1. Met weween me rech ei itiitin kapas “ewe enlet”?

“IFA USUN ka silei ewe enlet?” “Ka mámmááritá lón ewe enlet?” “A ifa ttamen óm nóm lón ewe enlet?” Neman ekkóch ra fen piin eisinuk ekkena kapas eis, are eli ka pwal eisini ekkewe ekkóch. Met weween me rech ei itiitin kapas “ewe enlet”? Lape ngeni, atun sia apasa “ewe enlet,” sia fós usun met sia lúkú, met sia féri lón ach fel ngeni Kot, me ifa usun sia manaweni manawach. Chókkewe mi nóm “lón ewe enlet,” ra silei áitien Paipel kewe, me ra apwénúetá an kewe emmwen lón manawer. Iwe mwirilóón, ra ngase seni áitien lamalam chofona me ra fókkun pwapwa lón manawer inaamwo ika ra manaw lón án Satan ei ótót.​—Joh. 8:32.

2. Met a tongeni ákkáeúin amwékútú emén le etiwa ewe enlet me ren Johannes 13:34, 35?

² Met a ákkáeúin amwékútuk le etiwa ewe enlet? Neman féffér múrinnéén néún Jiowa kewe aramas. (1 Pet. 2:12) Are neman ewe tong ra pwári. Chómmóng ra kúna ena esin tong me lón ewe ewin mwich ra fiti, me ina met ra chemeni lap seni masouen ena mwich. Ese ámáirú ena pokiten Jesus a fen erá pwe néún kewe chón káé repwe silleló ren ar tongfengen lefiler. (Álleani Johannes 13:34, 35.) Nge ika sia mochen pwe epwe péchékkúl ach lúkú, iwe mi lamot ach sipwe pwal féri ekkóch mettóch.

3. Met a tongeni fis ika ach lúkú Kot a chék lóngólóng wóón ewe tong Chón Kraist ra pwári?

³ Ese chék naf án ach lúkú epwe lóngólóng wóón ewe tong néún Kot kewe aramas ra pwári. Pwata? Ifa usun ika emén chienach Chón Kraist, pwal mwo nge emén mwán mi ásimaw are emén pioneer a féri eú tipis watte? Are ifa usun ika emén  pwiich a ámeteki letipom? Are eli emén a wiliti chón rikiló, me a achéwú pwe esap iei ewe enlet? Ika a fis ekkena mettóch, kopwe chepetek me úkútiw le angang ngeni Jiowa? Iei ewe lesen: Ika ka chék lúkú Kot ren minne ekkewe ekkóch ra féri nge esap pokiten an wor óm riri ngeni, iwe esap péchékkúl óm lúkú. Minne ka meefi usun Jiowa me néún kewe aramas, a tongeni álisuk le ámááraatá óm lúkú, nge mi chék aúkúk. A pwal fókkun lamot óm kopwe káéfichi ewe Paipel, weweiti minne ka káé, me research pwe kopwe lúkúlúk pwe ka kákkáé ewe enlet usun Jiowa. Mi lamot kopwe ánneta ngeni pwisin en pwe a masou ewe Paipel ren ewe enlet usun Jiowa.​—Rom 12:2.

4. Me ren Mateus 13:3-6, 20, 21, met ekkóch ra féri atun ra kúna sóssótun ar lúkú?

⁴ Jesus a erá pwe ekkóch repwe etiwa ewe enlet “fän pwapwa,” nge ar lúkú epwe apwangapwangoló atun repwe kúna sóssót. (Álleani Mateus 13:3-6, 20, 21.) Eli rese mirititi pwe ar tapweló mwirin Jesus epwe wewe ngeni ar repwe tolong lón weires me riáfféú. (Mat. 16:24) Are neman ra ekieki pwe ar wiliti emén Chón Kraist, a wewe ngeni pwe esap wor ar osukosuk nge repwe fen chék kúna feiéch. Nge lón ei fénúfan ikenái, epwe chék wokkor weires. Nónnómun manawach a tongeni siwil me efisi kisikisilóón ach pwapwa ren och fansoun.​—Kölf. 6:6; SalAf. 9:11, Kapasen God.

5. Met a ánnetatá pwe lape ngeni pwiich kewe ra lúkúlúk pwe minne ra silei, ina ewe enlet?

⁵ Lape ngeni pwiich kewe ra ánnetatá pwe minne ra silei, ina ewe enlet. Ifa usun? Pokiten ese apwangapwangoló ar lúkúlúk inaamwo ika emén chiener chón lúkú a ámeteki letiper are féri eú féffér Jiowa ese tipeeú ngeni. (Kölf. 119:165) Iteiten an a toriir sóssót, a fen péchékkúleló ar lúkú nge ese fen apwangapwangoló. (Jas. 1:2-4) Ifa usun kopwe tongeni ámááraatá ena sókkun lúkú mi péchékkúl?

6. Met ekkewe popun Chón Kraist ra alónga ar lúkú wóón?

⁶ Ekkewe popun Chón Kraist ra alónga ar lúkú wóón minne ra silei seni án Kot Kapas me áitien Jesus Kraist kewe, weween “enletin ewe Pworausen Manau.” (Kal. 2:5) Ewe enlet a wewe ngeni meinisin ekkewe mettóch Chón Kraist ra lúkú, kapachelong pwóróusen án Jesus we méén kepich me an manawsefál. Aposel Paulus a fókkun lúkú pwe ekkena asukul ra enlet. Pwata? Pokiten a néúnéú án Kot Kapas le ánneta “seni lon ekewe wokisin pwe ewe Kraist epwe fokun tolong lon riaföü o manausefäl seni mäla.” (Föf. 17:2, 3) Ekkewe popun Chón Kraist ra etiwa ekkena asukul me lúkúlúk wóón ewe ngún mi fel an epwe álisiir le weweiti án Kot Kapas. Ra káéfichi ekkena pwóróus pwe repwe ánneta ngeni pwisin iir pwe ekkena asukul ra lóngólóng wóón án Kot Kapas. (Föf. 17:11, 12; Ipru 5:14) Rese chék alónga ar lúkú wóón minne ra meefi, me rese chék angang ngeni Jiowa pokiten ra meefi pwe ra pwapwa atun ra chiechi ngeni chiener kewe chón lúkú. Nge ra fen alónga ar lúkú wóón ewe sile mi enlet usun Kot.​—Kol. 1:9, 10.

7. Met feiéchún ach lúkú ekkewe pwóróus mi enlet seni Paipel?

⁷ Ekkewe pwóróus mi enlet lón Paipel, rese siwil. (Kölf. 119:160) Áwewe chék, rese siwil ika emén chienach chón lúkú a ámeteki letipach are féri eú tipis mi chou. Me rese pwal siwil atun a torikich sóssót. Ina popun a lamot ach sipwe silefichi áitien Paipel kewe me lúkúlúk pwe ekkena asukul ra enlet. Ach lúkú mi péchékkúl mi lóngólóng wóón ekkewe pwóróus mi enlet seni Paipel, epwe anúkúcharakich atun fansoun sóssót  usun chék án efóch angké anúkúchara efóch waa lón fansoun mélúmél. Ifa usun kopwe apéchékkúla óm lúkúlúk pwe minne ka silei, ina ewe enlet?

8. Me ren 2 Timoty 3:14, 15, ifa usun Timoty a fókkun lúkúlúk pwe minne a silei, ina ewe enlet?

⁸ Timoty a fókkun lúkúlúk pwe minne a silei, ina ewe enlet. Ifa usun a silei ena? (Álleani 2 Timoty 3:14, 15.) Inan we me inan we chinnap ra asukula ngeni “kapasen ekewe Toropwe mi Pin.” Nge ese mwáál a pwal pwisin awora an fansoun me péchékkúl le kákkáé ekkena Taropwe mi Pin. Iwe pokiten ena, a “nüküchar le lükü” pwe masouen ekkena taropwe ra enlet. Mwirin och fansoun, Timoty, inan we, me inan we chinnap, ra silei usun án Chón Kraist kewe asukul. Ese mwáál, Timoty a ingeló ren ewe tong ekkewe chón tapweló mwirin Jesus ra pwári, me a fókkun mochen chiechi ngeniir me álisi pwiin kana Chón Kraist. (Fil. 2:19, 20) Iwe nge, an lúkú ese lóngólóng wóón an tongei ekkewe aramas, nge a lóngólóng wóón ekkewe pwóróus mi enlet mi eririéchú i ngeni Jiowa. A pwal lamot óm kopwe káéfichi ewe Paipel me alúkúlúkú ngonuk pwe minne a asukula usun Jiowa, ra enlet.

9. Ikkefa ekkewe úlúngát pwóróus mi aúchea a lamot kopwe ánneta ngeni pwisin en?

⁹ A lamot óm kopwe akkomw ánneta ngeni pwisin en mwaren ekkeei úlúngát pwóróus mi aúchea. Áeúin, mi lamot óm kopwe lúkú pwe Jiowa Kot i ewe Chón Fératá mettóch meinisin. (Eks. 3:14, 15; Ipru 3:4; Pwär. 4:11) Oruuan, a lamot óm kopwe ánneta ngeni pwisin en pwe ewe Paipel ina án Kot kapas ngeni aramas. (2 Tim. 3:16, 17) Aúlúngátin, a lamot óm kopwe lúkú pwe Chón Pwáraatá Jiowa, ina án Jiowa we mwicheich mi fel ngeni i fán emmwenien Kraist. (Ais. 43:10-12; Joh. 14:6; Föf. 15:14) Ese lamot óm kopwe silei unusen ewe Paipel ren óm kopwe ánneta ngeni pwisin en ekkena úlúngát pwóróus mi aúchea. Nge kopwe fen achocho le áeá óm tufichin ekiek le apéchékkúla óm lúkú pwe minne ka silei, ina ewe enlet.​—Rom 12:1, NW.

10. Me lúkún ach silei ewe enlet, met a lamot ach sipwe pwal féri?

¹⁰ Mwirin óm ánneta ngeni pwisin en ekkewe pwóróus mi aúchea usun Kot, ewe Paipel, me néún kewe aramas, a lamot kopwe sile le néúnéú ewe Paipel le ánneta ekkena pwóróus mi aúchea ngeni aramas. Pwata? Pokiten kich Chón Kraist, a wor wisach ach sipwe áiti ngeni aramas ewe enlet sia silei. * (1 Tim. 4:16) Me atun sia achocho le ánneta ngeni aramas ekkewe pwóróus mi enlet seni Paipel, sia pwal apéchékkúla pwisin ach lúkú ekkena pwóróus.

11. Ifa ewe leenien áppirú aposel Paulus a isetiw lón an asukula aramas, me ifa usun sia tongeni áppirú i?

¹¹ Atun ewe aposel Paulus a kan asukula aramas, a “pese ngeniir usun ar repwe lükü Jesus ren an pwärätä ngeniir ekewe kapas seni än Moses kewe allük me seni mine ekewe soufos ra makkeetiu.” (Föf. 28:23) Ifa usun sia tongeni áppirú Paulus atun sia asukula aramas ewe enlet? Ese chék naf ach ereniir met ewe Paipel a apasa. Nge a lamot ach sipwe álisiir ar repwe káé me ekiekifichi minne ra káé seni Paipel. Sia mochen ar repwe etiwa ewe enlet esap pokiten ar súfélitikich, nge pokiten ra pwisin etittina me mirititi pwe minne ra káé ina ewe enlet usun ach we Kot mi tong.

12-13. Ifa usun ekkewe sam me in repwe álisi néúr kewe ar repwe chék nónnóm lón ewe enlet?

¹² Ámi kana sam me in, ese mwáál oua mochen án néúmi kewe repwe chék nónnóm lón ewe enlet. Eli oua meefi pwe ika a wor chiechier mi múrinné lón ewe mwichefel, iwe repwe feffeitá lón pekin lúkú. Iwe nge, ika oua mochen án néúmi kewe repwe lúkúlúk pwe minne ra silei, ina ewe enlet, iwe ese chék naf an epwe wor chiechier mi múrinné. A lamot an epwe wor pwisin ar riri ngeni Kot me repwe fókkun lúkú pwe minne Paipel a asukula, ina ewe enlet.

¹³ Ren án ekkewe sam me in repwe asukula ngeni néúr kewe ewe enlet usun Kot, a lamot pwe iir pwisin repwe isetiw leenien áppirú ren ar káéfichi ewe Paipel. Repwe awora fansoun le ekilonei minne ra káé. Iwe mwirin, repwe tongeni áiti ngeni néúr kewe ar repwe pwal ina usun. A lamot ar repwe áiti ngeni néúr kewe ifa usun repwe néúnéú ekkewe minen álillisin káéén Paipel, usun chék ar áiti ngeni emén néúr chón káé. Ren ar féri ena, ra álisi néúr kewe le tongei Jiowa me pwal lúkúlúk pwe a néúnéú “ewe chon angang mi allükülük o tipachem” mi álisikich le weweiti ewe Paipel. (Mat. 24:45-47) Ámi kana sam me in, ousap chék áiti ngeni néúmi kewe ekkewe asukul mi mecheres lón Paipel. Oupwe álisiir le apéchékkúla ar lúkú ren ámi asukula ngeniir “ekewe  ekiekin Kot mi alolol” mi fich ngeni ieriir me tufichiir.​—1 Kor. 2:10.

14. Pwata a lamot ach sipwe káé án Paipel kewe oesini? (Pwal ppii ewe pwóór: “ Ka Tongeni Áweweei Ekkeei Oesini?”)

¹⁴ Án Paipel kewe oesini ina eú kinikin mi aúchea me lón án Kot we Kapas mi álisikich le apéchékkúla ach lúkú Jiowa. Ikkefa ekkewe oesini ra apéchékkúla óm lúkú? Eli kopwe erá pwe ekkewe oesini usun “ekewe ränin lesopolan.” (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Nge pwal ikkefa ekkewe oesini mi fen pwénútá ra tongeni apéchékkúla óm lúkú? Áwewe chék, ka tongeni áweweei ifa usun ekkewe oesini lón Taniel sópwun 2 are lón Taniel sópwun 11 ra fen pwénúetá me ra chúen sópwósópwóló le pwénúetá? * Ika óm lúkú a wesewesen lóngólóng wóón ewe Paipel, iwe óm na lúkú esap fókkun ta. Ekieki pwóróusen pwiich kewe mi kúna watteen riáfféúmwáál lón Tois atun ewe Oruuen Maunen Fénúfan. Inaamwo ika rese unusen weweiti án Paipel kewe oesini usun ekkewe ránin lesópwólóón, nge a fókkun péchékkúl ar lúkú án Kot we Kapas.

15-17. Ifa usun án pwiich kewe kákkáé ewe Paipel a apéchékkúler atun ra kúna riáfféúmwáál seni mwúún Nazi?

¹⁵ Atun án ewe mwúún Nazi nemenem lón Tois, fitengeréú pwiich kewe ra kalapus lón án Nazi kewe leenien kalapus. Hitler me emén meilap itan Heinrich Himmler ra fókkun oputa ekkewe Chón Pwáraatá Jiowa. Iei met emén Chón Kraist fefin a erá ren minne Heinrich a ereni eú kúmiin Chón Kraist fefin iir mi kalapus lón eú me lein ekkena leenien kalapus: “Ámi we Jiowa neman a nemenem láng, nge ám chón Nazi aua nemenem fénúfan! Aupwe áiti ngenikemi ié epwe nómottam, ámi ika ám!” Met a álisi néún Jiowa kana aramas le akkamwéchú ar tuppwél?

¹⁶ Ekkena Chón Káé Paipel ra silei pwe án Kot we Mwú a poputá nemenem lón ewe 1914. Rese máirú ren ekkewe watteen riáfféúmwáál ra kúna. Iwe nge, néún Jiowa kana aramas ra  fókkun lúkú pwe ese wor mwúún aramas epwe tongeni eppeti pwénútáán letipen Kot. Hitler ese tongeni amóeló ewe fel mi enlet are fératá eú mwú mi péchékkúl seni Mwúún Kot we. Pwiich kana ra fókkun lúkú pwe ekiseló chék mwúún Hitler we epwe muchúló.

¹⁷ A pwúng minne pwiich kana ra fókkun lúkú. Mwirin fitu ier, ewe mwúún Nazi a muchúló, nge Heinrich Himmler, ewe mwán mi erá “ám chón Nazi aua nemenem fénúfan,” a sú. Iwe lupwen a sú a sereni me esilla emén Chón Kraist mwán mi piin kalapus itan Lübke. Fán sáw Heinrich a eisini pwiich na: “Chón Káé Paipel, met epwele fis iei?” Pwiich Lübke a áwewe ngeni pwe ese fókkun wor án Chón Pwáraatá Jiowa tipemwaramwar pwe mwúún Nazi epwe taló me ekkewe Chón Káé Paipel repwe musowu. Himmler, ewe mi soun eitengawa Chón Pwáraatá Jiowa, ese chúen wor met epwe erá. Iwe ekiseló mwirin a pwisin nieló. Ifa ewe lesen? Ach kákkáé ewe Paipel fengen me ekkewe oesini, ra tongeni apéchékkúlaló ach lúkú Kot me álisikich le úppós fán riáfféúmwáál.​—2 Pet. 1:19-21.

18. Usun met a mak lón Johannes 6:67, 68, pwata a lamot ach sipwe “silei mine a let o weweöchiti mettoch meinisin”?

¹⁸ A lamot emén me emén kich sipwe pwári tong, pún ina esissillen ekkewe Chón Kraist mi enlet. Nge a pwal lamot ach sipwe “silei mine a let o weweöchiti mettoch meinisin.” (Fil. 1:9) Ika sise ina usun, iwe sia tongeni tipetipeló “ren enienin asepwälin än chon likatuputup afalafal,” kapachelong ekkewe chón rikiló. (Ef. 4:14) Atun chómmóng me lein ekkewe chón káé lemanawen ekkewe aposel ra úkútiw le tapweló mwirin Jesus, ewe aposel Petrus a pwári pwe a fókkun lúkú pwe Jesus a “eäni kapasen manau esemüch.” (Álleani Johannes 6:67, 68.) Inaamwo ika lón ena fansoun Petrus ese weweiti meinisin tichikin alon Jesus kewe, nge a chúen chék tuppwél pokiten a fókkun lúkú pwe Jesus a feito seni Kot. Ka pwal tongeni apéchékkúla óm lúkú minne ewe Paipel a eáni asukul. Ika ka féri ena, iwe óm lúkú epwe chék péppéchúkkúl ese lifilifil met epwe fis, me kopwe pwal tongeni álisi ekkewe ekkóch le apéchékkúla ar lúkú.​—2 Joh. 1, 2.