1. Ikkefa ekkóch feiéch a torikich ren ach chóni án Jiowa we mwicheich?

 SIA fókkun feiéch ren ach chóni án Jiowa ei mwicheich atun ekkeei fansoun mi áweires lón ekkeei ránin lesópwólóón. A lallapoló weiresin manawach lón ei ótót, nge Jiowa a fen awora ngenikich chienach kewe Chón Kraist pwe repwe álisikich. (Kölf. 133:1) A álisikich an epwe wor pwapwa lón ach famili. (Efi. 5:33–6:1) Me a awora ngenikich ewe tipáchem mi lamot pwe sipwe tongeni likiitú fán aúrek me eáni pwapwa.

2. Met a lamot sipwe féri, me pwata?

² Iwe nge a lamot ach sipwe angang weires pwe sipwe tongeni sópwósópwoló le angang ngeni Jiowa fán túppwél. Pwata? Pokiten eli fán ekkóch sipwe mángaw ren met ekkewe ekkóch ra apasa are féri. Eli sia pwal lichippúng atun sia kan mwáálliló, ákkáeúin iká sia féri sefál ewe mwáál sia piin féri. A lamot sipwe sópweeló lón ach angang ngeni Jiowa (1) atun emén chienach Chón Kraist a eletipengawakich, (2) atun pwúlúwach a elichippúngúkich, me (3) atun sia lichippúng ren pwisinkich. Lón ei lesen, sipwe ppii met sia tongeni káé seni án úlúmén aramas lón ewe Paipel leenien áppirú lón ar akkamwéchú ar túppwél.

SÓPWEELÓ LE ANGANG NGENI JIOWA ATUN EMÉN CHIENOM CHÓN KRAIST A ELETIPENGAWÓK

3. Ikkefa ekkewe weires néún Jiowa kewe aramas ra kúna?

³ Minne a áweiresikich. A wor napanapen ekkóch chienach kewe sia kan mángaw ren. Eli ekkóch repwe eletipengawakich ren met ra féri, are eli repwe asongakich ren ar féffér ese fiti kirekiréch. Ekkewe mwán mi ásimaw ra  pwal tongeni mwámmwáálliló. Ekkena esin mettóch ra tongeni efisi án ekkóch repwe tipemwárámwár iká iei án Kot we mwicheich. Eli repwe úkútiw le fiti chiener kewe Chón Kraist le angang ngeni Jiowa “fän tipeeu,” me eli repwe úkútiw le fóffós ngeni chókkewe mi asonger are pwal mwo nge úkútiw le fiffiti mwiich. (Sef. 3:9) Mi éch met ra féri? Ppii met sia tongeni káé seni emén lón Paipel mi piin fis ngeni ekkena esin osukosuk.

4. Ikkefa ekkewe osukosuk aposel Paul a kúna?

⁴ Pwóróusen emén lón Paipel. Ewe aposel Paul a silei pwe chienan kewe Chón Kraist rese unuséch. Áwewe chék, ekkóch lón ewe mwichefel lón Jerusalem rese lúkú pwe i emén aposel atun ra chuuri. (Féf. 9:26) Mwirin, ekkóch ra eáni kapas ese éch ussun i pwe ra mochen féri met aramas resap lúkúlúkú ren. (2 Kor. 10:10) Paul a kúna emén mwán mi wor wisan lón ewe mwichefel a eáni eú kefil ese éch eli epwe áchepeteki ekkewe ekkóch ren. (Kal. 2:​11, 12) Me emén me lein chiechien Paul kewe itan Mark, a fókkun eletipengawa. (Féf. 15:​37, 38) Paul a tongeni filaatá an esap chúen chiechi ngeni chókkewe mi elichippúngú, nge a fen chék eáni ekiek mi pwúng ussun chienan kana me a chék sópweeló le akkangang ngeni Jiowa fán túppwél. Met a álisi Paul le chék sópweeló an angang?

5. Met a álisi Paul an esap fangetááni chienan kewe Chón Kraist? (Kolose 3:​13, 14) (Pwal ppii ewe sasing.)

⁵ Paul a tongei chienan kewe Chón Kraist. An tongeer a álisi le nefótófót wóón napanaper kewe mi múrinné nge esap wóón apwangapwanger kewe. Tong a pwal álisi Paul le féri met ei a pwisin makkeei lón Kolose 3:​13, 14. (Álleani.) Ekieki ifa ussun a omusaaló tipisin Mark. Inaamwo iká Mark a likitaaló Paul atun a fiti lón an áeúin sái lón an angangen misineri, nge Paul ese amwéchú an song ren. Mwirin, atun Paul a mak ngeni ewe mwichefelin Kolose, a apúnga Mark pwe i emén chienan chón angang mi aúchea me emén mi ‘fókkun oururu.’ (Kol. 4:​10, 11) Atun Paul a kalapus lón Rom a tiitiiló án Mark epwe etto álisi. (2 Tim. 4:11) A ffat pwe Paul ese fangetááni pwiin kewe. Met sia tongeni káé seni Paul?

6-7. Met a tongeni álisikich le sópweeló ach tongei chienach kewe Chón Kraist inaamwo iká ra kan mwámmwáálliló? (1 Jon 4:7)

⁶ Minne sia káé. Jiowa a mochen ach sipwe sópweeló le pwáári ach tongei chienach kewe Chón Kraist. (Álleani 1 Jon 4:7.) Iká chienach kewe Chón Kraist rese chúen pwáári ekkóch napanapen Chón Kraist kewe, sia tongeni lúkúlúk pwe esap turun tiper ar repwe  elichippúngúkich, me sipwe pwal lúkú pwe ra achocho le féri minne mi pwúng me ren Jiowa. (SalF. 12:18) Kot a tongei néún kewe chón angang mi túppwél inaamwo iká ra kan mwámmwáálliló. A chék sópweeló le chiechi ngenikich me ese song rech. (Kölf. 103:9) A ifa me aúchean ach sipwe áppirú Semach na mi omusaaló tipisin aramas!—Ef. 4:32–5:1.

⁷ Sipwe pwal chemeni pwe atun a arapoto ewe sópwólóón, a lamot ach sipwe fókkun chiechiéchfengen me chienach kewe Chón Kraist. Sia silei pwe epwe lapóló riáfféúmwáál. Eli sipwe pwal mwo nge kalapus pokiten ach lúkú. Iká a fis ena, iwe epwe fen kon lamot ngenikich álillisin chienach kewe Chón Kraist. (SalF. 17:17) Iei met a fis ngeni Josep, a emén mwán mi ásimaw lón Spein. Iir me ekkóch chienan Chón Kraist mwán ra kalapus pokiten rese mochen fiti angangen soufiu. Iei met a erá: “Pokiten áúa chék nómfengen lón kalapus, iwe fán ekkóch áúa kan mángaw ren emén me emén. A lamot ám áúpwe likiitú me omusaaló tipisin emén me emén. Ena mettóch a álisikem le tipeeúfengen me túmúnúfengenikem. Áúa nóm lein ekkewe chón kalapus rese angang ngeni Jiowa. Lón eú atun, úa feiengaw me a finifiniló efóch pei, me úse tongeni angang wóón. Nge emén me lein chienei kewe Chón Kraist a sopwuni úfei kewe me túmúnúei. Úa meefi ewe tong mi enlet lón ena atun a wesewesen lamot ngeniei.” A ifa me múrinnéén ekkewe popun ach sipwe ataweei osukosuk lefilach iei!

SÓPWEELÓ LE ANGANG NGENI JIOWA ATUN PWÚLÚWOM A ELICHIPPÚNGUK

8. Met a kan áweiresi ekkewe mi pwúpwúlú?

⁸ Minne a áweiresikich. A wor weires lón famili meinisin. Ewe Paipel a wesewesen affata pwe chókkewe mi pwúpwúlú epwe wor “osukosuken manawer.” (1 Kor. 7:28) Pwata? Pokiten pwúpwúlú a ochufengenni rúúemén aramas rese unuséch, mi sókkofesen en me napanapan, met ra sani, me met ra oput. Eli ekkewe pwúpwúlú a en me sókkofesen éérenier are nónnómur. Eli ekis me ekis, epwe pwá ekkewe napanap ese pwá ngeniir me mwen ar pwúpwúlú. Ekkena mettóch ra tongeni efisi osukosuk. Eli repwe tipifengen ar kewe osukosuk lón ar pwúpwúlú inaamwo iká iir me rúúemén ra kan mwáálliló me rese esilla pwe wiser ar repwe angangfengen le ataweei ekkewe osukosuk. Eli repwe pwal mwo nge poputá le ekiekin nómfesen are mufesen pwe ina met epwe ataweei ar osukosuk. Nge itá ar fangetááni ar ririin pwúpwúlú, ina met epwe ataweei ar osukosuk? b Sipwe káé seni emén fefin mi sópweeló le angang ngeni Jiowa inaamwo iká pwúlúwan we a áweiresi manawan.

9. Ifa ewe osukosuk Apikael a kúna?

⁹ Pwóróusen emén lón Paipel. Apikael a pwúlúweni Napal, ewe mwán Paipel a apasa pwe a aramasangaw o kirikiringaw. (1 Sam. 25:3) Ese mwáál a weires án Apikael nóm ren ena sókkun mwán. Itá mi wor alen án Apikael epwe wes seni pwúlúwan na? Ewer, itá atun án Tafit, ewe epwe kingen Israel epwele nieló pwúlúwan na ren an esiiter me chienan kewe mwán. (1 Sam. 25:​9-13) Apikael a tongeni sú me Tafit a tongeni apwénúetá an na kóót. Iwe nge, Apikael a angolong me tingormaw ngeni Tafit an esap nieló Napal. (1 Sam. 25:​23-27) Epwe met a amwékútú Apikael?

10. Eli met a amwékútú Apikael le likiitú ngeni an ririin pwúpwúlú mi áweires?

 ¹⁰ Apikael a tongei Jiowa me a aúcheani an kewe allúk ussun pwúpwúlú. Ese mwáál, a silei met Kot a erá atun a féri emén pwúlúwen Atam. (Ken. 2:24) Apikael a silei pwe ewe kókkótun pwúpwúlú a pin me ren Jiowa. A mochen apwapwaai I, me eli ina met a amwékútú le féri ese lifilifil met a tongeni féri pwe epwe seláni chón lón imwan we kapachelong pwúlúwan we. A mwittir féri met epwe eppeti ren Tafit an esap nimanawei Napal. A pwal tipemecheres le uwei omusomusen eú tipis esap fen tipisin. A ffat pwe Jiowa a tongei ei fefin mi pwora me ese ekieki chék pwisin i. Met ekkewe fefin me mwán mi pwúpwúlú ra tongeni káé seni án Apikael leenien áppirú?

11. (a) Met Jiowa a mochen fán iten ekkewe pwúpwúlú? (Efisus 5:33) (b) Met ka káé seni napanapen án Carmen anganga met esap ta ren an we pwúpwúlú? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹¹ Minne sia káé. Jiowa a mochen án ekkewe fefin me mwán mi pwúpwúlú repwe chék nómfengen inaamwo iká a weires ar repwe nóm rer. Kot a pwapwa atun a kúna án ekkewe pwúpwúlú angang weires le ataweei ar kewe osukosuk, achocho le súfélfengen, me pwáári fengeni ewe esin tong ese pwisin achéchééi. (Álleani Efisus 5:33.) Áwewe chék ren Carmen. Ina epwe úkúúkún wonu ier mwirin an pwúpwúlú, a poputá le káé ren Chón Pwáraatá Jiowa me mwirin a papatais. A apasa: “Pwúlúwei we ese sani. A lólówóiti Jiowa. A kan esiitaei me eniwaei pwe epwe likitieiló.” Ikáámwo ina, nge Carmen a chék likiitú lón an ririin pwúpwúlú. Ren úkúúkún 50 ier, a kan akkachocho pwe an pwúpwúlú epwe lóngólóng wóón tong me súfél. A pwal erá: “Atun a feffeiló ekkewe ier, úa káé ái úpwe eáni tipemirit me pwetete lón ai fós ngeni pwúlúwei we. Pokiten úa silei pwe ewe kkótun pwúpwúlú a pin mwen mesen Jiowa, iwe úa fókkun achocho le féri met esap ta ren. Pokiten úa tongei Jiowa, iwe úse fókkun ekiekin likitaaló pwúlúwei we.” c Iká a ppiitá weires lón óm pwúpwúlú, ka tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a nóm reom me epwe álisuk le likiitú ngeni óm pwúpwúlú.

SÓPWEELÓ LE ANGANG NGENI JIOWA ATUN KA LICHIPPÚNG REN PWISIN EN

12. Eli met a tongeni áweiresikich atun sia féri eú tipis watte?

¹² Minne a áweiresikich. Eli sia fókkun meefi lichippúng atun sia féri eú tipis mi chou. Ewe Paipel a apasa pwe ekkewe tipis sia féri, ra tongeni efisi ach sipwe eáni eú letip  mi ta. (Kölf. 51:17) Emén Chón Kraist mwán itan Robert a fókkun achocho ren fite ier pwe epwe fich ngeni an epwe emén chónálillisin mwichefel. Iwe nge, a féri eú tipis watte mi efisi an epwe mirititi pwe ese chúen túppwél ngeni Jiowa. A erá. “Atun úa mirititi met úa fen féri, a fókkun mengiringir mwelien letipei. Úa wesen letipechou. Úa kechiw me iótek ngeni Jiowa. Úa chemeni ái ekieki iká a chúen mochen aúseling sefál ngeni ái kewe iótek pwe úa fen elichippúngú.” Iká sia féri eú tipis watte, eli sipwe fókkun letipeta me poputá le ekieki pwe Jiowa a fen likitikicheló me ese chúen wor popun ach sipwe angang ngeni. (Kölf. 38:4) Iká a pwal ina ussun meefiom, ekieki pwóróusen emén mi túppwél lón Paipel me achocho le likiitú lón an angang ngeni Jiowa inaamwo iká a fen féri eú tipis mi watte.

13. Ifa ewe watteen tipis aposel Piter a féri, me met a efisi an epwe féri ena?

¹³ Pwóróusen emén lón Paipel. Lón ewe pwiin me mwen án Jises epwele ninniiló, ewe aposel Piter a mwáálliló fán fite, me ena mettóch a emmwen ngeni an epwe féri eú tipis watte. Áeúin, Piter a pwáári pwe a fókkun lúkúlúk wóón pwisin i, me a sikesik le erá pwe epwe túppwél inaamwo iká ekkewe ekkóch aposel ra likitaaló Jises. (Mark 14:​27-29) Mwirin, atun ra nóm lón ewe tánipiin Ketsemeni, fán fite Piter ese likiitú le mammasa. (Mark 14:​32, 37-41) Mwirin, atun eú mwichen aramas fán néúr ketilas ra etto pwe repwe aresini Jises, Piter a likitaaló Jises. (Mark 14:50) Fán úlúngát, Piter a amam Jises, a pwal mwo nge ékképél pwe ese sissilei. (Mark 14:​66-71) Met meefien Piter atun a mirititi choun an tipis? A meefi watteen metekin letipan me a fókkun kechiw pwe eli a meefi watteen mengiringir. (Mark 14:72) Anchangei úkúúkún choun letipen Piter mwirin fitu awa ren ninniilóón chienan we Jises. Ese mwáál Piter a fókkun meefi pwe ese chúen wor aúchean!

14. Met a álisi Piter le sópweeló lón an angang ngeni Jiowa? (Ppii ewe sasing lúkúnpéén.)

¹⁴ A wor fitu popun pwata Piter a tufichin sópweeló lón an angang ngeni Jiowa. Ese atowawaaló seni chienan kewe, nge a ló ren pwal ekkewe ekkóch aposel me ra oururu letipan. (Luk 24:33) Pwal eú, mwirin án Jises manawsefál, a pwá ngeni Piter, ese mwáál ren an epwe apéchékkúla. (Luk 24:34; 1 Kor. 15:5) Mwirin, Jises ese fen esiita Piter ren met a mwáálliló wóón, nge a ereni chienan na pwe epwe ewisa ngeni eú wis mi aúchea. (Jon  21:​15-17) Piter a silei pwe a fókkun watte tipisin, nge a achocho le féri minne mi pwúng. Pwata? Pokiten a lúkúlúk pwe Jises, néún we Masta a chúen tongei i. Me chienen Piter kewe ra pwal sópweeló le álisi. Met sia tongeni káé seni pwóróusen Piter?

15. Met Jiowa a mochen ach sipwe lúkúlúkú? (Kölfel 86:5; Rom 8:​38, 39) (Pwal ppii ewe sasing.)

¹⁵ Minne sia káé. Jiowa a mochen ach sipwe lúkúlúkú pwe a tongekich me tongeni omusakicheló. (Álleani Kölfel 86:5; Rom 8:​38, 39.) Atun sia tipis, sia meefi mengiringir. A ina ussun kich aramas, me ese pwal wor ngawen ach meefi ena. Iwe nge, a lamot sisap ekieki pwe ese wor tongach me esap tongeni mwus tipisich. Sipwe fen mwittir kútta álillis. Robert, ewe sia fós ussun me mwan, a erá: “Úa ttur lón tipis pwe úa lúkúlúk wóón pwisin tufichi le ú ngeni eú sóssót.” A mirititi pwe a lamot an epwe fós ngeni ekkewe mwán mi ásimaw. A erá: “Atun úa fós ngeni ekkewe mwán mi ásimaw, ra álisiei le meefi án Jiowa tongeei. Rese fangetá le álisiei. Ra álisiei le lúkú pwe Jiowa ese likitieiló.” Sia pwal tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a unusen tongekich me epwe omusakicheló iká sia áier seni ach kewe tipis, kútta álillis mi lamot, me fókkun achocho ach sisap liwiniti met ekkewe sia mwáálliló wóór. (1 Jon 1:​8, 9) Ena esin lúkúlúk epwe eppeti senikich ach sisap fangetá wóón pwisinkich atun sia ttur lón tipis.

16. Pwata ka tipeppós le sópwósópwoló lón óm angang ngeni Jiowa?

¹⁶ Jiowa a fókkun aúcheani ach achocho le angang ngeni atun ekkeei ránin lesópwólóón mi áweires. Ren án Jiowa álillis, sia tongeni sópweeló le angang ngeni fán túppwél atun sia meefi lichippúng ren ach kewe mwáál are mwáállin ekkewe ekkóch. Sia tongeni alapaaló ach tongei chienach kewe Chón Kraist me omusereló inaamwo iká ra eletipengawakich. Sia tongeni pwáári úkúúkún ach tongei Kot me aúcheani an kewe kókkót ren ach féri ese lifilifil met sia tongeni féri le ataweei ekkewe osukosuk eli epwe ppiitá lón ach pwúpwúlú. Me iká sia féri eú tipis, sia tongeni kútta án Jiowa álillis, etiwa an tong me lúkú pwe a tongeni omusakicheló, me sópweeló le angang ngeni. Sia tongeni lúkúlúk pwe sipwe kúna feiéch watte iká “sisap fangetá le féri minne mi múrinné.”—Kal. 6:9.