A poputá lón ekkewe ier mwirin ewe ier 100 me muchúló lón ewe ier 1919. Pwata a lamot ei mineféén siwil lón ach weweiti ei mettóch?

Meinisin pisekin ánnet ra pwáraatá pwe lón ewe ier 1919 ekkewe Chón Kraist mi kepit ra musoló seni ar fétek lón Papilon mi Lapalap me ioifengen lón eú mwichefel mi liméchsefál. Ekieki usun ei: Mwirin chék án ewe Mwúún Kot a poputá le nemenem lón láng lón 1914, néún Kot aramas ra kúna sóssót me ekis me ekis ra limelimeló seni limengawen fel mi chofona. * (Mal. 3:1-4) Mwirin, lón 1919, Jesus a seikaatá “ewe chon angang mi allükülük o tipachem” an epwe awora “mongö lon fansoun fich” ngeni néún Kot kana aramas mi liméchúló. (Mat. 24:45-47) Lón pwal chék ena ier, néún Kot aramas ra musoló seni ar eoló lón Papilon mi Lapalap lón kapas áwewe. (Pwär. 18:4) Nge ineet atun néún Kot aramas ra kerán eoló?

Me lóóm sia áweweei pwe néún Kot aramas re eoló lón Papilon mi Lapalap ren eú fansoun mi mwochomwoch poputá seni 1918. Ewe Leenien Mas minen September 1, 1992, a erá pwe án néún Jiowa kewe chón angang poputá eoló lón Papilon mi Lapalap lón 1918 a usun chék án ekkewe chón Israel eoló lón Papilon. Nge ach sópweló le etittina ekkena mettóch a álisikich le weweiti pwe néún Kot aramas ra eoló fansoun langattam me mwen ewe ier 1918.

Ewe oesini lón Isikiel 37:1-14 a affata pwe néún Kot kewe aramas repwe eoló, me mwirin repwe pwal musoló. Lón kúnaen Isikiel we lángipwi a kúna eú lemool mi ur ren chúún aramas. Jiowa a apasa: “Wewen ekei chü ekewe aramasen Israel meinisin.” (Wokisin 11) Ei oesini a weneiti ewe mwúún Israel, nge mwirin epwe pwal weneiti ewe “Israelin Kot,” ekkewe mi kepit. (Kal. 6:16, Testament Mi Fö; Föf. 3:21) Lón ena lángipwi, ekkewe chúú ra manaw me wiliti eú watteen mwichen soufiu. Ena mettóch a weneiti án néún Kot kewe aramas musoló seni Papilon mi Lapalap lón ewe ier 1919. Nge ifa usun ena oesini a pwáraatá pwe ra fen eoló ren fansoun langattam?

Áeúin, Isikiel a kúna pwe ekkewe chúú ra “fokun pwasapwas.” (Is. 37:2, 11) Weween pwe a fókkun  fansoun langattam án ekkewe aramas máló. Oruuan, Isikiel a kúna pwe ekkewe mi máló ra manawsefál ekis me ekis, nge esap mwittir. A rongorong “och akürang, usun chök och chopuchop. Iwe, ekewe chü ra chufengen efoch ngeni efoch.” Mwirin, a kúna pwe “a fis föüicho wor, fituk a mär wor.” Mwirin ena, únúchen aramas a pwélúoló ewe futuk. Mwirin, “enienin ngasangas a tori ekewe somä pwe ra manausefäl.” Iwe, mwirin ar manawsefál, Jiowa a ngeniir fénúer ar repwe nónnóm wóón. A lamot watteen fansoun ren an epwe tongeni fis meinisin ekkena mettóch.​—Is. 37:7-10, 14.

Usun chék met ena oesini a affata, ekkewe chón Israel ra eoló ren fansoun langattam. Ar eoló a poputá lón ewe ier 740 mwen Kraist lupwen ekkewe engol einangen Israel, ewe mwúún Israel mi nóm ennefen, ra katowu seni fénúer. Mwirin, lón ewe ier 607 mwen Kraist, ekkewe chón Papilon ra atai Jerusalem, me ekkewe ruu lusun einang, ewe mwúún Juta mi nóm éér, ra pwal katowu seni fénúer. Iwe, lón ewe ier 537 mwen Kraist, a wesiló ar fétek lupwen ekkóch chón Jus ra liwiniti Jerusalem pwe repwe férsefáli ewe imwenfel me fel ngeni Jiowa.

Iwe, meinisin ekkena pwóróus ra pwáraatá pwe ekkewe Chón Kraist mi kepit ra pwal eoló lón Papilon mi Lapalap ren fansoun langattam, esap chék seni 1918 ngeni 1919. Minne Jesus a apasa lón Mateus 13:36-43 a pwal weneiti ena fansoun mi ttam. A erá pwe ekkewe Chón Kraist mi chofona, ekkewe pétéwélingaw, repwe mááritá fengen me “chon ewe Mwün Kot,” ekkewe wiich. Lón ena fansoun, a wor ekkóch chék Chón Kraist mi enlet. Lap ngeni chókkewe mi erá pwe iir Chón Kraist ra lúkú ekkewe afalafal mi chofona me ra wiliti chón rikiló. Ina popun sia tongeni erá pwe ewe mwichefelin Chón Kraist a eoló lón Papilon mi Lapalap. Ena eoló a poputá lón ekkewe ier mwirin ewe ier 100, me a sópwósópwóló tori ewe fansoun án Kot we imwenfel lón pekin lúkú a limeliméchúló lón ewe fansoun lesópwólóón.​—Föf. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Joh. 2:18, 19.

Atun ekkena fitepúkú ier, ekkewe néúwisin lamalam me néúwisin mwú ra mochen pwe ar nemenem epwe chék sópwósópwóló. Áwewe chék, ese mumu ngeni aramas an epwe wor néúr Paipel are ar repwe álleani Paipel lón eú fós ra tongeni weweiti. Ekkóch mi álleani ewe Paipel ra mwo nge féfétá wóón irá me kekiló. Me chókkewe mi pwáraatá mwáállin án ekkewe néúwisin lamalam afalafal ra kúna kapwúng mi chou. A fókkun weires án emén epwe káé ewe enlet are áiti ngeni ekkewe ekkóch.

 Sia pwal káé seni lón kúnaen Isikiel we lángipwi pwe án néún Kot kewe aramas manawsefál me ngaseló seni lamalam chofona a fis ekis me ekis. Iwe, ineet a poputá le fis ena, me ifa usun? Lón ewe lángipwi, a fis “och chopuchop.” A poputá le fis ena lón ekkewe fitepúkú ier me mwen chék ewe fansoun lesópwólóón. Lón ekkena ier, a wor ekkóch aramas mi tuppwél mi mochen silei ewe enlet me angang ngeni Kot inaamwo ika a mmen chéú afalafal chofona. Ra káé ewe Paipel me achocho úkúkún ar tongeni le áiti ngeni aramas minne ra káé. A pwal wor ekkóch ra angang weires le afféúni Paipel lón ekkewe fós aramas ra kan weweiti.

Mwirin, lón ekkewe ier mwen chék 1900, usun itá futuk me únúchen aramas ra poputá le pwélúoló ekkewe chúú. Charles Taze Russell me chienan kewe ra angang weires le kútta ewe enlet seni Paipel me angang ngeni Jiowa. Ra pwal álisi ekkewe ekkóch ar repwe weweiti ewe enlet ren ar néúnéú ewe Zion’s Watch Tower me pwal ekkóch puk. Mwirin, ewe kachito “Photo-Drama of Creation” mi katowu lón 1914 me ewe puk The Finished Mystery mi katowu lón 1917 ra álisi néún Jiowa kewe aramas le apéchékkúla ar lúkú. Iwe, lón 1919, usun itá nge néún Jiowa kewe aramas ra manawsefál me a onómuur lón eú mineféén fénú. Seni ena fansoun, chókkewe mi ápilúkúlúkún kúna manaw esemuch wóón fénúfan ra pwal fiti ekkewe mi kepit. Iir meinisin ra fel ngeni Jiowa me ra wiliti eú mwichen soufiu mi “fokun lapalap.”​—Is. 37:10; Sek. 8:20-23. *

Iwe a ffat pwe néún Kot aramas ra poputá le eoló lón Papilon mi Lapalap lón ekkewe ier mwirin ewe ier 100. Ina ewe atun chómmóng aramas ra rikiló ren ar etiwa áitien ekkewe lamalam mi chofona me péútaaló ewe enlet. Ren fite fite ier, a fókkun weires án aramas repwe angang ngeni Jiowa, usun chék an weires ngeni ekkewe chón Israel mi fétek. Nge ikenái ewe enlet a fen esilefeil ngeni aramas meinisin. A ifa me pwapwaach pwe sia manaw lón ei atun “chon mirit repwe meriweriw”! Iei chómmóng ra tongeni “limelim pwe repwe unusen limöch o mürina,” me etiwa ewe fel mi enlet!​—Tan. 12:3, 10.

Sise wesewesen sileéchú ifa usun Satan a pwár ngeni Jesus ewe imwenfel.

Ekkewe soumakken Paipel Mateus me Lukas iir ra wisen makkeei met mi fis. Mateus a erá pwe “ewe Tefil a panala Jesus Jerusalem” me “aütai won ungen ewe imwenfel.” (Mat. 4:5) Lukas a erá pwe ewe Tefil “a emwenala Jesus Jerusalem o aütai won ungen ewe imwenfel.”​​—Luk. 4:9.

Me lóóm, néúch kewe puk ra kan erá pwe neman Satan ese wesewesen uwei Jesus ngeni ewe imwenfel lón ewe atun a sótuni i. Ewe Watchtower minen March 1, 1961, a apépéfengeni án Satan na sóssót ngeni pwal an we eú sóssót, ina an we pwár ngeni Jesus meinisin mwúún fénúfan me wóón eú chuuk mi tekia. Ena puk a erá pwe ese wor eú chuuk mi kon tettekia emén a tongeni útá wóón me netiwei  meinisin mwúún fénúfan. A pwal erá pwe a pwal ina chék usun ren ewe sóssót ren ewe imwenfel, ese mwáál Satan ese wesewesen uwei Jesus ngeni ewe wesewesen imwenfel. Iwe nge, lón ekkewe Leenien Mas mwirin, ra erá pwe ika Jesus epwe oturatiw me wóón ungen ewe imwenfel, i epwe tongeni máló. Iwe, ra ámmeef ngenikich pwe Jesus a wesewesen nóm lón eú leeni mi fókkun tekia.

Ekkóch aramas ra erá pwe pokiten Jesus esap i emén chón Lefi, iwe ese tongeni mumu ngeni an epwe útá wóón ungen ewe imwenfel. Ina minne ra erá pwe Satan a áeá lángipwi le otupaaló Jesus. Fitepúkú ier me mwen ena, lón kúnaen Isikiel we lángipwi, i a pwal ló ngeni eú imwenfel.​—Is. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Nge ika án Satan sótun otupaaló Jesus a chék fis lón eú lángipwi, iwe neman ekkóch aramas repwe ekieki:

• Itá Jesus epwe tongeni tipetipeló le oturatiw me wóón ewe imwenfel?

• Lón pwal ewe atun Satan a sótun otupaaló Jesus, i a ereni Jesus an epwe ewilaaló ewe wesewesen faú ngeni pilawa me a mochen epwe eáni wesewesen féfférún fel ngeni. Iwe esap pwe Satan epwe pwal mochen án Jesus epwe oturatiw me wóón ewe wesewesen imwenfel?

Nge ika Satan ese áeá lángipwi nge a panaló Jesus wóón ewe wesewesen imwenfel, iwe neman ekkóch repwe ekieki:

• Itá Jesus a atai ewe Allúk ren an útá wóón ungen ewe imwenfel?

• Ifa usun Jesus a ló seni ewe fénúpéén ngeni ewe imwenfel lón Jerusalem?

Sipwele káé usun pwal ekkóch pwóróus repwe álisikich le pélúweni ekkena ruu kapas eis.

Emén sou tipachem itan D. A. Carson a makkeei pwe ewe kapasen Krik fán iten “imwenfel” Mateus me Lukas ra néúnéú a tongeni wewe ngeni unusen kiánin leenien ewe imwenfel, esap chék wesewesen ewe imwenfel, ewe kinikin mi mumu ngeni ekkewe chék chón Lefi ar repwe tolong lón. Ewe eú kinikin lepwokukuun kiánin mi nóm étiwéér a wor ungan we mi chépépúló. Jesus mi tongeni nóm ikena ie. Úkúkún tekian ena leeni ngeni epin ewe Lemoolun Kitron ina epwe úkúkún 450 fiit, me ese wor pwal eú kinikin wóón ewe imwenfel mi ina usun tekian seni pwúl. Emén sou káé uruwo itan Josephus a erá pwe ena leeni a fókkun tettekia, ika emén epwe útá me nennetiw, “epwe mwáliel.” Inaamwo ika Jesus esap chón Lefi, i a tongeni útá ikena me ese tongeni wor emén epwe song ngeni.

Nge ifa usun Jesus a tongeni ló seni ewe fénúpéén ngeni ewe imwenfel lón Jerusalem? Sise kon silei tichikin. Paipel a chék erá pwe Satan a emmwenaaló Jesus ngeni Jerusalem. Ese erá ifa úkúkún towauen Jesus seni Jerusalem are ifa úkúkún ttamen an kúna sóssót seni Satan. Iwe mi tufich án Jesus epwe fetáleló Jerusalem, inaamwo ika neman epwe langattam fansoun an fetál.

Lupwen Satan a ékúna ngeni Jesus “mwün fanüfan meinisin,” ese mwáál a áeá lángipwi pokiten ese tufich án emén epwe kúna meinisin ekkena mwú seni an nennetiw me wóón eú chuuk wóón fénúfan. Ei mettóch a tongeni léllé ngeni ach néúnéú eú TV le akatola ngeni emén sasingin ekkóch kinikinin ei fénúfan. Neman Satan a áeá eú lángipwi, nge a mochen Jesus epwe wesewesen chapetiw ngeni me fel ngeni. (Mat. 4:8, 9) Iwe lupwen Satan a emmwenaaló Jesus ngeni ewe imwenfel, neman i a mochen án Jesus epwe uwealong manawan lón efeiengaw ren an epwe kóturutiw seni me wóón ewe imwenfel. Nge Jesus ese féri minne Satan a ereni. Epwele fen ifan me watteen etipetipaen ena sóssót ngeni Jesus lap seni an chék kúna me lón eú lángipwi!

Iwe, mi tufich pwe Jesus a wesewesen ló ngeni Jerusalem me útá wóón ungen ewe imwenfel. Pwúngún, usun met sia fen erá me lepoputáán ei pwóróus pwe sise wesewesen sileéchú ifa usun Satan a pwár ngeni Jesus ewe imwenfel. Nge sia tongeni lúkúlúk pwe wesewesen sóssót ekkena, me Jesus a tipeppós le ú ngeni ewe Tefil lón eú me eú leir.