1. Áweweei minne a fis atun Jesus a féri an we áeúin manaman.

 ANCHANGEI minne a fiffis arapakkan lesópwólóón ewe ier 29 atun Jesus a kerán poputááni an angangen afalafal. Jesus, inan we Maria, me ekkóch néún kewe chón káé ra ketiw ngeni eú kametipen apwúpwúlú lón Kana, eú sóópw mi nóm efengin Nasaret, leenien Jesus we. Maria i chiechien chón ena famili me eli a álillis le túmúnú ekkewe chón etto fiti ena apwúpwúlú. Nge lepwolen ar mwéngéfengen, a fis eú osukosuk epwe tongeni fókkun ásáwa chón ena famili me ekkewe pwúpwúlúfé. A pé únúmer wain. b Eli a kon chómmóng chón fiti ena apwúpwúlú lap seni met ra ekieki. Maria a mwittir feiló ren néún we me ereni: “Esap chüen wor ünümer wain.” (Joh. 2:1-3) Met Jesus a féri? A féri eú mettóch mi amwarar. A ewili ewe konik ngeni “wain mi fokun mürina.”—Joh. 2:9, 10.

2-3. (a) Ikkefa ekkewe manaman Jesus a fériir? (b) Ifa usun sia tongeni kúna feiéch seni ach káé usun ekkena manaman?

² Jesus a pwal féri chómmóng manaman atun an angangen afalafal. c A áeá an tufichin féri manaman le álisi fite fitengeréú aramas. Áwewe chék ren ekkeei ruu manaman a fériir. Lón eú atun, a amwéngééni 5,000 mwán, nge lón pwal eú atun a amwéngééni 4,000 mwán. Iwe, eli kapachelaper fengen me  ekkewe fefin me semirit a tori lap seni 27,000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Lón iir me ruu ekkena atun, Jesus a pwal echikara chómmóng mi semmwen. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Anchangei úkúkún án ekkena mwichemmongun aramas mwaar atun Jesus a féri manaman le echikarer me amwéngééniir!

³ Sia tongeni káé chómmóng pwóróus seni ekkewe manaman Jesus a fériir. Lón ei lesen, sipwe káé ekkewe pwóróus mi apéchékkúla ach lúkú seni ekkena manaman Jesus a fériir. Mwirin, sipwe etittina ifa usun sia tongeni áppirú án Jesus pwári tipetekison me tong atun a féri ekkena manaman.

4. Ekkewe manaman Jesus a fériir, ra áiti ngenikich usun ié?

⁴ Ekkewe manaman Jesus a fériir ra áiti ngenikich ekkewe lesen mi apéchékkúla ach lúkú usun pwisin i me Seman we. Ren enletin, Jiowa i Popun ekkewe manaman Jesus a fériir. Föför 10:38 a erá pwe Kot a “tinatiu won [Jesus] ewe Ngünmifel o ngeni an manaman. A fetalfeil ekis meinisin, a föri föför mürina o apöchöküla meinisin mi nom fän nemenien ewe Tefil, pun Kot a eti.” Sipwe pwal chemeni pwe Jesus a unusen áppirú ekiekin me meefien Seman we lón meinisin met a apasa me féri, kapachelong ekkewe manaman a fériir. (Joh. 14:9) Iei sipwele káé úlúngát lesen sia tongeni káé seni ekkewe manaman Jesus a fériir.

5. Met a amwékútú Jesus le féri ekkewe manaman? (Mateus 20:30-34)

⁵ Áeúin, Jesus me Seman we ra unusen tongekich. Atun Jesus a nóm fénúfan, a pwári úkúkún an tongei aramas ren an áeá an tufichin féri manaman le álisiir lón ar kewe riáfféú. Lón eú atun, rúúemén mwán mi mesechun ra tingormaú ngeni an epwe álisiir. (Álleani Mateus 20:30-34.) Nengeni pwe Jesus a “fokun tongeer,” iwe mwirin a echikareretá. Ewe kapasen Krik mi afféúni ena kapas “fokun tongeer,” a wewe ngeni eú memmeefin tongei me weweiti meefien emén seni alóllóólun leutuch. Ena esin memmeef mi pwári tong, a pwal amwékútú Jesus le amwéngééni ekkewe mi echik me echikara emén mi úri rupun pwétúr. (Mat. 15:32; Mark. 1:41) Sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa, ewe Koten “ümöümöch o lukpwetete,” me Néún we, ra fókkun tongekich me ra meefi ekkewe weires sia kúkkúna. (Luk. 1:78; 1 Pet. 5:7) Ra fókkun mwétéresiti ewe atun repwe aúkatiw meinisin ekkewe osukosuk mi eriáfféwú aramas!

6. Met Kot a atufichi Jesus an epwe féri?

⁶ Oruuan, Kot a fang ngeni Jesus an tufich le ataweei meinisin án aramas kewe osukosuk. Atun Jesus a féri ekkewe manaman, a pwári pwe a tufichin pwákini ekkewe osukosuk meinisin sise tongeni pwisin pwákiniir. Áwewe chék, a wor an manaman le angasaaló aramas seni popun ar kewe osukosuk, ina ewe mettóch tipis, me meinisin met mi pop seni ena tipis, kapachelong samau me máló. (Mat. 9:1-6; Rom 5:12, 18, 19) Ekkewe manaman a fériir, ra ánnetatá pwe a tongeni echikara “sokopaten samau” me pwal mwo nge amanawa ekkewe mi máló. (Mat. 4:23; Joh. 11:43, 44) A pwal wor an manaman le nemeni ekkewe mélúmél mi péchékkúl me okkufu ekkewe ngún mi ngaw. (Mark. 4:37-39; Luk. 8:2) Ach silei pwe Jiowa a fang ngeni Néún na ena esin tufich, a fókkun oururu letipach.

7-8. (a) Met sia tongeni lúkúlúkú pokiten ekkewe manaman Jesus a féri? (b) Met sókkun manaman ka mochen kúna an epwe fis lón ewe ótót séfé?

⁷ Aúlúngátin, sia tongeni unusen lúkúlúk pwe ekkewe feiéch lón mwachkkan fán  án Kot we Mwú, repwe wesewesen pwénútá. Ekkewe manaman Jesus a fériir atun a nóm fénúfan, ra áiti ngenikich met epwe féri wóón unusen fénúfan lón wisan wisen King lón láng lón án Kot we Mwú. Ikkeei met sipwele kúna ekiseló chék atun Kraist epwe nemeni unusen fénúfan. Epwele unusen péchékkúl inisich pwe epwele amóeló sókkun samau meinisin me terin inis mi efisi riáfféúch aramas. (Ais. 33:24; 35:5, 6; Pwär. 21:3, 4) Esap chúen wor osupwangen mwéngé me sisap chúen riáfféú ren ekkewe feiengaw watte. (Ais. 25:6; Mark. 4:41) Sipwe pwal fókkun pwapwa le souni attongeach kewe atun repwe “towu seni peiaser.” (Joh. 5:28, 29) Met sókkun manaman ka fókkun mochen kúna an epwe fis lón ewe ótót séfé?

⁸ Lupwen Jesus a féri ekkewe manaman, a pwári watteen an tipetekison me tong, ikkena ekkewe napanap a lamot ach sipwe áppirú. Iei sipwele ppii ruu pwóróus. Sipwe akkomw ppii pwóróusen ewe kametipen apwúpwúlú mi fis lón Kana.

9. Met Jesus a féri lón ewe kametipen apwúpwúlú? (Johannes 2:6-10)

⁹ Álleani Johannes 2:6-10. Atun a pé ewe wain lón ewe kametipen apwúpwúlú, itá wisen Jesus an epwe álisiir? Aapw. Ese wor eú oesini mi affata pwe ewe Messaia epwe awora wain ren eú manaman. Nge anchangei meefiom ika a pé ekkewe minen ún lón óm apwúpwúlú. Ese mwáál, Jesus a meefi meefien chón ewe  famili, ákkáeúin ekkewe minne ká ar ewe ránin apwúpwúlú, me ese mochen repwe sáw ren met a fis. Iwe, ina popun a féri ewe manaman sia pwóróus usun me lepoputáán ei lesen. A ewili ewe 103 kalonun konik ngeni wain mi fókkun múrinné. Eli a kirekiréch le awora ena úkúkún wain pwe epwe wor lusun repwe tongeni áeá lón fansoun mwer are ena pwúpwúlúfé ra pwal mwo nge tongeni amémé pwe epwe wor álillisiir lón pekin moni. Ese mwáál, ena pwúpwúlúfé ra fókkun kilisou ngeni Jesus!

10. Ikkefa ekkóch ekkewe pwóróus mi álilliséch lón Johannes sópwun 2? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹⁰ Sipwe ppii ekkóch pwóróus mi álilliséch lón met a mak lón Johannes sópwun 2. Ke mi kúna pwe Jesus ese pwisin alélééi ekkewe leenien konik? Nge a fen ereni ekkewe chón angang ar repwe wisen aléléér, pwe ese mochen aramas repwe kúna met a féri. (Wokisin 6, 7) Mwirin án Jesus ewili ewe konik ngeni wain, ese pwal pwisin uwei och ena wain ngeni ewe chón nemeni ewe kametip. Nge a fen ereni ekkewe chón angang ar repwe wisen féri ena. (Wokisin 8) Jesus ese pwal eingeing ren an angei eú kap ena wain, kamwéchútá mwen mesen ekkewe waséla, me apasa, ‘Oupwe neni ei wain ua kerán chék féri!’

11. Met sia tongeni káé seni ewe manaman Jesus a féri?

¹¹ Met sia tongeni káé seni án Jesus manaman le ewili ewe konik ngeni wain? Sia káé eú lesen usun tipetekison. Jesus ese sikesik ren ewe manaman a féri, ren enletin ese fókkun einga ekkewe mettóch a féri. Nge a tipetekison, me fán chómmóng a chék elingaaló Seman we. (Joh. 5:19, 30; 8:28) Ika sia áppirú Jesus ren ach tipetekison, iwe sisap sikesik wóón met sia féri. Ese lifilifil met sia féri lón án Jiowa angang, sisap einga pwisinkich, nge sipwe fen einga feiéchúch le angang ngeni ach we Kot mi ling. (Jer. 9:23, 24) Sipwe ngeni ewe ling mi fich ngeni. Ese wor met mi múrinné sia tongeni féri me lúkún án Jiowa álillis.—1 Kor. 1:26-31.

12. Ifa pwal eú alen ach sipwe áppirú án Jesus tipetekison? Áweweei.

¹² Pwal iei eú alen ach sipwe áppirú án Jesus tipetekison. Ekieki ei pwóróus: Emén mwán mi ásimaw a awora watteen fansoun le álisi emén alúwél chónálillisin mwichefel le ammólnatá an we áeúin public talk. Pokiten án ena mwán mi ásimaw álisi ena alúwél, iwe a fókkun sipeéch le eáni an na afalafal, me chón ewe mwichefel ra sani. Sárin ewe mwich, emén a feito ren ewe mwán mi ásimaw me ereni: ‘A mmen fókkun éch án átenan we afalafal, ika met’? Itá mi pwal lamot án ena mwán mi ásimaw epwe erá: ‘Ewer e, nge ua awora watteen fansoun le álisi’? Are eli epwe erá fán tipetekison: ‘Ewer e, a mmen fókkun éch an we afalafal. Ua mmen pwapwa ren’? Atun sia tipetekison, ese pwal lamot ach sipwe einga pwisinkich ren ekkewe mettóch mi múrinné sia féri fán iten ekkewe ekkóch. Sia menemenéch ren ach silei pwe Jiowa a kúna me aúcheani minne sia féri. (Apépé ngeni Mateus 6:2-4; Ipru 13:16) Ren enletin, sia apwapwaai Jiowa atun sia áppirú Jesus le pwári tipetekison.—1 Pet. 5:6.

13. Met Jesus a kúna atun a arap ngeni asamen tittin ewe telinimw Nain, me met a féri? (Lukas 7:11-15)

¹³ Álleani Lukas 7:11-15. Anchangei met a fis arapakkan lukanapen án Jesus angangen afalafal. A sái ngeni Nain, eú telinimw lón Kalilea ese pwal towau seni Shunem, ikewe ewe soufós Elisa a amanawatá néún ewe fefin we, ina epwe 900 ier a ló. (2 King 4:32-37) Atun Jesus a arap ngeni asamen tittin ena telinimw, a kúna án aramas ekaawu eú miimá seni ena  telinimw. A mmen eletipechou met a fis, a máló néún emén fefin mi má seni pwúlúwan, ina i chék néún. Ena fefin mi letipechou ese chék áláemén, a wor eú mwichen aramas mi fitaawu seni ena telinimw. Jesus a akaúlóói ena mwichen aramas me féri eú mettóch mi ámáirú fán iten ena inelap mi chúúpwúl, a amanawatá néún we át! Ina ewe áeúin manawsefál me lein ekkewe úlúngát manawsefál Jesus a féri mi mak lón ekkewe Puken Kapas Allim.

14. Ikkefa ekkóch pwóróus mi álilliséch mi mak lón Lukas sópwun 7? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹⁴ Sipwe ppii ekkóch pwóróus mi álilliséch lón met a mak lón Lukas sópwun 7. En mi esilla pwe Jesus “a küna” ewe inelap mi letipeta, mwirin “a fokun tongei”? (Wokisin 13) Eli Jesus a kúna an kechiw atun a fitaawu somáán néún we át, iwe a fókkun tongei. Jesus ese chék meefi attongen ena inelap, nge a pwári an tongei. A fós ngeni fán pwetete, me apasa: “Kosap kechü.” Mwirin, a féri eú mettóch pwe epwe álisi. A amanawasefáli ewe át, me a “ngenisefäli inan” na.—Wokisin 14, 15.

15. Met sia tongeni káé seni ewe manaman Jesus a féri?

¹⁵ Met sia tongeni káé seni án Jesus manaman le amanawatá ewe át, néún ewe fefin mi má seni pwúlúwan? Sia káé eú lesen usun ach sipwe pwári tong ngeni ekkewe mi letipeta. Ewer, kich sise usun Jesus le tongeni amanawatá ekkewe mi máló. Nge, sia tongeni áppirú i ren ach ámááraatá ach tongei ekkewe mi letipechou ren ach ppii met sia tongeni féri fán iter. Sia tongeni pwári ach tongeer ren ach apasa me féri met epwe álisiir me oururuur. d (SalF. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Pwal mwo nge ach ekis chék kapas ngeniir me féri och mettóch fán iter, a fókkun tongeni echimweeretá me oururuur.

16. Met ka káé seni pwóróusen ewe inelap mi kerán chék má seni néún we, usun met a pwá me lón ewe sasing?

¹⁶ Ekieki ei pwóróus. Fitu ier a ló, emén chienach fefin a kúna án emén inelap lón ewe mwichefel kechiw atun ra kél lón eú ar mwich. Ewe kél ra eáni, a fós usun ewe ápilúkúlúk usun manawsefál, me a kerán chék má seni  ena inelap néún we kúkkún nengngin. Pokiten neminna a silei ena, iwe a mwittir pwereló ren ena inelap, waatá péún wóón afaran, me fiti le kél. Iei met ena inelap a chemeni: “Ua unusen meefi úkúkún án chienach kewe tongeei.” A fókkun kilisou ren an fiti ewe mwich. A erá: “Sia kan angei álillis me lón ach kewe Leenien Mwich.” Sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a kúna me aúcheani pwal mwo nge ekkewe mettóch mi kisikis sia féri mi pwári ach tongei chókkewe mi letipeta me “luketatakis.”—Kölf. 34:18.

17. Met sia káé seni ekkewe manaman Jesus a fériir?

¹⁷ Atun sia káé ekkewe pwóróus lón ewe Paipel usun ekkewe manaman Jesus a fériir, a tongeni fókkun apéchékkúlakich. Ra áiti ngenikich pwe Jiowa me Jesus ra fókkun tongekich, a wor án Jesus tufich le pwákini án aramas kewe osukosuk meinisin, me sia tongeni unusen lúkúlúk pwe epwe pwénútá ekkewe pwon usun mwachkkan atun Mwúún Kot epwe nemeni unusen fénúfan. Atun sia káé ekkena pwóróus, sia tongeni ekilonei ifa usun sia tongeni áppirú napanapen Jesus kewe. Pwata kese akkóta óm kkótun pwisin káé are Famili Fel pwe kopwe káé usun pwal ekkewe ekkóch manaman Jesus a fériir? Ppii met ka tongeni káé seniir, me mwirin ereni ekkewe ekkóch met ka káé. Iwe ika ka féri ena, ámi pwóróusfengen epwe fókkun apéchékkúlakemi.—Rom 1:11, 12.

18. Met sipwe káé lón en lesen mwirin ei?

¹⁸ Arapakkan lesópwólóón án Jesus angangen afalafal, a féri ewe aúlúngátin manaman mi mak lón ewe Paipel usun an amanawatá ekkewe mi máló. Nge ena manaman a sókkóló pún a amanawatá emén chienan mi áchengicheng mi fen máló ren úkúkún rúáánú rán. Met sia tongeni káé seni ena manaman? Me ifa usun a tongeni apéchékkúla ach lúkú ewe ápilúkúlúkún manawsefál? En lesen mwirin ei epwe pélúweni ekkena kapas eis.