1-2. (a) Met weween supili? (Ppii ewe pwóór “ Met Weween Supili?”) (b) Met Jesus a fós usun lón Lukas 4:16-18?

LÓN ekkóch fénú, ra kan féri ránin apwapwaan án néúr kewe king are kiwin enimeen ierin nemenem. Ra kan eita ngeni ena enimeen ier, án ewe sounemenem ierin supili. Ekkewe apwapwa atun ena supili neman a tongeni fis unusen rán, eú wiik, are pwal mwo nge ttam seni, nge mwirin och fansoun, a wesiló ekkena apwapwa, me aramas ra pwal mwittir ménúkiireló.

² Sipwele káé usun eú supili mi múrinné lap seni, a pwal mwo nge múrinné seni ewe supili lón Israel lóóm a kan fis iteiten 50 ier, nge ra féri apwapwaan úkúkún eú ier. Ena Supili lóóm a angasaaló ekkewe chón Israel. Pwata a lamot ach sipwe káé usun? Pokiten ena Supili a áchema ngenikich eú kókkót mi amwarar Jiowa a akkóta fán itach. Epwe atoto ngenikich ngaseló fóchófóch, me sia pwal tongeni kúna feiéch seni pwal mwo nge iei. Jesus a fós usun ena ngaseló mi amwarar.​—Álleani Lukas 4:16-18.

3. Ifa usun ekkewe chón Israel ra kúna feiéch seni ewe Supili me ren Lifitikos 25:8-12?

³ Sia tongeni weweéchúti weween alon Jesus kewe lupwen a fós usun ngaseló ren ach káé pwóróusen ewe Supili Kot a akkóta fán iten néún kewe aramas lóóm. Jiowa a ereni ekkewe chón Israel: “Oupwe apini ewe alimeen ier o asilefeili lemenen unusen fanüemi, pwe aramasan meinisin ra ngasala. Ei ier epwe eu ierin supili fän itemi, lupwen eman me eman leimi epwe angeisefäli püsin fanüan a amömö me lom, nge eman me eman amanau epwe liwiniti en me an famili.” (Álleani Lifitikos 25:8-12.) Lón ewe lesen mwen ei, sia káé usun án ekkewe chón Israel kúna feiéch seni ewe Sapat ra kan  féri iteiten wiik. Nge, ifa usun ekkewe chón Israel ra kúna feiéch seni ewe Supili? Áwewe chék, anchangei mwo án emén chón Israel kokotiw lón watteen liwinimmang, iwe a améméló fénúan pwe epwe omusa an na liwinimmang. Iwe atun ewe ierin Supuli, a tongeni angeisefáli fénúan na. Ina minne, a tongeni “angeisefäli püsin fanüan,” me mwirin, mwirimwirin kewe repwe tongeni álemwiri ena fénú. Pwal eú, áwewe chék emén mwán a wéúngawoló me a lamot an epwe améméló emén néún kewe are pwal mwo nge pwisin i an epwe emén slave ren an epwe omusatiw an we liwinimmang. Atun ewe ierin Supili, ena slave epwe ‘liwiniti an famili.’ Ina minne, ese wor emén epwe ápilúkúngaw ren an epwe slave tori feilfeiló. Ena kókkót a pwári án Jiowa wesewesen tongei néún kewe aramas.

4-5. Pwata a lamot ach sipwe káé usun ewe Supili lón fansoun lóóm?

⁴ Ifa pwal feiéchún ewe Supili? Jiowa a néúnéú Moses le apasa: “Ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot epwe afeiöchükemi lon ewe fanü epwe ngenikemi pwe oupwe fanüeni. Esap wor eman epwe wöüngau leimi.” (Tut. 15:4) A fókkun sókkóló ena seni met a fiffis wóón fénúfan lón ei fansoun pwe fán chómmóng chón wéúéch iei ra fen chék wéúéchúló, nge chón wéúngaw ra chék wéúngawoló!

⁵ Kich Chón Kraist sise nóm fán allúkún Moses. A wewe ngeni pwe sise kan fiti kókkótun ewe Supili me lóóm me angasaaló ekkewe slave, omusa liwinimmang me ngenisefálli aramas álemwirier kewe fénú. (Rom 7:4; 10:4; Ef. 2:15) Iwe nge, mi wor popun mi lamot ach sipwe silei usun ewe Supili. Pwata? Pokiten sia tongeni pwapwaiti ewe ngaseló mi áchema ngenikich án Jiowa kókkót fán iten ekkewe chón Israel.

6. Met mi lamot aramas repwe ngaseló seni?

⁶ Mi lamot ngenikich meinisin ach sipwe ngaseló pokiten sia nóm fán fétekin tipis, nge ach nóm fán nemenian a kon áweires. Pokiten kich chón tipis, sia kan chichchinnapeló, sessemwen me máló. Chómmóng ra kúna pwúngún ena atun ra kan ló chuuri tokter  pwe repwe sáfei are atun ra ooriir lón kilaas. Sia pwal lichippúng lupwen sia féri tipis. Ewe aposel Paulus a erá pwe a ‘fötek fän ewe allükün tipis, ewe a angang lon inisin.’ A pwal apasa: “Ngang eman aramas mi attong o weiresikis! Iö epwe angasaei seni ei inis inisin mäla?”​—Rom 7:23, 24.

7. Met Aisea a oesini usun ewe mettóch ngaseló?

⁷ Sia pwapwa pwe Kot a féri alen an epwe selánikich me angasakich seni tipis. Jesus, i kiien ach ngaseló. Lap seni 700 ier me mwen án Jesus feitiw fénúfan, ewe soufós Aisea a oesini pwe lón fansoun mwach, aramas repwe kúna ewe esin ngaseló mi lap seni ewe ngaseló chón Israel ra kúna atun ewe ierin Supili. A makkeei: “Ngünün Kot ewe Samol mi Lapalap a nonom woi, pun a awisaei pwe üpwe aronga ngeni chon mwelele pworausen manau. A tinieito pwe üpwe achipa chon luketatakis, üpwe asile ngeni chon oola ar repwe ngasala.” (Ais. 61:1) Ié ena oesini a weneiti?

8. A weneiti ié án Aisea we oesini usun ngaseló?

⁸ Ena oesini mi lamot usun ngaseló a poputá le pwénútá mwirin án Jesus poputááni an angang wóón fénúfan. Lupwen a ló ngeni eú sinakok lón sópwun we Nasaret, a álleani án Aisea na oesini ngeni ekkewe aramas mi mwichfengen ikena ie. Jesus a erá pwe ena oesini a weneiti i ren an apasa: “Ngünün ewe Samol a nonom woi, pun a afiliei pwe üpwe afalafala ewe Pworausen Manau ngeni ekewe chon mwelele. A tiniei, pwe üpwe aronga ngeni ekewe chon fötek pwe repwe ngasala, ekewe chon chun pwe repwe küna mwer, üpwe pwal angasala chokewe aramas ra ariaföüür. Üpwe pwal arongafeili pwe a war ewe fansoun, lupwen ewe Samol epwe amanaua nöün aramas.” (Luk. 4:16-19) Ifa usun Jesus a apwénúetá ena oesini?

9. Met chómmóng aramas lón fansoun Jesus we ra áneánei ar repwe ngase seni?

⁹ Lón fansoun Jesus we, ekkewe aramas ra poputá le eáni ewe ngaseló Aisea a oesini usun, me ewe Jesus a álleani usun. Jesus a affata ena lupwen a esilesil: “Ikenai ekei kapas oua rongorong me lon ei Toropwe mi Pin ra fen pwönüetä.” (Luk. 4:21) Chómmóng chókkewe mi rongorong án Jesus álleani ena oesini, neman ra áneánei ar repwe ngase seni fán nemenien mwúún Rom. Ra meefieni meefien ekkewe rúúemén mwán mi apasa: “Äm aia apilükülükü, pwe i ewe eman Kot a tinato pwe epwe angasa Israel.” (Luk.  24:13, 21) Nge sia silei pwe Jesus ese pesei néún kewe chón káé ar repwe ú ngeni án mwúún Rom nemenemengaw ngeniir. Nge a fen éúréúrer pwe repwe ngeni “Sisar mine än Sisar.” (Mat. 22:21) Iwe, ifa usun Jesus a angasaaló aramas lón ena atun?

10. Met Jesus a angasaaló aramas seni?

¹⁰ Néún Kot we a álisi aramas le ngaseló seni ruu mettóch. Áeúin, Jesus a álisi aramas le ngase seni án ekkewe néúwisin lamalam afalafal chofona mi áweiresi manawen aramas. Chómmóng chón Jus lón na fansoun ra nóm fán fétekin eérenien aramas me lúkúer mi chofona. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Ekkewe aramas ra apasa pwe iir chón emmweni aramas ngeni Kot, nge ren enletin pwisin iir rese fel ngeni Kot fán pwúng, iwe usun itá iir ra chun. Pokiten rese etiwa ewe Messaia me áitian kewe pwóróus mi enlet, iwe rese tongeni silei Kot, iwe usun itá iir mi chék chun, me ese musoló ar kewe tipis. (Joh. 9:1, 14-16, 35-41) Ren án Jesus áiti ngeni aramas ewe enlet, me an isetiw leenien áppirú mi múrinné, a pwári ngeni chókkewe mi tipetekison ifa usun repwe tongeni ngaseló seni afalafal chofona.​—Mark. 1:22; 2:23–3:5.

11. Ifa ewe oruuen mettóch Jesus a féri pwe epwe awora ewe alen ngaseló fán iten aramas?

¹¹ Oruuan, Jesus a suuki alen án aramas repwe ngaseló seni fétekin tipis. Me ren án Jesus asor, Kot a tongeni omusaaló tipisin chókkewe mi pwáraatá ar lúkú me etiwa ewe méén kepich A awora. (Ipru 10:12-18) Jesus a erá: “Are ewe Nau a angasakemi, oupwe wesewesen ngasala.” (Joh. 8:36) Ena sókkun ngaseló a fókkun lap seni ewe ngaseló emén a tongeni eáni atun án Israel we ierin Supili! Pún áwewe chék, emén mwán mi ngaseló atun ewe Supili epwe chúen tongeni emén slave sefál, me epwe pwal máló mwirin och fansoun.

12. Ié kewe ra akkomw kúna feiéch seni ewe ngaseló Jesus a esilesil usun?

¹² Lón ewe ránin Pentikost ier 33, ekkewe aposel me pwal ekkóch mwán me fefin mi tuppwél ra fen kefilitá me ren Jiowa me ra kepit ren an we ngún mi fel. Kot a mwuutiir pwe epwe néúniir, iwe repwe eti Jesus le nemenem lupwen repwe feitá láng lón ar manawsefál. (Rom 8:2, 15-17) Chókkana repwe akkomw kúna ewe feiéch seni ewe sókkun ngaseló Jesus a esilesil usun lón ewe sinakok lón Nasaret. Ekkena mwán me fefin rese chúen slave are nóm fán nemenien ekkewe afalafal chofona, me eéreni rese pop seni Kot, nge fen áitien ekkewe néúwisin lamalamen Jus. Pwal  och, me ren Kot iir ra fen ngaseló seni fétekin tipis, ewe mi atoto máló. Án Chón Kraist we Supili, ewe a poputá lón ewe ier 33 lupwen chón tapweló mwirin Kraist ra kepit, epwe wesiló lemuchúlóón án Jesus Nemenem Úkúkún Engeréú Ier. Ikkefa ekkewe mettóch mi múrinné repwe fis lefilen ei fansoun me lemuchúlóón án Jesus Nemenem Úkúkún Engeréú Ier?

13-14. Me lúkún ekkewe Chón Kraist mi kepit, ié kewe ra pwal tongeni eáni ewe sókkun ngaseló Jesus a esilesil usun?

¹³ Lón ei fansoun, fite million aramas mi letipwenechar seni sókkopaten fénú ra chóni ewe kúmiin ‘ekoch sip.’ (Joh. 10:16) Rese kefil me ren Kot ar repwe eti Jesus le nemenem lón láng. Nge ra eáni ewe ápilúkúlúk mi mak lón Paipel usun ar repwe manaw tori feilfeiló chék wóón fénúfan. Pwal ina óm ápilúkúlúk?

¹⁴ Pwal mwo nge iei, ka kúna ekkóch ekkewe feiéch chón ekkewe mi kepit ra pwal kúna. Ren óm lúkú án Jesus asor, ka tongeni tingorei Kot omusomusen óm kewe tipis. Iwe ren ena, ka tongeni ririéch ngeni me eáni eú mwelien letip mi limeliméch mwen mesan. (Ef. 1:7; Pwär. 7:14, 15) Pwal ekieki ekkewe feiéch ka kúna pokiten ka fen ngase seni ekkewe afalafal mi chofona. Jesus a erá: “Oupwe silei ewe let, nge ewe let epwe angasakemi.” (Joh. 8:32) A ifa me watteen pwapwaach le eáni ena sókkun ngaseló!

15. Ifa ewe ngaseló me ekkewe feiéch sia tongeni ápilúkúlúkú lón mwachkkan?

 ¹⁵ Ka tongeni ápilúkúlúkú óm kopwe eáni ewe esin ngaseló mi kon lapalap. Ekiseló chék, Jesus epwe amóeló lamalam chofona me ekkewe mwúún aramas mi pworoingaw. Kot epwe túmúnú “eu mwich mi fokun chocho” iir kewe mi angang ngeni, me mwirin epwe mut ngeniir ar repwe pwapwaiti ekkewe feiéch lón ewe paratis wóón fénúfan. (Pwär. 7:9, 14) Chómmóng chókkewe mi máló repwe manawsefál me epwe tongeni suuk ngeniir ar repwe pwal ngaseló seni pwúnúngawen án Atam tipis.​—Föf. 24:15.

16. Ifa ewe ngaseló mi amwarar aramas repwe eáni lón mwachkkan?

¹⁶ Atun ewe Nemenem Úkúkún Engeréú Ier, Jesus me chienan kewe mi eti le nemenem repwe álisi aramas an epwe unuséchúló inisiir me ar ririéch ngeni Kot. Ena fansoun ngaseló me fférsefálin mettóch epwe chék usun ewe fansoun Supili lón Israel lóóm. Iwe, a wewe ngeni pwe aramas meinisin mi angang ngeni Jiowa fán tuppwél repwe unuséch me resap chúen tipis.

17. Met Aisea 65:21-23 a oesini fán iten néún Kot kewe aramas? (Ppii ewe sasing wóón péén.)

¹⁷ Aisea 65:21-23 a áweweei epwe ifa usun manawen aramas wóón fénúfan lón mwachkkan. (Álleani.) Lón ena fansoun saminne manawer epwe echchipwang. Nge ewe Paipel a erá pwe aramas repwe eáni ewe sókkun angang mi apwapwa me lamot. Lemuchúlóón ena fansoun, sia tongeni lúkúlúk pwe “förien Kot kana repwe ngasala seni ar ngauala me tala o eti nöün Kot kewe lon ar ngasala me ling.”​—Rom 8:21.

18. Pwata sia tongeni ápilúkúlúkéch ren met epwe fis lón mwachkkan?

¹⁸ Jiowa a akkóta pwe epwe wor án ekkewe chón Israel fansoun angang me ar fansoun asésé. Iwe, epwe pwal ina usun ngeni néún kewe aramas atun án Kraist we Nemenem Úkúkún Engeréú Ier. Epwe fókkun wor án aramas fansoun le fel ngeni Kot. A mmen lamot án aramas fel ngeni Kot ren ar repwe pwapwa, iwe lón ewe ótót sefé epwe pwal wor fansoun fán iten ena. Aramas meinisin mi tuppwél repwe pwapwa atun án Kraist Nemenem Úkúkún Engeréú Ier pokiten oukich meinisin sipwe eáni ewe sókkun angang mi apwapwa me sipwe fel ngeni Kot.