1, 2. Ifa usun Paipel a oesini chómmóngólóón néún Jiowa kewe aramas?

 NÉÚN Jiowa kewe chón angang mi tuppwél wóón fénúfan, néún Chón Pwáraatá, iir chón eú mwicheich mi fókkun amwarar. Inaamwo ika chókkana ra kan mwáálliló me a wor ar apwangapwang, nge i a emmweniir ren an we manaman mi fel. Sipwe ppii ifa usun Jiowa a efeiéchúúr.

² Lón 1914, a chék chókúkkún chón fel ngeni Jiowa. Nge Jiowa a efeiéchú ewe angangen afalafal. Iwe pokiten ena, fite million aramas ra silei ewe enlet lón Paipel me wiliti néún kewe Chón Pwáraatá. Jiowa a áweweei amwararen chómmóngólóón néún kewe aramas lupwen a erá: “Ewe mi tekison leimi epwe wiliti eu cho, nge ewe mi kis epwe wiliti eu mwü mi pöchökül. Ngang ewe Samol mi Lapalap, üpwe müttir apwönüetä ai pwon lon fansoun üa filätä.” (Ais. 60:22) Lón ei fansoun, sia fókkun kúna pwe ei oesini a pwénúetá. Néún Jiowa aramas ra usun chék eú mwú mi watte. Ren enletin, chómmóng fénú wóón fénúfan chóchóón aramasen lón a kúkkún seni chóchóón néún Jiowa aramas.

3. Ifa usun néún Jiowa chón angang ra pwáraatá tong?

 ³ Lón ekkeei ránin lesópwólóón, Jiowa a fen álisi néún aramas ar repwe apéchékkúlaló ar tongfengen lefiler. “Kot chen,” iwe ra áppirú i. (1 Joh. 4:8) Jesus a allúkú ngeni néún kewe chón káé ar repwe ‘echenifengeniir lefiler.’ A pwal ereniir: “Are oupwe echenifengenikemi, aramas meinisin repwe silei, pwe ämi nei chon kaiö.” (Joh. 13:34, 35) Kukkuto chék, néún Jiowa kewe chón angang ra fen pwáraatá ena esin tong pwal mwo nge lón ewe fansoun ekkewe mwú ra maunfengen. Áwewe chék, lón ewe Oruuen Maunen Fénúfan, ina epwe 55 million aramas ra ninniiló. Nge néún Jiowa aramas rese mwo nge nieló emén lón ena maun. (Álleani Mika 4:1, 3.) Ei mettóch a álisiir ar repwe amwéchú ar “limelimoch seni chaan aramas meinisin.”​—Föf. 20:26, Testament Mi Fö.

4. Pwata mi amwarar chómmóngólóón néún Jiowa kewe aramas?

⁴ Néún Kot aramas ra chék chóchchómmóngóló inaamwo ika mi wor emén chón oputer mi manaman, ina i Satan. I “ewe koten ei fanüfan.” (2 Kor. 4:4) Satan a nemeni ekkewe mwicheichen politics me pwal ekkewe minen achéúfetálei pwóróus wóón fénúfan, iwe a áeá ekkena mettóch le sótun aúkatiw ewe angangen afalafala ewe kapas allim. Nge i esap tongeni aúkatiw ei angang. Iwe nge, a silei pwe a chék mwochomwoch an we fansoun, ina popun a akkachocho le eppetikich lón ach fel ngeni Jiowa.​—Pwär. 12:12.

5. Pwata aramas ra tongeni eletipechoukich fán ekkóch? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁵ Néún Kot kewe chón angang ra káit pwe a fókkun lamot ar repwe tongei Kot me aramas. Jesus a apasa: “Kopwe echeni ewe Samol om Kot ren unusen lelukom, ren unusen ngünum pwal ren unusen ekiekum. Iei ewe allük mi lap me aüchea seni meinisin. Nge ewe aruuen allük mi fokun aüchea a usun chök ewe aeuin: ‘Kopwe echeni chon arum usun chök püsin om echenuk.’” (Mat. 22:35-39) Iwe nge, ewe Paipel a pwáraatá pwe aramas meinisin rese unuséch seni leuputiwer pokiten án Atam tipis. (Álleani Rom 5:12, 19.) Ina minne, fán ekkóch chón ewe mwichefel ra tongeni apasa are féri och mettóch epwe eletipechoukich. Lupwen a fis ena, met sipwe féri? Epwe chúen péchékkúl ach tong ngeni Jiowa? Sipwe chúen tuppwél ngeni me néún kewe aramas? Ewe Paipel a áiti ngenikich pwe ekkóch néún Kot chón angang ra apasa are féri mettóch mi eletipechowu ekkewe ekkóch. Sipwe ppii met sia tongeni káé seni minne a fis ngeniir.

6. Pwata sia tongeni erá pwe Eli ese apwúngú féfférún néún kewe?

⁶ Áwewe chék ren Eli, i emén souasor mi lap lón Israel nge néún kewe rúúemén mwán ra álleasolapa án Jiowa kewe allúk. Paipel a erá: “Nöün Eli kewe mwän ra aramasangau. Resap meniniti ewe Samol mi Lapalap.” (1 Sam. 2:12) Eli a silei pwe néún kewe ra fókkun féfféringaw, nge ese kon lien apwúngúúr. Ló, ló, ló, Jiowa a apwúngú Eli me néún kana rúúemén. Iwe mwirin, ese chúen mumu ngeni mwirimwirin Eli kewe ar repwe wiseni ewe wis souasor mi lap. (1 Sam. 3:10-14) Ika ka manaw lón fansoun Eli we, kopwe chepetek ren án Eli mummut ngeni néún kewe ar repwe féri minne mi fókkun ngaw? Minne a fiffis epwe fen apwangapwangaaló óm lúkú Jiowa, iwe kopwele fen úkútiw le angang ngeni?

7. Ifa usun Tafit a féri tipis watte, me met Kot a féri ngeni?

 ⁷ Tafit a eáni chómmóng napanap mi múrinné, ina pwata Jiowa a fókkun tongei i. (1 Sam. 13:13, 14; Föf. 13:22) Nge pwal mwo Tafit a féri och mettóch mi fókkun ngaw. Lupwen Uria a fiti eú maun, Tafit a koon ren pwúlúwan we Patsipa, iwe a pwopwo. Tafit ese mochen an epwe pwáló minne a féri. Ina popun a tiiti Uria an epwe etto chuuri i, me a sótun ereni an epwe ló ngeni imwan. Tafit a ekieki pwe ika Uria epwe koon ren Patsipa, iwe aramas repwe ekieki pwe Patsipa a pwopwo me wóón. Nge Uria ese liwiniti imwan. Ina popun Tafit a akkóta pwe Uria epwe ninniiló lón maun. Ren án Tafit keei tipis watte, i me an we famili ra fókkun kúna watteen osukosuk. (2 Sam. 12:9-12) Nge Jiowa a úméúméch me omusaaló an tipis. A silei pwe Tafit a mochen féri minne mi pwúng. (1 King 9:4) Ika ka nóm lón fansoun Tafit we, epwe met meefiom ren minne a féri? Kopwe fen úkútiw lón óm angang ngeni Jiowa?

8. (a) Ifa usun aposel Petrus ese apwénúetá minne a apasa? (b) Mwirin án Petrus mwáálliló, pwata Jiowa a chúen néúnéú i?

⁸ Pwal eú pwóróus, ina pwóróusen Petrus. Jesus a filatá i an epwe néún aposel. Nge fán ekkóch Petrus a féri are apasa mettóch ese pwúng. Áwewe chék, Petrus a erá pwe ikaamwo meinisin repwe likitaló Jesus, i esap fókkun likiti. (Mark. 14:27-31, 50) Nge lupwen Jesus a ares, meinisin ekkewe aposel ra likitaló i, kapachelong Petrus. Mwirin, a amamesini Jesus fán úlúngát. (Mark. 14:53, 54, 66-72) Iwe nge, Petrus a fókkun lichippúng ren met a féri. Iwe, Jiowa a omusaaló an tipis me a chúen néúnéú Petrus lón an angang. Ika en emén néún Jesus chón káé lón ena atun nge ka rongorong met Petrus a féri, kopwe chúen lúkúlúk wóón Jiowa?

9. Pwata ka lúkú pwe Kot epwe chék féri minne mi pwúng fansoun meinisin?

⁹ Seni ekkeei pwóróus, sia kúna pwe ekkóch néún Jiowa kewe chón angang ra fen féri mettóch mi ngaw, me ra fen  eletipechowu ekkewe ekkóch. Ika a fis ei sókkun mettóch lón ei fansoun, met kopwe féri? Kopwe úkútiw le fiffiti mwich are pwal mwo nge unusen likitaló Jiowa me néún kewe aramas? Are, kopwe mirititi pwe Jiowa mi úméúméch me eli a chék witiwiti án emén epwe aier? Nge neman epwe wor atun emén a féri tipis mi chou nge ese niamam ren met a féri. Iwe, kopwe lúkúlúk pwe Jiowa a silei met a fis me epwe áwena ena mettóch lón fansoun mi fich? Neman Jiowa epwe mwo nge atowu eménna seni ewe mwichefel ika mi lamot. Ka lúkú pwe Jiowa epwe chék féri minne mi pwúng fansoun meinisin?

10. Lupwen Jutas Iskariot me Petrus ra eáni féffér ese pwúng, met ekiekin Jesus?

¹⁰ Lón ewe Paipel, sia álleani pwóróusen chómmóng mi akkamwéchú ar tuppwél ngeni Jiowa me néún kewe aramas, inaamwo ika ra nóm lein aramas mi féri watteen tipis. Mwirin án Jesus iótek ngeni Seman we unusen eú pwiin me tingorei an álillis, Jesus a filatá ekkewe 12 aposel. Nge emén me leir, ina i Jutas Iskariot, ewe a afangemá i. Pwal och, ewe aposel Petrus a amamesini Jesus. (Luk. 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Lupwen ekkóch néún Jesus chón káé ra elichippúngú, i ese tipi ngeni Jiowa are ekkewe pwal ekkóch chón káé. A fen pacheéch ngeni Seman we me sópweló le angang ngeni fán tuppwél. Mwirilóón, Jiowa a efeiéchú i ren an amanawasefáli seni máló, me ló, ló, ló, a seikaatá pwe Kingen ewe Mwú lón láng.​—Mat. 28:7, 18-20.

11. Met ewe Paipel a oesini usun néún Jiowa kewe chón angang lón ei fansoun?

¹¹ Án Jesus leenien áppirú a áiti ngenikich ach sipwe tuppwél ngeni Jiowa me néún aramas. Mi wor popun mi múrinné ach sipwe ina usun. Sia tongeni kúna pwe Jiowa a ekkemmweni néún kewe chón angang lón ei fansoun sópwólóón. A ákkálisiir le esilefeili ewe enlet wóón unusen fénúfan, me iir chék ra féfféri ena angang. Ra pwal wesewesen tipeeúfengen me pwapwa pokiten minne Jiowa a ákkáiti ngeniir. Jiowa a áweweei ena lupwen a apasa: “Nei chon angang repwe köl fän pwapwan letiper.”​—Ais. 65:14.

12. Itá epwe ifa ach ekiek usun án ekkewe ekkóch mwáálliló?

¹² Sia fókkun pwapwa pún Jiowa a ekkemmwenikich me ákkálisikich le féri chómmóng mettóch mi múrinné. Sia sókkóló seni aramas lón án Satan ei fénúfan pún rese pwapwa me ese wor ar ápilúkúlúkéch. Esap eú alen tipachem me ese fen pwúng ach sipwe likitaló Jiowa me néún kewe aramas pokiten chék án emén lón ewe mwichefel féri are apasa och mettóch ese pwúng. Nge mi lamot sipwe fen tuppwél ngeni Jiowa me fiti an emmwen. Mi pwal lamot sipwe silei ika epwe ifa ach ekiek me féffér lupwen ekkóch ra mwáálliló.

13, 14. (a) Pwata mi lamot ach sipwe mosonottam fengen? (b) Ifa ewe pwon sia mochen sipwe chechchemeni?

¹³ Met kopwe féri ika emén pwiim chón lúkú a apasa are féri och mettóch mi eletipechouk? Iei án Paipel kapasen fén: “Kosap songokai, pun song a nom lon letipen chon umwes.” (SalAf. 7:9) Kich meinisin sise unuséch me sia kan mwáálliló. Ina popun, sisap tongeni ekieki pwe epwe chék pwúng iteitan met pwiich kewe repwe apasa me féri. Iwe, ese éch ach sipwe ekkekieki minne ra mwáálliló wóón. Pún ika sia ina usun, a tongeni péút senikich ach pwapwa lón ach angang ngeni Jiowa. Nge lap seni ena, epwe tongeni apwangapwangoló ach lúkú Kot, me sia tongeni likitaló án  Jiowa mwicheich. Ika ina, sise tongeni angang ngeni Jiowa are ápilúkúlúkú ach sipwe kúna manaw lón Paratis.

¹⁴ Iwe, met a tongeni álisuk pwe kopwe chék pwapwa lón óm angang ngeni Jiowa lupwen ekkewe ekkóch ra féri och mettóch mi osukosukok? Lón fansoun meinisin, chechchemeni án Jiowa ei pwon mi oururukich, a erá: “Nengeni, üpwe föri eu läng mi fö me eu fanüfan mi fö. Iwe, esap chüen wor eman epwe chechemeni ekewe mettochun lom o ekieki usun.” (Ais. 65:17; 2 Pet. 3:13) Jiowa epwe awora ngonuk ekkena feiéch ika kopwe akkamwéchú óm tuppwél ngeni.

15. Met Jesus a apasa sipwe féri lupwen ekkóch ra mwáálliló?

¹⁵ Pwúngún, ren mwo iei sisaamwo tori ewe ótót sefé. Ina minne, ika emén a eletipechoukich, mi lamot sipwe ekilonei met Jiowa a mochen sipwe féri. Áwewe chék, Jesus a erá: “Are oupwe amusala än aramas tipis, Sememi mi nom läng epwe pwal amusala ämi tipis. Nge are ousap amusala än ekewe aramas tipis, Sememi mi nom läng esap pwal amusala ämi tipis.” Nge, lupwen Petrus a eisini Jesus ika “a naf fän fisu” ach sipwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch, Jesus a pélúweni me apasa: “Apwi, sap fän fisu chök, nge fän fik alea ngeni fisu.” Jesus a áiti ngenikich pwe mi lamot sipwe tipemecheres le omusaaló tipisin aramas fansoun meinisin.​—Mat. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Ifa ewe leenien áppirú mi múrinné Josef a isetiw?

¹⁶ Án Josef leenien áppirú a áiti ngenikich met sipwe féri lupwen ekkóch ra elichippúngúkich. Josef me pwiin we kúkkún, iir chék néún Jakop me wóón Rahel. A pwal wor néún Jakop kewe engol át, nge i a kon tongei Josef lap seniir meinisin. Iwe iir ra fókkun lólówóiti Josef. Ra fókkun oput i, iwe ra améméló pwe epwe emén slave lón Isip. Mwirin fite ier, ewe Kingen Isip a seikaatá Josef an epwe emén néúwis mi tekia lón ena fénú, epwe nampa ruu fan. A féri ena pún a fókkun ingeiti minne Josef a féri. Mwirin, pwiin Josef kewe ra feito Isip pwe repwe kamé ener mwéngé pokiten ewe lengita. Lupwen ra kúna Josef, rese esilla, nge Josef a esiller. Inaamwo ika ra kirikiringaw ngeni me lóóm, nge i ese liwini ngeniir ar kirikiringaw. A chék sótuniir ika a fen wesewesen siwil napanaper. Lupwen Josef a kúna pwe ra siwil, a pwár ngeniir pwe i pwiir we. Mwirin a alúkúlúkú ngeniir me ereniir: “Ousap niuokus, pun ngang üpwe tümwünükemi me nöümi semirit.”​—Ken. 50:21.

17. Met ka mochen kopwe féri lupwen ekkewe ekkóch ra mwáálliló?

¹⁷ Chechchemeni pwe pokiten kich meinisin mi wor ach apwangapwang, iwe pwal en ka tongeni eletipechowu ekkewe ekkóch. Iwe, ika ka mirititi pwe ka eletipechowu emén, apwénúetá án Paipel kapasen fén. Tingorei an epwe omusaaló óm tipis me achocho pwe oupwe kinamwefengen. (Álleani Mateus 5:23, 24.) Sia pwapwa lupwen ekkewe ekkóch ra omusaaló tipisich. Iwe, mi lamot sipwe pwal ina usun ngeniir. Iei ewe pesepes lón Kolose 3:13: “Oupwe songomangfengen o amusamusfengen are eman a chou ngeni eman. Oupwe fokun amusamusfengen usun ach Samol a amusala ämi tipis.” Ika sia enletin tongei pwiich kewe, sisap akkamwéchú ach song ngeniir ren minne ra féri ngenikich lóóm. (1 Kor. 13:5) Ika sia omusaaló tipisin ekkewe ekkóch, Jiowa epwe pwal omusaaló ach tipis. Iwe, lupwen ekkóch ra mwáálliló, amwo sipwe tongeer usun chék Semach we Jiowa, ewe a tongekich.​—Álleani Kölfel 103:12-14.