1, 2. Pwata a lamot ach sipwe apéchékkúla ekkewe ekkóch?

 IEI alon Cristina, a 18 ierin: “Semei kewe me inei rese kan apéchékkúlaei nge ra fen esiitaei fán chómmóng. Minne ra apasa a fókkun ámeteki letipei. Ra erá pwe ngang use ásimaw, usap tongeni miritiló, me ngang mi kitinnup. Iwe, fán chómmóng ua kan kechiw me ua fen sani ai usap fós ngeniir. Ua meefi pwe ese wor lamotei.” ^[1] Manawach a tongeni áweires lupwen aramas rese kan apéchékkúlakich!

² Nge, ekieki usun ewe álillis ekkewe ekkóch ra tongeni kúna ika sipwe apéchékkúler. Rubén a apasa: “Ren fite ier, ua kan fiffiu ngeni ai meefi pwe ese wor lamotei. Nge eú rán, aua mwin me emén mwán mi ásimaw le afalafal, nge i a esilla pwe mi wor ai osukosuk. A aúseling ngeniei me achocho le weweiti meefiei. Mwirin a áchema ngeniei ekkewe féffér múrinné ua fen féfféri. A pwal áchema ngeniei alon Jesus we pwe emén me emén kich sia aúchea seni chómmóng nichok. Fán chómmóng ua kan áchema ngeniei ena wokisin me a chúen achchúngú letipei. Minne pwiich na a ereniei a fókkun álisiei.”​—Mat. 10:31.

3. (a) Met ewe aposel Paulus a apasa usun ach apéchékkúlafengenikich? (b) Met sipwele pwóróus wóón lón ei lesen?

³ Ewe Paipel a apasa pwe mi lamot ach sipwe apéchékkúlafengenikich iteitan. Iei met aposel Paulus a makkeei ngeni ekkewe Chón  Kraist chón Ipru: “Ämi pwii kana mi lükü Jesus, oupwe afälikemi pwe esap wor eman leimi epwe eäni eu leluk mi ngau o lükümang, pwe epwe tokola seni ewe Kot mi manau. Nge oupwe fokun alilisfengen [“apéchékkúlafengenikemi,” NW] lefilemi iteiten rän.” Paulus a áweweei ewe popun, a erá: “Pwe esap wor eman epwe tup lon tipis o tipepöchökül lon letipan.” (Ipru 3:12, 13) Ekieki usun pwapwaom lupwen emén a apéchékkúlok. Iwe, ikkefa ekkewe popun sia mochen apéchékkúla pwiich kewe? Met sia tongeni káé seni napanapen án Jiowa, Jesus, me Paulus apéchékkúla ekkewe ekkóch? Ifa usun sia tongeni apéchékkúlafengenikich? Sipwe pwóróus wóón ekkeei kapas eis.

4. A lamot ngeni ié kewe ar repwe kúna apéchékkúl? Met popun lap ngeni aramas ikenái rese apéchékkúla ekkewe ekkóch?

⁴ Mi lamot ngenikich meinisin án emén epwe apéchékkúlakich. Nge a ákkáeúin lamot ngeni sam me in ar repwe apéchékkúla néúr kewe. Emén sense itan Timothy Evans a áweweei pwe ren ekkewe semirit “mi lamot ngeniir kapasen apéchékkúl usun chék ekkewe irá mi lamot ngeniir konik.” A pwal apasa: “Emén semirit a meefi pwe mi wor lamotan me aramas ra aúcheani ika emén a apéchékkúla.” Nge pokiten sia nónnóm lón ekkeei “ränin lesopolan,” chómmóng aramas ra chék ekieki pwisin iir me “resap eäni tong” lefiler. (2 Tim. 3:1-5) Ekkóch sam me in rese kan apéchékkúla néúr kewe pokiten iir pwisin rese kúna apéchékkúl seni semer kewe me iner. Mi pwal lamot ngeni ekkewe watte ar repwe kúna apéchékkúl, nge fán chómmóng ese fis ena. Áwewe chék, chómmóng ra erá pwe aramas rese mwareitiir ren minne ra féri lón ar kewe leenien angang.

5. Ifa usun sia tongeni apéchékkúla ekkewe ekkóch?

⁵ Sia tongeni apéchékkúla ekkewe ekkóch ren ach mwareitiir ren minne ra féri mi múrinné. Sia pwal tongeni apéchékkúler ren ach ereniir pwe ra eáni ekkewe napanap mi múrinné me ren ach oururuur lupwen ra letipengaw are lichippúng. (1 Tes. 5:14) Pokiten sia kan angangfengen me pwiich kewe, mi suuk ngenikich chómmóng atun sia tongeni apasa och kapasen apéchékkúl ngeniir. (Álleani Än Salomon Afalafal 4:9, 10.) Iwe kopwe pwisin eisinuk: ‘Ua kan ereni ekkewe ekkóch popun ua aúcheaniir me tongeer? Me ua achocho le féri ena iteiten fansoun mi suuk ngeniei?’ Ekieki alon Paipel ei: “Eman aramas a pwapwa, lupwen a sileöchü mine epwe apasa, sokun kapas mi fichiti eu me eu fansoun.”​—SalF. 15:23.

6. Pwata Satan a mochen elichippúngú néún Kot aramas? Áweweei ifa usun a sótun le féri ei.

⁶ Än Salomon Fos 24:10 a apasa: “Are ka apilükingau lon fansoun riaföü, om pöchökül a kisikis.” Satan a silei pwe ika a elichippúngúkich, a tongeni apwangapwangaaló ach riri ngeni Jiowa. A sótun elichippúngú Hiop ren an a fókkun eriáfféwú. Nge án Satan kókkót mi kirikiringaw a sópwongaw. Hiop a akkamwéchú an tuppwél ngeni Jiowa. (Hiop 2:3; 22:3; 27:5) Sia pwal tongeni fiffiu ngeni Satan me apposa letipach pwe i esap sópwéch. Ika sia akkapéchékkúla chón ach famili me pwiich kewe lón ewe mwichefel, sia tongeni álillisfengen lefilach pwe sipwe pwapwa me akkamwéchú ach riri ngeni Jiowa.

7, 8. (a) Ifa usun Jiowa a apéchékkúla aramas? (b) Ifa usun ekkewe sam me in ra tongeni áppirú án Jiowa leenien áppirú? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁷ Jiowa a apéchékkúla aramas. Ewe soumakken kélfel a makkeei: “Ewe Samol mi Lapalap a kan ngeni chokewe mi luketatakis, a amanaua chokewe mi apilükingau.” (Kölf. 34:18) Lupwen ewe soufós Jeremaia a niwokkus me lichippúng, Jiowa a pwon ngeni pwe epwe  álisi. (Jer. 1:6-10) Jiowa a tiinaato emén chónláng ren ewe soufós mi chinnap Taniel pwe epwe apéchékkúla i me a ereni: “En eman mwän mi watte chenum me ren Kot.” (Tan. 10:8, 11, 18, 19) En mi pwal tongeni apéchékkúla pwiim kewe lón ena esin napanap, kapachelong ekkewe pioneer me pwal ekkewe chinnap rese kon chúen tongeni féri chómmóng mettóch epwe usun lóóm?

⁸ Inaamwo ika Jiowa me Jesus ra fen nónnómfengen lón fite fite ier, nge Jiowa a silei pwe a chúen lamot an epwe apéchékkúla Néún na lupwen a nóm wóón fénúfan. Jesus a rongorong án Seman we fósetiw seni láng lupwen a poputááni an angangen afalafal me atun ewe sáingoon ier a nóm wóón fénúfan. Lón ekkena ruu atun, Jiowa a apasa: “Iei i nei mi achengicheng, üa unusen pwapwa ren.” (Mat. 3:17; 17:5) Ese mwáál Jesus a fókkun meefi péchékkúl an a rongorong án Seman na apasa pwe a tongei me pwapwaiti. Mwirin, lón ewe pwinin me mwen án Jesus epwele máló, a fókkun aúrek, iwe Jiowa a apéchékkúla ren an tiinaato ren emén chónláng pwe epwe apéchékkúla i me oururu. (Luk. 22:43) Ámi kana sam me in, oua tongeni áppirú án Jiowa leenien áppirú ren ámi akkapéchékkúla néúmi kewe iteitan. Mwareitiir lupwen ra féri mettóch mi múrinné. Lupwen ra kúna sóssót lón sukul, oupwe fókkun achocho le apéchékkúler me álisiir ar repwe likiitú.

9. Met sia tongeni káé seni féfférún Jesus ngeni néún kewe aposel?

⁹ Jesus a pwal isetiw ngenikich eú leenien áppirú mi múrinné sipwe áppirú. Lón ewe pwinin me mwen án Jesus máló, i a télú pechen néún kewe aposel me a ereniir lamoten ar repwe tipetekison. Nge iir ra tipetekia me áninifengen ika ié epwe lap seniir meinisin, me Petrus a sikásini pwisin i ren an erá pwe esap fókkun likitaló Jesus. (Luk. 22:24, 33, 34) Iwe nge, Jesus ese nefotofot wóón mwáálliir kewe. A fen mwareitiir ren ar akkamwéchú ar tuppwél ngeni i. A pwon ngeniir pwe repwe féri chómmóng angang lap seni ekkewe i a féri, me alúkúlúkú ngeniir pwe Jiowa a tongeer. (Luk. 22:28; Joh. 14:12; 16:27) Sia tongeni pwisin eisinikich, ‘Ua áppirú Jesus me mwareiti ekkewe ekkóch ren napanaper mi múrinné lap seni ai upwe nefótófót wóón mwáálliir kewe?’

10, 11. Ifa usun Paulus a apéchékkúla pwiin kewe chón lúkú, me met a mmólnetá le féri?

¹⁰ Aposel Paulus a kapas múrinné fán chómmóng usun pwiin kewe chón lúkú. Ekkóch leir ra fen fiti Paulus lón an angangen sáifetál ren fite ier, ina popun a silefichiir. Nge i ese mak usun mwáálliir kewe, a fen mwareitiir lón minne a makkeei. Áwewe chék, iei met Paulus a apasa usun Timoty: “I nei we mi achengicheng o allükülük lon ach Samol.” I a pwal lúkúlúk wóón Timoty pwe epwe túmúnú osupwangen ekkewe ekkóch. (1 Kor. 4:17; Fil. 2:19, 20) Iei met a pwal ereni ekkewe Chón Kraist lón Korint usun Titus: “I chiechiei mi etiei lon ai angangen alisikemi.” (2 Kor. 8:23) Ese mwáál Timoty me Titus ra meefi péchékkúl lupwen ra silei án Paulus ekiek usur!

¹¹ Paulus me chienan we Parnapas ra apéchékkúla pwiir kewe inaamwo ika repwe tongeni ninniiló ren ar féri ena. Áwewe chék, ra silei pwe chómmóng aramas lón ewe telinimw Listra ra mochen nireló. Nge, ra chúen liwiniti ena leeni pwe repwe apéchékkúla ekkewe mineféén chón káé me álisiir ar repwe akkamwéchú ar tuppwél ngeni Jiowa. (Föf. 14:19-22) Mwirin, lón Efisos, eú pwiin aramas mi song ra ekiekin efeiengawa Paulus, nge i a nómoló ekis fansoun pwe epwe apéchékkúla pwiin kewe. Föför 20:1, 2 a apasa: “Paulus a körifengeni ekewe chon lükü Jesus, a kapong ngeniir o eäni kapasen amwirimwir ngeniir mi apöchöküla letiper. Mürin a feil seniir o feila Masetonia. A saifeil lemenen ewe fanü o apöchöküla letipen ekewe aramas ren chomong an afalafal. Mürin a tori Akaia.”

12. Pwata a múrinné ngenikich ach sipwe fiti ekkewe mwich?

¹² Jiowa a mochen minne mi fókkun múrinné fán itach. Ina ewe popun a erenikich ach sipwe mwichfengen iteitan. Lón ach kewe mwich, sia káé usun i me apéchékkúlafengenikich. (1 Kor. 14:31; álleani Ipru 10:24, 25.) Cristina, ewe sia fós usun lepoputáán ei lesen, a erá: “Ewe mettóch ua fókkun sani me lón ach kewe mwich, ina ai kúna tong me péchékkúl seni. Fán ekkóch ai wareiti ewe Leenien Mwich ua meefi letipengaw. Nge mwirin pwii kewe fefin ra feito rei, foropacheei me apasa pwe ngang mi liéch. Ra erá pwe ra tongeei me ra pwapwa le kúna feffeitáái lón pekin lúkú. Ar kana kapasen apéchékkúl a fókkun apwapwaai letipei!” A ifa me watteen lamoten án emén me emén leich apéchékkúlatá ekkewe ekkóch!​—Rom 1:11, 12.

13. Pwata a pwal mwo nge lamot apéchékkúl ngeni chókkewe mi fen angang ngeni Jiowa ren fansoun langattam?

¹³ Pwal mwo nge chókkewe ra fen angang ngeni Jiowa fansoun langattam a chúen lamot ngeniir kapasen apéchékkúl. Ekieki usun Josua. Lupwen ekkewe chón Israel repwele tolong lón ewe Fénúen Pwon, Jiowa a filatá Josua an epwe emmweniir. Nge, Jiowa a ereni Moses an epwe apéchékkúla Josua inaamwo ika i a fen angang ngeni Jiowa fite fite ier. Jiowa a apasa: “Kopwe akünöü Josua, kopwe apworai o apöchöküla letipan, pun i epwe akom mwen ekewe aramas le feila pekila, epwe pwal afanüa ngeniir ewe fanü, en kopwe chök nenengeni.” (Tut. 3:27, 28) A lamot ngeni Josua án emén epwe apéchékkúla i, pokiten ekiseló mwirin epwe chómmóng maun ewe mwúún Israel epwe maun lón me epwe pwal mwo nge lus lón eú maun are lap seni. (Jos. 7:1-9) Lón ei fansoun, sia tongeni apéchékkúla ekkewe mwán mi ásimaw me ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál, iir kewe ra angang weires le túmúnú néún Kot aramas. (Álleani 1 Tesalonika 5:12, 13.) Emén chónemmwen mi wisen sáifetál, a apasa: “Fán ekkóch pwiich kewe ra mak ngenikem me apasa ar kilisou me ar pwapwaiti ám chuuriir. Aua isoni ekkena taropwe me álleanisefálliir lupwen aua meefi letipengaw. Ra fókkun apéchékkúlakem.”

14. Menni pwóróus a pwáraatá pwe a múrinné ach sipwe mwareiti me apéchékkúla ekkewe ekkóch fansoun sia ngeniir fén?

¹⁴ Lón eú atun, a lamot ngeni aposel Paulus an epwe fénéú ekkewe chón Korint. Lupwen ra apwénúetá an we kapasen fén, Paulus a mwareitiir. (2 Kor. 7:8-11) Ese mwáál, alon Paulus kana a apéchékkúler ar repwe akkachocho le féri minne mi pwúng. Lón ei fansoun, ekkewe mwán mi ásimaw me ekkewe sam me in ra tongeni áppirú án Paulus leenien áppirú. Andreas, mi wor rúúemén néún, a erá: “Ach apéchékkúla néúch kewe a álisiir ar repwe ásimawetá lón pekin lúkú me memmeef.  A unusóló ach angangen emiritiir ika sia pwal apéchékkúler. Inaamwo ika néúch kewe ra silei met mi pwúng, nge ra manaweni ewe manaw mi pwúng ren ach akkapéchékkúler iteitan.”

15. Ifa eú alen ach sipwe apéchékkúla ekkewe ekkóch?

¹⁵ Pwár ngeni pwiium kewe Chón Kraist pwe ka aúcheani ar achocho me napanaper kewe mi múrinné. (2 Kron. 16:9; Hiop 1:8) Ika sia ina usun sia áppirú Jiowa me Jesus. Iir ra aúcheani mettóch meinisin sia féri fán iter, inaamwo ika a chék aúkúk minne sia tongeni féri pokiten nónnómuch. (Álleani Lukas 21:1-4; 2 Korint 8:12.) Áwewe chék, kich sia silei án ekkewe chinnap fókkun achocho ngeni ar repwe fiti ekkewe mwich me ewe angangen afalafal iteitan. Iwe met, kich mi kan apéchékkúler me mwareitiir ren minne ra féri?

16. Ineet atun sia tongeni apéchékkúla ekkewe ekkóch?

¹⁶ Apéchékkúla ekkewe ekkóch iteiten fansoun mi suuk ngonuk. Iteiten óm kúna emén an féri och mettóch mi múrinné, mwittir apúnga. Lupwen Paulus me Parnapas ra nóm Antiokia lón Pisitia, ekkewe sou emmwen lón ewe sinakok ra ereniir: “Ämi pwiim kana, are a wor ämi afalafalen apöchöküla ekei aramas, oupwe kapas.” Paulus a áeá ena fansoun an epwe apéchékkúla ekkewe aramas. (Föf. 13:13-16, 42-44) Lupwen sia apéchékkúla ekkewe ekkóch, fán chómmóng aramas repwe pwal apéchékkúlakich.​—Luk. 6:38.

17. Ifa ewe napanap mi fókkun múrinné ach sipwe mwareiti ekkewe ekkóch?

¹⁷ Tichiki ngeniir ewe popun ka mwareitiir. Lupwen Jesus a mwareiti ekkewe Chón Kraist lón Tiatira, i a tichiki me áweweei menni féffér múrinné ra féri. (Álleani Pwärätä 2:18, 19.) Ifa usun sipwe tongeni áppirú Jesus? Sia tongeni mwareiti emén inelap ese wor pwúlúwan ren napanapen an emiriti néún kewe inaamwo ika a mmen áweires ngeni. Are, ika en emén sam are in, ka tongeni mwareiti noum kewe ren minne ra féri lón ar angang ngeni Jiowa. Affata ngeniir ekkewe féffér mi múrinné ka kúna pwe ra féri. Ika sia tichiki menni féffér sia mwareiti aramas ren, iwe repwe silei pwe sia apúnger seni enletin letipach.

18, 19. Ifa usun sipwe álillisfengen le akkarap ngeni Jiowa?

¹⁸ Pwúngún pwe Jiowa esap fós ngenikich ikenái me tichiki ié we sipwe apéchékkúla, usun an ereni Moses an epwe apéchékkúla Josua. Nge a pwapwa lupwen a kúna ach achocho le apéchékkúla ekkewe ekkóch. (SalF. 19:17; Ipru 12:12) Áwewe chék, lupwen emén pwiich a eáni afalafal lón ach mwichefel, sia tongeni ereni met sia pwapwaiti me lón an we afalafal. Neman minne a apasa a álisikich ach sipwe likiitú fán ach osukosuk are álisikich le weweiti eú wokisin. Iei met emén pwiich fefin a makkeei ngeni emén pwiich mwán mi eáni afalafal: “Inaamwo ika sia chék fósfengen ren fitu minich, ka kúna choun letipei, me ka oururuei me apéchékkúlaei. Ua mochen kopwe silei pwe óm fós fán kirekiréch atun ka eáni afalafal me atun ka fós ngeniei, ua meefi pwe a eú liffang seni Jiowa.”

¹⁹ Sia tongeni álillisfengen le akkarap ngeni Jiowa ika sipwe apwénúetá án Paulus ei kapasen fén: “Oupwe apöchökülafengenikemi o alilisfengen lefilemi, usun oua fen föri iei.” (1 Tes. 5:11) Ika sia akkapéchékkúlafengenikich iteiten rán sipwe fókkun apwapwaai letipen Jiowa!