1. Met sókkun ekiek chómmóng aramas ra eáni usun angang?

MET meefien lape ngeni aramas lón leeniom we usun ewe mettóch angang? Lón chómmóng fénú, a lallapóló awaan án aramas angang lap seni lóóm me ra kan akkangang weires. Chókkewe mi chék akkangang, lape ngeni, ese kan naf ar fansoun asésé, ar fansoun ngeni chón ar famili, are ar fansoun le ataweei osupwanger lón pekin lúkú. (SalAf. 2:23) Nge a wor ekkóch rese fókkun sani angang me ra kefisitá popun ar resap angang.​—SalF. 26:13, 14.

2-3. Jiowa me Jesus ra isetiw met sókkun leenien áppirú usun angang?

² Chómmóng aramas ikenái a kon lululó ar fansoun angang, are ese fen naf. Nge ekieki usun ekiekin Jiowa me Jesus usun angang. Ese wor ach tipemwaramwar pwe Jiowa a mmen sani angang. Jesus a affata ena lupwen a erá: “Semei a chök akangang tori ikenai, pwal ina usun ngang üpwe chök akangang.” (Joh. 5:17) Ekieki usun meinisin án Kot kewe angang lupwen a féri ekkewe chómmóngun chónláng, ekkewe fúú me ekkewe planet lón unuselapen láng. Sia pwal kúna chómmóng mettóch mi ling Kot a fériir wóón fénúfan. Ewe soumakken kélfel a erá: “Ai Samol mi Lapalap, ra fokun chomong ekewe mettoch ka föri. Ka föriir meinisin lon om tipachem. Fanüfan a ur ren föriom mönümanau meinisin.”​—Kölf. 104:24.

³ Jesus a áppirú Seman we. A álisi Kot atun a “anomu ekewe läng lon lenier.” A nóm ren Jiowa lón an “eman sousile angang.” (SalF. 8:27-31) Lón pwal eú atun, lupwen Jesus a nóm fénúfan, a féri angang mi amwarar. Jesus a erá pwe ena angang Jiowa a ewisa ngeni an epwe féri a usun chék mwéngé, me meinisin a féri wóón fénúfan a ánneta pwe Kot a tinaató.​—Joh. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Met sia tongeni káé seni Jiowa me Jesus usun asésé?

 ⁴ Án Jiowa me Jesus angang weires a itá wewe ngeni pwe ese pwal lamot ach sipwe asésé seni ach angang? Esap ina weween. Esap fán eú án Jiowa epwe mélúlú, ina popun ese lamot ngeni an epwe asésé. Nge ewe Paipel a erá pwe mwirin án Jiowa fératá láng me fénúfan, a “ükütiu le angang o asösö.” (Eks. 31:17) Iwe nge, a chék wewe ngeni pwe Jiowa a mwo úkútiw lón an fératá ekkewe mettóch me a awora fansoun le pwapwaiti minne a fen féri. Inaamwo ika Jesus a angang weires atun a nóm fénúfan, nge a chúen awora fansoun le asésé me pwapwaiti ar mwéngéfengen me chienan kewe.​—Mat. 14:13; Luk. 7:34.

5. Met a áweiresi chómmóng néún Kot kewe aramas?

⁵ Ewe Paipel a pesei néún Kot kewe aramas ar repwe pwapwaiti angang. A lamot ngeni néún Kot kewe aramas ar repwe angang weires me resap chipwang. (SalF. 15:19) Eli ka eáni angangen moni pwe kopwe tongeni awora osupwangen óm we famili. Me meinisin néún Kraist kewe chón káé a wor wiser le afalafala ewe pwóróus allim. Nge, a lamot óm kopwe annafa óm asésé. Fán ekkóch a kan weires ngonuk óm kopwe itepék me rúúepek ren ewe fansoun ka áeá lón óm angangen moni, afalafal, me asésé? Ifa usun kopwe silei úkúkún ewe fansoun kopwe áeá fán iten óm angang me óm asésé?

6. Ifa usun Markus 6:30-34 a pwári án Jesus ekiek mi itepék me rúúepek usun angang me asésé?

⁶ A mmen lamot ach sipwe eáni ekiek mi itepék me rúúepek usun angang. Jiowa a emmweni King Salomon le makkeei: “Mettoch meinisin a wor ar fansoun. A pwal wor fansoun iteiten angang.” A eiteitetiw fansoun fót, fansoun kaú, fansoun kechiw, takir, pwérúk, me pwal ekkóch mettóch. (SalAf. 3:1-8) A mmen ffat pwe a wor ruu mettóch mi lamot lón manawach, ina angang me asésé. Jesus a itepék me rúúepek lón an ekiek usun angang me asésé. Lón eú fansoun, ekkewe aposel ra liwin seni ar afalafal ngeni chómmóng aramas, iwe “esap chüen mwo nge wor fansoun ar repwe mongö.” Ina popun Jesus a ereniir: “Ousipwe feila oukich chök lon eu leni mi toau seni lenien aramas, pwe oupwe tongeni ekis asösö.” (Álleani Markus 6:30-34.) Inaamwo ika fán chómmóng ese tufich ngeni Jesus me néún kewe aposel ar repwe asésé, nge Jesus a silei pwe a lamot ngeniir asésé.

7. Ifa usun ach káé usun allúkún ewe Sapat epwe álisikich?

⁷ Fán ekkóch a lamot ngenikich fansoun asésé are a lamot ach sipwe siwili kókkótun met sipwe féri lón ewe rán. Sia tongeni kúna ena seni eú kókkót Kot a akkóta fán iten néún kewe aramas me lóóm. Ina ewe kókkót fán iten pinin ewe Sapat fán eú iteiten wiik. Sise chúen nóm fán ewe allúkún Moses, nge sia tongeni kúna feiéch seni ach káé met a erá usun ewe Sapat. Minne sia káé seni a tongeni álisikich le etittina ach ekiek usun angang me asésé.

8. Me ren Ekistos 31:12-15 ewe ránin Sapat eú ránin met?

⁸ Án Kot we Kapas a erá pwe mwirin ewe awonuen ‘ränin’ án Jiowa fératá mettóch, a kaúló le fératá mettóch wóón fénúfan. (Ken. 2:2) Nge, Jiowa a mmen sani angang, me a chúen “chök akangang” lón pwal ekkóch napanap. (Joh. 5:17) Jiowa a angang wonu “rän” me a asésé lón ewe efisuen “rän” me a pwal ereni ekkewe chón Israel ar repwe asésé iteiten efisuen rán. Kot a erá pwe ewe Sapat ina eú esissil lefiler me ekkewe chón Israel. Ena rán epwe “eu ränin asösö a pin” me ren Jiowa. (Álleani Ekistos 31:12-15.) Ese mumutá ngeni emén an epwe angang, kapachelong ekkewe semirit, ekkewe slave, are pwal mwo nge ekkewe man.  (Eks. 20:10) Ena rán a atufichi ekkewe aramas le awora fansoun fán iten mettóch lón pekin lúkú.

9. Met sókkun ekiek mi mwáál usun ewe Sapat ekkóch ra eáni lón ránin Jesus we?

⁹ Ewe ránin Sapat ina eú fansoun mi éch fán iten néún Kot kewe aramas, iwe nge chómmóng néúwisin lamalam lón fansoun Jesus we ra fératá allúk mi kon ssenúk tichikin ren ifa usun ekkewe aramas repwe álleasochisi ewe allúkún Sapat. Ra erá pwe atun ewe ránin Sapat, ese mumutá án aramas repwe fichi uwaan ekkewe iráán wit, are echikara emén mi semmwen. (Mark. 2:23-27; 3:2-5) Nge esap ina met Kot a mochen, me Jesus a affata ena ngeni chókkewe mi aúselinga i.

10. Met sia tongeni káé seni Mateus 12:9-12 usun án Jesus ekiek usun ewe ránin Sapat?

¹⁰ Jesus me ekkewe chón Jus mi tapweló mwirin, ra epini ewe ránin Sapat pokiten ra nóm fán ewe allúkún Moses. * Nge Jesus a erá me féri chómmóng mettóch mi pwári pwe ese wor ngawen án emén pwári kirekiréch are álisi ekkewe ekkóch atun ewe ránin Sapat. A erá fán fataffatéch: “Iei mine allükün ach lamalam a mwütätä ngenikich ach sipwe alisi eman aramas lon ränin sapat.” (Álleani Mateus 12:9-12.) Jesus ese ekieki pwe a mwáál án emén pwári kirekiréch are álisi ekkewe ekkóch atun ewe ránin Sapat. Án Jesus kewe féffér ra pwári pwe a weweiti ewe popun mi lap pwata Kot a ereni néún kewe aramas ar repwe asésé atun ewe ránin Sapat. Néún Kot kewe aramas ra asésé seni ar angangen rán me rán pwe repwe tongeni nefótófót wóón ar fel ngeni Kot. Ese  mwáál ewe famili Jesus a mámmááritá lón, ra kan fel ngeni Kot lón ewe ránin Sapat. A pwá ena lón minne sia álleani usun Jesus atun a nóm lón Nasaret telinimwan we: “Lon ewe ränin sapat Jesus a feila lon ewe imwen felikis usun an örüni. Iwe, a ütä pwe epwe aleani ekewe Toropwe mi Pin.”​—Luk. 4:15-19.

11. Ifa ewe leenien áppirú mi múrinné Jesus a isetiw usun angang?

¹¹ Ese wor tipemwaramwar pwe Josef a áiti ngeni Jesus ekiekin Kot usun angang atun a asukula, néún na muumu an epwe emén chón táikú. (Mat. 13:55, 56) Ese wor tipemwaramwar pwe Jesus a fen pwisin kúna angang weiresin Josef iteiten rán le awora fán iten an we watteen famili. Jesus a ereni néún kewe chón káé mwirin: “Eman chon angang epwe angei liwinin.” (Luk. 10:7) Ewer, Jesus a silei memmeefin angang weires.

12. Ikkefa ekkewe wokisin mi pwári met ewe Paipel a erá usun angang weires?

¹² Aposel Paulus a pwal silei memmeefin angang weires. Ewe angang mi kon aúchea me ren ina an afalafala aramas usun Jesus me an káit. Nge, Paulus a pwal angang ren an epwe wor méén met an osupwang. Chókkewe lón Tesalonika ra silei usun an “achocho le angang lerän me lepwin fän weires” pwe esap ‘aweiresi’ emén. (2 Tes. 3:8; Föf. 20:34, 35) Neman Paulus a fósun an angangen ffér tento. Atun a nóm Korint, a nóm ren Akwila me Prisila me “a sile angangen föri imw mangaku usun chök ir, a nonometiu o a angangfengen me ir.” Án Paulus erá pwe a “angang lerän me lepwin” ese wewe ngeni pwe a chék akkangang. A asésé seni an angangen ffér tento atun ewe ránin Sapat. Ewe Sapat a atufichi an epwe afalafal ngeni ekkewe chón Jus rese pwal angang atun ewe Sapat.​—Föf. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Met sia tongeni káé seni án Paulus leenien áppirú?

¹³ Ewe aposel Paulus a isetiw eú leenien áppirú mi múrinné. Inaamwo ika a angangen moni, nge a chúen “afalafala ewe Pworausen Manau seni Kot” iteitan. (Rom 15:16; 2 Kor. 11:23) A pwal pesei ekkewe ekkóch ar repwe pwal ina usun. Inaamwo ika Akwila me Prisila ra angangfengen me Paulus le ffér tento, nge iir ‘chienan kewe chon angang lon ewe angangen Kraist,’ me ina met a kon aúchea. (Rom 12:11; 16:3) Paulus a pesei chókkewe lón Korint: “Oupwe alapalafochei ämi achocho lon ewe angangen ach Samol.” (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Jiowa a pwal mwo nge amwékútú Paulus an epwe makkeei: “Iö esap mochen angang esap pwal tongeni mongö.”​—2 Tes. 3:10.

14. Met weween alon Jesus we mi mak lón Johannes 14:12?

¹⁴ Ewe angang mi kon aúchea lón ekkeei ránin lesópwólóón ina ewe angangen afalafal me angangen álisi aramas le wiliti néún Jiowa chón angang. Me Jesus a oesini pwe néún kewe chón káé repwe féri angang mi lap seni minne i a féri! (Álleani Johannes 14:12.) Esap weween nge sipwe féri ekkewe esin manaman i a féri. Nge ekkewe chón tapweló mwirin repwe afalafala me asukula chómmóng aramas lap seni i, afalafal lón chómmóng leeni lap seni i, me ewe fansoun ra áeá le afalafal epwe pwal lap seni ewe fansoun i a áeá.

15. Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pwisin eisinikich me pwata?

¹⁵ Ika ka eáni angangen moni, kopwe pwisin eisinuk ekkeei kapas eis: ‘Ua silleló lón ai we leenien angang pwe ngang emén mi angang weires? Ua áwesi ai angang lón ewe úkúkún fansoun mi kawor me ua kan féréchú?’ Ika ewer, iwe ese mwáál noum we boss epwe tongeni lúkúlúkuk. Me chienom kewe chón angang eli repwe fen tipemecheres le aúseling ngeni ewe pwóróus allim. Lón ewe angangen afalafal me  asukula aramas, pwisin eisinuk ekkeei kapas eis: ‘Ua sill pwe ngang emén mi angang weires lón ewe angangen afalafal? Ua kan ammólnaéchú me mwen ai upwe chuuri emén? Ua kan mwittir liwiniti chókkewe mi sani ai afalafal ngeniir? Ua kan fiffiti ekkewe sókkopaten alen afalafal?’ Ika ewer, iwe kopwe pwapwa lón óm angang.

16. Ifa án Jesus me ekkewe aposel ekiek usun asésé, me ifa usun ar ekiek a sókko seni án chómmóng ekiek ikenái?

¹⁶ Jesus a silei pwe a lamot fansoun asésé fán itan pwisin me pwal néún kewe aposel. Iwe nge, chómmóng aramas lóóm me ikenái, ra usun ewe mwán mi wéúéch lón an we kapas áwewe. Ena mwán a alúkúlúkú ngeni pwisin i an epwe “manau fän kinamwe . . . momongö o ükün o pwapwa.” (Luk. 12:19; 2 Tim. 3:4) A ekieki pwe met mi kon aúchea seni meinisin lón manawan ina an asésé me pwapwa. Nge Jesus me ekkewe aposel rese akkomwa pwisin pwapwaar lón manawer.

17. Ifa usun sia áeá ach fansoun atun sia asésé seni ach angang?

¹⁷ Sia achocho le áppirú Jesus lón ei fansoun, ren ach áeáéchú ach fansoun asésé seni angang esap chék fán iten ach sipwe mwo asésé, nge pwal ren ach eáni féffér múrinné ren ach afalafal ngeni aramas me fiffiti án Chón Kraist kewe mwich. Ren enletin, a mmen fókkun aúchea ngenikich ach sipwe fiffiti ewe angangen álisi aramas le wiliti néún Jiowa chón angang me ach fiffiti ekkewe mwich. Iwe sia féri ekkena mettóch ren úkúkún ach tufich fán iten Jiowa. (Ipru 10:24, 25) Pwal mwo nge ika sia vacation, sia chúen apwénúetá ach kókkót lón pekin lúkú le fiffiti ekkewe mwich ese lifilifil ia sia nóm ie, me sia kútta alen ach sipwe tongeni fós usun ewe Paipel ngeni aramas.​—2 Tim. 4:2.

18. Met néúch we King, Kraist Jesus a mochen ach sipwe féri?

¹⁸ A ifa me kilisouch ngeni néúch we King, Kraist Jesus, pwe ese kútta senikich lap seni met sia tufichin féri, me a álisikich le eáni ekiek mi itepék me rúúepek usun angang me asésé! (Ipru 4:15) A mochen ach sipwe annafa ach asésé. A pwal mochen ach sipwe angang weires le awora met sia osupwang ren me féri ewe angang mi apwapwa, ina ewe angangen álisi aramas le wiliti néún Jiowa chón angang. Lón en lesen mwirin ei, sipwe pwóróus wóón met Jesus a féri pwe epwe angasakicheló seni eú fétek mi kon áweires.