1. Met ach kél a álisikich le féri?

 EMÉN soumak kél mi iteféúló, a erá: “Lupwen ka rong kapas, a efisi óm kopwe ekiek, iwe lupwen ka aúseling nikáttik, a efisi óm kopwe meefi och. Nge lupwen ka kél, kapasen ewe kél a achchúngú letipom.” Ach kewe kél ra pwári ach tong me ach mwareiti semach we lón láng, Jiowa. A efisi ach sipwe arap ngeni. Iwe, sia weweiti pwata ach kél, ina eú kinikin mi lamot lón ach fel ngeni Kot, ese lifilifil ika sia áláeménúló le kél are fiti pwiich kewe le kél.

2, 3. (a) Met meefien ekkewe ekkóch ren ar osomong le kél lón ewe mwichefel? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe káé lón ei lesen?

² Nge, met ka meefi ren óm osomong le kél lón ewe mwichefel? Mi ássáw me reom? Lón ekkóch fénú, ekkewe mwán rese kan meefi kinamwe le kél mwen mesen aramas. Ena ekiek ese éch ngeni unusen chón ewe mwichefel, nge ákkáeúin ika ekkewe mwán mi ásimaw ra pireir le kél are ra ataweei och angang atun chón ewe mwichefel ra kél.​—Kölf. 30:12, Kapasen God.

 ³ Ach kél ina kinikinin ach fel ngeni Jiowa. Ina minne, sise mochen ach sipwe mmangeiti ewe kélún lepoputáán, towu lúkún atun ewe kél are ló me mwen ewe sáingoon kél pwe ina kinikinin ach mwich. Ina minne, mi lamot kich meinisin sipwe eisini pwisinkich: ‘Met meefiei usun ach eáni kél atun mwich? Met upwe tongeni féri ika ua pireir le kél mwen mesen aramas? Me ifa usun upwe tongeni kél fiti memmeef?’

4, 5. Ifa ewe kókkót fán iten kél lón ewe imwenfel lón fansoun Israel lóóm?

⁴ Seni lóóm, chón fel ngeni Jiowa ra fen néúnéú nikáttik lón ar mwareiti. Lupwen ekkewe chón Israel ra tuppwél ngeni Jiowa, ra fókkun aúcheani ar kél pwe kinikin ar fel. Áwewe chék, lupwen Tafit a ammólnatá angangen ewe imwenfel, a akkóta 4,000 chón Lefi ar repwe mwareiti Jiowa fán nikáttik. A wor 288 leir “mi sile o ngiöch le köl ngeni ewe Samol mi Lapalap.”​—1 Kron. 23:5; 25:7.

⁵ Nikáttik me kél ra pwal lamot atun efinúnún ewe imwenfel. Ewe Paipel a apasa: “Ekewe chon ettiki rappwa me ekewe chon köl ra chietäpök le mwareiti ewe Samol mi Lapalap o kilisou ngeni. Iwe, ra chietä ar köl fiti tikin rappwa, pisekin kaktai me sokopaten pisekin ettik o mwareiti ewe Samol mi Lapalap, . . . än ewe Samol mi Lapalap ling a aurala ewe imwenfel.” Anchangei ifa usun ena mettóch a apéchékkúla lúkúen chón Israel!​—2 Kron. 5:13, 14; 7:6.

6. Ikkefa ekkewe kókkót fán iten nikáttik me kél Nehemia a féri lupwen a kepina lón Jerusalem?

⁶ Nehemia, ewe mi féri kkótun án chón Israel aúsefálli tittin Jerusalem, a pwal féri kkótun án chón Lefi repwe wisen kél me ettik nikáttik. Án ekkewe chón Lefi eáni kél atun efinúnún tittin Jerusalem, a alapaaló pwapwaan ena fansoun. Nehemia a fen akkóta an epwe wor ruu mwich mi chóchó mi eáni kélún kilisou. Ewe áeúin kúmiin chón kél ra feiló asen peliemwánin ewe ttit, nge ewe oruuen kúmi ra feiló asen ewe ttit me peliefefinin tori ra chufengen me ikewe ie mi kkan ngeni leenien ewe imwenfel. A fókkun osomong pwapwaar pwe aramas ra tongeni rong me towau. (Ne. 12:27, 28, 31, 38, 40, 43) Sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a pwapwa le rong án néún chón fel ngeni eáni kélún mwareiti i fán mwasangasang.

7. Ifa usun Jesus a pwáraatá pwe kél ina eú kinikin mi lamot lón án Chón Kraist fel ngeni Kot?

⁷ Lón fansoun Jesus we, nikáttik a chúen eú kinikin mi lamot lón fel mi enlet. Ekieki met a fis lón ewe atun mi lamot seni meinisin lón uruwoon aramas. Mwirin án Jesus me néún kewe chón káé féri ewe Fááfen Ach Samol, iir meinisin ra eáni kélún mwareiti Jiowa.​—Álleani Mateus 26:30.

8. Ifa usun ekkewe popun Chón Kraist ra isetiw eú leenien áppirú ren ar eáni kélún mwareiti Kot?

⁸ Ekkewe popun Chón Kraist ra isetiw eú leenien áppirú mi múrinné ren ar mwareiti Kot lón kél. Chókkana ra kan mwich lón imwen aramas, esap usun ekkewe chón Israel mi ló fel ngeni Jiowa lón ewe imwenfel. Inaamwo ika ekkena imw rese kon pwal usun amwararen me lingen ewe imwenfel nge pwiich kana ra chúen eáni kél fan mwasangasang. Aposel Paulus a mwo nge ereni  pwiin kewe Chón Kraist: “Oupwe aiti ngeni eman me eman lefilemi ei kapas o fönööfengenikemi fän mirit. Oupwe kölü ekewe kölfel, ekewe kölün lamalam me ekewe köl mi pin. Oupwe köl ngeni Kot fän kilisou lon letipemi.” (Kol. 3:16) Itá sipwe eáni ekkewe kél lón néúch we puken kél “fän kilisou.” Iir kinikinin ewe “mongö lon fansoun fich” ewe “chon angang mi allükülük o tipachem” a awora fan itach.​—Mat. 24:45.

9. (a) Met popun ekkóch ra pireir le kél fán mwasangasang lón ach kewe mwich me mwichelap? (b) Ifa usun sipwe eáni ekkewe kélún mwareiti Jiowa, me ié kewe itá repwe isetiw leenien áppirú mwach? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁹ Ikkefa ekkóch popun eli kopwe meefi pireir le kél? Neman esap ina eérenióm lón fénúom are óm famili. Are neman ka sáw are lichippúng pún ngiingimw ese karap ngeni ngiiéchún ekkewe chón kél wóón reitio are TV. Nge kich meinisin, wisach ach sipwe eáni kélún mwareiti Jiowa. Ina popun, kamwéchútá noum we puken kél, chimwetá, me kél fán mwasangasang! (Esr. 3:11; álleani Kölfel 147:1.) Lón chómmóng Leenien Mwich ikenái a kan fichiló kúkúún ekkewe kél wóón ewe TV pwe epwe tongeni álisikich le osomong le kél. Iei, kél a pwal kapachelong lón ewe Sukul fan iten Mwán mi Ásimaw. Ena mettóch a menlapei lamoten án ekkewe mwán mi ásimaw isetiw leenien áppirú mwach lón ach eáni kél lón ach kewe mwich.

10. Met mi lamot sipwe chechchemeni ika sia pireir le osomong le kél?

¹⁰ Chómmóng ra pireir le osomong le kél pokiten ra ekieki pwe repwe kon léúwommóng are ra meefi pwe rese ngiiéch. Iwe nge, ekieki usun ei mettóch. Lupwen sia  fós, “kich meinisin sia mwälila fän chomong,” nge sammine ena mettóch epwe eppetikich ach sisap chúen fóffós. (Jas. 3:2) Ina minne, sisap kaúló le kélún mwareiti Jiowa pokiten chék sia meefi pwe sise kon ngiiéch.

11, 12. Ifa usun sipwe ámúrinnééló napanapen ach eáni kél?

¹¹ Neman sia pireir le kél pokiten sise silei ifa usun napanapen ach sipwe kél. Nge a wor ekkóch mettóch mi mecheres sipwe tongeni féri pwe epwe múrinnéló napanapen ach eáni kél. *

¹² Ka tongeni kél fán léúwommóng ren óm káé ifa usun epwe pwúng napanapen óm ngasangas. Usun chék án ewe fiifi amanawa ewe tama, iwe ina usun án ngasangasóm eimana léúwóm atun ka fós are kél. Itá úkúkún léúwommóngun ach fós epwe léllé ngeni léúwommónguch atun sia kél are fen léúwatte seni. (Ppii ekkewe kapasen éúréúr lón ewe puk Benefit From Theocratic Ministry School Education, p. 181 ngeni 184, fán ewe itelap kisikis “Properly Control Your Air Supply.”) Fán ekkóch, ewe Paipel a mwo nge pesei ekkewe chón fel ngeni Jiowa ar repwe “leüömong le köl” lupwen ra eáni kélún mwareiti Kot.​—Kölf. 81:1.

13. Áweweei ifa usun kopwe kél fán uwonúkúnúk.

¹³ Atun óm famili fel are atun pwisin óm káé, sótuni ekkeei mettóch: Kopwe filatá eché lein ekkewe kél ka fókkun sani seni néúch we puken kél. Álleanawu kúkúún fán léúwommóng me uwonúkúnúk. Mwirin kopwe akkomw ngasetá, iwe mwirin álleanifochei unusen efóch kúkúún kinikinin ewe wokisin fán léúwommóng. Mwirin, kélú ena kinikin fán léúwommóng. (Ais. 24:14) Iwe ngiingiimw epwe péchékkúleló me kopwe tongeni osomong le kél, nge a éch ena. Kosap sáw are niwokkus le osomong!

14. (a) Ifa usun ach ammasaw epwe álisikich atun ach kél? (Ppii ewe pwóór “ Usun Óm Kopwe Ámúrinnééló Óm Kél.”) (b) Ikkefa ekkewe minen álillis ra álisuk le ataweei osukosuken ngiingiimw?

¹⁴ Ren an epwe péchékkúleló ngiingiimw, mi lamot kopwe ammasaw. Iwe lupwen ka kél, kopwe ammasaweló. Nge met kopwe féri ika ka meefi pwe ese péchékkúl ngiingiimw? Ren an epwe échúló ngiingiimw, a  lamot kopwe káé le amasésétiw unusen inisum. Iwe, ka tongeni akkasóssót le engingi ewe kél. Nge ifa usun ika a kon kkak ngiingiimw? Sótun apweteteei féúchon chiorom pwe esap kon fféúló, iwe ena mettóch epwe álisi ngiingiimw an esap kon kkak.

15. (a) Menni esilesil a katowu lón ewe 2016 atun ewe mwich mi kan fiffis iteiten ier? (b) Ikkefa ekkóch popun a siwil ewe puken kél?

¹⁵ Lón ewe 2016, meinisin ekkewe mi fiti ewe mwich mi kkóló aúchean mi kan fiffis iteiten ier, ra pwapwa lupwen Pwiich Stephen Lett seni ewe Mwichen Soupwúngúpwúng a atowu ewe mineféén puken kél itelapan “Sing Out Joyfully” to Jehovah. Pwiich Lett a áweweei eú popun a lamot an epwe wor eú mineféén puken kél, pokiten a fen siwil ewe New World Translation of the Holy Scriptures. A siwil kúkúún ekkóch kél pwe epwe téttélúló ekkewe mwuten kapas New World Translation ese chúen néúnéú. Pwal och, ra pwal apachaatá ekkóch mineféén kél usun ewe angangen afalafal me ewe méén kepich. Pwal och, pokiten a mmen lamot kél lón ach fel ngeni Kot, iwe ewe Mwichen Soupwúngúpwúng a mochen an epwe wor ewe sókkun puken kél mi fókkun múrinné. Ina popun, péén ewe puken kél a chék pwal usun ewe New World Translation.

16, 17. Ikkefa pwal ekkóch siwil lón ewe mineféén puken kél?

 ¹⁶ Ren an epwe mecheres ach sipwe néúnéú ewe puken kél, ra féri pwe epwe káimuló lón en me kúmiin itelapan. Áwewe chék, kél nampa 1 ngeni 12 ra fós usun Jiowa, nge ekkewe walúché kél mwirin ekkena, ra fós usun Jesus me ewe méén kepich me metakkan. A eiteitetiw meinisin ekkena itelap lepoputáán ewe puken kél. A mmen álilliséch ena, pwe áwewe chék a ámecheresi án emén pwiich mwán filatá menni kél epwe áeá lón an afalafal fán iten aramas meinisin.

¹⁷ Epwe siwil kúkúún ekkóch ekkewe kél pwe epwe weweéchúló masouan me epwe álisi meinisin ar repwe kél seni letiper. Epwe mecheres ach sipwe kélú ekkewe kél pún epwe siwil ngingiir are napanaper ngeni met mi terú, me iei epwe pwal mecheresiló kapaser, iwe epwe mecheres ach sipwe kélúúr. Repwe pwal siwil itelapen ekkóch ekkewe kél pwe repwe weneiti pwóróusen ach kewe mwich are angangen afalafal.

18. Pwata a lamot ach sipwe sile ekkewe kél lón néúch we mineféén puken kél? (Ppii ewe footnote.)

¹⁸ Chómmóng ekkewe kél lón ewe “Sing Out Joyfully” to Jehovah ra usun chék nge iótek. Ekkena kél ra tongeni álisikich ach sipwe apasawu meefiach ngeni Jiowa. Pwal ekkóch ekkewe kél repwe apéchékkúlakich le “eäni chen me föför mürina.” (Ipru 10:24) Sia mochen sipwe silei rekotoon, ngingiin me kúkúún ach kewe kél. Sia tongeni féri ena ren ach aúseling ngeni ewe kúmien chón kél wóón jw.org. Lupwen ka praktis ekkewe kél lón imwom, ka tongeni káé ifa usun óm kopwe kél fán uwonúkúnúk me epwe fiti memmeef. *

19. Ifa usun meinisin chón ewe mwichefel ra tongeni fel ngeni Jiowa?

¹⁹ Chechchemeni pwe kél ina eú kinikin mi lamot lón ach fel ngeni Kot. Ren ena sia tongeni fókkun pwáraatá ngeni Jiowa ach tong me kilisou ren meinisin met a fen féri fán ásengesich. (Álleani Aisea 12:5.) Lupwen ka kél fán mwasangasang, ka apéchékkúla ekkewe ekkóch ar repwe pwal ina usun. Meinisin chón ewe mwichefel, ese lifilifil ika iir kúkkún, chinnap, are minefélóng lón ewe enlet, nge ra tongeni fel ngeni Jiowa lón ena napanap. Ina minne, kosap pireir le kél seni letipom. Apwénúetá án ewe soumak kélfel ei pesepes: “Oupwe köl ngeni ewe Samol mi Lapalap.” Ewer, kél ngeni Jiowa fán pwapwa!​—Kölf. 96:1.