1, 2. (a) Met sókkun pwúngúngaw Napot me néún kewe ra kúna? (b) Ikkefa ekkewe ruu napanap sipwe káé usun lón ei lesen?

 RÚÚEMÉN mwán mi ngaw ra tipimwáál ngeni emén mwán pwe i a féri eú tipis mi chou. Minne ra apasa mi chofona. Nge a kapwúngúló pwe i a tipis, iwe epwele ninniiló. Anchangei lichippúngún chókkewe mi tongei minne mi pwúng lupwen ra katol án aramas monei faú ngeni ena mwán me néún kewe át ese wor tipisiir pwe repwe máló! Ei pwóróus esap chék eú tutulap. A wesewesen fis ngeni emén néún Jiowa chón angang mi tuppwél itan Napot, ewe a manaw lón fansoun án King Ahap nemeni Israel.​—1 King 21:11-13; 2 King 9:26.

² Lón ei lesen, sipwe pwóróus usun met a fis ngeni Napot. Sipwe pwal pwóróus usun met a fis lón eú mwichefelin popun Chón Kraist, ren met emén mwán mi ásimaw mi tuppwél a mwáálliló wóón. Ekkeei ruu pwóróus repwe áiti ngenikich lamoten tipetekison me tipemecheres le omusaaló tipis ika sia  mochen eáni án Jiowa ekiek usun pwúngiéch.

3, 4. Met sókkun mwán Napot, me pwata ese mochen amémé ngeni King Ahap an we tánipiin wain?

³ Napot i emén mi tuppwél ngeni Jiowa lón ewe fansoun lap ngeni chón Israel ra fitaaló King Ahap me pwúlúwan we Kiwin Isipel lón ar féffér mi ngaw. Ra fel ngeni ewe kot chofona Paal me ésúfélúngawa Jiowa me an kewe allúk. Nge Napot a aúcheani an ririéch ngeni Jiowa lap seni pwisin manawan.

⁴ Álleani 1 King 21:1-3. Lupwen Ahap a ereni Napot pwe a mochen mééni an we tánipiin wain are ekkesiwili ngeni pwal eú mi éch seni an we, Napot ese mochen. Pwata? Fán súfél a ereni Ahap: “Ewe Samol mi Lapalap esap mwütätä ai üpwe ngonuk fanüei me won ai kewe lewo.” Napot ese mochen pokiten epwe atai án Jiowa we allúk ngeni chón Israel ar resap améméfóchóló álemwirier fénú seni ar kewe lewo. (Lif. 25:23; Num. 36:7) A ffat pwe Napot a álleasochis ngeni Jiowa.

5. Met Isipel a féri ren an epwe angei seni Napot an we tánipi?

⁵ Lupwen Napot ese mochen améméló an we tánipiin wain, King Ahap me pwúlúwan we ra féri och mettóch mi fókkun ngaw. Ren ar repwe angei seni Napot an we tánipi, Kiwin Isipel a akkóta án rúúemén mwán repwe tipimwáál ngeni Napot pwe i a féri eú watteen tipis. Iwe pokiten ena, Napot me néún kewe ra ninniiló. Met Jiowa a féri ren ei watteen pwúngúngaw?

6, 7. Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe a aúcheani pwúngiéch, me pwata ei mettóch a oururu letipen án Napot famili me chiechian kewe?

⁶ Mwittir chék, Jiowa a tiinaaló Elias an epwe apwúngú Ahap. Elias a ereni pwe i emén chón nimanaw me chón solá. Met Jiowa a apwúngaló? Ahap, pwúlúwan we, me néún kewe repwe ninniiló usun met a fis ngeni Napot me néún kewe.​—1 King 21:17-25.

⁷ Án Napot we famili me chiechian kewe ra kechiweiti minne a fis pokiten kirikiringawen Ahap. Nge Jiowa a kúna ewe pwúngúngaw a fis me a mwittir féri kapwúng wóón. Ese mwáál ena mettóch a oururu letiper. Iwe nge, minne a fis mwirin neman a sótuni ar tipetekison me lúkúlúk wóón Jiowa.

8. Met Ahap a féri lupwen a rong án Jiowa we kapwúng, iwe met mwirilóón?

⁸ Lupwen Ahap a rong án Jiowa kapwúng, “a kamwei üfan o üföüfolong üf seni tuk, a achüün o kon lon tuk, a pwal fetalfeil fän aiengau.” Ahap a átekisonatiw pwisin i! Met mwirilóón? Jiowa a ereni Elias: “Pokiten an atekisonätiu me fän mesei, üsap awarato ewe feiengau lon ränin manauan. Nge lon ränin manauen nöün we mwän üpwe awarato ewe feiengau won chon leimwan.”  (1 King 21:27-29; 2 King 10:10, 11, 17) Jiowa, ewe “a sotuni leluken aramas,” ewe mi tongeni silei enletin masouen letipach, a úméúméch ngeni Ahap.​—SalF. 17:3.

9. Ifa usun ewe napanap tipetekison a eú minen túmún fán iten án Napot famili me chiechian kewe?

⁹ Lupwen án Napot famili me chiechian kewe ra rongorong pwe án Ahap famili resap kúna chappen ar tipis tori án Ahap máló, ena mettóch neman a sótuni ar lúkú Kot. Nge ese mwáál ar tipetekison a álisiir le túmúnú ar lúkú. Pwata? Ika ra tipetekison, repwe sópweló le fel ngeni Jiowa fán lúkúlúk pwe ese tongeni tufich án Kot epwe mwáál lón minne a apwúngaló. (Álleani Tuteronomi 32:3, 4.) Napot, néún kewe át, me ar famili repwe kúna pwúngiéchún Kot lupwen epwe amanawasefáli ekkewe chón pwúng. Epwe unusen wenecharóló ewe pwúngúngaw a fis ngeniir me lóóm. (Hiop 14:14, 15; Joh. 5:28, 29) Emén mi tipetekison a silei pwe “Kot epwe apwüngü föför meinisin, pwal iteiten föför mi fis lemonomon, ika a mürina ika a ngau.” (SalAf. 12:14) Jiowa a silei mettóch meinisin mi monoló seni kich. Ina minne, tipetekison epwe túmúnúkich pwe esap péútúló ach lúkú Jiowa.

10, 11. (a) Met sókkun mettóch a tongeni sótuni minne sia meefi pwe mi pwúngiéch? (b) Ifa usun ewe napanap tipetekison a tongeni túmúnúkich?

 ¹⁰ Met kopwe féri ika kese weweiti are tipeeú ngeni och mettóch ekkewe mwán mi ásimaw ra apwúngaló? Áwewe chék, met kopwe féri ika a fen kapwúngúló pwe en are emén attongeom ousap chúen eáni eú wis lón ewe mwichefel? Met ika pwúlúwom, noum, are emén chiechiom a katowu seni ewe mwichefel nge kese tipeeú ngeni met ekkewe mwán mi ásimaw ra apwúngaló? Met kopwe féri ika ka ekieki pwe ese pwúng án ekkewe mwán mi ásimaw pwáraatá úméúméch ngeni emén chón tipis? Ekkeei mettóch ra tongeni sótuni ach lúkú Jiowa me an kewe kókkót lón ewe mwichefel lón ei fansoun. Ifa usun tipetekison epwe túmúnuk ika eú me lein ekkena mettóch a sótuni óm lúkú? Sipwe nengeni ruu popun.

¹¹ Áeúin, ika kich mi tipetekison, sipwe mirititi pwe sise silei mettóch meinisin a fis. Ikaamwo sia meefi pwe sia silei mettóch meinisin usun, nge Jiowa chék a tongeni silei masouen letipen emén. (1 Sam. 16:7) Lupwen sipwe chechchemeni ei mettóch, sipwe mirititi fán tipetekison pwe mi aúkúk ach sile me tufich, iwe mi lamot sipwe ekkesiwili minne sia ekieki. Oruuan, ika kich are pwal emén sia kúna pwúngúngaw, tipetekison epwe álisikich le álleasochis me witiwiti Jiowa fán mosonottam an epwe áwena ewe osukosuk. Ewe Paipel a apasa: “Chokewe mi niueiti Kot o meniniti repwe feiöch. Nge ekewe chon föföringau resap feiöch. . . . Resap pwal tongeni manauatam.” (SalAf. 8:12, 13) Ika sia akkamwéchú ach tipetekison, epwe atoto feiéch ngenikich me pwal ngeni ekkewe ekkóch.​—Álleani 1 Petrus 5:5.

12. Menni pwóróus sipwele pwóróus usun iei, me pwata?

¹² Minne a fis ngeni ekkewe popun Chón Kraist lón Antiokia lón Siria, a sótuni ar tipetekison me ar tipemecheres le omusaaló tipis. Sipwe nengeni me ppii ifa usun ena pwóróus a tongeni álisikich le etittina minne sia eáni ekiek usun ach omusaaló tipis me alóllóólaaló ach weweiti ifa usun omusaaló tipis a riri ngeni án Jiowa ekiek usun pwúngiéch.

13, 14. Ikkefa ekkewe wis aposel Petrus a wiseni, me ifa usun a pwáraatá pwe i emén mi pwora?

¹³ Ewe aposel Petrus, emén mwán mi ásimaw, me lap ngeni ekkewe popun Chón Kraist ra sissilei. I chiechien Jesus me a fen eáni chómmóng wis mi lamot. (Mat. 16:19) Áwewe chék, lón ewe ier 36, Petrus a wisen afalafal ngeni Kornelius me chón leimwan meinisin. Pwata a kkóló aúchean ena? Pokiten Kornelius esap emén chón Jus, i chón lúkún Israel ese sirkumsais. Lupwen Kornelius me chón leimwan kewe ra angei án Kot we manaman mi fel, iwe Petrus a mirititi pwe mi fich ngeniir ar repwe papatais me wiliti Chón Kraist. A apasa: “Ekei aramas ra angei ewe Ngünmifel usun chök  äm aia angei. Ifa usun, eman a tongeni epetiir ar repwe papatais ren koluk?”​—Föf. 10:47.

¹⁴ Lón ewe ier 49, ekkewe aposel me ekkewe mwán mi ásimaw lón Jerusalem ra mwichfengen pwe repwe pwúngúpwúng wóón ika mi chúen lamot ngeni ekkewe Chón Kraist chón lúkún Israel ar repwe sirkumsais. Lón ena mwich, fán pwora Petrus a áchema ngeni pwiin kewe pwe a pwisin kúna án ekkewe chón lúkún Israel rese sirkumsais angei án Kot we manaman mi fel. Minne Petrus a kúna lón ena atun a álisi ewe mwichen soupwúngúpwúng le apwúngaló ena mettóch. (Föf. 15:6-11, 13, 14, 28, 29) Ese mwáál ekkewe Chón Kraist chón Jus me chón lúkún Israel ra kilisou pwe Petrus a pwora le apwóróusa meinisin minne a fis. A ifa me mecheresin án ekkena popun Chón Kraist repwe lúkúlúk wóón ei mwán mi tuppwél me ásimaw!​—Ipru 13:7.

15. Met Petrus a mwáálliló wóón lupwen a nóm Antiokia lón Siria? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

¹⁵ Ekiseló mwirin ena mwich lón Jerusalem, Petrus a ló Antiokia lón Siria. Lupwen a nóm ikena ie, a chiechi ngeni pwiin kewe Chón Kraist chón lúkún Israel. Sia tongeni anchangei ar pwapwaiti le káé seni minne Petrus a silei me kúna. Iwe nge, neman ra fókkun máirú me letipechou lupwen Petrus a mwittir úkútiw seni an mwémmwéngé rer. Ekkóch ekkewe Chón Kraist chón Jus, kapachelong Parnapas, ra pwal áppirú Petrus. Ifa usun ei mwán mi ásimaw a tongeni mwáálliló le féri ei mettóch mi tongeni etipefeseni ewe mwichefel? Nge lap seni ena, met sia tongeni káé seni pwóróusen án Petrus mwáálliló mi tongeni álisikich ika án emén mwán mi ásimaw féffér are kapas a ekinása letipach?

16. Ifa usun Petrus a kúna kapwúng, me ikkefa ekkewe kapas eis ra ppiitá?

¹⁶ Álleani Kalatia 2:11-14. Petrus a poputá le niwokkusiti aramas. (SalF. 29:25) Petrus a silei meefien Jiowa usun ekkewe chón lúkún Israel. Nge a lólilen ren minne ekkewe waséla seni Jerusalem, ekkewe Chón Kraist chón Jus mi sirkumsais, repwe ekieki usun an chiechi ngeni chókkana. Aposel Paulus a ereni Petrus pwe i emén mi likótuputup. Pwata? Pokiten Paulus a fen rongorong án Petrus penaatá ekkewe chón lúkún Israel lón ewe mwich lón Jerusalem lón ewe ier 49. (Föf. 15:12; Kal. 2:13) Epwe ifa meefien ekkewe Chón Kraist chón lúkún Israel, chókkewe Petrus a eletipengawer? Repwe chepetek? Petrus epwe chúen wiseni wisan kewe inaamwo ika a mwáálliló?

17. Ifa usun Petrus a kúna feiéch seni án Jiowa omusaaló tipisin?

¹⁷ Petrus i emén mi tipetekison me a etiwa  án Paulus apwúngú i. Ewe Paipel ese apasa pwe Petrus ese chúen eáni wisan kewe. Ren enletin, Kot a chúen néúnéú Petrus le mak taropwe ngeni ekkewe mwichefel, iwe néún kana rúúaché taropwe ra wiliti kinikinin ewe Paipel. Lón néún we arúúachéén taropwe, a pwal mwo nge erá pwe Paulus “pwiich we mi achengicheng.” (2 Pet. 3:15) Ese mwáál minne Petrus a féri a ámeteki letipen ekkewe Chón Kraist chón lúkún Israel. Iwe nge, Jesus, ewe mékúren mwichefel, a chúen néúnéú Petrus. (Ef. 1:22) A suuk ngeni chón ewe mwichefel ar repwe tongeni áppirú Jesus me Seman we ren ar omusaaló tipisin Petrus. Amwo itá, ese wor emén a chepetek ren mwáállilóón ena mwán ese unuséch.

18. Ineet atun neman epwe lamot ach sipwe eáni án Jiowa ekiek usun pwúngiéch?

¹⁸ Ese wor emén mwán mi ásimaw mi unuséch lón ekkewe popun mwichefelin Chón Kraist, me ese pwal wor mwán mi ásimaw mi unuséch lón ekkewe mwichefelin Chón Kraist ikenái. Ewe Paipel a apasa: “Kich meinisin sia mwälila fän chomong.” (Jas. 3:2) Sia fókkun silei ena, nge met sipwe féri ika mwáállilóón emén pwiich a eletipechoukich? Sipwe eáni án Jiowa ekiek usun pwúngiéch? Áwewe chék, met kopwe féri ika emén mwán mi ásimaw a apasa och mettóch usun itá mi pwári an lifilifil aramas? Kopwe chepetek ika emén mwán mi ásimaw a túmúnúngaw lón an fós me apasa och mettóch mi ámetekuk? Lap seni óm kopwe mwittir ekieki pwe itá úrúrún pwiich na esap chúen emén mwán mi ásimaw, kopwe fen mosonottam le witiwiti ewe mékúren mwichefel, Jesus? Kopwe chechchemeni án pwiich na angang ngeni Jiowa fán tuppwél ren fite fite ier, lap seni óm ekilapei an we mwáál? Ika pwiich we mi tipis ngonuk a sópweló le wiseni ewe wis mwán mi ásimaw are pwal mwo nge eáni pwal ekkóch wis, kopwe pwapwa ren? Ika ka tipemecheres le omusaaló tipis, ka pwáraatá pwe ka eáni án Jiowa ekiek usun pwúngiéch.​—Álleani Mateus 6:14, 15.

19. Met a lamot sipwe tipeppós le féri?

¹⁹ Pokiten sia aúcheani pwúngiéch, sia enletin mwétéresiti ewe fansoun lupwen Jiowa epwe unusen amóeló pwúngúngaw, ewe Satan me an ei ótót ra efisatá. (Ais. 65:17) Nge ren mwo iei, lupwen sia kúna pwúngúngaw, sipwe tipetekison le mirititi pwe neman sise silei mettóch meinisin a fis, me sipwe tipemecheres le omusaaló tipisin chókkewe mi tipis ngenikich. Ika sia ina usun, sia eáni án Jiowa ekiek usun pwúngiéch.