1. Ifa napanapen án Pwiich Russell me chienan kewe káé ewe Paipel, me pwata a múrinné ena esin napanapen káé?

LAP SENI ipúkú ier ra ló, Pwiich C. T. Russell me chiechian kewe, eú kúkkún kúmiin chón káéén án Kot we Kapas, ra poputá le mwichfengen. Ra mochen silei met ewe Paipel a wesewesen apasa usun Jiowa Kot, Jesus Kraist, met a fis ngeni aramas lupwen ra máló, me ewe méén kepich. A mecheres napanapen ar káé Paipel. Emén leir a kan eppiietá eú kapas eis, mwirin ena kúmi epwe etittina eú me eú wokisin seni ewe Paipel mi weneiti ena pwóróus. Iwe mwirin, repwe makkeetiw minne ra káé. Ren án Jiowa álillis, ekkena Chón Kraist mwán mi letipwenechar ra kúna chómmóng pwóróus mi enlet seni Paipel ekkewe sia chúen aúcheaniir tori lón ach ei fansoun.

2. Atun sia káé eú oesini seni Paipel, fán ekkóch met a tongeni efisi an esap pwúng ach weweiti ena oesini?

² Iwe nge ekiseló chék, ekkena Chón Káé Paipel ra mirititi pwe a weires ar repwe weweiti eú oesini seni Paipel lap seni ar repwe weweiti eú áitien Paipel kewe mi lamot. Pwata? Eú popun pún fán chómmóng aramas ra tongeni weweiti ekkewe oesini seni Paipel lepwonen an a pwéppwénúetá, are mwirin ar ra fen pwénúetá. Nge mi pwal wor eú popun. Ren an epwe pwúng ach weweiti eú oesini, mi lamot sipwe etittina unusen ewe oesini. Ika sia nefótófót wóón chék eú kinikinin eú oesini nge sise fen ekieki ekkewe ekkóch kinikinin, iwe epwe tongeni mwáálliló ach weweiti. Usun ina met a fis ren ewe oesini lón puken Sowel. Sipwe etittinasefáli ena oesini me pwóróus  wóón ewe popun a lamot an epwe siwil ach weweiti ena oesini.

3-4. Tori iei, sia weweiti pwe ewe oesini lón Sowel 2:7-9 a weneiti met?

³ Álleani Sowel 2:7-9. Sowel a oesini pwe ewe fénú Israel epwe riáfféú ren lifichifichimas. Ngiir me ngáchiir ra usun chék ngiin me ngáchin laion me repwe áni meinisin ekkewe irá lón ewe fénúen Israel! (Sow. 1:4, 6) Ren fite ier, sia fen lúkú pwe ena oesini a fós usun napanapen án néún Jiowa kewe aramas achocho lón ewe angangen afalafal usun chék napanapen án eú pwiin lifichifichimas féri ar angang, ese tongeni wor met epwe eppetiir. Sia fen lúkú pwe ena angangen afalafal a efisi feiengaw lón ewe ‘fanü,’ are chókkewe mi nóm fán nemenien ekkewe néúwisin lamalam. *

⁴ Ika sia chék álleani Sowel 2:7-9, iwe usun itá pwe mi fen pwúng ena áwewe. Iwe nge, ika sipwe nengeniéchú pwóróusen unusen ena oesini, iwe a pwá pwe a sókkóló weween. Sipwe etittina rúáánú popun pwata a ina usun.

5-6. Ifa ewe kapas eis a ppiitá seni ach etittina (a) Sowel 2:20? (b) Sowel 2:25?

⁵ Áeúin, nengeni án Jiowa ei pwon mi weneiti ewe riáfféú seni ekkewe lifichifichimas. “Üpwe atowu me leimi ekewe pwiin lifichimas seni efeng o asürela toau.” (Sow. 2:20) Ika ekkewe lifichifichimas ra liosuetá ekkewe Chón Pwáraatá Jiowa atun ra álleasochisi án Jesus we allúk pwe repwe afalafala me álisi aramas le wiliti néún chón káé, iwe pwata chék Jiowa a pwonei pwe epwe asúroló? (Is. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) A ffat pwe Jiowa esap asúoló néún kewe chón angang mi tuppwél, nge epwe asúoló och mettóch are emén mi kirikiringaw ngeni néún kewe aramas.

⁶ Oruuen popun, nengeni met a mak lón Sowel 2:25. Jiowa a apasa: “Üpwe aliwini ngenikemi mine ekewe lifichimas mi äsfeil, ekewe mi mwetemwet o kata, pwal mine ekewe muunen lifichimas ra eni lon ekewe ier. Ir nei mwichen sounfiu mi chomong üa tinato remi.” Nengeni pwe Jiowa a pwonei an epwe “aliwini” are awora siwilin met ewe feiengaw mi fis seni minne ekkewe lifichifichimas ra atai. Iwe nge, ika ekkewe lifichifichimas ra liosuetá néún Jiowa kewe aramas mi féri ewe angangen afalafal, iwe epwe wewe ngeni pwe ewe pwóróus ra afalafala a atoto feiengaw. Nge ren enletin ena pwóróus a tongeni amanawa aramas me a tongeni amwékútú ekkóch aramasangaw ar repwe aier. (Is. 33:8, 19) Epwe ina eú feiéch fán iter!

7. Ewe kapas “mürin” lón Sowel 2:28, 29 a álisikich le weweiti met?

⁷ Álleani Sowel 2:28, 29. Ekieki usun ewe aúlúngátin popun, ina tettelin minne epwe fis ewe oesini a fen eiteitaatiw. Ka kúna pwe lón ena wokisin, Jiowa a apasa: “Mürin, epwe war ewe fansoun pwe üpwe tinato Ngüni,” weween pwe mwirin án ekkewe lifichifichimas áwesaaló minne ra féri. Nge, ika ekkewe lifichifichimas ra liosuetá ekkewe chón afalafala Mwúún Kot, pwata chék Jiowa epwe tinaató wóór an we ngún mi fel mwirin ar áwesaaló ar angangen afalafal? Ren enletin, ika ese wor álillisin án Kot we ngún mi fel mi manaman, iwe resap fókkun tongeni likiitú lón ewe angangen afalafal ren fite fite ier fán koput me pwal mwo nge pinepinen ar angang.

8. Ié ekkewe lifichifichimas mi mak lón Pwärätä 9:1-11 ra liosuetá? (Ppii ewe sasing wóón péén.)

⁸ Álleani Pwärätä 9:1-11. Iei sipwe nengeni ewe arúáánúún popun. Me lóóm, sia  lúkú pwe ewe riáfféú seni ekkewe lifichifichimas Sowel a fós usun a riri ngeni ach angangen afalafal pokiten ewe oesini lón ewe puken Pwärätä, ewe mi arapakkan ngeni met ewe Sowel a oesini usun. Ena oesini lón puken Pwärätä a fós usun eú pwiin lifichifichimas, wóón meser a usun wóón mesen aramas me “a wor och mi usun chök mwärämwär seni kolt” wóón chamwer. (Pwär. 9:7) Ra eriáfféwú “ekewe aramas [chón ú ngeni Kot] resap eäni än Kot we pwau won chamwer” ren úkúkún nimu maram, úkúkún ttamen manawen emén lifichifichimas. (Pwär. 9:4, 5) Pwúngún, usun itá ena wokisin a áweweei usun néún Jiowa kewe chón angang mi kepit. Fán pwora, ra esilefeili án Kot kapasen kapwúng lón ei ótót mi ngaw, iwe ena mettóch a eú minen áweires ngeni chókkewe mi pekini ei ótót mi ngaw.

9. Met ekkewe lifichifichimas Sowel a kúna me ekkewe lifichifichimas Johannes a kúna ra fókkun sókkofesen wóón?

⁹ Pwúngún pwe ewe oesini lón puken Pwärätä me ewe oesini lón puken Sowel ra lélléfengen wóón ekkóch mettóch. Iwe nge, ra sókkofesen wóón pwal ekkóch mettóch mi lamot. Nengeni pwe lón án Sowel we oesini, ekkewe lifichifichimas ra atai ekkewe irá. (Sow. 1:4, 6, 7) Nge, Paipel a erá pwe Kot a allúkú ngeni ekkewe lifichifichimas lón kúnaen aposel Johannes we “pwe resap afeiengaua ekewe fetil.” (Pwär. 9:4) Ekkewe lifichifichimas  Sowel a kúna ra feito seni efeng. (Sow. 2:20) Nge ekkena lifichifichimas Johannes a kúna ra towu seni ewe pwaang mi alóllóól. (Pwär. 9:2, 3) Sowel a áweweei pwe ekkewe lifichifichimas ra késúúló. Nge lón Pwärätä, ekkewe lifichifichimas rese késúúló nge a fen mumungeniir ar repwe áwesaaló ar angang. Ese wor pwóróus lón Paipel mi pwári pwe Jiowa ese pwapwa rer.​—Ppii ewe pwóór “ Oesini Usun Ekkewe Lifichifichimas​—Mi Ekis Léllé Nge Ra Sókkofesen.”

10. Eáni eú áwewe seni Paipel mi ánneta pwe minne ekkewe lifichifichimas Sowel a kúna me ekkewe lifichifichimas Johannes a kúna a sókkóló met ra liosuetá.

¹⁰ Sókkofesenin ekkena ruu oesini a álisikich le weweiti pwe iir me ruu rese ririfengen. Iwe, weween pwe ese léllé ekkewe lifichifichimas Sowel a kúna ngeni ekkewe lifichifichimas puken Pwärätä a fós usun? Rese lélléfengen. Ewe Paipel a kan eáni áwewe eú mettóch an epwe liosuetá sókkopaten mettóch lón sókkopaten napanap. Áwewe chék, Pwärätä 5:5 a áweweei pwe Jesus i ewe “Laion seni ewe ainangen Juta.” Nge 1 Petrus 5:8 a áweweei pwe ewe Tefil i “eman laion mi wörüwör.” Iwe, seni ach pwóróus wóón ekkewe rúáánú popun, me ekkewe kapas eis ra ppiitá usun ewe oesini lón ewe puken Sowel, a lamot ach sipwe kútta pwal eú áweween ena oesini. Ifa ena minefé áwewe?

11. Met Sowel 1:6 me 2:1, 8, 11 a fós usun nge mi álisikich le weweiti ié ekkewe lifichifichimas ra wewe ngeni?

¹¹ Lupwen sia etittina pwal ekkewe ekkóch wokisin lón án Sowel we oesini, sia weweiti pwe ena soufós a oesini usun án eú mwichen soufiu maunei eú fénú. (Sow. 1:6; 2:1, 8, 11) Jiowa a apasa pwe epwe néúnéú néún “mwichen sounfiu mi chomong” (ekkewe soufiun Papilon) pwe epwe apwúngú ekkewe chón Israel mi álleasolap. (Sow. 2:25) Mi fich án Paipel áwewe pwe ena mwichen soufiu ra feito “seni efeng,” pokiten ekkewe chón Papilon repwe maunei Israel seni efeng. (Sow. 2:20) Ena mwichen soufiu ra usun ewe pwiin lifichifichimas mi kókkótéch. Sowel a apasa: “Eman me eman [soufiu] a chök fetal lon alan. . . . Ra mweteta won ewe telinimw, ra sä won ekewe tit o tötä won ekewe imw, ra pwal tolong lon ekewe asammwacho usun chök chon solä.” (Sow. 2:8, 9) Ka tongeni kachitoni minne a fis? Ekkewe soufiu ra nóm ekis meinisin. Ese wor ia aramas ra tongeni op ie. Ese wor emén a tongeni sú seni néún ekkewe chón Papilon ketilas!

12. Ifa usun án Sowel we oesini usun ekkewe lifichifichimas a pwénútá?

¹² Ekkewe chón Papilon ra usun ekkewe lifichifichimas ren ar tééki ewe telinimwen Jerusalem lón ewe ier 607 mwen Kraist. Ewe Paipel a apasa: “Ewe kingen Papilon, . . . a niela nöür alüal ren ketilas . . . , nge esap tongei alüal ika föpwül, chinlap mwän ika chon apwangapwang. Kot a atolongeer meinisin fän nemenien Nepukatnesar. Iwe, ra kenala ewe imwenfel o ataetiu tittin Jerusalem, ra pwal kenala ekewe imw watte o ataela ekewe pisek aüchea meinisin.” (2 Kron. 36:17, 19) Wesin án ekkewe chón Papilon tééki me ataieló ewe fénú, ekkewe aramas ra chék tongeni apasa pwe ina “eu fanüpö ia esap wor aramas ika man ra nom ie, pwal eu fanü mi oolong lepöün chon Papilon.”​—Jer. 32:43.

13. Áweweei weween Jeremaia 16:16, 18.

¹³ Rúúepúkú ier som mwirin án Sowel we oesini, Jiowa a néúnéú Jeremaia an epwe oesini pwal och mettóch usun ena maun. A erá pwe ekkewe chón tééki repwe kúttafichi ekkewe chón Israel mi féfféringaw me repwe liapeniir meinisin. “Iei alon ewe Samol mi  Lapalap, ‘Üpwe tinala chomong chon attau, repwe attaua ekei aramas. Mürin, üpwe tinala chomong chon tapweri man, repwe tapweriir won iteiten chukutekia me chukutekison, pwal me lon pwangen ekewe achau. Iwe, üpwe liwini ngeniir fän ruu liwinin ar föföringau me tipis.’” Ekkewe chón Israel rese aier resap tongeni op leset me leeman seni ekkewe chón Papilon mi mauner.​—Jer. 16:16, 18.

14. Ineet atun Sowel 2:28, 29 a pwénútá?

¹⁴ A wor pwóróus mi múrinné, Sowel a esilei pwóróusen fférsefálin mettóch. Ewe fénú epwe uwaéch sefál. (Sow. 2:23-26) Iwe, mwirin och fansoun lón fansoun mwer, epwe kawor chómmóng mwéngé lón pekin lúkú. Jiowa a erá: “Üpwe tinato Ngüni won aramas meinisin. Nöümi mwän me fefin repwe osuni . . . üpwe pwal tinato Ngüni won chon angang mwän me chon angang fefin.” (Sow. 2:28, 29) Án Kot tinaló ewe ngún mi fel ese fis lón chék ewe atun ekkewe chón Israel ra liwin seni Papilon ngeni pwúkútáán fénúer. Nge a fis fitepúkú ier mwirin, lón ewe ránin Pentikost ier 33. Ifa usun sia silei ena?

15. Ifa usun alon aposel Petrus we lón Föför 2:16, 17 a siwil seni alon Sowel 2:28, me met weween?

¹⁵ Fán emmwenien Kot, aposel Petrus a apasa pwe Sowel 2:28, 29 a weneiti ewe mettóch mi amwarar a fis lón ena ránin Pentikost. Ina epwe kulók tiu lesossorun ena rán, Kot a féri eú manaman me tinaló ewe ngún mi fel mi atufichi chókkewe mi angei ena ngún mi fel ar repwe poputá le fós “usun ekewe mettoch mi amwarar Kot a föri.” (Föf. 2:11) Fán emmwenien Kot, Petrus a aloni alon án Sowel we oesini nge a ekis asokkaalóói kapasan. Ka kúna ena siwil? (Álleani Föför 2:16, 17.) Petrus ese néúnéú ewe kapas “mürin” usun met  Sowel a néúnéú lón an we oesini, nge Petrus a apasa “lon ekewe ränin sopolan,” mi weneiti ránin lesópwólóón ótóten ekkewe chón Jus. Lón ena atun, Kot epwe tinaló an we ngún mi fel “won aramas meinisin.” Iwe, ena mettóch a wewe ngeni pwe án Sowel we oesini epwe pwénútá mwirin och fansoun.

16. Ifa usun án Kot we ngún mi fel a álisatá ewe angangen afalafal lón fansoun ekkewe aposel, nge ifa usun lón ach ei fansoun?

¹⁶ Mwirin án Kot tinaató an we ngún mi fel wóón ekkewe popun Chón Kraist, a poputá ewe angangen afalafal, nge ló, ló, ló, epwap chéúfetál wóón unusen fénúfan. Lupwen aposel Paulus a makkeei néún we taropwe ngeni ekkewe chón Kolose, ina epwe lón ewe ier 61, a tongeni apasa pwe ewe kapas allim a fen esilefeil “ngeni aramas meinisin won fanüfan.” (Kol. 1:23) Lón fansoun Paulus we, “aramas meinisin won fanüfan,” a weneiti chókkewe mi nóm lón ekkewe kinikinin fénúfan Paulus me ekkewe ekkóch ra tongeni tikeriir. Ren álillisin án Jiowa we ngún mi fel mi manaman, ewe angangen afalafal a fókkun chéúfetál lón ach ei fansoun, a tori “chon fanüfan meinisin.”​—Föf. 13:47; ppii ewe pwóór “ Üpwe Tinato Ngüni.”

17. Ifa usun a siwil ach weweiti án Sowel we oesini usun ekkewe lifichifichimas?

¹⁷ Met a siwil? Iei sia fen weweéchúti ewe oesini mi mak lón Sowel 2:7-9. Ekkena wokisin rese weneiti ach tinikken le féri ewe angangen afalafal, nge ra weneiti án ewe mwichen soufiun Papilon maunei Jerusalem lón ewe ier 607 mwen Kraist.

18. Met ese siwil fán iten néún Jiowa kewe aramas?

¹⁸ Met ese siwil? Néún Jiowa kewe aramas ra sópweló le esilefeili ewe kapas allim ekis meinisin lón ekkewe sókkopaten napanapen afalafal mi suuk ngeniir. (Mat. 24:14) Ese wor mwú a tongeni pinekich le apwénúetá wisach le afalafal. Me ren án Jiowa álillis, sia fen akkalapaaló le afalafala kapas allimen an we Mwú fán pwora! Fán tipetekison sia sópweló le lúkúlúk wóón án Jiowa emmwen ren ach sipwe weweiti oesinien Paipel, me lón ewe fansoun mi fich, Jiowa epwe emmwenikichelóng “lon ewe let mi unusöch”!​—Joh. 16:13.