1-2. Ifa wisen emén me emén kich usun met pwóróusen Angelito a áiti ngenikich?

SEMOM kewe me inom iir Chón Pwáraatá Jiowa? Ika ina, kopwe chechchemeni pwe esap weween nge ka ririéch ngeni Jiowa pokiten chék án semom kewe me inom ririéch ngeni. Ese lifilifil ika semach kewe me inach ra angang ngeni Kot are rese, nge wisen emén me emén kich ach sipwe apéchékkúla ach ririéch ngeni Jiowa.

² Ekieki usun pwóróusen emén Chón Kraist mwán itan Angelito. A mááritá lón an we famili iir meinisin chón fel ngeni Jiowa. Iwe nge, me lekúkkúnún a meefi pwe ese kon lien chiechiéch ngeni Kot. A erá: “Ua angang ngeni Jiowa pokiten ua chék mochen fiti met ai famili ra féri.” Iwe nge, Angelito a filatá le awora an fansoun le álleani án Kot we Kapas me ekilonei, me a pwal poputá le alapaaló an fós ngeni Jiowa lón iótek. Met a káé seni? Iei alon Angelito: “Ua káé pwe ua chék tongeni chiechiéch ngeni Jiowa, Semei we mi áchengicheng, ika pwisin ngang upwe achocho le silei I.” Pwóróusen Angelito a eppiietá ekkeei kapas eis mi lamot: Met sókkofesenin ach chék ekis silei Jiowa me ach silefichi I? Ifa usun sipwe silefichi Jiowa?

3. Met sókkofesenin ach chék ekis silei Jiowa me ach silefichi I?

³ Eli sia ekieki pwe sia silei Jiowa pokiten sia silei itan are ekkóch mettóch a apasa are féri. Nge esap weween pwe sia silefichi Jiowa. Mi lamot sipwe awora fansoun le káé usun Jiowa, me napanapan kewe mi echipwér. Iwe lón chék ena  atun, sia tongeni poputá le weweiti met a kan amwékútú I le féri mettóch are apasa mettóch. Iwe, ach weweiti ena epwe álisikich le mirititi ika a pwapwa ren féfférúch kewe, meefiach kewe, me met sia filatá le féri. Lupwen sia silei letipen Jiowa fán itach, mi lamot sipwe apwénúetá minne sia káé.

4. Ifa usun ach káé pwóróusen ekkóch aramas lón Paipel a tongeni álisikich?

⁴ Eli ekkóch aramas repwe esiita ach mochen angang ngeni Jiowa, me epwe pwal tongeni lapóló ar ú ngenikich ika sia poputá le chiechi ngeni néún Jiowa kewe aramas. Nge ika sia lúkúlúk wóón Jiowa, esap fókkun tongeni elichippúngúkich. Sia poputá le ámááraatá eú sókkun ririéch ngeni epwe nómoffóch. Nge itá mi tufich ach sipwe wesewesen silefichi Jiowa? Ewer! Pwóróusen ekkewe aramas rese unuséch, usun chék Moses me King Tafit a pwári pwe mi tufich ena. Lupwen sipwe káé met ra féri, sipwe pélúweni ekkeei ruu kapas eis: Ifa usun ra poputá le silei Jiowa? Met sia tongeni káé seni ar leenien áppirú?

5. Met Moses a filatá le féri?

⁵ Moses a filatá le angang ngeni Kot. Lupwen a 40 ierin Moses, a filatá an epwe chiechi ngeni néún Kot kewe aramas, ekkewe chón Ipru, lap seni an epwe silleló pwe i “nöün nöün ewe king föpwül.” (Ipru 11:24) Moses a likitaló wisan we mi tekia me iteféúló. A silei pwe Farao epwe fókkun song ren an peni ekkewe chón Ipru, iir slave lón Isip. Me ren chón Isip, pwe Farao i emén kot, me i emén king mi fókkun watte manan. A ifa me watteen án Moses lúkú! Moses a lúkúlúk wóón Jiowa. Ena esin lúkúlúk, ina lóngólóngun án Moses ririéch ngeni Jiowa lón ánein manawan.​—SalF. 3:5.

6. Met sia tongeni káé seni met Moses a féri?

⁶ Ifa ewe lesen fán itach? Kich meinisin a nóm rech eú kefil usun chék Moses: Itá sipwe filatá le angang ngeni Kot me chiechi ngeni néún kewe aramas? Epwe tongeni wewe ngeni ach sipwe pennúkúóló mettóch ren ach sipwe angang ngeni Jiowa, me chókkewe rese silei I repwe tongeni ú ngenikich. Nge ika sia lúkúlúk wóón Semach we lón láng, iwe sia fókkun silei pwe epwe álisikich!

7-8. Met Moses a pwal káé?

⁷ Moses a pwal káé napanapen Jiowa kewe me féri letipan. Áwewe chék, Jiowa a tingorei an epwe emmwenawu ewe mwúún Israel le towu seni Isip, nge Moses a meefi lúkúlúkúmmang me ereni Jiowa fán fite pwe a tufichingaw. Minne Kot a ereni a pwári pwe a tongei me weweiti meefian, iwe a álisi. (Eks. 4:10-16) Iwe pokiten ena, Moses a tongeni atoura ngeni Farao án Kot kewe kapasen kapwúng mi péchékkúl. Mwirin, Moses a kúna án Jiowa áeá An manaman lupwen A seláni ekkewe chón Israel, me nieló Farao me néún kewe soufiu lón ewe Setipar.​—Eks. 14:26-31; Kölf. 136:15.

⁸ Mwirin án Moses emmweni ekkewe chón Israel lón ar towu seni Isip, fán chómmóng ra kan ngúnúngúnúngaw. Ikaamwo ra ina usun, nge Moses a kúna úkúkún án Jiowa mosonottam ngeni ekkena aramas A fen angasereló seni ar slave. (Kölf. 78:40-43) Moses a pwal kúna amwararen án Jiowa tipetekison lupwen a siwili an ekiek lupwen Moses a tingorei an esap féri met a ekiekin féri.​—Eks. 32:9-14.

9. Me ren Ipru 11:27, ifa úkúkún péchékkúlen ewe riri lefilen Moses me Jiowa?

 ⁹ Mwirin ar towu seni Isip, Moses a fókkun pacheéch ngeni Jiowa pwe usun itá nge a kúna Seman na lón láng. (Álleani Ipru 11:27.) Alon ei wokisin a pwári úkúkún péchékkúlen ewe riri lefiler, a erá: “Iei usun ewe Samol mi Lapalap a fos newenewen ngeni Moses, usun eman aramas a fofos ngeni chienan.”​—Eks. 33:11.

10. Met a lamot sipwe féri ren ach sipwe silefichi Jiowa?

¹⁰ Ifa ewe lesen fán itach? Ren ach sipwe silefichi Jiowa, ese chék naf ach sipwe silei napanapan kewe, nge mi lamot sipwe pwal féri letipan. Lón ei fansoun, letipen Jiowa pwe “aramas meinisin repwe küna manau, repwe pwal silei ewe let.” (1 Tim. 2:3, 4) Ach áiti ngeni aramas usun Jiowa, ina eú alen ach féri letipan.

11. Ifa usun sia silefichi Jiowa atun sia áiti ngeni aramas usun I?

¹¹ Fán chómmóng, a lapóló ach silei Jiowa lupwen sia asukula aramas usun I. Áwewe chék, sia fókkun kúna úméúméchún Jiowa lupwen a emmwenikich ngeni chókkewe mi letipwenechar. (Joh. 6:44; Föf. 13:48, NW) Sia kúna manamanen án Kot we Kapas atun sia kúna án néúch kewe chón káé úkútiw seni ar kewe féffér mi ngaw, féri siwil, me poputá le pwilitalong ewe manaw mi fé. (Kol. 3:9, 10) Me sia kúna mosonottamen Kot lupwen a suuki ngeni aramas lón ach we leenien afalafal alen ar repwe tongeni silei I me kúna manaw ren an tittinaaló ngeniir néún kewe chón afalafal.​—Rom 10:13-15.

12. Me ren Ekistos 33:13, met Moses a tingorei Jiowa, me pwata?

¹² Moses a aúcheani an ririéch ngeni Jiowa. Pwal mwo nge mwirin án Jiowa néúnéú le féri ekkewe manaman mi amwarar, nge a chúen tingor an epwe mut ngeni an epwe silefichi I. (Álleani Ekistos 33:13.) A lap seni 80 ierin Moses lupwen a eáni ena tingor, nge a silei pwe a chúen chómmóng met a tongeni silei usun Seman we mi tong lón láng.

13. Ifa eú alen ach sipwe tongeni pwáraatá pwe sia aúcheani ach chiechiéch ngeni Kot?

¹³ Ifa ewe lesen fán itach? Ese lifilifil úkúkún ttamen ewe fansoun sia angang ngeni Jiowa, nge mi lamot sipwe akkaúcheani ach ririéch ngeni. Eú alen ach sipwe pwáraatá pwe sia aúcheani ach chiechi ngeni Kot, ina ach fóffós ngeni lón iótek.

14. Pwata iótek a fókkun lamot lón ach silefichi Kot?

¹⁴ Ika ka mochen chiechiéch ngeni emén, mi lamot kopwe fóffós ngeni fán chómmóng. Ina minne, kopwe arap ngeni Kot ren óm ikkiótek ngeni fán chómmóng, me kosap pireir le uwawu ngeni alóllóólun masouen letipom. (Ef. 6:18) Iei alon Krista, lón Turkey: “Iteiten ua uwawu meefiei ngeni Jiowa lón iótek, me mwirin kúna an álisiei, a lallapóló ai tongei me lúkúlúk wóón. Ai kúna án Jiowa pélúweni ai kewe iótek a álisiei le meefi pwe i Semei me Chiechiei.”

15. Met Jiowa a apasa usun Tafit?

¹⁵ Lupwen King Tafit a uputiw, seman kewe me inan me chón ewe mwúún Israel meinisin ra fel ngeni Jiowa. Nge Tafit ese chék fel ngeni Jiowa pokiten chón an we famili ra fel ngeni I. A pwisin ámááraatá an ririéch ngeni Jiowa, me Jiowa a fókkun tongei. Pwisin Jiowa a apasa pwe Tafit “a lelukeni lelukei.” (Föf. 13:22) Ifa usun Tafit  a ámááraatá ewe sókkun riri mi fókkun péchékkúl ngeni Jiowa?

16. Met Tafit a káé usun Jiowa ren an nennengeni férian kewe?

¹⁶ Tafit a káé usun Jiowa ren an nennengeni férian kewe. Lealúwélún Tafit, a kan nóm lón masies fite fite awa lupwen a kan túmúnú néún seman kewe siip. Neman lón ekkena atun, Tafit a poputá le ekilonei férien Jiowa kewe. Áwewe chék, lupwen Tafit a netá láng lepwin, ese chék kúna fite fite ngeréú fúú, nge a pwal ekilonei usun ewe Chón Féri ekkena fúú me napanapan kewe. A amwékútú Tafit le makkeei: “Ekewe läng ra pwärätä lingen Kot, nge fän läng a arongafeili usun angangen pöün.” (Kölf. 19:1, 2) Tafit a mirititi tipachemen Jiowa lupwen a ekilonei amwararen napanapen an fératá aramas. (Kölf. 139:14) Lupwen Tafit a ekilonei wóón férien Jiowa kewe, a mirititi pwisin tekisossonun mwen mesen Jiowa, ewe mi fókkun tekia seni.​—Kölf. 139:6.

17. Met sia tongeni káé ika sia ekilonei usun férien Kot kewe?

¹⁷ Ifa ewe lesen fán itach? Kopwe nennengeni férien Jiowa kewe. Awora fansoun le ekieki usun lingen ei fénúfan Jiowa a féri, me kopwe mwaar ren! Iteiten rán, kopwe ekilonei met férien Jiowa mi nóm ekis meinisin ra áiti ngonuk usun I. Áwewe chék ren ekkewe irá, ekkewe man, me ekkewe aramas. Iwe rán me rán, epwe lapóló óm silei usun Semom we mi tong. (Rom 1:20) Me iteiten rán kopwe kúna pwe epwe pwal péchékkúleló óm tongei.

18. Met Tafit a mirititi usun met a mak lón Kölfel 18?

¹⁸ Tafit a mirititi pwe Jiowa a ákkálisi. Áwewe chék, lupwen Tafit a túmúnú néún seman kewe siip seni emén laion me emén pear, a silei pwe Jiowa a álisi le nieló ekkena manmwacho. Lupwen Tafit a okkufu ewe soufiu mi mwánemmong itan Koliat, a fókkun silei pwe Jiowa a ekkemmweni. (1 Sam. 17:37) Lupwen Tafit a sú seni King Saul ewe mi lólówóiti, a apasa pwe Jiowa a seláni manawan seni i. (Kölf. 18, ekkewe kapas mwan) Ika Tafit a lamalamtekia, iwe epwe tongeni ekieki pwe meinisin ekkena ra fis pokiten pwisin an tufich. Nge Tafit a tipetekison, iwe a mirititi án Jiowa álillis lón manawan.​—Kölf. 138:6.

19. Met sia tongeni káé seni Tafit?

¹⁹ Ifa ewe lesen fán itach? Ese naf ach sipwe tingor án Jiowa álillis. Nge mi lamot sipwe pwal achocho le esilla ewe atun Jiowa a awora ewe álillis me ifa usun a awora. Ika sia tipetekison me silei ach kewe apwangapwang, sipwe weweiti pwe sise tongeni féri mettóch meinisin ren pwisin ach péchékkúl, nge Jiowa a álisikich le féri met sise tufichin féri. Me iteitan sia kúna án Jiowa álisikich, ach riri ngeni epwe péchékkúleló. Isaac, emén Chón Kraist mwán lón Fiji, a fen angang ngeni Jiowa ren fite fite ier me a kúna pwúngún ena pwóróus. A erá: “Lupwen ua nesékúriti manawei, ua tongeni kúna án Jiowa álisiei seni ewe atun ua poputá le káé Paipel tori iei. Iwe pokiten ena, ua silei pwe Jiowa wesewesen emén me rei.”

20. Met sia tongeni káé seni án Tafit ririéch ngeni Kot?

²⁰ Tafit a áppirú napanapen Jiowa kewe. Jiowa a férikichetá fengen me ach tufichin áppirú napanapan kewe. (Ken. 1:26) Lapólóón ach silei napanapen Jiowa kewe, epwe pwal ina lipwákéchúlooch le áppirú I. Tafit a silefichi Seman we lón láng, ina popun lón féfférún ngeni aramas,  a tongeni áppirú I. Ekieki usun ei pwóróus. Tafit a tipis ngeni Jiowa lupwen a lisowumwáál ngeni Patsipa me mwirin a pwal akkóta ninniilóón pwúlúwan we. (2 Sam. 11:1-4, 15) Nge Jiowa a filatá an epwe úméúméch ngeni Tafit, emén mwán mi pwal úméúméch ngeni ekkewe ekkóch. Pokiten Tafit a ririéch ngeni Jiowa, a wiliti emén me lein ekkewe kingen Israel ra fókkun echeni, me Jiowa a néúnéú pwe eú leenien áppirú fán iten ekkewe ekkóch kingen Israel.​—1 King 15:11; 2 King 14:1-3.

21. Me ren Efisos 4:24 me 5:1, ifa mwirilóón ach ‘apirü Kot’?

²¹ Ifa ewe lesen fán itach? Mi lamot ach sipwe ‘apirü Kot.’ Lupwen sia áppirú Kot sia pwisin kúna feiéch me a pwal álisikich le silefichi I. Ach napanapeni napanapen Kot kewe epwe pwal ánnetatá pwe kich néún.​—Álleani Efisos 4:24; 5:1.

22-23. Met epwe fis ika sia apwénúetá met sia káé usun Jiowa?

²² Sia fen kúna lón ei lesen pwe sia tongeni káé usun Jiowa seni férian kewe me pwal seni an we Kapas, ewe Paipel. Ena puk mi kkóló aúchean a masou ren chómmóng pwóróusen néún Kot kewe chón angang mi tuppwél sia tongeni áppirúúr, áwewe chék ren Moses me Tafit. Iwe, Jiowa a fen féri wisan, nge iei sipwe féri wisach le káé usun I ren úkúkún ach tongeni.

²³ Ese wor muchchún ach káé usun Jiowa. (SalAf. 3:11) Ach apwénúetá met sia silei usun Jiowa, ina met mi fen kon lamot lap seni úkúkún ach silei usun i. Ika sia apwénúetá met sia fen káé me achocho le áppirú Semach we mi tong, iwe epwe sópweló le arap ngenikich. (Jas. 4:8) A alúkúlúkúkich seni an we Kapas pwe esap fókkun likitaló chókkewe mi achocho le silefichi I.