1. Pwata epwe tongeni fich ngeni ekkóch ach sipwe asamoluur, me met sipwe káé lón ei lesen?

 IFA usun sia kan pwáraatá ach asamolu aramas? Ren ach fókkun áfánniir me súfélitiir. Sia kan asamolu chókkewe ra fen féri och mettóch mi fich ach sipwe asamoluur ren, are chókkewe mi eáni och wis mi lamot. Lón ei lesen, sipwe káé usun ié kewe itá sipwe asamoluur me pwata.

2, 3. (a) Pwata a ákkáeúin fich ngeni Jiowa ach sipwe asamolu? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.) (b) Ié ewe Lam Pwärätä 5:13 a fós usun, me pwata a lamot ach sipwe asamolu i?

² Pwärätä 5:13 a apasa pwe mi fich ngeni “ewe mi mot won ewe lenien motun king me ewe Lam” ach sipwe elingereló me asamoluur. “Ewe mi mot won ewe lenien motun king,” ina i Jiowa. Lón Pwärätä sópwun 4, ekkewe mi nónnóm láng ra awora ngenikich eú popun pwata a fich ngeni Jiowa, “ewe mi manau tori feilfeilachök,” ach sipwe elingaaló. Ra erá: “Ach Samol me ach Kot, en ka fich ngeni om kopwe angei ling me iteüöch me manaman. Pun ka föri mettoch meinisin, nge ren letipom ra fis o manau.”​—Pwär. 4:9-11.

 ³ “Ewe Lam” mi mak lón Pwärätä 5:13, ina i Jesus Kraist. Ifa usun sia silei? Lupwen Jesus a nóm wóón fénúfan, aramas ra erá pwe i “ewe Lamen Kot a uweela tipisin chon fanüfan.” (Joh. 1:29) Ese pwal wor emén king me lúkún Jesus a tipemecheres le máló pwe epwe awora eú méén kepich fán itach. Ina eú popun a fókkun fich ngeni ach sipwe asamolu i. Mi fich ngeni Jesus ach sipwe asamolu pokiten “i ewe Samol mi lap seni ekewe samol meinisin, pwal i ewe King mi tekia seni ekewe king meinisin.” (Pwär. 17:14; Rom 6:9) Neman ka meefieni meefien chókkewe mi nónnóm lón láng lupwen ra kélú: “Ewe Lam mi ninnila a fich ngeni an epwe angei manaman, wöü, tipachem me pöchökül, iteüöch, ling me ingemwar.”​—Pwär. 5:12.

4. Pwata a eú alen tipachem ach sipwe asamolu Jiowa me Kraist?

⁴ Johannes 5:22, 23 a apasa pwe Jiowa a ewisa ngeni Kraist an epwe wisen soukapwúng wóón aramas meinisin. Ina eú populapen pwata mi lamot sipwe asamolu Jesus. Lupwen sia féri ena, sia pwal asamolu Jiowa. Lupwen sia filatá le asamolu Jesus me Seman we, sipwe tongeni kúna manaw esemuch.​—Álleani Kölfel 2:11, 12.

5. Pwata mi fich ngeni meinisin aramas ach sipwe asamoluur me súfélitiir?

⁵ Aramas ra ffér ‘lon püsin lapalapen’ Kot. (Ken. 1:27) Weween pwe lap ngeni aramas a wor ar tufich le napanapeni napanapen Kot kewe. Áwewe chék, aramas ra tongeni pwáraatá tong me kirekiréch. Aramas ra pwal ffér nge a nóm rer eú mwelien letip, ewe mi tongeni ámmeef ngeniir met mi pwúng are mwáál, met mi wenechar me met ese wenechar, met mi fich me met ese fich. (Rom 2:14, 15) Lap ngeni aramas ra sani ekkewe mettóch mi limeliméch me lingéch me ra mochen repwe kinamwefengen me ekkewe ekkóch. Esap ina eú minen ámáirú, pokiten Jiowa emén Kot mi kókkótéch me kinamwe. A ffat pwe meinisin aramas ra ffér nge a nóm rer ewe tufich ar repwe tongeni áppirú Jiowa lón och napanap. Ren ei popun, mi fich ngeniir ach sipwe asamoluur me súfélitiir.​—Kölf. 8:5.

6, 7. Ifa usun Chón Pwáraatá Jiowa ra sókko seni chómmóng aramas lón ar pwáraatá assamol?

⁶ Sia silei pwe mi lamot ach sipwe asamolu ekkewe ekkóch nge a tongeni weires ach sipwe silei ifa usun sipwe asamoluur me ifa úkúkún ewe assamol sipwe pwáraatá ngeniir. Popun, pwe lap ngeni aramas ra fókkun tipetipeló ren ekiekin án Satan ei ótót. Chómmóng aramas a kon luló ar asamolu emén mwán are emén fefin lap seni met mi fich ngeni me ren Jiowa, usun itá ra eáni kot ren ar nikinikin fel ngeni. Ra tongeni áppirú fouten, féfférún, me ekiekin ekkewe néúwis lón politics me lamalam, chón sport, actor me actress lón kachito, me pwal ekkóch aramas mi iteféúló.

⁷ Ekkewe Chón Kraist mi enlet ra silei pwe ese pwúng ach sipwe asamolu aramas lón ena napanap. Me lein aramas meinisin mi manaw wóón fénúfan, Jesus chék a isetiw ewe leenien áppirú mi unuséch pwe sipwe áppirú. (1 Pet. 2:21) Mi lamot sipwe chechchemeni pwe “aramas meinisin ra tipis, ra pwal osun lingen Kot.” (Rom 3:23) Ese wor emén aramas mi fichiiti ach sipwe fel ngeni. Ach asamolu aramas lap seni minne a fich ngeniir, a eletipechowu Jiowa.

8, 9. (a) Ifa ekiekin Chón Pwáraatá Jiowa usun ekkewe néúwisin mwú? (b) Ineet atun sisap tongeni álleasochisi ekkewe néúwisin mwú?

⁸ Mi wor ekkóch aramas mi fichitiir ach sipwe  asamoluur me súfélitiir pokiten wiser. Áwewe chék, ekieki usun ekkewe néúwisin mwú me minne ra féri fán itom. Ra álillis pwe epwe núkúnúkéch leenien chón fénúer me túmúnú ar osupwang. Ar angang a atoto chómmóng feiéch. Ewe aposel Paulus a apasa pwe mi lamot sipwe ekieki pwe ekkewe néúwisin mwú mi wor ar nemenem wóóch. A pwal erá pwe mi lamot sipwe álleasochisi ar kewe allúk, a apasa: “Oupwe ngeni ekei aramas mine oupwe wisen ngeniir. Oupwe mönätiu ämi takises me ekewe sokopaten takises ngeni chokewe ra wisen angei takises senikemi,” me “oupwe asamolu ekewe aramas a wor sufölüür.”​—Rom 13:1, 7.

⁹ Kich Chón Pwáraatá Jiowa sia féri úkúkún ach tufich le pwáraatá pwe sia súféliti ekkewe néúwisin mwú. Nge, sia silei pwe eú me eú fénú, mi pwisin wor ar eéreni mi kkóló seni ekkewe ekkóch, ina minne epwe sókkóló met sounemenemen eú me eú fénú epwe mochen aramas repwe féri ren ifa usun repwe pwáraatá ar súfél. Nge, sia álleasochisi ekkewe néúwisin mwú atun ra féri ar angang. Iwe nge, ika ra erenikich ach sipwe féri och mettóch mi ú ngeni án Jiowa allúk, iwe sisap tongeni féri. Lón ekkena atun, sipwe álleasochisi me súféliti Jiowa lap seni aramas.​—Álleani 1 Petrus 2:13-17.

10. Ifa usun néún Jiowa kewe chón angang lóóm ra isetiw eú leenien áppirú fán itach ikenái?

¹⁰ Sia tongeni káé seni néún Jiowa kewe chón angang lóóm, iir ra pwáraatá pwe ra súféliti ekkewe mwú me asamolu néúwisin. Josef me Maria iir leenien áppirú mi múrinné. Lupwen mwúún Rom a mochen silei chóchóón aramas mi nónnóm lón ewe fénú, Josef me Maria ra sái ngeni Petleem pwe repwe rechister inaamwo ika Maria a pwopwo me arapakkan an epwe néúnéú. (Luk. 2:1-5) Ewe aposel Paulus pwal i eú leenien áppirú ren emén mi súféliti ekkewe sounemenem. Lupwen aramas ra tipi ngeni pwe a féri och féffér mi ngaw, fán súfél a peni pwisin i me mwen King Herotes Akripa me Festus, ewe kepinaan Jutea fán nemenien Rom.​—Föf. 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Pwata sise pwáraatá ewe esin assamol mi kkóló aúchean ngeni ekkewe néúwisin lamalam? (b) Met a fis lupwen emén Chón Pwáraatá Jiowa seni Austria a pwáraatá súfél ngeni emén chón politics?

¹¹ Nge ifa usun ren ekkewe néúwisin lamalam? Itá sipwe asamoluur lón eú napanap mi kkóló aúchean? Napanapen ach asamoluur epwe léllé chék me napanapen ach asamolu aramas ese lifilifil. Ese pwúng ach sipwe asamoluur lón ewe napanap mi kkóló aúchean, inaamwo ika ra ekieki pwe itá epwe ina usun. Pwata? Pokiten lamalam chofona ese áiti ngeni aramas ewe enlet usun Kot me an we Kapas, ewe Paipel. Jesus a apwúngú senseen ekkewe lamalam chofona me eita ngeniir chón likótuputup me souemmwen mi ngaw. (Mat. 23:23, 24) Iwe nge, ese wor ngawan ach sipwe pwáraatá ewe esin súfél mi kkóló aúchean ngeni ekkewe néúwisin mwú me asamoluur. Ach féri ena a fen álisikich lón ekkóch atun.

¹² Áwewe chék ren met a fis ngeni emén sousile lón pekin allúk itan Dr. Heinrich Gleissner, emén chón politics lón Austria. Ekkewe polis chón Nazi ra aresini i atun ewe Oruuen Maunen Fénúfan. Lón an sái wóón efóch train ngeni ewe leenien fétek, a chuuri Leopold Engleitner, emén Chón Pwáraatá Jiowa mi tinikken seni Austria. Fán súfél, Pwiich Engleitner a áwewe ngeni Dr. Gleissner minne a lúkú. Nge Dr. Gleissner a fókkun aúselingéch. Lupwen a wesiló ewe maun, Dr. Gleissner a áeá manamanen  wisan le álisi ekkewe Chón Pwáraatá Jiowa fán chómmóng lón Austria. Neman ka silei pwal ekkóch pwóróus mi pwáraatá uwaéchún án ekkewe Chón Kraist pwáraatá súfél ngeni ekkewe néúwisin mwú.

13. Ié kewe a ákkáeúin fich ngeniir ach sipwe asamoluur me súfélitiir, me pwata?

¹³ Mi fich ngeni pwiich kewe ach sipwe asamoluur me súfélitiir. A ákkáeúin fich ena ngeni chókkewe mi wisen emmwen, áwewe chék ekkewe mwán mi ásimaw, chónemmwen mi wisen sáifetál, chón ekkewe Kúmiin Chón Túmúnú Keangen Ofesilap, me ewe Mwichen Soupwúngúpwúng. (Álleani 1 Timoty 5:17.) Iir meinisin ra túmúnú minne a lamot ngeni néún Kot aramas. Ewe Paipel a apasa pwe ekkena chón angang, iir ra usun chék ‘lifang.’ (Ef. 4:8) Ina minne, mi pwúng ach sipwe asamoluur me súfélitiir ese lifilifil ika iir chón menni fénú, iir mi sukul, iir mi wéú, are ika mi wor iter me ren chón leenier. Ekkewe popun Chón Kraist ra isetiw eú leenien áppirú mi múrinné fán itach. Iir ra asamolu ekkewe mwán mi wisen emmwen, me sia pwal ina usun ikenái. Lupwen sia nóm ren ekkena mwán, sise pwáraatá lón féfférúch ngeniir pwe iir mi kon tekia, usun itá iir chónláng. Nge sia súfélitiir me asamoluur fán iten ar angang weires me ar tipetekison.​—Álleani 2 Korint 1:24; Pwärätä 19:10.

14, 15. Ifa usun ekkewe Chón Kraist mwán mi ásimaw ra sókko seni chómmóng néúwisin lamalam?

¹⁴ Ekkena mwán mi ásimaw ra usun chón masen siip mi tipetekison. Rese mochen pwe féfférún aramas ngeniir epwe usun itá pwe iir aramas mi iteféúló. Ina minne, ra fókkun sókko seni chómmóng néúwisin lamalam ikenái me pwal ekkewe néúwis lón fansoun Jesus  we. Iei met Jesus a apasa usur: “Ra sani ar repwe mot won ekewe leni fän iten aramas mi iteföüla lon lenien kametip, pwal won ekewe lenien mot mi keimwüela lon ekewe imwen felikis. Ra pwal sani än aramas repwe kapong ngeniir me sufölitiir lon ekewe lenien amömö.”​—Mat. 23:6, 7.

¹⁵ Ekkewe mwán mi ásimaw ra álleasochisi án Jesus ei kapasen éúréúr: “Ousap mwüt ngeni aramas pwe repwe kökköri ngenikemi ‘Sense’, pun a chök wor eman nöümi Sense, nge ämi meinisin oua pwipwi. Ousap kökköri ngeni eman ikei won fanüfan ‘Sam’, pun a chök wor eman Sememi lon läng. Ousap pwal kökköri ngeni eman ‘Souemwen’, pun a chök wor eman ämi souemwen, iei i ewe Kraist. Ewe mi lap leimi epwe nöümi chon angang. Pun iö a püsin atekiatä epwe tekisonotiu, nge iö a püsin atekisonatiu epwe tekiatä.” (Mat. 23:8-12) Lupwen ekkewe mwán mi ásimaw lón ekkewe mwichefel wóón unusen fénúfan ra tipetekison me álleasochisi Jesus, iwe pwiich kewe repwe tongeer, súfélitiir, me asamoluur.

16. Pwata a lamot ach sipwe sópweló le achocho lón ach asamolu ekkewe ekkóch?

¹⁶ Epwe tongeni lamot och fansoun ach sipwe silei ifa usun sipwe itepék me rúúepek lón ach asamolu ekkewe ekkóch. Pwal ina chék usun ren ekkewe popun Chón Kraist. (Föf. 10:22-26; 3 Joh. 9, 10) Nge epwe fókkun múrinné ach sipwe achocho le féri. Lupwen sia súféliti ekkewe ekkóch lón ewe napanap Jiowa a mochen ach sipwe féri, sipwe kúna chómmóng feiéch.

17. Ikkefa ekkóch feiéchún ach asamolu aramas mi wor wiser?

¹⁷ Lupwen sia asamolu me súféliti aramas mi wor wiser lón leeniach kewe, neman repwe tipemecheres le penaatá ach pwúúng le afalafal ngeni aramas. Neman repwe pwal mwo nge eáni ekiek mi pwúng usun ach angangen afalafal. Ina met a fis fite ier ra ló lón Tois lupwen emén pioneer itan Birgit a fiti án néún we nengngin sochungio lón sukul. Ekkewe sense ra ereni Birgit pwe lón fite ier a mmen múrinné an wor lón ar kewe class semiritin Chón Pwáraatá Jiowa. Ra meefi pwe iir ra ámúrinnééló ewe sukul. Birgit a ereniir, “Néúm kewe ra káit ar repwe fiti án Kot kewe allúk usun féfférún aramas, me mi kapachelong lón ar súféliti ekkewe sense me asamoluur.” Emén sense a apasa pwe ika meinisin chón sukul repwe usun chék ekkewe Chón Pwáraatá Jiowa, ar angangen asukul epwe mecheres. Ra eáni ekiek pwúng usun semiritin Chón Pwáraatá Jiowa, iwe fite wiik mwirin ena, emén lein ekkena sense a fiti eú mwichelap.

18, 19. Met sipwe chechchemeni lupwen sia pwáraatá ach asamolu ekkewe mwán mi ásimaw?

¹⁸ Ekkewe kapasen emmwen mi mak lón án Kot we Kapas ra tongeni álisikich le weweiti ifa usun sipwe asamolu ekkewe mwán mi ásimaw lón ewe mwichefel. (Álleani Ipru 13:7, 17.) Sia tongeni apúnger lón ar angang weires, me mi lamot sipwe féri ena. Ach  álleasochisi ar kewe emmwen epwe álisiir le angang fán pwapwa. Ewe Paipel a apasa pwe mi lamot sipwe áppirú ar lúkú. Nge esap weween pwe sipwe nikáppirú emén mwán mi ásimaw mi iteféúló, lón napanapen úfan, an fós, me an asukula aramas. Ika sia féri ena, usun itá pwe sia tapweló mwirin aramas lap seni Kraist. Mi lamot sisap ménúki pwe ekkewe mwán mi ásimaw, iir rese unuséch usun chék kich.

¹⁹ Sia álisi ekkewe mwán mi ásimaw lupwen sia asamoluur me súfélitiir me sise eáni féffér ngeniir mi pwári pwe usun iir aramas mi iteféúló. Ifa usun? Epwe ámecheresi ar repwe chék tipetekison me ttii seniir ewe ekiek pwe iir mi múrinné seni ekkewe ekkóch are minne ra féri epwe chék pwúng fansoun meinisin.

20. Ifa usun sia kúna feiéch lupwen sia asamolu ekkewe ekkóch?

²⁰ Ach asamolu ekkewe ekkóch a álisikich ach sisap ekieki chék pwisinkich me álisikich pwe sipwe chék tipetekison lupwen ekkóch ra fókkun áfánnikich. A pwal eú minen túmún ngenikich pwe sisap chepetek ren emén sia súféliti nge a féri och mettóch mi elichippúngúkich. Pwal eú feiéch, ina a álisikich ach sipwe tipeeúfengen lón án Jiowa mwicheich. Ewe mwicheich ese pwáraatá ngeni emén aramas, ese lifilifil ika i emén chón lúkú are esap chón lúkú, ewe sókkun súfél mi kon lululó.

21. Ifa ewe feiéch mi lamot seni meinisin ach asamolu ekkewe ekkóch a atoto?

²¹ Ach asamolu ekkewe ekkóch a apwapwaai Kot, ina ewe feiéch mi lamot lap seni meinisin. Sia féri minne Kot a mochen ach sipwe féri me sia akkamwéchú ach tuppwél ngeni. Iwe, Jiowa a tongeni pélúweni Satan, ewe a apasa pwe ese wor emén a tongeni tuppwél ngeni Kot. (SalF. 27:11) Lap ngeni aramas wóón ei fénúfan rese silei ifa usun repwe asamolu ekkewe ekkóch lón ewe napanap mi pwúng. Sia fókkun pwapwa pwe sia silei ifa usun sipwe asamolu aramas lón ewe napanap Jiowa a pwapwaiti!