1. Ifa usun Jiowa a kan pélúweni án néún kewe chón angang iótek?

 EN MI silei pwe Jiowa a tongeni néúnéú en le pélúweni án emén iótekin tingormaú ngeni? Ese lifilifil ika en emén mwán mi ásimaw, emén chónálillisin mwichefel, emén pioneer, are emén chón afalafal, nge ka tongeni álillis. Ka pwal tongeni álillis inaamwo ika en emén kúkkún are chinnap, en emén mwán are fefin. Lupwen emén mi tongei Jiowa a tingorei an epwe álisi, lap ngeni a kan néúnéú ekkewe mwán mi ásimaw me pwal ekkóch néún kewe chón angang mi tuppwél ar repwe fókkun álisi emén na. (Kol. 4:11) Sia fókkun pwapwa ren ach angang ngeni Jiowa me álisi chienach kewe lón ena esin napanap! Sia tongeni álisiir me oururuur atun fisin eú semmwen mi chéú, eú feiengaw watte, are riáfféúmwáál.

2. Pwata a tongeni áweires ach sipwe álisi ekkewe ekkóch atun fisin eú semmwen mi chéú?

² Fisin eú semmwen mi chéú a tongeni áweiresikich le álillisfengen. Áwewe chék, eli sia mochen chuuri chienach kewe, nge a efeiengaw ach ló rer. Eli sia mochen etiwa ekkewe mi osupwangen moni ar repwe mwéngé rech lón imwach, nge ese pwal tufich ena. Eli sia mochen álisi ekkewe ekkóch, nge a tongeni áweires ika pwisin chón ach we famili ra pwal nóm lón weires. Iwe nge, sia mochen álisi chienach kana, me Jiowa a pwapwa atun sia achocho úkúkún ach tufich le álisiir. (SalF. 3:27; 19:17) Met sia tongeni féri?

3. Met sia káé seni ekkewe mwán mi ásimaw lón án Desi we mwichefel? (Jeremaia 23:4)

³ Minne ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni féri. Ika en emén mwán mi ásimaw, kopwe achocho le silefichi ekkewe siip. (Álleani Jeremaia 23:4.) Desi, ewe sia fen fós usun lón ewe lesen mwen ei, a erá, “Ekkewe mwán mi ásimaw lón ai we kúmiin  afalafal, ra kan soun fitikem me ekkewe ekkóch lón ewe angangen afalafal me aua pwal kunoufengen.” b Ena mettóch a ámecheresi án ekkena mwán mi ásimaw repwe álisi Desi mwirin fisin ewe COVID-19 pandemic me atun án ekkóch chón an we famili ra má seni ren ena semmwen.

4. Pwata ekkewe mwán mi ásimaw ra tufichin álisi Desi, me ifa ewe lesen?

⁴ Iei met Desi a apasa, “Pokiten ekkewe mwán mi ásimaw iir chiechiei, iwe a mecheres ai upwe ereniir meefiei me met ua aúreki.” Ifa ewe lesen fán iten ekkewe mwán mi ásimaw? Me mwen fisin eú watteen osukosuk, oupwe túmúnú chókkewe mi nóm fán túmúnúemi me oupwe chiechier. Ika a fis eú semmwen mi chéú me a eppeti ámi oupwe ló chuuriir, oupwe kútta alen ámi oupwe tikeriir. Iei alon Desi, “Fán ekkóch, fitemén mwán mi ásimaw ra kan kékkériei are text ngeniei lón chék eú rán. Ekkewe wokisin ra néúnéú ngeniei ra fókkun achchúngú letipei, inaamwo ika ua fen sileéchú ekkena wokisin.”

5. Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni silei met chiener kewe ra osupwangan, me álilliséch ngeniir?

⁵ Eú alen óm kopwe tongeni silei met chienom kewe ra osupwangan, ina óm eisiniir ekkewe esin kapas eis esap ásáwer. (SalF. 20:5) A naf ener mwéngé, únúmer sáfei, me ekkewe pwal ekkóch mettóch? A tongeni fis ar repwe katowu seni ar angang are nafangaw néúr moni le mééni ar rent? A lamot ngeniir ach sipwe álisiir le apply ngeni ekkewe pekin álillis seni mwú ika mi kawor? Chienen Desi kewe Chón Kraist ra álisi lón pekin aion. Nge ewe a kon álilliséch ngeni, ina án ekkewe mwán mi ásimaw pwár ngeni ar tongei me áiti ngeni ekkewe kapasen apéchékkúl lón Paipel. Iei met Desi a apasa: “Ekkewe mwán mi ásimaw ra iótek fán itei. Inaamwo ika use chemeni met ekkewe ra apasa, nge ua chemeni meefiei. Ina alen án Jiowa ereniei, ‘Kese áláeménúló.’”​—Ais. 41:10, 13.

6. Met chómmóng lón ewe mwichefel ra tongeni féri pwe repwe álisi ekkewe ekkóch? (Ppii ewe sasing.)

⁶ Minne ekkewe ekkóch ra tongeni féri. Sia silei pwe ekkewe mwán mi ásimaw repwe túmúnú chón ewe mwichefel. Nge Jiowa a mochen án kich meinisin sipwe apéchékkúla me álisi ekkewe ekkóch. (Kal. 6:10) Inaamwo ika sia féri ekis chék mettóch pwe sipwe álisi emén mi semmwen, nge a fókkun tongeni apéchékkúla. Emén semirit a tongeni apéchékkúla emén Chón Kraist mwán ren an tiinaaló ren  eché taropwe are eú chúnga. Emén sáráfé a tongeni ló shopping are ataweei och mettóch fán iten emén Chón Kraist fefin. Ekkóch chón ewe mwichefel ra tongeni kuk enen emén mi semmwen me uwealó ren lón imwan. Ewer, atun fisin eú semmwen mi chéú, a lamot ngeni meinisin lón ewe mwichefel kapasen apéchékkúl. Neman sárin ach kewe mwich, sia tongeni ekis nómwotiw pwe sipwe aasoos ngeni chienach kewe, ese lifilifil ika lón féúféún aramas are wóón Zoom. A pwal lamot ngeni ekkewe mwán mi ásimaw kapasen apéchékkúl. Ekkóch lón ewe mwichefel ra mak ngeni ekkewe mwán mi ásimaw ar kilisou, pún iir ra féri chómmóng mettóch fán iten chón ewe mwichefel atun fisin eú semmwen mi chéú. A ifa me múrinnéén ach féri wisach le ‘apöchökülafengenikich o alilisfengen lefilach’!​—1 Tes. 5:11.

7. Met a tongeni áweires mwirin fisin eú feiengaw watte?

⁷ A tongeni weiweitá osukosuken manawen emén atun a fis eú feiengaw watte. Ekkóch aramas a ta seniir imwer, pisekiir, are pwal mwo nge má seniir attongeer kewe. Ekkena esin mettóch mi áweires, a pwal fis ngeni chienach kewe Chón Kraist. Met sia tongeni féri pwe sipwe álisiir?

8. Met a lamot ekkewe mwán mi ásimaw me ekkewe mékúren famili repwe féri me mwen an epwe fis eú feiengaw watte?

⁸ Minne ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni féri. Ámi kana mwán mi ásimaw, oupwe álisi chienemi kewe Chón Kraist le mmólnetá me mwen an epwe fis eú feiengaw watte. Oupwe nochchei án meinisin chón ewe mwichefel repwe silei met repwe féri pwe rete feiengaw me silei ifa usun repwe tikerikemi. Margaret, ewe sia fen fós usun lón ewe lesen mwen ei, a erá: “Ekkewe mwán mi ásimaw ra eáni eú afalafal mi lamot ngeni ám we mwichefel, mi éúréúrakemi usun fisin ewe watteen kkar lón leeniem we. Ra erá pwe ika ewe mwú epwe allúkú ngenikem ám áúpwe sú seni imwem kewe me éúréúrakem usun efeiengawen ewe kkar, iwe aupwe mwittir sú.” A mmen fich ena kapasen éúréúr lón ena fansoun, pún mwirin chék nimu wiik a fis eú watteen kkar. Ámi kana mékúren famili, atun ámi famili fel oua tongeni káé met mi lamot emén me emén ámi oupwe féri. Ika ámi me néúmi kewe oua mmólnetá, iwe neman ousap kon niwokkus ika a fis eú feiengaw watte.

9. Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni akkóta minne repwe féri mwen me mwirin fisin eú feiengaw watte?

⁹ Ika en emén chónemmwen lón eú kúmiin afalafal, kopwe nochchei an epwe pwúng néún chókkewe mi nóm lón óm na kúmi nampaan phone me ar address, me kopwe féri ena me mwen an epwe fis eú feiengaw watte. Kopwe makkeetiw me chechcheki ika mi pwúng. Iwe, atun a fis eú feiengaw watte, ka tongeni tikeri emén me emén chón afalafal pwe kopwe silei met a lamot ngeniir. Kopwe mwittir tiinaaló ngeni ewe chón akkót lón ewe kúmiin mwán mi ásimaw néúr kana nampaan phone me ar address, me i epwe tiin ngeni ewe chónemmwen mi wisen sáifetál. Atun ekkena mwán ra angangfengen, iwe ra tongeni awora watteen álillis. Mwirin ewe watteen kkar, ewe chónemmwen mi wisen sáifetál lón án Margaret we mwichefel ese annut ren úkúkún 36 awa pokiten a akkóta án ekkewe mwán mi ásimaw angang le achocho ar repwe tikeri me túmúnú chiener kewe 450 Chón Kraist mi sú seni imwer kewe. (2 Kor. 11:27) Ar féri ena, a álisi meinisin chókkana an epwe wor ia repwe nóm ie.

10. Pwata a mmen aúchea me ren ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe apéchékkúla chón ewe mwichefel? (Johannes 21:15)

¹⁰ Wisen ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe awora ngeni chiener kewe kapasen apéchékkúl seni Paipel me álisi ekkewe mi letipechou are lólilen. (1 Pet. 5:2) Atun a fis eú feiengaw  watte, a lamot repwe nochchei án emén me emén chiener kana repwe kúna túmún, wor ener, pisekiir, me leenier. Iwe nge, ren fite fite maram eli epwe lamot ngeni chókkana álillis lón pekin ngún me memmeef. (Álleani Johannes 21:15.) Iei alon Harold, emén mi chóni ewe Kúmiin Chón Túmúnú Keangen Ofesilap me a pwal chuuri chómmóng pwiich mi toriir feiengaw watte: “A lamot watteen fansoun me mwirin ar repwe meefi núkúnúkéchsefál. Eli ra poputá le kinamwesefál, nge ar chemeni málóón emén attongeer, talóón och pisekiir mi aúchea, are efeiengawen minne mi fis ngeniir, a tongeni pippiitá lón ekiekiir. Ekkena mettóch a tongeni efisi ar repwe letipechou sefál. Esap weween pwe a apwangapwang ar lúkú, nge pwúkún ina napanapen aramas.”

11. Met sókkun álillis mi lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe akkawora ngeni ekkewe famili?

¹¹ Ekkewe mwán mi ásimaw ra apwénúetá ewe kapasen éúréúr ar repwe “eti chokewe mi kechü le kechü.” (Rom 12:15) Ekkewe mwán mi ásimaw repwe alúkúlúkú ngeni chókkewe mi toriir feiengaw watte pwe Jiowa me chiener kewe Chón Kraist ra chúen tongeer. Ra mochen álisi ekkewe famili ar repwe sópweló le féfféri ekkewe mettóch ra féfféri lón pekin ngún, áwewe chék ren ar iótek, káé, fiti mwich, me fiti ewe angangen afalafal. Ra pwal tongeni pesei ekkewe sam me in ar repwe álisi néúr kewe le nefótófót wóón ekkewe mettóch rese tongeni ta ren eú feiengaw watte. Ámi kana sam me in, oupwe áchchema ngeni néúmi kewe pwe Jiowa i Chiechier fansoun meinisin me i epwe ákkálisiir. Oupwe pwal áwewe ngeniir pwe ra tongeni chón ewe familien pwipwi wóón unusen fénúfan, iir kewe mi mmólnetá le álisiir.​—1 Pet. 2:17.

12. Met ekkewe ekkóch ra tongeni féri pwe repwe álillis atun eú feiengaw watte? (Ppii ewe sasing.)

¹² Minne ekkewe ekkóch ra tongeni féri. Ika a fis eú feiengaw watte lón eú leeni mi kkan ngonuk, eisini ekkewe mwán mi ásimaw ifa usun ka tongeni álillis. Neman ren ekis fansoun ka tongeni eleenia chókkewe mi sú seni imwer, are chókkewe mi etto álillis atun fisin ena feiengaw watte. Neman ka tongeni uwouló enen me pisekin chienom kewe Chón Kraist mi nóm lón osupwang. Ika a fis eú feiengaw watte lón eú leeni mi towau seni leeniom we, ka tongeni chúen álillis. Ifa usun? Ren óm ióteki chókkewe mi toriir ena feiengaw. (2 Kor. 1:8-11) Eli ka tongeni álillis ren óm awora monien asor fán iten ewe angang wóón unusen fénúfan. (2 Kor. 8:2-5) Ika ka tongeni sái ngeni ewe leeni mi fis ewe feiengaw ie, eisini ekkewe mwán mi ásimaw met ka tongeni féri pwe kopwe álillis. Ika  ka ketiw le féri ena, ese mwáál a lamot kopwe train wóón ekkóch mettóch pwe kopwe tongeni awora watteen álillis.

13. Met sókkun weires a tori pwiich kewe lón ekkewe leeni mi pinepin ach angang ie?

¹³ Riáfféúmwáál a áweiresi manawen chienach kewe lón ekkewe leeni mi pinepin ach angang ie. Chienach kana lón ekkena leeni ra pwal weires ren osupwangen moni, semmwen, me málóón attongeer kewe. Pokiten a pinepin ach angang, iwe neman ekkewe mwán mi ásimaw rese tongeni ló chuuri are fós ngeni chókkewe mi lamot ngeniir kapasen apéchékkúl. Ina met Andrei a pwal kúna, ewe sia fen fós usun lón ewe lesen mwen ei. Emén fefin lón an we kúmiin afalafal a osupwangen moni. Mwirin, a ákseten wóón tarakú. A lamot an epwe reirei fán chómmóng me ese tongeni angang. Inaamwo ika a pinepin ach angang lón leenier na me a pwal fis ewe pandemic, nge pwiich kewe ra achocho le féri met ra tufichin féri pwe repwe álisi, me Jiowa a silei met a fiffis.

14. Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni isetiw leenien áppirú ren ar lúkúlúk wóón Jiowa?

¹⁴ Minne ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni féri. Andrei a iótek me féri met a tongeni féri. Ifa usun Jiowa a pélúweni an iótek? A amwékútú ekkóch chón ewe mwichefel, iir kewe mi tufichin awora álillis ar repwe álisi neminnewe. Ekkóch leir ra uwei ngeni an kewe appointment ren tokter. Ekkóch ra álisi ren ar anéúnéúwú moni. Jiowa a amwékútúúr ar repwe álisi neminna me a efeiéchú ar achocho fán pwora. (Ipru 13:16) Ámi kana mwán mi ásimaw, ika a pinepin ach angang lón leeniemi we, tingorei ekkewe ekkóch ar repwe álillis. (Jer. 36:5, 6) Nge lap seni meinisin, oupwe lúkúlúk wóón Jiowa. I a tongeni álisikemi pwe oupwe tufichin awora met pwiich kewe ra osupwangan.

15. Ifa usun sia tongeni tipeeúfengen me pwiich kewe atun sia kúna riáfféúmwáál?

¹⁵ Minne ekkewe ekkóch ra tongeni féri. Atun a pinepin ach fel ngeni Jiowa, iwe eli sipwele chék kinikinitiw lón kúkkún kúmi atun ach kewe mwich. Lón ena atun, a fen kon lamot ach sipwe kinamwefengen lefilach. Sia fiffiu ngeni Satan, nge esap fen ngeni pwiich kewe. Sisap nefótófót wóón mwáállin pwiich kewe, are witi fitu fansoun me mwirin sipwap ataweei ach osukosuk lefilach. (SalF. 19:11; Ef. 4:26) Kopwe tipemecheres le álisi pwiium kewe. (Tit.  3:14) Án ekkewe ekkóch álisi ewe Chón Kraist fefin mi osupwangen álillis, a fókkun álisi chón an we kúmiin afalafal. Ra ririéchfengen lefiler usun eú famili.​—Kölf. 133:1.

16. Me ren Kolose 4:3, 18, ifa usun sia tongeni álisi pwiich kewe mi kúna riáfféúmwáál?

¹⁶ Fitengeréú pwiich kewe ra angang ngeni Jiowa inaamwo ika ewe mwú a pinei ach angang lón leenier we. Ekkóch me leir ra kalapus pokiten ar lúkú. Sia tongeni iótek fán iter me ar kewe famili. Sia pwal tongeni iótek fán iten chókkewe mi pwora le álisi chienach kewe mi kalapus inaamwo ika ra pwal tongeni pwisin kalapus. Chókkana ra apéchékkúla ekkena mi kalapus ar repwe sópweló le lúkúlúk wóón Jiowa, awora ekkewe mettóch mi lamot ngeniir, me peniir lón ar kewe kapwúng lón court. c (Álleani Kolose 4:3, 18.) Chemeni pwe óm iótek a fókkun tongeni álisi pwiich kana meinisin!​—2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.

17. Ifa usun ka tongeni mmólnetá iei ngeni riáfféúmwáál?

¹⁷ En me óm we famili oua tongeni mmólnetá iei ngeni riáfféúmwáál. (Föf. 14:22) Kosap sótun anchangei usun ekkewe mettóch mi ngaw ra tongeni fis. Kopwe fen apéchékkúla óm riri ngeni Jiowa me álisi noum kewe ar repwe pwal ina usun. Ika fán ekkóch ka meefi aúrek, kopwe iinaawu ngeni Kot masouen letipom. (Kölf. 62:7, 8) Oupwe pwóróusfengen lón ámi we famili wóón meinisin ekkewe popun pwata oua tongeni lúkúlúk wóón Kot. d Ámi mmólnetá ngeni eú feiengaw watte, a álisi néúmi kewe, iwe epwe pwal ina usun ika oua ammólneeretá ngeni riáfféúmwáál. Repwe pwora me resap kon niwokkus pokiten oua áiti ngeniir ar repwe lúkúlúk wóón Jiowa.

18. Met ewe a mmólnetá fán itach lón mwachkkan?

¹⁸ Án Kot kinamwe a álisikich ach sipwe meefi núkúnúkéch. (Fil. 4:6, 7) Jiowa a áeá ena kinamwe le ekinamwei letipach lón ei fansoun atun sia meefi weires ren semmwen, feiengaw watte, me riáfféúmwáál. A néúnéú ekkewe mwán mi ásimaw mi angang weires ar repwe túmúnúkich. A pwal fang ngenikich meinisin ewe tufichin álisi ekkewe ekkóch. Atun ei fansoun kinamwe kich mi nónnóm lón, sia tongeni ammólnakichetá ngeni watteen sóssót epwe torikich, pwal mwo nge ewe riáfféú mi lapalap. (Mat. 24:21) Lón ena fansoun, sipwe akkamwéchú ach kinamwe me sipwe álisi ekkewe ekkóch ar repwe pwal ina usun. Nge mwirin ena, esap chúen torikich ekkewe watteen osukosuk repwe efisi ach lólilen. Epwele nóm rech met ewe Jiowa a fókkun mochen fang ngenikich, ina ewe enletin kinamwe epwe nóm tori feilfeiló.​—Ais. 26:3, 4.