1. Me ren 1 Petrus 5:2, ifa ewe angang mi aúchea ekkewe mwán mi ásimaw ra eáni?

 EKKEWE Chón Kraist mwán mi ásimaw, ra kewis ar repwe túmúnú néún Jiowa kewe siip mi aúchea. Ekkena mwán mi túppwél ra kilisou ren án Jiowa lúkúlúk wóór ar repwe angang fán iten chiener kewe Chón Kraist, me ra angang weires pwe repwe ussun emén chón masen siip le “tümwünüür.” (Jer. 23:4; álleani 1 Petrus 5:2.) A ifa me kilisouch ren ekkena esin mwán mi nóm lón ach kewe mwichefel!

2. Met sókkun sóssót a tongeni tori ekkóch ekkewe mwán mi ásimaw?

² A wor chómmóng sóssót ekkewe mwán mi ásimaw ra kúna lón ar féfféri wiser kewe. Áwewe chék, a lamot ar repwe angang weires le túmúnú ewe mwichefel. Emén mwán mi ásimaw lón Merika itan Tony a meefi pwe mi lamot an epwe alapaaló an tipetekison lón an etiwa chómmóng angang. Iei met a erá: “Atun a poputá ewe COVID-19 pandemic, úa achocho le féri chómmóng angang ren ái akkóta ekkewe mwiich me ewe angangen afalafal. Ese lifilifil úkúúkún ekkewe angang úa féri, nge a chék wokkor met úpwe féri. Ló, ló, ló, úa fókkun busy, iwe ese chúen wor ái fansoun le álleani ewe Paipel, pwisin káé, me iótek.” Emén mwán mi ásimaw lón Kosovo itan Ilir, a kúna pwal och sókkun sóssót. Atun a fis maun ikewe a nóm ie, a kúna weiresin an epwe álleasochisi ekkewe emmwen mi kawor seni ach we mwicheich. Iei alon: “Úa kúna sóssótun ái tipepwora atun ewe keangen ofesilap a ewisa ngeniei ái úpwe álisi pwiich kewe mi nóm lón eú leeni mi efeiengaw. Úa niwokkus, me ussun ewe emmwen ese pwal álilliséch.” Emén misineri lón Asia, itan Tim, a meefi pwe a weires an epwe féri meinisin ekkewe angang mi lamot epwe féri iteiten rán. A apasa: “Fán ekkóch, úa meefi ápekkusun ái úpwe álisi pwiich kewe.” Met a tongeni álisi ekkewe mwán mi ásimaw mi pwal kúkkúna ekkena esin sóssót?

3. Ifa ussun kich meinisin sia tongeni kúna feiéch seni ach káé pwóróusen Kition?

 ³ Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni káé seni pwóróusen Soukapwúng Kition. (Ipru 6:12; 11:32) I emén chón túmúnú me chón masa néún Kot kewe aramas. (Souk. 2:16; 1 Kron. 17:6) Ekkewe mwán mi ásimaw, ra ussun chék Kition, ra kewis ar repwe túmúnú néún Kot kewe aramas lón fansoun mi fókkun áweires. (Föf. 20:28; 2 Tim. 3:1) Sia tongeni káé seni án Kition tipetekison me álleasochis. A kúna weiresin an epwe likiitú lón an féri wisan kewe. Ikaamwo kich emén mwán mi ásimaw are esap, nge sia tongeni alapaaló ach pwáári kilisou ngeni ekkewe mwán mi ásimaw lón ach mwichefel. Sia tongeni álisaatá ekkena mwán mi angang weires.—Ipru 13:17.

4. Ifa ussun Kition a pwáári tipetekison?

⁴ Kition, i emén mwán mi tipetekison. b Lupwen néún Jiowa we chónláng a ereni Kition pwe a kefilitá an epwe angasaaló Israel seni ekkewe chón Mitian mi péchékkúl, ena mwán mi tipetekison a apasa: “Ai eterekes a chokükün seni meinisin lon ewe ainangen Manasa, nge ngang ese wor manei lon ai famili.” (Souk. 6:15) Kition a meefi pwe ese fichiiti ena wis, nge Jiowa a silei pwe a tongeni féri. Ren án Jiowa álillis, Kition a sópwéch le ataweei wisan na.

5. Ineet atun a tongeni weires ngeni emén mwán mi ásimaw an epwe tipetekison?

⁵ Ekkewe mwán mi ásimaw ra achocho le pwáári tipetekison lón mettóch meinisin. (Mik. 6:8; Föf. 20:18, 19) Rese sikásini tufichiir are minne ra fen féri, rese pwal ekieki pwe ra lamotongaw pokiten ekkewe mettóch ra mwáálliló wóón. Nge fán ekkóch, a tongeni weires ngeni emén mwán mi ásimaw an epwe pwáári tipetekison. Áwewe chék, eli epwe etiwa chómmóng wis, nge mwirin a kúna pwe a weires an epwe ataweer meinisin. Are, eli epwe weires an epwe tipetekison atun ekkewe ekkóch ra esiita ren napanapen an féri eú an angang are mwareiti ren napanapen an féri pwal eú wisan. Met ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni káé seni Kition ren met epwe álisiir lón ekkena esin fansoun?

6. Met ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni káé ussun tipetekison seni Kition? (Pwal ppii ewe sasing.)

⁶ Tingor álillis. Emén mi tipetekison, a silei aúkúkún tufichin. Kition a pwáári pwe i emén mi tipetekison ren an tingorei ekkewe ekkóch ar repwe álisi. (Souk. 6:27, 35; 7:24) Ekkewe  mwán mi ásimaw mi mirit ra pwal ina ussun. Tony, ewe sia fen fós ussun, a erá: “Pokiten met úa káé seni ái mámmááritá, úa kan etiwa chómmóng angang lap seni met úa tufichin féri. Ina minne úa filaatá ám áúpwe pwóróusfengen wóón ewe napanap tipetekison lón ám famili fel me úa tingorei pwúlúwei we an epwe ereniei meefian. Úa pwal katólsefál ewe video wóón jw.org itelapan Train, Trust, and Empower Others, as Jesus Does.” Tony a poputá le etiwa ekkewe ekkóch ar repwe álisi le féri an kewe angang. Iwe, met mwirilóón? Tony a erá: “Ekkewe angang lón ewe mwichefel a kan tawe, me a wor ái fansoun le apéchékkúla ái riri ngeni Jiowa.”

7. Iká ekkewe mwán mi ásimaw ra kúna esiit, ifa ussun ra tongeni áppirú Kition? (James 3:13)

⁷ Kosap song iká emén a esiitok. Iká ekkewe mwán mi ásimaw ra kúna esiit, iwe pwal ina eú sóssót ngeniir. Án Kition leenien áppirú, a pwal tongeni álisiir. Pokiten Kition a silei an kewe apwangapwang, iwe fán mosonoson a pélúweni ekkewe chón Efraim mi esiita i. (Souk. 8:1-3) Kition ese pélúweniir fán song. A pwáári pwe i mi tipetekison ren an aúseling ngeni ar ngúnúngúnúngaw, me pwal ren an fós ngeniir fán mosonoson. Iwe, ina met a efisi ar resap chúen song. Ekkewe mwán mi ásimaw mi mirit, ra áppirú Kition ren ar aúselingéch me mosonoson le pélúweni chókkewe mi esiiter. (Álleani James 3:13.) Ar féri ena a álisaatá kinamween ewe mwichefel.

8. Met ekkewe mwán mi ásimaw repwe féri iká ekkewe ekkóch ra mwareitiir? Apwóróusa eú pwóróus.

⁸ Ngeni Jiowa ewe ling. Atun ekkewe ekkóch ra mwareiti Kition ren an okkufu ekkewe chón Mitian, i a chék ngeni Jiowa ewe ling. (Souk. 8:22, 23) Ifa ussun ekkewe mi wor wiser lón mwichefel ra tongeni áppirú Kition? Repwe elingaaló Jiowa ren minne ra féri lón wiser kewe. (1 Kor. 4:6, 7) Áwewe chék, iká emén a apúnga emén mwán mi ásimaw ren lipwákéchún le asukul, a tongeni apasa pwe minne a eáni káit a feito seni án Kot we Kapas, me kich meinisin sia káé seni án Jiowa we mwicheich. Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni ekieki iká ra elingaaló Jiowa lón napanapen ar asukul, are iká ra chék mochen einga aramas. Iei pwóróusen emén mwán mi ásimaw itan Timothy. Atun Timothy a kerán wiseni ewe wis mwán mi ásimaw, a kan sani le eáni afalafal fán iten aramas meinisin. Iei met a apasa: “Úa kan eáni ekkewe kapasen lepoputáán me kapas áwewe mi tokorárá. Fán chómmóng, aramas ra kan mwareitiei ren ena. Ina met a efisi án ekkewe chón aúseling repwe kon nefótófót wóói lap seni ewe Paipel are Jiowa.” Ló, ló, ló, Timothy a mirititi pwe a lamot an epwe ekkesiwili napanapen an asukul pwe ekkewe ekkóch resap kon nefótófót wóón i. (SalF. 27:21) Met mwirilóón? Iei met a erá: “Iei pwiich kewe ra kan ereniei pwe ái kewe afalafal a álisiir le pworacho ngeni ar osukosuk, likiitú ngeni sóssót mi toriir, are ririéch ngeni Jiowa. A lapóló ái pwapwa ren meefier kana lap seni ekkewe atun aramas ra mwareitiei lón ekkewe fitu ier a ló.”

9. Pwata epwe weires ngeni Kition an epwe álleasochisi Jiowa me tipepwora? (Ppii ewe sasing wóón péén.)

⁹ Mwirin án Kition kewis ngeni ewe wis soukapwúng, a lamot ngeni álleasochis me tipepwora. Kot a ewisa ngeni eú angang mi tongeni atoto ngeni feiengaw, ina an epwe ataieló ewe róngen asor seman we a kan áeá le fel ngeni Paal. (Souk. 6:25, 26) Ló, ló, ló, mwirin án Kition ionifengeni néún kewe soufiu, Jiowa a ereni fán ruu an epwe ekisikisaaló chóchóón néún kewe soufiu. (Souk. 7:2-7) Iwe iei, Jiowa a ereni an epwele maunei chón koputan kewe lukenipwin.—Souk. 7:9-11.

10. Pwata a tongeni weires ngeni emén mwán mi ásimaw an epwe álleasochis?

 ¹⁰ A lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe “tipemecheres le álleasochis.” (Jas. 3:17, NW) Emén mwán mi ásimaw mi álleasochis, a tipemecheres le apwénúetá met ewe Paipel a apasa me ekkewe emmwen seni án Kot we mwicheich. I a isettiw eú leenien áppirú fán iten ekkewe ekkóch. Nge a tongeni weires ngeni an epwe álleasochis. Áwewe chék, neman epwe tori chómmóng kapasen emmwen are ekkena emmwen ra mwittir ekkesiwil, iwe a weires ngeni an epwe apwénúretá. Are, neman epwe ekieki iká ekkóch ekkewe kapasen emmwen repwe wesewesen álilliséch. Are, neman epwe kewis ngeni eú wis mi tongeni efisi an epwe ares ren. Ifa ussun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áppirú án Kition álleasochis atun a fis ekkena esin mettóch?

11. Met a tongeni álisi ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe álleasochis?

¹¹ Aúselingéch ngeni kapasen emmwen me apwénúetá. Kot a ereni Kition ifa ussun epwe ataieló án seman we róngen asor, ia epwe féraatá eú róóng fán iten Jiowa, me met sókkun man epwe eáni asor. Kition ese kapas eis ngeni Jiowa ussun an kewe kapasen emmwen. A chék tichikin fiti met a ereni. Lón ei fansoun, ekkewe mwán mi ásimaw ra angei kapasen emmwen seni án Jiowa we mwicheich ren ekkewe taropwe, pwóróus esilesil, me pwal ekkóch kapasen emmwen mi álisikich le kúna túmún lón pekin inis me ach riri ngeni Jiowa. Sia tongei ekkewe mwán mi ásimaw pokiten ra fitipachei ekkewe emmwen seni ewe mwicheich. Meinisin chón ewe mwichefel ra kúna feiéch pokiten ena.—Kölf. 119:112.

12. Ifa ussun ekkewe mwán mi ásimaw repwe apwénúetá Ipru 13:17 iká a wor siwil me ren ewe mwicheich?

¹² Tipemecheres le féri siwil. Chemeni pwe Jiowa a ereni Kition an epwe eliwini ngeni leenier lape ngeni meinisin néún kewe soufiu. (Souk. 7:8) Neman Kition a ekieki: ‘Mi wesewesen lamot ei siwil? Epwe sópwéch?’ Iwe nge, Kition a álleasochis. Ekkewe mwán mi ásimaw ra áppirú Kition ren ar féri siwil atun ewe mwicheich a ereniir ar repwe féri och mettóch lón napanap mi sókkóló seni met ra piin féfféri. (Álleani Ipru 13:17.) Áwewe chék, lón ewe ier 2014 ewe Mwichen Soupwúngúpwúng a ekkesiwili ia epwe feito me ie monien fférútáán ekkewe Leenien Mwiich me Leenien Mwichelap. (2 Kor. 8:12-14) Me akkomwan, ewe mwicheich a kan mutawu och moni ngeni ekkewe mwichefel ar repwe néúnéú le aúetá ar Leenien Mwiich, nge mwirin ewe mwichefel epwe omusatiw. Nge iei, ewe mwicheich a néúnéú ekkewe monien asor mi feito seni meinisin mwichefel wóón unusen fénúfan le aúetá ekkewe Leenien Mwiich me Leenien Mwichelap lón ekkewe leeni mi osupwangan, pwal mwo nge ikewe eú mwichefel a tongeni awora ekis chék monien asor. Lupwen José a silei ena ekkesiwil, a tipemwaramwar iká epwe fen tongeni  sópwósópwoló, iei met a ekieki: ‘Esap mwo nge wor eú Leenien Mwiich epwe tongeni kaútá. Ese weneiti lón leeniem ei.’ Met a álisi José an epwe álisaatá ena emmwen? A apasa: “Masouen Än Salomon Fos 3:5, 6 a áchchema ngeniei ái úpwe lúkúlúk wóón Jiowa. Iwe, a fókkun amwarar met mwirilóón! Áúse chék aúetá chómmóng Leenien Mwiich, nge áúa pwal káé ám áúpwe asor sókkopaten mettóch pwe epwe chék taitap met a fis.”

13. (a) Met Kition a lúkúlúkú? (b) Ifa ussun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áppirú Kition? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹³ Tipepwora le féri minne Jiowa a tipeni. Kition a álleasochisi Jiowa inaamwo iká a niwokkus me a tongeni kúna feiengaw. (Souk. 9:17) Mwirin án Kition angei kapasen alúkúlúk seni Jiowa, a fókkun lúkúlúk pwe I epwe álisi lón an túmúnú néún kewe aramas. Ekkewe mwán mi ásimaw mi nónnóm lón ekkewe leeni mi pinepin ach angang ie, ra áppirú Kition. Ra pwora le emmweni ekkewe mwiich me ewe angangen afalafal inaamwo iká ra tongeni ares, chosa ren polis, katowu seni ar angang, are kawet. c Atun ewe riáfféú mi lapalap, a lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe pwora le álleasochisi ekkewe emmwen epwe toriir, pwal mwo nge ekkewe kapasen emmwen mi tongeni atolonger lón feiengaw. Áwewe chék, neman ekkewe emmwen mi weneiti ifa ussun sipwe afalafala ewe pwóróusen kapwúng mi chou, me met mi lamot sipwe féri pwe sipwe kúna manaw atun Kok seni Makok epwe maunekich.—Is. 38:18; Pwär. 16:21.

14. Pwata a weires ngeni Kition an epwe likiitú?

¹⁴ A lamot án Kition epwe angang weires lón wisan wisen soukapwúng. Atun ekkewe chón Mitian ra sú lón ewe maun mi fis lepwin, Kition a cheer seni Lemoolun Jesreel tori ewe Chénúpupu Jortan, ikewe eli a fókkun chómmóng iráán ie. (Souk. 7:22) Kition mi kaúló me Jortan? Aapw! Inaamwo iká i me néún kewe 300 soufiu ra mélúlú, nge ra pwelliló  pekilóón ewe Jortan me sópweeló le cheer. Iwe, ra liapeniir me okkufuur.—Souk. 8:4-12.

15. Pwata fán ekkóch a tongeni weires án emén mwán mi ásimaw epwe likiitú?

¹⁵ Fán ekkóch eli emén mwán mi ásimaw epwe fókkun pekkus lón pekin inis, ekiek, are memmeef lón an túmúnú ewe mwichefel me an famili. Ifa ussun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áppirú Kition iká a fis ngeniir ena?

16-17. (a) Met a álisi Kition le likiitú? (b) Met ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni lúkúlúkú? (Aisea 40:28-31) (Pwal ppii ewe sasing.)

¹⁶ Lúkúlúk pwe Jiowa epwe apéchékkúlok. Kition a lúkúlúk pwe Jiowa epwe fang ngeni péchékkúl, iwe ina met Jiowa a féri. (Souk. 6:14, 34) Fán eú, Kition me néún kewe soufiu ra ssá mwirin ekkewe rúúemén kingen Mitian atun ekkena king eli ra wawa kamel. (Souk. 8:12, 21) Iwe nge, Kot a álisiir le tikeriir me win lón ewe maun. Ekkewe mwán mi ásimaw ra pwal tongeni lúkúlúk wóón Jiowa, ewe emén “esap malülü, esap pwal achanü.” I epwe fang ngeniir péchékkúl atun a lamot ngeniir.—Álleani Aisea 40:28-31.

¹⁷ Iei pwóróusen Matthew, emén chón ewe Hospital Liaison Committee. Met a álisi le likiitú? Matthew a apasa: “Úa meefi ewe péchékkúl seni Jiowa Filipi 4:13 a kapas ussun. Fán chómmóng, atun úa fókkun mélúlú me meefi pwe úse chúen tongeni likiitú, úa achocho le iótek, tingormaw ngeni Kot an epwe fang ngeniei ewe péchékkúl mi lamot ngeniei lón pekin inis me memmeef pwe úpwe tongeni álisi chienei kewe Chón Kraist. Lón ekkena atun, úa meefi pwe án Jiowa manaman a apéchékkúlaei me álisiei ái úpwe likiitú.” Ekkewe mwán mi ásimaw ra pwal ussun Kition, ra fókkun angang weires le túmúnú néún Jiowa kewe aramas, inaamwo iká a weires fán ekkóch. Ewer, mi lamot repwe tipetekison me mirititi pwe esap fansoun meinisin ra tongeni féri meinisin met ra mochen féri. Nge, ra tongeni lúkúlúk pwe Jiowa epwe aúseling ngeni ar tingoren álillis, me epwe apéchékkúler ar repwe likiitú.—Kölf. 116:1; Fil. 2:13.

18. Ifa ussun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áppirú Kition?

¹⁸ Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni káé chómmóng mettóch seni pwóróusen Kition. A lamot repwe tipetekison ren úkúúkún ewe angang repwe tongeni etiwa le féri, me tipetekison atun ekkewe ekkóch ra esiiter are mwareitiir. Repwe álleasochis me tipepwora, ákkáeúin atun a akkarapoto sópwólóón ei ótót. A pwal lamot repwe lúkúlúk pwe Kot a tongeni apéchékkúler ese lifilifil met sókkun minen eppet epwe toriir. Ewer, kich sia fókkun aúcheani ekkeei esin chón masen siip mi angang weires me sipwe “meniniti ei sokun aramas.”—Fil. 2:29.