1. Ifa aúchean pilawa ngeni aramas lón fansoun lóóm?

 PILAWA, ina eú me lein ekkewe mwéngé mi aúchea ngeni aramas lón fansoun lóóm. (Ken. 14:18; Luk 4:4) Ren enletin, lape ngeni aramas ra kan mwémmwéngé pilawa, ina popun fán ekkóch Paipel a néúnéú pilawa le áwewe ngeni mwéngé. (Mat. 6:​11, ftn.) Jises a pwal áeá pilawa lón ruu me lein an kewe manaman mi iteféúló. (Mat. 16:​9, 10) Sia kúna eú me lein pwóróusen ekkena manaman lón Jon sópwun 6. Atun sipwe káé ena pwóróus, sipwe ppii ekkewe lesen sia tongeni apwénúetá lón ei fansoun.

2. Pwata a lamot mwéngé fán iten ekkewe fitengéréú aramas?

² Mwirin án néún Jises kewe aposel ra wes le afalafal, i a uweiireló wóón efóch waa ngeni ewe Setin Kalili pwe repwe asésé. (Mark 6:​7, 30-32; Luk 9:10) Ra wareiti eú leeni mi mosonoson me kinamwe lón ewe kinikin Petsaita. Nge fitengéréú aramas ra rong pwe Jises a nóm ikena, iwe, ra rangoto ren. Jises ese éménúngaw seniir. A kirekiréch le awora fansoun le asukuler ussun ewe Mwúún Kot me echikaraatá ekkewe mi semmwen. Pokiten epwele pwin, iwe ekkewe chón káé ra ekieki iká ifa ussun ekkena aramas ra tongeni kúnékún met repwe áni. Eli ekkóch me leir ra chék uwei ekis ener, nge lape ngeniir a lamot ar repwe feiló ngeni ekkewe sóópw me kamé ener. (Mat. 14:15; Jon 6:​4, 5) Iwe, met Jises epwele féri?

 ÁN JISES MANAMAN LE AWORA PILAWA

3. Met Jises a ereni néún kewe aposel ar repwe féri ngeni ewe pwiin aramas? (Pwal ppii ewe sasing péén.)

³ Iei met Jises a ereni néún kewe aposel: “Ese pwal lamot ar repwe feiló. Oupwe ngeniir met repwe áni.” (Mat. 14:16) Ina eú osukosuk pwe a wor ina epwe úkúúkún 5,000 mwán. Nge kapachelaper fengen me ekkewe fefin me semirit, eli a tori 15,000 aramas. (Mat. 14:21) Andru a apasa: “Iei i ei kúkkún át mi wor ren nifféú féún pilawaan parli me rúúemén kúkkún iik. Ifa ussun ekkeei repwe naf ngeni ei chómmóngun aramas?” (Jon 6:9) Lape ngeni ekkewe aramas ra kan mwéngé pilawaan parli, me eli ekkewe kúkkún iik, iir ikesol mi pwás. Nge minne a wor ren ena át, esap fókkun tongeni naf ngeni ena úkúúkún aramas!

4. Met sia tongeni káé seni Jon 6:​11-13? (Pwal ppii ekkewe sasing.)

⁴ Jises a mochen awasélaéchú ekkewe aramas, ina popun a ereniir ar repwe móttiw lón ewe sipa lón eú me eú kúmi. (Mark 6:​39, 40; álleani Jon 6:​11-13.) Mwirin, Jises a kilisou ngeni Seman we ren ekkewe pilawa me iik. An féri ena, a pwáári pwe Kot ewe a wisen awora ewe mwéngé, me a pwáári an kilisou. A aúchea ach sipwe áppirú Jises ren ach iótek mwen ach sipwe mwéngé, ese lifilifil iká sia chék áláeménúló are sia nóm lein aramas. Mwirin, Jises a eineti ewe mwéngé, me ekkewe aramas ra mwéngé o métúló. A fen pwal mwo nge wor lusun, me Jises ese mochen asolapaaló. Iwe, a ereni néún kewe chón káé ar repwe ioni ekkena lusun pwe repwe pwal tongeni áni mwirin. Jises a isettiw leenien áppirú fán itach ren ach sisap asolapa  mettóch. Iká en emén sam are in, oua tongeni káéfengen me néúmi kewe ekkewe lesen ra tongeni káé seni án Jises leenien áppirú ussun iótek, awasélaéch, me kisáséú.

5. Met ekkewe aramas ra mochen féri mwirin ar kúna ekkewe mettóch mi amwarar Jises a féri, nge met i a féri?

⁵ Ekkewe aramas ra mwaar ren napanapen án Jises asukul me pwal ren an manaman. Pokiten ra silei pwe Moses a pwonei pwe Kot epwe tiinaato rer emén soufós mi lap, iwe eli ra ekieki pwe Jises ena. (Tut. 18:​15-18) Iká ina, eli ra ekieki pwe epwe emén sounemenem mi fókkun múrinné mi tongeni awora mwéngé fán iten unusen ewe mwúún Israel. Ina minne ena mwichen aramas ra mochen “turufi [Jises] pwe repwe néúni king.” (Jon 6:​14, 15) Iká Jises a mut ngeni ena mettóch an epwe fis, iwe epwe fiti án chón Jus we angangen politics, ewe mi nóm fán nemenien Rom. Iwe, met a féri? Ewe Paipel a apasa pwe a ‘feiló ngeni ewe chuuk.’ Inaamwo iká aramas ra fókkun mochen an epwe féri ena, nge i ese fókkun mochen angolong lón politics. Ina eú lesen mi fókkun aúchea fán itach!

6. Ifa ussun sia tongeni áppirú Jises? (Pwal ppii ewe sasing.)

⁶ Ewer, saminne aramas repwe erenikich ach sipwe féri eú manaman le awora mwéngé, echikara ekkewe mi semmwen, are néúnikich sounemenem. Nge eli repwe pesekich ach sipwe angolong lón politics ren ach útti emén are álisi emén ra ekieki pwe epwe emén sounemenem mi múrinné. Iwe nge, a ffat  án Jises leenien áppirú. Ese fókkun mochen angolong lón angangen politics. A pwal mwo nge apasa ei mwirin: “Mwúúi ese ussun ekkewe mwúún ei fénúfan.” (Jon 17:14; 18:36) Kich Chón Kraist lón ei fansoun sia pwal áppirú án Jises ekiek me féffér. Sia álisaatá ena Mwú, pwáraatá ussun, me ióteki. (Mat. 6:10) A chómmóng met sia tongeni káé seni án Jises manaman le awora ewe pilawa.

“WEWEEN EKKEWE PILAWA”

7. Met Jises me ekkewe aposel ra féri? (Jon 6:​16-20)

⁷ Mwirin án Jises amwéngééni ekkewe aramas, a tiinaaló néún kewe aposel wóón ewe waa ngeni Kaperniom, nge i a feiló wóón ewe chuuk pwe epwe sú seni án aramas mochen filaatá an epwe néúr king. (Álleani Jon 6:​16-20.) Atun án ekkewe aposel sái lemataw, a fis eú ásepwál mi péchékkúl mi efisi watteen lóóló. Iwe, Jises a feito rer, nge a fetál wóón ewe sáát. A etiwa aposel Piter an epwe pwal fetál wóón ewe sáát. (Mat. 14:​22-31) Mwirin chék án Jises tétá wóón ewe waa, ewe ásepwál a mosonosonoló. Iwe, ekkewe chón káé ra apasa: “En wesewesen Néún Kot.” a (Mat. 14:33) Iwe nge, a amwarar pwe ekkewe chón káé ra apasa ena mwirin án Jises fetál ngeniir wóón ewe sáát, nge esap mwirin an we féri eú manaman le awora pilawa. Mark a pwal apachaatá ei pwóróus: “[Ekkewe aposel] ra fókkun mwaar, pún rese weweiti weween ekkewe pilawa, nge letiper a chúen wewemmang.” (Mark 6:​50-52) Ewer, rese weweiti pwe Jiowa a fang ngeni Jises manaman le féri met mi lap seni ena. Nge ekiseló mwirin, Jises a eppiietásefál ewe manaman ussun ewe pilawa, me a áiti ngenikich pwal eú lesen.

8-9. Pwata ekkewe aramas ra kútta Jises? (Jon 6:​26, 27)

⁸ Eú rán mwirin, ekkewe aramas ra liwiniti ikewe ia Jises a amwéngééniir ie. Nge Jises me néún kewe aposel rese nóm ikena. Iwe, ekkewe aramas ra fiti ekkewe waa mi waroto seni Taipirios me ra sái ngeni Kaperniom pwe repwe kútta Jises. (Jon 6:​22-24) Itá ra féri ena pokiten ra mochen alapaaló ar sile ussun ewe Mwúún Kot? Aapw. Ra chék mochen Jises epwe awora ngeniir ener pilawa. Pwata sia silei ena?

⁹ Nengeni met a fis atun ewe pwiin aramas ra kúna Jises kkan ngeni Kaperniom. Jises a wenechar ngeniir me ereniir pwe ra chék kútta i fán iten mwéngé. A kúna pwe ra “mwéngé ekkewe pilawa me métúló” ren ekkewe “mwéngé epwe móróló.” Iwe nge, a peseer ar repwe achocho fán iten “ewe mwéngé epwe nóm fán iten manaw esemuch.” (Álleani Jon 6:​26, 27.) Jises a erá pwe Seman we epwe awora ena esin mwéngé. Lupwen aramas ra rong pwe a wor mwéngé epwe tongeni awora ngeniir manaw esemuch, ese mwáál ra fókkun máirú. Met sókkun mwéngé ena, me ifa ussun ekkena aramas ra tongeni angei?

10. Met a lamot án ekkewe aramas repwe féri pwe repwe “kúna manaw esemuch?”

¹⁰ Ekkena chón Jus ra mochen silei met mi lamot repwe féri pwe repwe tongeni angei ena esin mwéngé. Eli ra ekieki ussun ekkewe mettóch ewe Allúkún Moses a apasa pwe mi lamot ar repwe féri. Iwe nge, Jises a ereniir: “Iei án Kot we angang pwe oupwe anganga ámi lúkú lón ewe emén i a tiinaato.” (Jon 6:​28, 29) A lamot án emén epwe anganga an lúkú ewe emén Kot a tiinaato pwe epwe tongeni “kúna manaw esemuch.” Ren enletin, Jises a fen fós ussun ena mettóch. (Jon 3:​16-18, 36) I a pwal fós ussun ena lón pwal ekkóch atun.—Jon 17:3.

11. Ifa ussun ekkewe chón Jus ra pwáári pwe ra chék mochen angei mwéngé? (Kölfel 78:​24, 25)

 ¹¹ Ekkena chón Jus rese lúkú pwe a lamot ar repwe anganga ar lúkú Jises. Ra eisini: “Menni ewe angang ka féri pwe eú esissil, pwe áúpwe tongeni kúna me lúkuk?” (Jon 6:30) Ra apasa pwe lón fansoun Moses we, semelaper kewe ra mwéngé ewe mana mi léllé ngeni pilawa. (Ne. 9:15; álleani Kölfel 78:​24, 25.) A ffat pwe ra chék nefótófót wóón ar repwe angei mwéngé. Rese mwo nge pwal eis iká met weween alon Jises we atun a fós ussun “ewe pilawa mi enlet seni láng,” ewe mi tongeni atoto ngeniir manaw esemuch, esap ussun ewe mana. (Jon 6:32) Ra fókkun nefótófót wóón met a lamot ngeniir lón pekin áion pwe iwe rese etiwa met Jises a mochen asukula ngeniir ussun ewe manaw esemuch. Met sia tongeni káé seni ei pwóróus?

EWE METTÓCH MI FÓKKUN AÚCHEA NGENIKICH

12. Ifa ussun Jises a pwáári ewe mettóch mi kon aúchea?

¹² Iei eú lesen mi aúchea fán itach lón Jon sópwun 6. Ach álleasochisi Kot me ach eáni eú ririéch ngeni i, epwe ina met mi fókkun aúchea ngenikich. Sipwe chemeni pwe ina met Jises a menlapei atun a ú ngeni ewe sóssót seni Setan. (Mat. 4:​3, 4) Lón án Jises we Afalafal Wóón ewe Chuuk, a menlapei lamoten án emén akkomwa met a lamot ngeni lón pekin ngún. (Mat. 5:3) Ina popun a lamot ach sipwe pwisin eisinikich, ‘Minne úa féfféri lón manawei a pwáári pwe úa fókkun nefótófót wóón ái riri ngeni Jiowa lap seni ái ekinamwei manawei lón pekin áion?’

13. (a) Pwata ese wor ngawen ach sipwe pwapwaiti mwéngé? (b) Ifa án Paul we kapasen fén ngenikich? (1 Korint 10:​6, 7, 11)

¹³ Ese wor ngawen ach sipwe iótek ussun met mi lamot ngenikich lón pekin áion me pwapwaiti ekkena mettóch. (Luk 11:3) Ewe Paipel a apasa pwe a múrinné ngeni emén an epwe “mongö o ün, epwe pwal pwapwa lon an angang weires,” me ena mettóch a “feito seni lepöün Kot.” (SalAf. 2:24; 8:15; Jem. 1:17) Nge a lamot ach sipwe túmúnú pwe esap ikkena met epwe kon aúchea lón manawach. Ewe aposel Paul a menlapei ena atun a mak ngeni ekkewe Chón Kraist. A fós ussun án ekkewe chón Israel leenien áppirú ese múrinné atun ar we nóm lón ewe fénúpéén, me pwal met ekkewe ra féri únúkkún ewe Chuuk Sinai. A fénéú ekkewe Chón Kraist ar resap “tipeni ekkewe mettóch mi efeiengaw, ussun ar [chón Israel] ra tipeniir.” (Álleani 1 Korint 10:​6, 7, 11.) Ren án Jiowa manaman, a awora mwéngé ngeni ekkena chón Israel. Nge pokiten ar tipemmóng wóón mwéngé, iwe ekkena mwéngé ra wiliiti ekkewe “mettóch mi efeiengaw” fán iter. (Num. 11:​4-6, 31-34) Me atun ra fel ngeni ewe uluulun kou mi ffér seni kolt, ra pwáári pwe ra kon aúcheani mwéngé, ún, me apwapwa, lap seni ar álleasochisi Jiowa. (Eks. 32:​4-6) Paul a apwóróusa ekkena pwóróus pwe epwe éúréúra ekkewe Chón Kraist mi manaw arap ngeni talóón Jerusalem me ewe imwenfel lón ewe ier 70 mwirin Kraist. Sia pwal manaw iei arapakkan ngeni lesópwólóón ei ótót, ina pwata a mmen aúchea ach sipwe álleasochisi án Paul na kapasen fén.

14. Met ewe Paipel a apasa ussun mwéngé lón ewe ótót séfé?

¹⁴ Lupwen Jises a fós ussun ach sipwe ióteki anach “mwéngé fán iten ei rán ikenái,” a pwal erenikich ach sipwe ióteki án letipen Kot epwe pwénúetá “wóón fénúfan ussun chék lón láng.” (Mat. 6:​9-11) Epwe ifa nónnómun fénúfan lón ena atun? Ewe Paipel a apasa pwe a kapachelong lón letipen Kot wóón fénúfan  an epwe wor mwéngé mi anné. Aisea 25:​6-8, a apasa pwe epwe wor chómmóng mwéngé mi anné fán iten án aramas repwe mwéngé. Iei met Kölfel 72:16 a osuni: “Epwe wor chomong wiich lon ewe fanü. Amwo epwe wor uän irä won ekewe chuk.” Ka mwétéresiiti óm kopwe áeá ekkóch ekkena wiich le ffér onom pilawa are áeá le féri eú mwéngé kese mwo féffér me mwan? Ka pwal tongeni pwapwaiti uwaan fótom kewe iráán kreip. (Ais. 65:​21, 22) Me aramas meinisin wóón fénúfan repwe pwapwaiti ekkena mettóch mi múrinné.

15. Met chókkewe mi manawsefál repwe káé? (Jon 6:35)

¹⁵ Álleani Jon 6:35. Ekieki ussun chókkewe mi mwéngé ekkewe pilawa me iik Jises a awora. Inaamwo iká chómmóng me leir rese pwáári pwe ra lúkú Jises, nge eli ka tongeni kúna ekkóch me leir iká repwe manawsefál. (Jon 5:​28, 29) Nge a lamot ar repwe káé weween alon Jises ei: “Ngang ewe pilawaan manaw. Ié a feito rei esap fókkun chúen echik.” A lamot ar repwe ámááraatá ar lúkú wóón án Jises we asoren méén kepich, weween repwe lúkú pwe Jises a fangoló manawan fán iter. Lón ena atun epwe wor eú kókkótun káé fán iten ekkewe repwe manawsefál me ekkewe repwe uputiw lón ewe paratis. A ifa me apwapwaan ach sipwele álisiir le silei ekkewe mettóch mi amwarar! Óm álisi aramas le ririéch ngeni Jiowa lón ewe fénúfan séfé, epwe atoto watteen pwapwa mi lap seni ewe pwapwa kopwe meefi seni óm mwéngé ekkewe sókkopaten mwéngé mi anné.

16. Met sipwele káé lón en lesen mwirin ei?

¹⁶ Sia fen káé ekkóch ekkewe pwóróus lón Jon sópwun 6, nge a chúen chómmóng met Jises a eáni káit ussun ewe “manaw esemuch.” A lamot ngeni ekkewe chón Jus Jises a fós ngeniir, ar repwe aúseling ngeni met a apasa, me a pwal lamot ngenikich ach sipwe aúseling. Sipwe sópweeló le káé ussun Jon sópwun 6 lón en lesen mwirin.