“MEINISIN ekkewe maun mi fis lóóm rese akkarap ngeni úkúkún watteen osukosuk mi fiffis lón Iurop iei.” Ina met The Watch Tower minen September 1, 1915 a erá usun ewe Áeúin Maunen Fénúfan, ewe maun mi kkúú ina epwe 30 fénú. Pokiten ekkena osukosuk, The Watch Tower a erá: “A wor eppetin ewe angang [fán iten ewe Mwúún Kot], ákkáeúin lón Tois me France.”

Fán ena watteen osukosuk a fiffis wóón unusen fénúfan, ekkewe Chón Káé Paipel rese unusen weweiti ewe kapasen emmwen lón Paipel usun án emén Chón Kraist esap angolong lón mwékútúkútún fénúfan. Iwe nge, ra tipeppós le arongafeili ewe kapas allim. Pokiten Wilhelm Hildebrandt a mochen fiti ewe angangen afalafal usun Mwúún Kot, i a chumong ekkóch tract itelaper The Bible Students Monthly lón fósun France. I ese nóm France usun emén pioneer, nge fen i emén soufiun Tois. Itá i epwe emén chón koputen France mi úféúf úfen soufiu, nge a afalafal usun pwóróusen kinamwe ngeni ekkewe chón France, ekkewe ra máirú ren met a féri.

Ekkewe taropwe seni aramas mi peres lón The Watch Tower, ra pwáraatá pwe mi pwal wor fitemén Chón Káé Paipel chón Tois mi chúen mochen sópweló ar angangen afalafala ewe kapas allim usun Mwúún Kot inaamwo ika ra pwal fiti ewe angangen soufiu. Pwiich Lemke, emén soufiun lemataw, a repotei an kúna nimmén chienan soufiu mi pwapwaiti le rongorong pwóróusen Paipel. A makkeei: “Inaamwo ika ua nónnóm wóón ei siip, nge a chúen ukkuwa ai angang fán iten lingelóón Jiowa.”

Georg Kayser a ló fiti maun usun emén soufiu, nge a liwiniti leenian usun emén chón angang ngeni ewe Kot mi enlet. Met a fis? A kúna eú puk néún ekkewe Chón Káé Paipel me a álleani. Georg a unusen etiwa ewe enlet usun Mwúún Kot. A úkútiw le fiu usun emén soufiu, mwirin a eáni eú sókkun angang nge esap maun. Mwirin ewe maun, a wiliti emén pioneer mi tinikken ren fite fite ier.

Inaamwo ika ekkewe Chón Káé Paipel rese unusen weweiti usun án Chón Kraist resap angolong lón maun, nge ar ekiek me féffér a fókkun sókko seni ekiekin me féfférún aramas mi álisatá maun. Ekkewe chón politics me néúwisin lamalam ra álisatá angangen maun, nge ekkewe Chón Káé Paipel ra ápilúkúlúkú ewe “Samolun  kinamwe.” (Ais. 9:6) Inaamwo ika ekkóch leir rese unusen imuló seni mwékútúkútún maun, nge ra chúen kamwéchúnnúk wóón minne ra lúkú, usun met emén Chón Káé Paipel itan Konrad Mörtter a áweweei usun: “Ua fókkun kúna seni án Kot we Kapas pwe itá emén Chón Kraist esap nieló aramas.”​—Eks. 20:13. *

Lón Tois, ikewe ie ese wor allúk mi túmúnú chókkewe rese mochen fiti maun pokiten ar lúkú, mi wor lap seni 20 Chón Káé Paipel rese fókkun mochen fiti angangen soufiu. Ren ekkóch me leir, ewe mwú a apwúngaló pwe iir mi umwes. Ina met a fis ngeni Gustav Kujath, ewe a katolong lón eú pioing fán iten aramas mi umwes, me ikena ie ra éúnú ngeni sáfei mi tongeni amélúlúóló. Hans Hölterhoff a kalapus pokiten ese pwal mochen an epwe emén soufiu. Nge lón kalapus a pwal úppós an esap féri sókkun angang mi riri ngeni maun. Ekkewe chón mas ra éúféúfa ngeni Hans ewe sókkun jacket ra kan éúféúfa ngeni chón umwes, me a féfé tori án péún kewe ra úlúúlúló. Lupwen ese sópwéch án ekkena chón mas na sótun atai tipeppósun Hans, iwe ra pwomwen ar repwe nieló i. Iwe nge, fán meinisin ekkewe weires Hans a kúna, i a chék akkamwéchú an tuppwél.

Lupwen ewe mwú a ewisa ngeni ekkóch pwiich kewe ar repwe soufiu, iir ra pwal úppós lón ar rese mochen fiti maun me ra tingor ar repwe eáni och sókkun angang nge esap maun. * Ina met Johannes Rauthe a féri, iwe ra ewisa ngeni an epwe angang lón leenien sáán train. Ra ewisa ngeni Konrad Mörtter an epwe angang lón ewe kúmiin chón sáfei, me Reinhold Weber a angang usun emén kangof. August Krafzig a wisen túmúnú pisek me a pwal kilisou pún an angang ese nieló aramas. Ekkeei Chón Káé Paipel me pwal ekkewe ekkóch mi usur, ra tipeppós le angang ngeni Jiowa me ren minne ra weweiti usun ar repwe pwáraatá ar tongei i me tuppwél ngeni.

Pokiten féfférún ekkewe Chón Káé Paipel atun ewe maun, ewe mwú a poputá le ekketittiner. Lón ekkewe ier mwirin, ekkewe Chón Káé Paipel lón Tois a fen fitengeréú ar case a katolong lón imwen kapwúng pokiten ar angangen afalafal. Ren an epwe kawor álillis ngeni pwiich kana, ewe keangen ofesilap lón Tois lón Magdeburg a fératá eú kúmi lón Bethel an epwe álisiir lón pekin allúk.

A lallapóló án Chón Pwáraatá Jiowa weweéchúti ei mettóch usun án Chón Kraist resap angolong lón mwékútúkútún fénúfan. Lupwen a fis ewe Oruuen Maunen Fénúfan, ra tipeppós lón ar lúkú ren ar unusen imuló seni angangen soufiu. Ina minne, ewe mwúún Tois a fókkun eriáfféwúmwáálliir pokiten me rer iir chón koputen ena mwú. Nge sipwe pwal pwóróus usun ena lón pwal eú lesen fán ewe itelap “Seni lón Uruwooch mi Aúchea.”​—Seni lón uruwooch mi iseis lón Central Europe.