1. Eli met a ámáirú ngonuk lupwen ka kerán sótun ereni ekkewe ekkóch ekkewe pwóróus lón Paipel?

KA CHEMENI ewe atun ka kerán mirititi pwe ka fen kúna ewe enlet? Usun a mmen fataffatéch ngonuk áitien Paipel kewe ka kákkáé! Me reom pwe itá meinisin repwe mochen etiwa minne ka lúkú, ka unusen lúkú pwe ewe pwóróus lón Paipel epwe émúrinnéló manawer lón ei fansoun, me atoto ngeniir ápilúkúlúk mi amwarar fán iten mwachkkan. (Kölf. 119:105) Ina popun ka mwasangasang le apwóróusa ngeni meinisin chiechiom kewe me aramasom ekkewe pwóróus mi enlet ka káé. Nge met a fis? Ka máirú pún chómmóng rese mochen etiwa met ka ereniir.

2-3. Met lape ngeni aramas lón fansoun Jesus we ra ekieki usun, me minne a afalafala?

² Itá sisap máirú lupwen aramas rese mochen etiwa minne sia eáni afalafal. Lón fansoun Jesus we, lape ngeni aramas rese etiwa i, inaamwo ika a féri ekkewe manaman mi ánneta pwe Kot a nóm ren. Áwewe chék, án Jesus amanawa Lasarus ina eú manaman chón koputan kewe rese tongeni amwakena. Iwe ekkewe néúwisin lamalamen Jus rese lúkú pwe Jesus i ewe Messaia. Ra pwal mwo nge mochen nireló me Lasarus!​—Joh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Jesus a silei pwe lape ngeni aramas resap lúkú pwe i ewe Messaia. (Joh. 5:39-44) A ereni rúúemén me lein néún Johannes Soupapatais kewe chón káé: “Ra feiöch chokewe resap tipemwaramwar rei.” (Mat. 11:2, 3, 6) Pwata chómmóng rese lúkú Jesus?

4. Met sipwe káé lón ei lesen?

⁴ Lón ei lesen me pwal lón en lesen mwirin ei, sipwe káé fitu popun pwata chómmóng aramas lón fansoun Jesus we rese lúkú i. Sipwe pwal káé pwata chómmóng aramas lón ei fansoun  rese lúkú minne sia afalafala. Lapólóón sipwe káé pwata sia tongeni unusen lúkú Jesus pwe site chepetek.

5. Pwata eli ekkóch ra ekieki pwe Jesus esap i ewe Messaia mi pwonetiw?

⁵ Chómmóng rese lúkú Jesus seni ar silei ikewe a mááritá me ie. Ra silei pwe Jesus, i emén sense mi fókkun lipwákéch me a féri ekkewe manaman. Nge me rer, i chék néún emén chón táikú mi wéúngaw. A feito seni Nasaret, eú telinimw eli aramas ra ekieki pwe ese wor aúchean. Pwal mwo nge Nataniel, ewe a wiliti néún Jesus chón káé, a apasa: “Ifa usun, och mi mürina a tongeni feito seni Nasaret?” (Joh. 1:46) Neman Nataniel ese sani ena telinimw, Jesus a piin nóm ie. Are neman Nataniel a ekieki ewe oesini mi mak lón Mika 5:2, ewe mi fen oesini pwe ewe Messaia epwe uputiw lón Petleem, nge esap Nasaret.

6. Itá met epwe álisi ekkewe aramas lón fansoun Jesus we ar repwe esilla pwe i ewe Messaia?

⁶ Met ewe Paipel a apasa? Ewe soufós Aisea a oesini pwe chón koputen Jesus kewe resap pwal áfánni tichikin “met epwe fis ngeni [ewe Messaia].” (Ais. 53:8, Kapasen God) Chómmóng tichikin ekkena pwóróus ra fen oesini, ika chókkana ra awora fansoun le etittina meinisin ekkena pwóróus repwe kúna pwe Jesus a uputiw lón Petleem me i mwirimwirin King Tafit. (Luk. 2:4-7) Iwe, ikewe Jesus a uputiw ie, a tipeeú ngeni ewe oesini lón Mika 5:2. Iwe, ifa ar we osukosuk? Ekkena aramas ra chék mwittir apwúngaló, nge rese fen silei unusen ewe pwóróus. Pokiten ena, ra chepetek.

7. Pwata chómmóng lón ei fansoun rese mochen etiwa néún Jiowa kewe aramas?

⁷ A pwal ina usun án aramas ekiek lón ei fansoun? Ewer. Lape ngeni néún Jiowa kewe aramas iir aramas tekison. Iwe chómmóng ra ekieki pwe iir aramas “resap fiti sukul.” (Föf. 4:13) Ekkóch ra meefi pwe néún Kot aramas rese tongeni asukula ekkewe ekkóch usun ewe Paipel pokiten rese sochungio seni ekkewe sukulen lamalam mi iteféúló. Ekkóch ra erá pwe Chón Pwáraatá Jiowa, ina án chón Merika lamalam, inaamwo ika ren enletin lape ngeni Chón Pwáraatá Jiowa rese nóm Merika. Nge ekkóch ra rong pwe Chón Pwáraatá Jiowa rese lúkú Jesus. Lón ekkewe ier, ekkóch ra eita ngeni néún Jiowa kewe aramas “Communists,” “spai seni Merika,” are “chón efitikoko.” Pokiten chókkewe mi rong ekkena pwóróus rese silei unusen ewe pwóróus are rese mochen etiwa, iwe ra chepetek.

8. Me ren Föför 17:11, met a lamot aramas repwe féri ika ra mochen silei ika ié kewe néún Kot aramas lón ei fansoun?

⁸ Met aramas ra tongeni féri pwe rete chepetek? Mi lamot ar repwe etittinafichi ekkewe pwóróus. Ina met ewe soumakken ewe Puken Kapas Allim itan Lukas a achocho le féri. A achocho le “küttafichi mettoch meinisin seni lepoputän.” A mochen pwe ekkewe chón álleani met a makkeei repwe “silei allükülükün leten ekei mettoch” ra rong usun Jesus. (Luk. 1:1-4) Ekkewe chón Jus chón Perea lóóm ra pwal usun Lukas. Atun ra kerán rong ewe kapas allim usun Jesus ra kútta seni ewe Tesin Ipru me aféúféwú ika mi pwúng minne ra rong. (Álleani Föför 17:11.) Pwal ina chék usun, a lamot án aramas lón ei fansoun repwe etittinafichi ekkewe pwóróus. A lamot repwe aléllééi minne ra káé seni néún Kot kewe aramas ngeni met ewe Paipel a apasa. A pwal lamot ar repwe káé pwóróusen néún Jiowa kewe aramas lón ei fansoun. Ika  ra etittinafichi ekkewe pwóróus, iwe resap mwittir lúkúoló minne ra rong.

9. Met a fis lupwen Jesus ese mochen féri manaman?

⁹ Ekkóch aramas lón fansoun Jesus we, rese chék menemenéch ren angéchún le asukul, nge ra pwal mochen silei seni pwal och mettóch. Ra ereni an epwe ánnetatá pwe i ewe Messaia ren an “föri eu manaman, pwe asisilan pwe Kot a tipeeu ngeni.” (Mat. 16:1) Eli ra apasa ena pokiten ra wewengaweiti Taniel 7:13, 14. Iwe nge, esaamwo tori ewe fansoun án Jiowa epwe apwénúetá ena oesini. Itá úrúrún, minne Jesus a áiti ngeniir a fen naf an epwe ánneta ngeniir pwe i ewe Messaia. Nge lupwen ese mochen féri manaman, iwe rese chúen mochen etiwa.​—Mat. 16:4.

10. Ifa usun Jesus a apwénúetá met Aisea a makkeei usun ewe Messaia?

¹⁰ Met ewe Paipel a apasa? Iei met ewe soufós Aisea a makkeei usun ewe Messaia: “Esap osomong le fos ika alapatä mwelian, esap pwal leüömong le kapas won ekewe al.” (Ais. 42:1, 2) Jesus ese féri an angangen afalafal lón ewe napanap an epwe einga aramas. Ese kaú wakkatteen imwenfel, ese úféúf ekkewe sókkun úf mi asokkaaló ekkewe néúwisin lamalam, are ese mochen án aramas repwe kér ngeni ekkewe itelap mi átekiatáái. Lón án Jesus kapwúng, ese mochen féri manaman pwe epwe einga King Herotes. (Luk. 23:8-11) Jesus a fen féri ekkóch manaman, nge a fen kon nefótófót wóón an afalafala ewe kapas allim. A ereni néún kewe chón káé, “iei popun ai feito.”​—Mark. 1:38.

11. Met sókkun ekiek ese pwúng ekkóch ra eáni lón ei fansoun?

¹¹ A pwal ina usun án aramas ekiek lón ei fansoun? Ewer. Chómmóng aramas lón ei fansoun, ra ingeiti ekkewe wakkatteen imwenfel mi masou ren ekkewe minen eling mi mémmóng, me pwal ren ekkewe itelap ekkewe néúwisin lamalam ra iteni, me pwal ren ekkewe mwékútúkútún fel, nge lape ngeni aramas rese silei weweer me rese silei  pwe populaper rese feito seni Paipel. Me chókkana mi fiti ekkena fál, ese kon lap ar káé usun Kot me minne a tipeni. Nge chókkewe mi fiti án Chón Kraist kewe mwich, ra káé met Jiowa a mochen ach sipwe féri, me ifa usun féfférúch epwe tipeeú ngeni letipan. Ach kewe Leenien Mwich mi limeliméch me núkúnúkéch, nge rese pwal eingeing. Ekkewe chón emmwen rese úféúf ekkewe sókkun úf mi asókkereló, nge rese pwal iteni ekkewe sókkun it mi átekiaretá. Minne sia lúkú me minne sia eáni asukul ra lóngólóng wóón án Kot we Kapas. Ikaamwo a ina usun, nge chómmóng rese mochen lúkú minne sia afalafala pokiten ra meefi pwe ese wor amwararen napanapen ach fel, me minne sia afalafala ese tipeeú ngeni met ra mochen rong.

12. Met sipwe alónga ach lúkú wóón me ren Ipru 11:1, 6?

¹² Met sipwe féri pwe site chepetek? Iei met aposel Paulus a ereni ekkewe Chón Kraist lón Rom: “Än eman lükülük a pop seni an rongorong ewe kapas, nge ewe kapas a pop seni än eman afalafala Kraist.” (Rom 10:17) Ina minne, sia apéchékkúla ach lúkú ren ach kákkáé ewe Paipel nge esap ren ach fiti mwékútúkútún lamalam ese tipeeú ngeni Paipel inaamwo ika ra mmen apwapwa me ámmeseik. A lamot ach sipwe apéchékkúla ach lúkú mi lóngólóng wóón sile mi enlet pokiten “esap wor eman a tongeni apwapwai Kot are esap wor an lükü.” (Álleani Ipru 11:1, 6.) Ina popun, ese pwal lamot ach sipwe kúna eú manaman mi amwarar seni láng pwe epwe ánneta ngenikich pwe sia fen kúna ewe enlet. Ach káéfichi áitien Paipel kewe mi apéchékkúla ach lúkú a chék naf ren an epwe ánneta ngenikich pwe sia nóm lón ewe enlet, me otursenikich sókkun tipemwaramwar.

13. Pwata chómmóng rese etiwa Jesus?

¹³ Lón fansoun Jesus we, néún Johannes Soupapatais kewe chón káé ra máirú pokiten néún Jesus kewe chón káé rese echikefel. Jesus a áwewe ngeniir pwe ese wor popun ar repwe echikefel atun a chúen manaw. (Mat. 9:14-17) Ikaamwo ina, nge ekkewe Farisi me  pwal ekkewe ekkóch chón oputa Jesus ra apwúngú i pokiten ese fiti ar kewe eéreni. Ra song lupwen a echikara ekkewe mi semmwen atun Sapat. (Mark. 3:1-6; Joh. 9:16) Iwe nge, ra eingeing le apasa pwe ra álleasochisi ewe allúkún Sapat nge ra fen mutatá angangen business lón ewe imwenfel atun Sapat. Ra fókkun song lupwen Jesus a apwúngúúr ren ar féri ena. (Mat. 21:12, 13, 15) Me chókkewe Jesus a afalafaler lón ewe sinakok Nasaret ra fókkun mángaw atun a alélléér ngeni pwóróusen ekkewe chón Israel lóóm pwe epwe pwári pwe ra chék achéchééi pwisin iir me a nafangaw ar lúkú. (Luk. 4:16, 25-30) Chómmóng rese etiwa Jesus pokiten ese féri met ra ekieki pwe itá epwe féri.​—Mat. 11:16-19.

14. Pwata Jesus a ámwááli eérenien aramas kewe rese tipeeú ngeni ewe Paipel?

¹⁴ Met ewe Paipel a apasa? Jiowa a apasa me ren ewe soufós Aisea: “Ekei aramas ra kan ngeniei ren kapasen awer chök, ra pwal asamoluei ren tinawer chök, nge leluker a fokun toau seniei. Ar fel ngeniei a chök fis ren allük me örünien aramas.” (Ais. 29:13) Jesus a pwúng lón an ámwááli eérenien aramas kewe rese tipeeú ngeni ewe Paipel. Chókkewe mi akkomwa ekkewe allúkún me eérenien aramas lap seni ewe Paipel ra ú ngeni Jiowa, me ewe emén I a tiinaato pwe epwe ewe Messaia.

15. Pwata chómmóng aramas lón ei fansoun rese sani Chón Pwáraatá Jiowa?

¹⁵ A pwal ina usun án aramas ekiek lón ei fansoun? Ewer. Chómmóng ra song atun Chón Pwáraatá Jiowa rese fitiir lón ar kewe eéreni rese tipeeú ngeni ewe Paipel, áwewe chék ren uputiw me Krismas. Ekkóch ra pwal song atun Chón Pwáraatá Jiowa rese fitiir le féri ránin apwapwaan mwúúr we, are rese fiti ar kewe eéreni wóón mi má rese tipeeú ngeni Paipel. Chókkana ra song pokiten ra fókkun lúkú pwe Kot a tipeeú ngeni ar fel. Nge rese tongeni apwapwaai ika ra akkomwa eérenien fénúfan lap seni áitien Paipel kewe mi fataffatéch.​—Mark. 7:7-9.

16. Me ren Kölfel 119:97, 113, 163-165, met a lamot ach sipwe féri, me met a lamot ach sipwe túmúnúkich seni?

¹⁶ Met sipwe féri pwe site chepetek? A lamot ach sipwe alapaaló ach aúcheani án Jiowa kewe allúk me kapasen emmwen. (Álleani Kölfel 119:97, 113, 163-165.) Atun sia tongei Jiowa sipwe ttiisenikich sókkun eéreni mi eletipengawa i, sisap mut ngeni ese lifilifil met an epwe atai ach tongei Jiowa.

17. Met chómmóng aramas lón fansoun Jesus we ra ekieki pwe itá ewe Messaia epwe féri?

¹⁷ Ekkóch aramas lón fansoun Jesus we, ra mochen eú siwil ngeni mwúúr we. Ra ekieki pwe ewe Messaia epwe angasereló seni fán nemenemengawen mwúún Rom. Nge lupwen ra sótun seikaatá Jesus pwe epwe néúr king, iwe a sú seniir. (Joh. 6:14, 15) Ekkóch aramas kapachelong ekkewe néúwisin lamalam ra lólilen pwe ika Jesus epwe féri eú siwil ngeni ewe mwúún Rom, iwe ekkewe chón Rom repwe song me angei seni ekkewe néúwisin lamalam ar péchékkúlen nemenem. Pokiten ekkewe chón Jus ra lólilen usun pekin mwú, iwe chómmóng rese mochen etiwa Jesus.

18. Ikkefa án Paipel kewe oesini usun ewe Messaia chómmóng ra tunaló?

¹⁸ Met ewe Paipel a apasa? Inaamwo ika chómmóng oesini ra oesini pwe ewe Messaia epwe okkufu chón koputan kewe, nge a pwal wor oesini, iir mi pwári pwe i epwe akkomw máló fán iten ach kewe tipis. (Ais. 53:9, 12) Iwe pwata a mwáál án ekkewe chón Jus ekiek usun ewe Messaia? Chómmóng chón Jus ra  tunaló ekkewe sókkun oesini rese pwonei kataween ar kewe osukosuk lón chék ena atun.​—Joh. 6:26, 27.

19. Ikkefa ekkewe ekiek ese pwúng mi efisi án chómmóng resap etiwa ach afalafal?

¹⁹ A pwal ina usun án aramas ekiek lón ei fansoun? Ewer. Chómmóng aramas lón ei fansoun rese sanikich pokiten sise angolong lón politics. Ra mochen ach sipwe vote atun úttút. Iwe nge, sia mirititi pwe me ren Jiowa, ika sia filatá emén aramas an epwe nemenem wóóch iwe sia ú ngeni. (1 Sam. 8:4-7) Eli aramas ra pwal ekieki pwe itá úrúrún sipwe kaú imwen sukul me pioing me pwal awora álillis ngeni sópwuch kewe. Rese etiwakich pokiten sia kon nefótófót wóón ach angangen afalafal, nge esap fen wóón kataween osukosuken fénúfan lón chék ei atun.

20. Met a lamot sipwe akkomwa me ren alon Jesus lón Mateus 7:21-23?

²⁰ Met sipwe féri pwe site chepetek? (Álleani Mateus 7:21-23.) Itá sipwe nefótófót wóón ewe angang Jesus a allúkú ngenikich ach sipwe féri. (Mat. 28:19, 20) Itá sisap mut ngeni osukosuken politics me mwékútúkútún ei fénúfan ar repwe erikikich seni ena angang. Sia tongei aramas me chúngú ar kewe osukosuk, nge sia silei pwe ren ach asukuler usun Mwúún Kot me álisiir le chiechiéch ngeni Jiowa, ina met a kon álilliséch ngeniir.

21. Met sipwe úppós le féri?

²¹ Lón ei lesen, sia fen káé rúáánú mettóch mi efisi án chómmóng resap etiwa Jesus lón an we fansoun. Me a pwal tongeni efisi án ekkóch resap etiwa néún Jesus kewe chón káé lón ei fansoun. Nge ikkena chék ekkewe mettóch mi lamot ach sipwe túmúnúkich seni? Aapw. Lón en lesen mwirin ei, sipwe pwal káé rúáánú minen eppet. Amwo sipwe úppós le túmúnú ach sisap chepetek ren Jesus, me sipwe akkapéchékkúla ach lúkú!