngeni 1935, ese kon mwittir feffeitáán angangen ewe Mwúún Kot lón Brazil. Nge lón ewe ier 1935, eú pea pwúpwúlú pioneer iter Nathaniel me Maud Yuille ra mak taropwe ngeni Joseph F. Rutherford, ewe mi emmweni ewe angangen afalafal lón ena fansoun. Ra pwáraatá ar mochen le titiiló pwe repwe afalafal me ra “pwapwa le feiló ese lifilifil ia.”

A 62 ierin Nathaniel lón ena atun, me a fen retire seni an we angangen engineer. I a wisen chón emmweni ewe angangen afalafal fán iten eú mwichefelin Chón Pwáraatá Jiowa lón San Francisco, California, lón Merika. Me ikkena ie a akkóta ewe angangen afalafal me áeá ekkewe pisekin ettik le achéúfetálei ewe kapas allim. I emén mi lipwákéch me tipemecheres, me ekkena napanap ra fókkun álilliséch lón wisan we minefé, chón emmweni ewe keangen ofesilap lón Brazil, ina eú fénú mi wakkatte me aramasen lón ra eáni sókkópaten fós.

Lón ewe ier 1936, Nathaniel me Maud ra wareiti Brazil, nge Antonio P. Andrade a pwal fitiir, i emén pioneer me pwal chón afféúni kapas. Ra uwei ngeni Brazil ekkóch pisek mi fókkun aúchea, 35 chikongki me pwal efóch tarakú sein ettik afalafal. Brazil, ina eú me lein ekkewe fénú mi fókkun wakkatte. Nge lón ena atun, a chék wor 60 chón afalafal lón. Iwe nge, ekkena pisekin ettik ra tongeni álisiir ar repwe esilefeili ewe kapas allim ngeni fite million aramas lón chék fitu ier.

Eú maram mwirin warotoon Nathaniel me Maud, ewe keangen ofesilap a akkóta eú mwichelap lón ewe telinimw itan São Paulo, nge epwe kerán ina an epwe wor ewe esin mwichelap lón Brazil mi wor eú kókkót lón pwe chón fiti repwe pwal ló afalafal. Ra poputá le alamota ewe sein ettik afalafal le esilei ngeni aramas ewe etiwetiw ren ewe afalafal fán iten aramas meinisin lón ena mwichelap, nge usun Maud a wisen uwei ena tarakú. Iwe, 110 aramas ra etto fiti ena afalafal! Ena mwichelap a apéchékkúla letipen ekkewe chón afalafal, iwe a amwékútúúr ar repwe alapaaló ar angangen afalafal. Ra pwal káé ifa usun repwe néúnéú le afalafal ekkewe puk me ewe chékúkkúnún taropwe mi mak afalafal wóón, me pwal ettikin ewe chikongki lón fósun Merika, Tois, Hungary, Poland, Spein, me mwirin, fósun Portugal.

Ei sein ettik afalafal a arongafeili ewe kapas allim ngeni fite million aramas lón Brazil

Lón ewe ier 1937 a fis úlúngát ena esin mwichelap lón ekkewe telinimw São Paulo, Rio de Janeiro, me Curitiba. Ekkena mwichelap ra fókkun amwasangasangatá ekkewe chón fiti ar repwe alapaaló ar angangen afalafal. Ewe sein ettik afalafal a pwal fiti chókkewe mi ló afalafal imw me imw lón ránin ekkena mwichelap. Iei met José Maglovsky, i chék emén át lón ena atun, a makkeei mwirin: “Aua kan anómu néúch kewe puk mi lóngólóng wóón Paipel wóón cheepel, me atun a ettik eú afalafal seni me wóón ewe sein ettik afalafal, aua fós ngeni ekkewe aramas mi towu seni imwer ar repwe cheki met mi fis.”

Ra kan papataisi aramas lón ekkewe chénúpupu, nge lón na leeni a pwal wor ekkewe chón túkken mi epwichiir fán akkar. A ifa me múrinnéén ar alamota ekkena atun le afalafal ngeni aramas ren álillisin ewe sein ettik afalafal! Atun án Pwiich Rutherford afalafal fán iten chókkewe repwe papatais a ttikiwu me lón ekkewe speaker mi neúwómmóng wóón ewe tarakú, ekkewe aramas mi mochen silei met a fis ra etto me rongorong ngeni ewe emén mi afféúni ewe afalafal ngeni fósun Portugal. Wesin ena afalafal a poputá fis papatais nge a ttik ekkewe kélún mwich lón fósun Poland. Pwiich kewe mwán me fefin ra fiti ena nikáttik le kél lón sókkópaten fós. Ewe Yearbook minen 1938 a erá: “A áchema ngenikich ekkewe aramas lón ewe ránin Pentikost ra weweiti en me an fós.”

Mwirin ekkewe mwichelap, iteiten Ráninfel, ese lifilifil ika mi púng rán are tinééch akkar, ewe sein ettik afalafal a ssáfetál me ettiki ekkewe afalafal seni Paipel pwe aramas lón ekkewe leenien kunou mi mánámán, imw, me leenien ffér pisek mi nóm lukanapen São Paulo me ekkewe sóópw únúkkún repwe rongorong. Iteiten maram ena sein ettik afalafal a pwal ló ettiki eú prokram ngeni ekkewe 3,000 aramas lón eú telinimw fán iten chón keinepan mi nóm 60 mwail notouááfengin São Paulo. Ló, ló, ló, a wor eú mwichefel mi péchékkúl lón ena telinimw. Iwe inaamwo ika a chou ar na semmwen, nge ekkena chón afalafala pwóróusen ewe Mwú ra angei mumutáán ar repwe uwei ewe pwóróus seni Paipel mi oururu aramas ngeni chón pwal eú telinimw fán iten chón keinepan.

Ekkewe kélún mwich lón fósun Portugal ra kerán war lesópwólóón ewe ier 1938. Lón eú ráninipin fán iten ekkewe mi máló, ewe sein ettik afalafal a ssá ngeni ekkewe leenien peias me ettiki ekkewe afalafal itelaper “Where Are the Dead?” (Ikkefa Iir Ekkewe mi Máló?) me “Jehovah” (Jiowa), iwe a wor 40,000 aramas ra rongorong!

Ekkewe néúwisin lamalam ra oputa pworaan ekkewe chón afalafala ewe pwóróus mi enlet seni Paipel, me fán chómmóng ra sótun eriáni ekkewe néúwisin mwú ar repwe aúkatiw angangen ewe sein ettik afalafal. Maud Yuille a chechchemeni eú atun emén patere a etipetipa eú mwichemmongun aramas ar repwe rangeiti ewe tarakú. Nge ewe mayor me ekkewe polis ra war me aúseling ngeni unusen ewe prokram. Mwirin, ewe mayor a ló fán néún puk mi lóngólóng wóón Paipel. Ese fis ar fitikoko lón ena ránin. Inaamwo ika a wor ekkena angangen ú ngeni, nge lón ewe Yearbook minen 1940 a repotei pwe ewe ier 1939 lón Brazil “ina ewe fansoun mi múrinné seni meinisin ach sipwe angang ngeni ewe Sou Nemenem mi Lapalap me esilefeili itan we.”

Lupwen ewe “sein ettik afalafal wáán ewe Watch Tower” a war, a wor eú watteen siwil lón ewe angangen afalafal lón Brazil. A fókkun watte álilliséchún lón esilefeilin pwóróusen ewe Mwúún Kot ngeni fite million aramas. Inaamwo ika ena tarakú mi iteféúló a améméló lón 1941, nge chómmóng chómmóng Chón Pwáraatá Jiowa ra sópweló le esilefeili ewe kapas allim ngeni ekkewe aramas mi letipwenechar lón ewe watteen fénú itan Brazil.​—Seni lón uruwooch mi iseis lón Brazil.