1. Ifa ussun ekkewe Chón Kraist repwe ussun efóch irá? (Pwal ppii ewe sasing.)

 KA FEN kúna met a fis ngeni efóch núú atun ásepwál? A kan sumuló sumuto nge ese kup. Ei a áiti ngenikich lamoten án efóch irá epwe sumusum atun a péchékkúl enienin ásepwál pwe esap turuló. A lamot ngenikich ach sipwe pwal ussun ena irá, sipwe tipemecheres le féri ekkesiwil atun a ppiitá weires lón manawach pwe sipwe chék sópweeló le angang ngeni Jiowa fán pwapwa. Ifa ussun sia tongeni féri ena? A lamot sipwe tipemecheres le éérenaaló siwililóón nónnómun manawach me sipwe pwal súféliti ekiekin me filien ekkewe ekkóch.

2. Ikkefa ekkewe napanap epwe álisikich le éérenaaló siwililóón nónnómuch, me met sipwe káé lón ei lesen?

² Pokiten kich néún Jiowa chón angang, sia mochen ach sipwe tipemecheres. Sia pwal mochen tipetekison me kirekiréch. Lón ei lesen, sipwe ppii ifa ussun ekkena napanap ra álisi ekkóch Chón Kraist le likiitú fán siwililóón nónnómun manawer. Sipwe pwal ppii ifa ussun ekkena napanap ra tongeni álisikich. Nge akkomw, sipwe káé seni án Jiowa me Jises leenien áppirú mi fókkun múrinné ren ar tipemecheres.

3. Pwata sia silei pwe Jiowa i mi tipemecheres?

³ Jiowa a iteni “ewe achau,” pokiten i mi núkúchar me úppós. (Tut. 32:4) Iwe nge, i a pwal tipemecheres. Atun a sissiwil ekkewe mettóch lón ei fénúfan, Jiowa a tipemecheres me a nochchei an epwe pwénútá meinisin an kewe pwon. A férikich lón pwisin napanapan me fang ngenikich ewe tufichin tipemecheres le éérenaaló siwililóón nónnómuch. A awora kapasen emmwen mi fataffatéch mi tongeni álisikich le féri kefil mi múrinné ese lifilifil met sókkun osukosuk sipwe kúna. Án Jiowa leenien áppirú me ekkewe emmwen a awora ngenikich, ra álisikich le silei pwe inaamwo iká Jiowa i “ewe achau,” nge a pwal tipemecheres.

4. Áweweei ifa ussun Jiowa a pwáári tipemecheres. (Lifitikos 5:7, 11)

 ⁴ Án Jiowa kewe allúk ra unuséch me rese weires. Ese tipepéchékkúl lón an féffér ngeni aramas. Áwewe chék, sipwe ppii ifa ussun Jiowa a pwáári an tipemecheres ngeni ekkewe chón Israel. I ese menei seni aramasen Israel och chék sókkun ménún asor, ese lifilifil iká iir mi wéúéch are wéúngaw. A mut ngeni emén me emén an epwe eáni asor met mi fich ngeni nónnómun manawan.—Álleani Lifitikos 5:7, 11.

5. Áweweei ifa ussun Jiowa a pwáári an tipetekison me tong.

⁵ Án Jiowa tipetekison me tong a amwékútú an epwe tipemecheres. Áwewe chék, a pwá án Jiowa tipetekison ewe atun epwele nieló ekkewe aramas mi ngaw lón Sotom. Jiowa a néúnéú néún kewe chónláng le ereni Lot an epwe sú ngeni ewe leeni mi chukuchukutá. Nge Lot a niwokkus le ló ngeni ikena. Ina minne, a tingormaw ngeni Jiowa an epwe mut ngeni me an we famili ar repwe chék sú ngeni Soar, eú kúkkún sóópw Jiowa epwe pwal ataieló. Jiowa a tongeni chék péchéú le ereni Lot an epwe fiti met ewe a ereni an epwe féri. Iwe nge, Jiowa a mut ngeni Lot an epwe ló ngeni Soar, me ese ataieló ena kúkkún sóópw. (Ken. 19:18-22) Fitepúkú ier mwirin, Jiowa a pwáári tong ngeni aramasen Ninifa. Ina minne, a tiinaaló ewe soufós Sona an epwe esilei ngeniir katalóón ena telinimw me ninilóón ekkewe aramas lón mi fókkun ngaw. Nge atun ekkewe chón Ninifa ra áier, Jiowa a tongeer me ese ataieló ena telinimw.—Sona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Áweweei ifa ussun Jises a áppirú án Jiowa tipemecheres.

⁶ Jises a áppirú án Jiowa tipemecheres. A tiitiito ngeni fénúfan pwe epwe afalafala “ekewe sip mi mwalechela, ir ekewe aramasen Israel.” Nge a pwal pwáári an tipemecheres atun a afalafal ngeni aramas. Áwewe chék, a wor emén fefin esap i emén chón Israel a tingormaw ngeni an epwe echikara néún we nengngin mi “fokun riaföü, pun eman anün rochopwak a wäni.” Iwe, fán tong Jises a féri minne ena fefin a tingor me a echikara néún we nengngin. (Mat. 15:21-28) Ekieki pwal ei pwóróus. Mwirin och fansoun, atun án Jises angangen afalafal, a erá: “Iö a amam ngang . . . , pwal ngang üpwe amam i.” (Mat. 10:33) Iwe nge, Jises ese amam Piter inaamwo iká a amam Jises fán úlúngát. Jises a silei pwe Piter a fókkun niamam ren minne a féri, me a silei pwe Piter emén mi túppwél. Mwirin án Jises manawsefál, a pwá ngeni Piter me a alúkúlúkú ngeni pwe a fen omusaaló tipisin me a chúen tongei.—Luk. 24:33, 34.

7. Me ren Filipi 4:5, met sia mochen aramas repwe ekieki ussuch?

⁷ Sia fen káé pwe Jiowa Kot me Jises Kraist iir mi tipemecheres. Nge ifa ussun kich? Jiowa a menei ach sipwe pwal tipemecheres. (Álleani Filipi 4:5.) Iei pwal eú afféún ena wokisin: “Epwe pwápwááló ngeni aramas pwe ámi mi tipemecheres are tipemirit.” Sia tongeni pwisin eisinikich: ‘Aramas ra tongeni esilla pwe ngang  emén mi tipemirit, tipemecheres, me tipepwetete? Are ra ekieki pwe ngang emén mi tichik, tipeweires, are tipepéchékkúl? Úa kan péchéú ngeni ekkewe ekkóch ar repwe chék féri met úa ekieki pwe ina pwúngún? Are úa aúseling alon ekkewe ekkóch me tipemecheres ngeniir atun mi tufich?’ Lapólóón ach tipemecheres pwal ina lapólóón ach áppirú Jiowa me Jises. Sipwe káé ussun ruu atun a lamot ach sipwe tipemecheres, ina atun nónnómun manawach a siwil me atun ekiekich me ach kefil ra sókko seni ekiekin me filien ekkewe ekkóch.

8. Met a tongeni álisikich le eáni tipemecheres atun a fis siwil? (Pwal ppii ewe footnote.)

⁸ Ach eáni tipemirit a kapachelong ach sipwe tipemecheres atun a siwil nónnómun manawach. Ekkena sókkun siwil ra tongeni efisi ekkewe esin osukosuk sise tepereni. Áwewe chék, epwe tongeni weiweitá an úrikich eú semmwen mi chou. Are epwe mwittir fis siwil lón pekin moni are pekin politics lón leeniach mi tongeni fókkun áweiresi manawach. (SalAf. 9:11; 1 Kor. 7:31) Epwe pwal mwo nge tongeni áweires ngenikich iká ach mwicheich a erenikich ach sipwe angang ngeni Jiowa lón eú sókkun napanap, are angang ngeni lón pwal eú leeni. Ese lifilifil met sókkun osukosuk epwe torikich, nge sia tongeni sópwéch le éérenaaló mineféén nónnómuch iká sipwe féri ekkeei rúáánú mettóch: (1) mirititi pwe a sókkóló nónnómun manawom iei, (2) ekieki met kopwe féri iei nge esap met ka féri me lóóm, (3) nefótófót wóón met mi múrinné a fis ngonuk, me (4) álisi ekkewe ekkóch. b Sipwe ppii ifa ussun ekkóch chienach kewe Chón Kraist ra kúna feiéch seni ar féri ekkena mettóch.

9. Ifa ussun eú pean pwúpwúlú iir misineri ra likiitú fán ekkewe weires mi weiweitá?

⁹ Mirititi pwe a sókkóló nónnómun manawom iei. Emanuele me Francesca ra kewis ar repwe ló misineri lón pwal eú fénú. Lupwen repwele poputá le káé fósun ena fénú me sissilei chienach kewe ikena, a poputá ewe COVID-19 pandemic me a lamot ar repwe áimuroló seni aramas. Mwirin, a weiweitá málóón inen Francesca we. A fókkun mochen ló ren an we famili, nge ese tongeni pokiten ewe pandemic. Met a álisi le likiitú fán meinisin ekkena osukosuk? Áeúin, Emanuele me Francesca ra iótekfengen me tingorei Kot an tipáchem pwe repwe tongeni likiitú iteiten rán me resap kon kokotiw lón aúrek. Jiowa a pélúweni ar kewe iótek lón ewe fansoun mi fich ren an áeá an we mwicheich. Áwewe chék, ra péchékkúletá seni alon emén Chón Kraist mwán lón eché video, a erá: “Ach mwittir etiwa nónnómuch minefé, epwe pwal ina mwittirin ach pwapwasefál. Iwe, sia tongeni achocho le féri met sia tongeni féri atun a siwil nónnómuch.” c Oruuan, ra filaatá ar repwe elipwákéchúúr lón ar afalafal wóón phone me ra pwal mwo nge poputá le káé ngeni emén ewe Paipel. Aúlúngátin, ra mut ngeni chienach kewe Chón Kraist me ikena ar repwe álisiir me ra mmen kilisou ren ar tongeer. Ren úkúúkún eú ier, emén Chón Kraist fefin mi tong a kan tiin ngeniir iteiten rán och pwóróus mi fiti wokisin. Iká sia pwal etiwa siwililóón nónnómun manawach, iwe sipwe pwal tongeni meefi pwapwa ren met sia tongeni féri.

10. Ifa ussun Christina a éérenaaló ewe watteen siwil a fis lón manawan?

¹⁰ Ekieki met kopwe féri iei nge esap met ka féri me lóóm, me nefótófót wóón met mi  múrinné a fis ngonuk. Christina, emén Chón Kraist fefin seni Romania mi nóm Japan, a letipengaw atun a kamóló an we mwichefel lón fósun Merika. Iwe nge, ese nefótófót wóón met a fis. A filaatá an epwe mwékút ngeni eú mwichefel lón fósun Japan me a fókkun achocho le fiti afalafal lón fósun Japan. Neminna a tingorei emén chienan chón angang me lóóm an epwe álisi le káé fósun Japan. Chienan na a tipeeú ngeni an epwe áiti fósun Japan ren ar néúnéú ewe Paipel me ewe brochure Eáni Manaw mi Pwapwa Tori Feilfeiló! Iwe, Christina a angéchúló fósun Japan, nge ewe a fen kon múrinné pwe chienan na a mochen alapaaló an silei ewe Paipel. Atun sia nefótófót wóón met epwe fis lón fansoun mwach me eáni ekiek mi pwúng, iwe ewe siwil mi weiweitá a tongeni atoto ngenikich feiéch sise fókkun tepereni.

11. Met a álisi eú pean pwúpwúlú mi kúna osupwangen moni?

¹¹ Álisi ekkewe ekkóch. Eú pean pwúpwúlú mi nónnóm lón eú leeni mi pinepin ach angang ie, ra poputá le kúna osupwangen moni atun a ngawoló fetálin pekin business me moni lón ena leeni. Met ra féri? Akkomw, ra achocho le ekisikisaaló ar moni towu. Mwirin, ra filaatá ar repwe álisi ekkewe ekkóch ren ar alapaaló ar fansoun lón ewe angangen afalafal lap seni ar nefótófót wóón pwisin ar osukosuk. (Föf. 20:35) Ewe mwán a erá, “Pokiten áúa kan akkafalafal, iwe ese kon chúen wor ám fansoun le ekieki pwisin ám kewe osukosuk, nge a fen lapóló ám fansoun le féri ekkewe mettóch Kot a mochen áúpwe féri.” Atun a siwil nónnómun manawach, a lamot ach sipwe chechchemeni úkúúkún lamoten ach sipwe sópweeló le álisi ekkewe ekkóch, ákkáeúin lón ewe angangen afalafal.

12. Ifa ussun án ewe aposel Paul leenien áppirú a tongeni álisikich le tipemecheres lón ach angangen afalafal?

¹² A lamot ach sipwe tipemecheres lón ewe angangen afalafal. Ekkewe aramas sia afalafal ngeniir, ra eáni sókkopaten lúkú ussun Kot me ra feito seni sókkopaten leeni me einang. Ewe aposel Paul a tipemecheres le siwili napanapen an afalafal, me sia tongeni káé seni an leenien áppirú. Jises a seikaatá Paul an epwe “eman soukünö ngeni ekewe chon lükün Israel.” (Rom 11:13) Iwe, Paul a afalafal ngeni ekkewe chón Jus, chón Krik, aramas mi fiti sukul tekia, aramas mi tekisosson, me ekkewe néúwisin mwú. Paul a ‘féri mettóch meinisin úkúúkún an tongeni an epwe álisi meinisin sókkopaten aramas.’ (1 Kor. 9:19-23, NW) A fókkun ekieki ia ekkewe aramas a afalafal ngeniir ra feito me ie, me minne ra eáni lúkú. An ekieki ekkena mettóch a álisi an epwe tipemecheres le siwili napanapen an afalafal ngeni emén me emén. Sia pwal tongeni émúrinnéló ach afalafal iká sia tipemecheres le siwili napanapen ach afalafal ngeni aramas me ekieki ifa ussun sia tongeni álisi emén me emén.

13. Ifa ewe mettóch mi mak lón 1 Korint 8:9 sia tongeni ttiisenikich iká sia súféliti ekiekin ekkewe ekkóch?

¹³ Tipemirit a pwal álisikich le súféliti ekiekin ekkewe ekkóch. Áwewe chék, ekkóch chienach kewe Chón Kraist fefin ra kan sani le áeá makeup, nge ekkóch ra filaatá ar resap áeá. Ekkóch Chón Kraist ra filaatá ar repwe únúmi ekis sakaw, nge ekkóch ra filaatá ar resap fókkun ún. Meinisin Chón Kraist ra mochen péchékkúl lón pekin inis, nge a sókkofesen met sókkun sáfei ra filaatá ar repwe angei. Iká sia ekieki pwe sia pwúng fansoun meinisin me sótun pesei chienach kewe lón ewe mwichefel ar repwe féri met sia féri, sia tongeni áchepeteki ekkewe ekkóch me efisi kinikinfesen. Sise fókkun mochen féri ena! (Álleani 1 Korint 8:9; 10:23, 24) Sipwe ppii ruu pwóróus mi áiti ngenikich ifa ussun ach apwénúetá án Paipel  kapasen emmwen a tongeni álisikich ach sipwe itepék me rúúepek me efisi kinamwe.

14. Ifa ewe kapasen emmwen seni Paipel sipwe chemeni atun sia fili sókkun úf sipwe úféúf me staenin mékúr sipwe eáni?

¹⁴ Úfach me foutach. Jiowa ese erenikich met sipwe úféúf me met sisap úféúf, nge a awora ngenikich kapasen emmwen sipwe álleasochisi. A lamot ach sipwe úféúf ekkewe úf mi fich ngeni emén néún Kot chón angang, ekkewe ese ássáw, me ekkewe mi pwáári mirit. (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pet. 3:3) Ina minne, sise mochen úféúf ekkewe esin úf epwe efisi án aramas repwe kon chék nefótófót wóóch. Án Paipel kapasen emmwen epwe pwal álisi ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe túmúnú ar resap pwisin fférútá ar allúk ussun napanapen úfach me staenin mékúrach. Áwewe chék, ekkewe mwán mi ásimaw lón eú mwichefel ra mochen álisi ekkóch alúwél mi áppirú staenin mékúren ekkóch sáráfé mi mwoch mékúrer nge a fókkun torotorongaw. Iwe, ifa ussun ekkewe mwán mi ásimaw repwe álisiir nge resap fférútá ar allúk? Ewe chónemmwen mi wisen sáifetál a pesei ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe ereni ekkewe alúwél, “Iká oua nóm wóón ewe stage nge chón fiti mwiich ra kon nefótófót wóón ámi staen lap seni met oua eáni afalafal, iwe weween ese fich napanapen úfemi me foutemi.” Ena pwóróus mi fataffatéch, a álisi ekkewe alúwél le weweiti met a lamot repwe féri me ese pwal lamot án ekkewe mwán mi ásimaw repwe fférútá allúk. d

15. Ikkefa án Paipel kewe allúk me kapasen emmwen ra tongeni álisikich lón kefilin túmúnún péchékkúlen inisich? (Rom 14:5)

¹⁵ Túmúnún péchékkúlen inis. A lamot ngeni emén me emén Chón Kraist an epwe pwisin filaatá túmúnún péchékkúlen inisin. (Kal. 6:5) Atun Chón Kraist ra filaatá met sókkun álillisin sáfei repwe angei, a lamot repwe álleasochisi án Paipel allúk ussun chcha me angangen  roong. (Föf. 15:20; Kal. 5:19, 20) Nge me lúkún ena, ra tongeni pwisin filaatá met sókkun minen álillisin apéchékkúlen inis repwe etiwa. Ekkóch ra chék kútta álillis seni pioing, nge ekkóch ra filaatá ar repwe kútta pwal ekkóch sókkun álillis. Eli sia lúkú pwe eú sókkun álillis lón pekin sáfei a álilliséch are efeiengaw, nge mi lamot ach sipwe súféliti án chienach kewe Chón Kraist pwúúng le pwisin filaatá menni repwe etiwa. Ina popun a lamot ach sipwe chemeni ekkeei rúáánú pwóróus: (1) Ewe chék Mwúún Kot epwe unusen echikarakich tori feilfeiló. (Ais. 33:24) (2) A lamot emén me emén Chón Kraist epwe “fokun lükü” pwe met ewe a filaatá ina ewe mi fókkun éch ngeni. (Álleani Rom 14:5.) (3) Sise kan apwúngú ekkewe ekkóch are áchepetekiir. (Rom 14:13) (4) Chón Kraist ra pwáári tong me rese áeá ar tufichin pwisin filaatá le akkomwa met ra sani lap seni tipeeúin ewe mwichefel. (Rom 14:15, 19, 20) Iká sia chemeni ekkena mettóch, iwe sia tongeni ririéch ngeni chienach kewe Chón Kraist me álisaatá kinamween ewe mwichefel.

16. Ifa ussun emén mwán mi ásimaw epwe pwáári an tipemecheres lón féfférún ngeni chienan kewe mwán mi ásimaw? (Pwal ppii ekkewe sasing.)

¹⁶ Ekkewe mwán mi ásimaw repwe isettiw leenien áppirú mi múrinné ren ewe napanap tipemecheres. (1 Tim. 3:2, 3) Áwewe chék, emén mwán mi ásimaw esap ekieki pwe fansoun meinisin epwe ketiw meefian pokiten chék i a watte seni ekkewe pwal ekkóch mwán mi ásimaw. A mirititi pwe án Jiowa we ngún mi fel a tongeni amwékútú ese lifilifil ié me lein ekkewe mwán mi ásimaw an epwe apasawu och mettóch epwe álisiir le féri kefil mi múrinné. Me iká lap ngeni ekkewe mwán mi ásimaw ra tipeeú ngeni eú kefil ese ú ngeni án Paipel kapasen emmwen, iwe, emén mwán mi ásimaw mi tipemirit, epwe tipemecheres le álisaatá ena kefil inaamwo iká mi sókko seni meefian.

17. Met sókkun feiéch a torikich ren ach tipemecheres?

¹⁷ A torikich chómmóng feiéch lupwen sia tipemecheres are tipemirit. Sia ririéch ngeni chienach kewe Chón Kraist, me a wor kinamwe lón ewe mwichefel. Sia pwapwaiti ekkewe sókkopaten napanap me ééreni mi pwá me lein néún Jiowa kewe aramas. A mmen amwarar ach silei pwe inaamwo iká kich meinisin sia sókkofesen, nge sia fel ngeni Jiowa fán tipeeú. Nge lap seni meinisin, sia pwapwa ren ach silei pwe sia áppirú Jiowa, ach we Kot mi tipemecheres.