1-2. Pwata atun a fis siwil lón manawach sia poputá le aúcheani ekkóch wokisin eli sise kon pwal ekieki usur me akkomwan?

 ATUN án rúúemén ránin apwúpwúlú, ra aúseling ngeni eú afalafal mi lóngólóng wóón Paipel usun pwúpwúlú. Esap ina ewe ewin atun ra kerán rong ekkewe kapasen emmwen lón ena afalafal. Nge seni ena atun feiló, ra fókkun aúcheani ekkena pwóróus ra rong. Pwata? Pokiten repwele apwénúretá lón ar pwúpwúlú.

² A pwal ina usun lupwen eú pean pwúpwúlú Chón Kraist ra wiliti sam me in. Neman ra kan rorrong ekkewe afalafal usun túmúnún semirit. Nge atun ra wiliti sam me in, iwe ekkena kapasen emmwen, a fókkun aúchea me rer. Epwele wor pwisin néúr me a lamot ar repwe túmúnú. A ifa me aúchean wiser na! Atun a fis siwil lón manawach, sia poputá le aúcheani ekkóch wokisin sise kon pwal ekieki usur me akkomwan. Ina eú popun án chókkewe mi fel ngeni Jiowa ra álleani ewe Paipel me ekilonei met ra álleani lón ‘ränin manauer meinisin,’ usun chék met a allúk ngeni ekkewe kingen Israel ar repwe féri.​—Tut. 17:19.

3. Met sipwele káé lón ei lesen?

³ Ámi kana sam me in Chón Kraist, oua mmen fókkun feiéch pún oua tongeni asukula néúmi kewe usun Jiowa. Nge ese naf ámi oupwe chék asukuler usun ach we Kot. Oupwe álisiir le enletin tongei i. Met oua tongeni féri pwe oupwe fótukalong lón letiper ar repwe tongei Jiowa? Lón ei lesen, sipwe káé rúáánú án Paipel kapasen emmwen mi  tongeni álisikemi. (2 Tim. 3:16) Sipwe pwal ppii ifa usun ekkóch sam me in Chón Kraist ra fen kúna álillis seni ar apwénúetá án Paipel kapasen emmwen.

4. Ifa eú kapasen emmwen mi tongeni álisi ekkewe sam me in lón ar fótukalong lón letipen néúr kewe ar tongei Jiowa? (James 1:5)

⁴ Áeúin kapasen emmwen: Kútta emmwen seni Jiowa. Tingorei Jiowa an epwe fang ngenikemi ewe tipachem mi lamot lón ámi fótukalong lón letipen néúmi kewe ar repwe tongei i. (Álleani James 1:5.) I chék ewe Emén a tongeni awora kapasen pesepes mi fókkun álilliséch. A chómmóng popun, nge sipwe ppii ruu me leir. Áeúin, Jiowa a fókkun sipeéch lap seni meinisin lón wisan, wisen emén sam. (Kölf. 36:9) Oruuan, an kapasen pesepes ngenikich, a atoto feiéch fansoun meinisin.​—Ais. 48:17.

5. (a) Met án Jiowa we mwicheich a awora mi álisi ekkewe sam me in? (b) Met ka káé seni Abilio me Ulla Amorim lón ewe video ren ifa usun ra ámááraatá néúr kewe?

⁵ Jiowa a awora ngeni ekkewe sam me in chómmóng minen álillis me ren an we Kapas me an we mwicheich epwe tongeni álisiir lón ar ákkálisi néúr kewe le ámááraatá ar tongei i. (Mat. 24:45) Áwewe chék, ra tongeni kúna chómmóng kapasen emmwen mi álilliséch seni ekkeei lesen itelaper “Help for the Family” lón ekkewe Awake! mi fen katowu lón ekkewe ier nge iei ra nóm wóón ach we website. A pwal wor chómmóng video mi kawor wóón ewe jw.org mi tongeni álisiir le apwénúetá án Jiowa kewe kapasen éúréúr usun túmúnún néúr kewe. *​—SalF. 2:4-6.

6. Met meefien emén sam ren ekkewe kapasen emmwen iir me pwúlúwan we ra angei me ren án Jiowa we mwicheich?

⁶ Chómmóng sam me in ra pwári ar kilisou ren ewe álillis Jiowa a awora seni an we mwicheich. Emén sam itan Joe a erá: “Ese mecheres ám ámááraatá néúm kewe úlúmén lón ewe enlet. Ám me pwúlúwei we aua kan soun iótek ngeni Jiowa pwe epwe álisikem. Me fán chómmóng, aua meefi pwe a seréch katowuun eú lesen are eché video pwe a weneiti ám we osukosuk lón ena atun me a mmen álilliséch ngenikem. Aua kan lúllúkúlúk wóón  án Jiowa kapasen emmwen.” Joe me pwúlúwan we ra kúna pwe ekkena sókkun minen álillis mi kawor ra álisi néúr kewe le ririéch ngeni Jiowa.

7. Pwata a mmen lamot án ekkewe sam me in repwe achocho le isetiw leenien áppirú mi múrinné? (Rom 2:21)

⁷ Oruuen kapasen emmwen: Isetiw leenien áppirú mi múrinné. Ekkewe semirit ra kan katolfichi semer kewe me iner me áppirú minne ra féri. Ewer, ese wor emén sam are in mi unuséch. (Rom 3:23) Iwe nge, ekkewe sam me in mi mirit ra achocho le isetiw leenien áppirú mi múrinné ngeni néúr kewe. (Álleani Rom 2:21.) Iei met emén sam a apasa usun semirit: “Ra usun féún ammat mi ammata eú lélé mi nóm únúkkún.” A pwal erá: “Atun sia féri ekkewe mettóch sia fen ereniir ar resap féri, iwe repwe erenikich.” Ina popun, ika sia mochen án néúch kewe repwe tongei Jiowa, a lamot pwe epwe núkúchar ach tongei Jiowa me epwe pwápwááló.

8-9. Met ka káé seni alon Andrew me Emma?

⁸ A chómmóng alen án ekkewe sam me in tongeni asukula néúr kewe ar repwe tongei Jiowa. Áwewe chék, iei met emén Chón Kraist alúwél itan Andrew 17 ierin a erá: “Semei kewe me inei ra kan áiti ngeniei pwe a mmen aúchea iótek. Iteiten pwiin, aua kan iótek fengen me semei we, inaamwo ika ua fen wes le pwisin iótek. Iteitan, semei kewe me inei ra kan erenikem me fefinei we kúkkún: ‘Oua tongeni iótek ngeni Jiowa ese lifilifil fán fite oua mochen.’ Pokiten ena, ua fókkun aúcheani iótek. Iei a chék mecheres ai upwe iótek me meefi pwe Jiowa i emén Sam mi tongeei.” Ámi kana sam me in, oupwe chemeni pwe ámi tongei Jiowa a tongeni álisi néúmi kewe le pwal tongei.

⁹ Pwal iei pwóróusen Emma. Atun seman we a likitiireló me chón ar we famili, a watte an liwinimmang inan we epwele pe le wisen omusa. Iei alon Emma: “Fán chómmóng ese wor néún inei we moni, nge iteitan a kan chék fóffós ngenikem usun án Jiowa túmúnú me ákkálisi néún kewe chón angang. Ua tongeni kúna pwe inei we a enletin lúkú met a apasa. Inei we a apwénúetá minne a áiti ngeniei.” Met sia káé seni ena pwóróus? Ekkewe sam me in ra tongeni asukula néúr kewe ren ar leenien áppirú inaamwo ika a áweires nónnómur.​—Kal. 6:9.

10. Ineet atun ekkewe sam me in lón Israel ra tongeni pwóppwóróus ngeni néúr kewe? (Tuteronomi 6:6, 7)

¹⁰ Aúlúngátin kapasen emmwen: Pwóppwóróus ngeni néúmi kewe. Jiowa a allúkú ngeni ekkewe sam me in lón Israel ar repwe akkasukula ngeni néúr kewe usun i. (Álleani Tuteronomi 6:6, 7.) A watte ewe fansoun lón eú rán ra tongeni áeá le pwóppwóróus ngeni néúr kewe me fótukalong lón letiper ar repwe tongei Jiowa. Áwewe chék ren emén át sáráfé lón Israel, neman a álisi seman we ren fite fite awa le atake are kini uwaan ar kewe atake. Fefinan we, neman a álisi inan we unusen rán lón angangen tete, angangen féúféú me pwal ekkóch angangen lón imw. Atun án ekkena sam me in me néúr kewe angangfengen, ra tongeni aasoos wóón chómmóng pwóróus mi aúchea. Áwewe chék, ra tongeni fósfengen wóón múrinnéén Jiowa, me ekieki ifa usun a álisi ar we famili.

11. Ineet atun ekkewe sam me in ra tongeni pwóppwóróus ngeni néúr kewe?

¹¹ Manawach lón ei fansoun a sókko seni manawen ekkewe chón Israel lóóm. Lón chómmóng leeni, ekkewe sam me in me néúr kewe rese tongeni nómofengen unusen rán. Eli ekkewe sam me in ra angang, nge néúr  kewe ra sukul. Ina popun a lamot án ekkewe sam me in repwe kútta alen ar repwe tongeni pwóróusfengen me néúr kewe. (Ef. 5:15, 16; Fil. 1:10) Ewe fansoun famili fel, ina eú alen ar repwe féri ena. Iei alon emén át Chón Kraist itan Alexander: “Semei we a kan soun akkóta kókkótun ám famili fel, me ese mut ngeni och mettóch an epwe atai ena fansoun. Mwirin ám káé, aua chék akkaasoosfengen.”

12. Met a lamot án emén mékúren famili epwe chemeni atun ar famili fel?

¹² Ika en mékúren famili, met ka tongeni féri pwe ámi famili fel epwe apwapwa ngeni noum kewe? Ka tongeni káé ngeniir lón ei mineféén puk mi álilliséch Eáni Manaw mi Pwapwa Tori Feilfeiló! Ei puk epwe ámecheresi ámi oupwe pwóppwóróusfengen. Ka mochen án noum kewe repwe pwári ngonuk meefier me ekiekiir, iwe kosap apwúngúúr are miner atun ámi we fansoun famili fel. Achocho óm kosap song ika ra erá och mettóch ese tipeeú ngeni alon Paipel. Nge kopwe fen kilisou ren ar wenechar le erenuk meefier me peseer ar repwe sópweló le féri ena. Óm enletin silei meefien noum kewe, ina chék atun ka tongeni enletin álisiir.

13. Ineet atun ekkewe sam me in ra pwal tongeni álisi néúr kewe le ririéch ngeni Jiowa?

¹³ Ámi kana sam me in, lón unusen ewe rán atun ámi nómofengen me néúmi kewe, oupwe kútta alen ámi oupwe álisiir le ririéch ngeni Jiowa. Ese pwal lamot ámi oupwe witi ámi we fansoun káéén Paipel ren ámi oupwe asukuler usun ach we Kot mi tong. Iei met emén inelap itan Lisa a erá: “Aua áeá mettóch meinisin mi nóm wiliórum le asukula néúm kewe usun Jiowa. Áwewe chék, atun néúm we kolak a féri och mettóch mi atakiri néúm kewe, aua ereniir pwe a pwári pwe Jiowa i emén Kot mi pwapwa me a pwal atufichikich ach sipwe pwapwa me takir ren met mi apwapwa.”

14. Pwata a lamot án ekkewe sam me in repwe álisi néúr kewe le kefiléch chiechier? (Än Salomon Fos 13:20)

¹⁴ Arúáánúún kapasen emmwen: Álisi néúmi kewe le kefiléch chiechier. Án Kot we Kapas a affata pwe chiechiach kewe ra tongeni émúrinnéló manawach are angawaló.  (Álleani Än Salomon Fos 13:20.) Ámi kana sam me in, oua silei ié néúmi kewe ra chiechi ngeniir? Ámi mi sissileer me oua fen piin chiechi ngeniir? Met oua tongeni féri pwe oupwe álisi néúmi kewe le chiechi ngeni chókkewe mi tongei Jiowa? (1 Kor. 15:33) Oua tongeni álisi néúmi kewe le kefiléch chiechier ren ámi etiwa chókkewe mi ririéch ngeni Jiowa ar repwe fitikemi le féri ekkóch mettóch.​—Kölf. 119:63.

15. Met ekkewe sam me in ra tongeni féri pwe repwe álisi néúr kewe le kúnékún chiechier mi múrinné?

¹⁵ Emén sam itan Tony a áweweei met iir me pwúlúwan we ra féri pwe repwe álisi néúr kewe le kúnékún chiechier mi múrinné. A apasa: “Ren fite ier, ám me pwúlúwei we aua kan etiwa chómmóng pwiich kewe, kúkkún me watte, ngeni imwem we. Aua mwéngéfengen me féri ám famili fel. Iei eú alen ach sipwe sissilei chókkewe mi tongei Jiowa me angang ngeni fán pwapwa. Aua mmen feiéch pún a wor ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál, misineri, me pwal ekkóch ra kan nómoló rem lón imwem ei. Pwóróuseer, tinikkeniir, me ar angang weires lón án Jiowa angang, a álisi néúm kewe ar repwe ririéch ngeni Jiowa.” Ámi kana sam me in, oupwe achocho le álisi néúmi kewe ar repwe kúnékún chiechier mi múrinné.

16. Met kopwe féri ika noum we a apasa pwe ese mochen angang ngeni Jiowa?

¹⁶ Met kopwe féri ika ka fókkun achocho le álisi noum kewe, nge emén me leir a erá pwe ese mochen angang ngeni Jiowa? Kosap ekieki pwe ka sópwongaw lón óm féri wisom, wisen sam me in. Jiowa a fang ngenikich meinisin, kapachelong noum we, ewe tufichin pwúkún filatá. Sia tongeni pwisin filatá ika sipwe angang ngeni Kot are sisap. Ika noum we a filatá an esap chúen angang ngeni Jiowa, kopwe lúkúlúk pwe eú rán epwe liwinsefál. Chechchemeni ewe kapas áwewe usun ewe nau mi mwálecheló. (Luk. 15:11-19, 22-24) Ena alúwél a féri chómmóng mettóch mi ngaw, nge lesópwólóón, a kulsefál. Neman ekkóch repwe erá: “Ina chék eú kapas áwewe,” are “mi tongeni wesewesen fis ngeni emén?” Ewer, mi tongeni!  Ren enletin, a wesewesen fis ena ngeni emén alúwél itan Elie.

17. Ifa usun pwóróusen Elie a apéchékkúlok?

¹⁷ Iei alon Elie usun seman kewe me inan: “Ra fókkun achocho úkúkún ar tufich le fótukalong lón letipei ai upwe tongei Jiowa me aúcheani an we Kapas, ewe Paipel. Iwe nge, atun ua ierin teenage ua poputá le lúkúmach ngeniir.” Elie a poputá le féfféri minne mi ngaw lemonomon. Seman kewe me inan ra achocho le álisi le ririéch ngeni Jiowa, nge ese mochen aúseling ngeniir. Mwirin an mwékút seniir, a féfféri féffér mi ngaw. Ikaamwo ina, nge fán ekkóch a kan fós ngeni emén me lein chienan kewe usun ewe Paipel. Elie a apasa: “Lapólóón ai fóffós ngeni chienei we usun Jiowa, pwal ina lapólóón ai ekkekieki usun Jiowa. Ekis me ekis ewe pwikilin enlet semei kewe me inei ra fókkun achocho le fótukalong lón letipei, a poputá le mámmááritá.” Ló, ló, ló, Elie a liwiniti ewe enlet. * Anchangei úkúkún pwapwaan seman kewe me inan iir mi achocho le asukula seni chék me lekúkkúnún an epwe tongei Jiowa!​—2 Tim. 3:14, 15.

18. Met meefiom usun ekkewe sam me in iir mi angang weires le asukula néúr kewe le tongei Jiowa?

¹⁸ Ámi kana sam me in, Jiowa a ewisa ngenikemi eú wis mi aúchea, ámi oupwe ámááraatá eú mineféén táppin aramas, iir chón fel ngeni. (Kölf. 78:4-6) Ese mecheres wisemi na, me aua enletin apúngakemi ren ámi fókkun achocho le álisi néúmi kewe! Ika oua sópweló le álisi néúmi kewe úkúkún ámi tufich le tongei Jiowa, me túmúnúéchúúr fán ámi fénér me éúréúrer, oua tongeni lúkúlúk pwe Semach we mi tong lón láng epwe fókkun pwapwa remi.​—Ef. 6:4.