1. Met án Kot we Kapas a áiti ngenikich?

SIA tongeni pwákini ese lifilifil osukosuk pokiten Jiowa i ach Soukáit Mi Lap. (Ais. 30:20, 21) An we Kapas a awora ngenikich mettóch meinisin mi lamot ren ach sipwe “fokun tufich o lipwäköch ngeni sokun angang mürina meinisin.” (2 Tim. 3:17) Lupwen sia apwénúetá áitien ewe Paipel, sia tipachemeló lap seni chókkewe mi apéchékkúla “met ei fanüfan a ekieki pwe ina tipachem.”​—1 Kor. 3:19; Kölf. 119:97-100.

2. Met sipwele etittina lón ei lesen?

² Sipwele kúna lón ei lesen pwe fán chómmóng tipachemen fénúfan a apéchékkúlatá mochenin futuk. Ina popun, a tongeni weires ach sipwe ú ngeni ena ekiek me féfférún chón ei fénúfan. Ina popun ewe Paipel a apasa: “Oupwe tümwünükemi, pwe esap wor eman epwe liapenikemi ren atuputupun tipachemen fanüfan mi aücheangau, a pop seni sokopaten uruwon lom aramas ra aiti ngeni aramas.” (Kol. 2:8) Lón ei lesen, sipwe káé ifa usun a poputá le chéúló ekkewe ruu ekiekin fénúfan mi otuputup me aúcheangaw. Lón eú me eú ekkena ekiek, sipwe kúna pwata tipachemen fénúfan a umwes, me ifa usun tipachemen án Kot we Kapas a fókkun tekia seni ese lifilifil met ei fénúfan a tongeni fang ngenikich.

3-4. Ikkefa ekkewe siwil lón án aramas ekiek usun féfférún lisowu a fis lón Merika lefilen ekkewe ier 1900 me 1930?

³ Lefilen ekkewe ier 1900 me 1930 lón Merika, a watte siwililóón án aramas ekiek usun minne mi pwúng me minne mi mwáál lón pekin lisowu. Me mwen ekkena ier, chómmóng ra lúkú pwe ewe féfférún lisowu epwe chék fis lefilen ekkewe mi pwúpwúlú, me esap ina eú mettóch aramas repwe eáni apwóróus ngeni ese pwal lifilifil. Nge a poputá le ngawóló me a  chéúfetál án aramas etiwa chék ese lifilifil ekiek me féffér lón pekin lisowu.

⁴ A silleló ekkewe ier lefilen 1922 me 1929 ren siwililóón án aramas ekiek me féffér usun ewe féfférún lisowu mwirin ewe Áeúin Maunen fénúfan. Iei met emén soukáé a erá: “Masouen ekkewe minen apwapwa ren choweán kachito, sipai, kél, puk, me minen advertise, ra poputá le menlapei féfférún sikepwach.” Lón ekkena atun, napanapen ekkewe ekkóch pwérúk a efisi án aramas repwe ekieki usun féfférún lisowu. Ekis me ekis stylin ekkewe úf ese chúen ésúfél. Ewe Paipel a fen oesini usun ekkewe ránin lesópwólóón pwe aramas repwe sill ren ar “efich pwapwan fanüfan.”​—2 Tim. 3:4.

5. Met a fis ngeni án chón ei fénúfan ekiek usun met mi pwúng me met mi mwáál lón pekin lisowu seni ekkewe ier 1960 feiló?

⁵ Lón ekkewe ier 1960 feiló a poputá le chéú án aramas nómfengen nge rese pwúpwúlú, án mwán me mwán are án fefin me fefin sikefengen, me mecheresilóón án ekkewe pwúpwúlú mufesen. A chómmóngóló ekkewe sókkopaten minen apwapwa mi kan pwári féfférún lisowu. Iwe met mwirilóón ekkena sókkun féffér? Emén soumak a makkeei pwe a efisi talóón ririin famili, efisi an epwe chék wor emén in are emén sam mi wisen túmúnú eú famili, kinásen letipen aramas, án aramas umwesimwesin sasingin me kachitoon kapasingaw, me pwal ekkewe ekkóch riáfféú. Me ren ena soumak pwe a fis ekkena mettóch pokiten aramas rese chúen fiti emmwen wóón met mi pwúng me mwáál usun féfférún lisowu. Chéúfetálin semwenin lisowu usun chék AIDS, a pwári pwe tipachemen fénúfan a umwes.​—2 Pet. 2:19.

6. Ifa usun án chón ei fénúfan ekiek usun féfférún lisowu a apwénúetá letipen Satan?

⁶ Án ei fénúfan ekiek usun féfférún lisowu, ina met Satan a sani. Ese wor tipemwaramwar pwe Satan a pwapwa le kúna án aramas áeámwáálli ena mettóch féfférún lisowu, ewe liffang me ren Kot, me ar ésúfélúngawa ewe kkótun pwúpwúlú Kot a fangoto. (Ef. 2:2) Ika aramas ra féri féfférún lisowumwáál ra aúcheangawa án Jiowa liffang ngeni aramas ewe tufichin néúnéú. Iwe eli resap pwal tongeni álemwiri manaw esemuch.​—1 Kor. 6:9, 10.

7-8. Met Paipel a áiti ngenikich usun ewe ekiek mi pwúng me ésúfél usun féfférún lisowu?

⁷ Aramas mi eáni tipachemen ei fénúfan, ra esiita allúkún Paipel wóón met mi pwúng me  mwáál. Ra erá pwe ese fen álilliséch ngeni aramas. Ekkena esin aramas neman repwe eis, ‘Pwata Kot a ngenikich ewe memmeefin mochen lisowu atun a férikichetá, me mwirin epwe pwal pinei senikich?’ Ra kapas eis pokiten ra eáni ewe ekiek mi mwáál pwe ika aramas ra mochen féri mettóch, repwe chék féri. Nge esap ina met Paipel a apasa. A álisikich ren an áiti ngenikich pwe sia tongeni nemeni ach mochen mi ngaw. (Kol. 3:5) Pwal och, Jiowa a liffang ngeni aramas ewe kókkótun pwúpwúlú pwe repwe tongeni apwénúetá mocheniir lón pekin lisowu fán ésúfél. (1 Kor. 7:8, 9) Fán ena kókkót, ewe mwán pwúpwúlú me ewe fin pwúpwúlú ra tongeni pwapwaiti ena féffér, nge esap wor ar memmeefin niamam me aúrek, ekkewe mettóch aramas ra meefi ika ra lisowumwáál.

⁸ Nge, ewe Paipel a áiti ngenikich ewe ekiek mi pwúng me fich usun féfférún lisowu. A apasa pwe aramas ra tongeni kúna pwapwa seni ena féffér. (SalF. 5:18, 19) Iwe nge, ewe Paipel a erá: “Emön me emön leiimi epwe käeö ngeni an epwe nemeni mochenin pwisin inisin lón manawen pin me iteüöch, nge sap lón tipefirän mocheniä, usun ekkana Sentail iir chón lükün ra föri lón ar resap silei Kot.”​—1 Tes. 4:4, 5 Agapé.

9. (a) Ifa usun néún Jiowa kewe aramas lón ekkewe ier lefilen 1900 me 1930 ra eáni ewe tipachem mi tekia seni án Kot we Kapas? (b) Ifa ewe fén mi fiti tipachem mi mak lón 1 Johannes 2:15, 16? (c) Ikkefa ekkewe féffér mi ngaw sipwe ttii senikich me ren Rom 1:24-27?

⁹ Lón ekkewe ier lefilen 1900 me 1930, néún Jiowa kewe aramas rese tupuló ren ekkewe pwóróus mi otuputup me aúcheangaw seni chókkewe “resap mefi säw” ren met ra féri. (Ef. 4:19) Ra achocho le fitipachei án Jiowa kewe allúk. Iei met a mak lón ewe Watch Tower minen May 15, 1926: “A lamot an epwe limeliméch án emén mwán ekiek me féffér, nge ákkáeúin ngeni emén fefin, me a lamot emén fefin epwe pwal ina usun nge ákkáeúin ngeni emén mwán.” Ese lifilifil met a fiffis wóón fénúfan, nge néún Jiowa kewe aramas ra chúen ákkeáni ewe tipachem mi tekia mi pop seni án Kot we Kapas. (Álleani 1 Johannes 2:15, 16.) A ifa me kilisouch pokiten án Kot we Kapas! Sia fókkun kilisou ren án Jiowa awora mwéngé mi fich lón pekin lúkú pwe epwe álisikich ach sisap tupuló ren tipachemen án chón ei fénúfan ekiek wóón met mi pwúng me mwáál. *​—Álleani Rom 1:24-27.

10-11. Met Paipel a éúréúra an epwe fis lón ekkewe ránin lesópwólóón?

¹⁰ Ewe Paipel a éúréúrakich pwe lón ekkewe ránin lesópwólóón, aramas repwe “ekieki chök püsin ir.” (2 Tim. 3:1, 2) Ina popun ese ámáirú ach kúna án chón ei fénúfan kon ekieki chék pwisin iir. Eú puken káé a erá pwe lón ekkewe ier 1970 feiló, a “chómmóngóló ekkewe sókkun puken káit wóón ifa usun aramas repwe asopwéchú manawer.” Ekkóch puk ra erá pwe ese wor met mi ngaw lón án emén ekiek me napanapan, ina popun ese pwal lamot an epwe féri siwil. Áwewe chék, iei met eú ena esin puk a erá: “Kopwe tongei emén mi fókkun aúchea, amwarar me múrinné seni meinisin, weween pwisin en.” Ena puk a apéchékkúla “án emén epwe mwareiti pwisin i, wisen filatá féfférún me ren mwelien letipan me ren met a pwisin ekieki pwe a éch me ren.”

¹¹ Met ena ekiek a áchema ngonuk? Satan a etipetipa Efa an epwe eáni ena esin ekiek. A ereni pwe epwe tongeni “wewe ngeni Kot o silei mine a öch pwal mine a ngau.” (Ken. 3:5)  Ikenái, chómmóng ra fókkun ekieki pwisin iir pwe me rer pwe ese wor emén pwal mwo nge Kot epwe tongeni ereniir met mi pwúng are mwáál. Áwewe chék, ena ekiek a wesewesen pwápwáló lón ar ekiek usun pwúpwúlú.

12. Ifa án ei fénúfan ekiek usun ewe kkótun pwúpwúlú?

¹² Paipel a éúréúra mwán me fefin mi pwúpwúlú ar repwe súfélfengen me apwénúetá ar pwonen pwúpwúlú. A apéchékkúla ekkewe pwúpwúlú ar repwe fókkun tuppwélfengen ren an apasa: “Eman mwän epwe likiti saman me inan o pachei ngeni pwülüan, nge ekewe ruoman repwe wiliti eu chök inis.” (Ken. 2:24) Nge chókkewe mi eáni tipachemen ei fénúfan ra sókkóló, me rer pwe emén me emén ekkewe pwúpwúlú repwe nefótófót wóón en me an mochen. Iei alon eú puk usun mufesen: “Lón ekkóch apwúpwúlú, ewe pwonen apwúpwúlú me lóóm mi kan erá, ‘sipwe pwúpwúlú lón ánein manawach,’ a siwil ngeni eú esin pwon mi aúkúk, mi erá pwe ‘sipwe pwúpwúlú lón ánein ach tongfengen.’” Ena esin ekiek a atai chómmóng famili me a efisi riáfféún aramas. Ese wor tipemwaramwar pwe a umwes án ei fénúfan ekiek mi ésúfélúngawa ewe kkótun pwúpwúlú.

13. Ifa eú popun Jiowa a oput aramas mi lamalamtekia?

¹³ Ewe Paipel a erá: “Ewe Samol mi Lapalap a oput chokewe meinisin mi lamalamtekia.” (SalF. 16:5) Pwata Jiowa a oput ekkewe aramas mi lamalamtekia? Eú popun, pún chókkewe mi ámááraatá me apéchékkúla án emén kon tongei pwisin i, a pwári lamalamtekian Satan. Ekieki mwo pwe Satan a lúkú pwe Jesus, ewe Kot a néúnéú le fératá mettóch meinisin, epwe chapetiw mwan me fel ngeni! (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Chókkana mi fókkun tongei pwisin iir me ekieki pwisin tekiar ra pwári pwe tipachemen fénúfan a umwes me ren Kot.

14. Ifa usun Rom 12:3 a álisikich le eáni ekiek mi pwúng usun pwisinkich?

¹⁴ Ewe Paipel a álisikich le eáni ekiek mi pwúng usun pwisinkich. A erá pwe mi fich ach sipwe echeni pwisinkich. Jesus a erá: “Kopwe echeni chon arum usun püsin om echenuk.”  Alon na a pwáraatá pwe mi lamot ach sipwe pwal túmúnú pwisin minne mi lamot ngenikich. (Mat. 19:19) Iwe nge, ewe Paipel ese áiti ngenikich pwe sipwe átekiatáái pwisinkich seni ekkewe ekkóch. Nge a fen apasa: “Ousap föri föförün apangau are föri och ekiekin sikesik, nge oupwe tipetekisonfengen lefilemi, ousap ekieki pwe oua mürina seni ekewe ekoch.”​—Fil. 2:3; álleani Rom 12:3.

15. Pwata ka meefi pwe a échitikich án Paipel kapasen fén usun ach ekiek usun pwisinkich?

¹⁵ Lón ei fansoun, chókkewe mi tipachem me ren aramas ra esiita án Paipel kapasen fén usun án emén esap átekiatáái pwisin i. Ra apasa pwe ika sipwe ekieki pwe aramas ra múrinné lap senikich, iwe usun itá ese wor péchékkúlach me sipwe uren turunufas. Iwe nge, ren enletin, met mwirilóón án aramas pwisin átekiaretá, ewe ekiek Satan a apéchékkúla? Met ka kúna? Itá ra pwapwa chókkewe mi ekieki chék pwisin iir? Mi wor pwapwa lón ar kewe famili? Mi wor chiechier mi enlet? Ra chiechiéch ngeni Kot? Seni met ka kúna, menni ekiek a sópwéch? Ach eáni tipachemen fénúfan are ach eáni ewe tipachem seni án Kot we Kapas?

16-17. Met sia kilisou ren, me pwata?

¹⁶ Aramas mi fiti peseien chókkewe mi tipachem me ren aramas, ra usun chék emén mi mworukoló nge a kútta álillis seni emén mi pwal mworukoló. Iei met Jesus a erá usun chókkewe mi tipachem me ren aramas lón an we fansoun: “Ir chon chun mi emweni ekewe chon chun. Nge lupwen eman chon chun a emweni eman chon chun, ir me ruoman repwe turulong lon pwang.” (Mat. 15:14) Enlet, tipachemen ei fénúfan a umwes me ren Kot.

¹⁷ Fansoun meinisin án Paipel kapasen fén “ra aüchea fän iten afalafala ewe kapas mi let, ra amiritikich, ra apwüngükich o aiti ngenikich usun ach sipwe manau fän pwüng.” (2 Tim. 3:16) Sia fókkun kilisou ngeni Jiowa ren an túmúnúkich seni tipachemen ei fénúfan ren an áeá an we mwicheich! (Ef. 4:14) Ewe mwéngé lón pekin lúkú a awora ngenikich, a apéchékkúlakich le fitipachei an kewe allúk seni an we Kapas. A ifa me feiéchúch le nóm fán emmwenien tipachemen an we Kapas mi fókkun alúkúlúk!