1. Pwata a lamot ngenikich meinisin ourur?

A LAMOT ngenikich meinisin ourur. Neman manawach a uren aúrek, lichippúng me lólilen. Neman sia meefi riáfféú pokiten samau, chichchinnapeló, are pokiten málóón attongeach. Aramas ra kirikiringaw ngeni ekkóch me leich. Pwal och, a lapóló féfférún akkachofesá. Enlet, ei “fansoun weires” a ánnetatá pwe sia nónnóm lón “ekewe ränin lesopolan” me a chék arapakkan epwele fis ewe ótót sefé. (2 Tim. 3:1) Nge neman ren fansoun langattam sia fen wikkiti pwénútáán án Jiowa kewe pwon, me a chék wekkeiresiló nónnómun manawach. Iwe, ia sia tongeni kúna me ie ourur?

2, 3. (a) Met sia silei usun Apakuk? (b) Pwata sipwe etittina ewe puken Apakuk?

² Sipwe etittina ewe puken Apakuk pwe sipwe kúna  pélúwen ena kapas eis. Inaamwo ika ese chómmóng pwóróusen manawen Apakuk, nge ewe puken Apakuk a mmen apéchékkúl. Ewe it Apakuk neman a wewe ngeni “Roomi are foropacheeló emén fán tong.” A tongeni weneiti án Jiowa foropacheeló néún kewe aramas fán tong mi oururuur. Are a pwal tongeni weneiti napanapen án néún kewe aramas fókkun amwéchúnnúkú Jiowa. Apakuk a fós ngeni Kot me eisini ekkóch kapas eis. Jiowa a emmweni Apakuk an epwe makkeetiw ar na pwóróusfengen pokiten A silei pwe sia tongeni káé lesen seni.​—Ap. 2:2.

³ Ena pwóróusfengen lefilen ewe soufós mi riáfféú me Jiowa, ina chék met Paipel a pwári ngenikich usun Apakuk. Nge ena puk a kapachelong lón “meinisin mine a mak lon ekewe Toropwe mi Pin . . . pwe epwe wor ach apilükülüköch ren ach likitü pwal ren ach küna pöchökülen letipach mi torikich seni ekewe Toropwe mi Pin.” (Rom 15:4) Ifa usun ewe puken Apakuk a tongeni álisi emén me emén leich? A tongeni álisikich le silei weween ach sipwe lúkúlúk wóón Jiowa. Án Apakuk oesini a alúkúlúkúkich pwe sia tongeni eáni kinamween letip fán ese lifilifil osukosuk are sóssót sia kúna.

4. Pwata Apakuk a meefi riáfféú?

⁴ Álleani Apakuk 1:2, 3. Apakuk a manaw lón eú fansoun mi fókkun áweires. Ekkewe aramas lón fansoun we ra mwánesól me aramasangaw, iwe ena mettóch a fókkun eletipechowu. A kúna ekis meinisin kirikiringawen ekkewe chón Israel ngeni ekkewe ekkóch. Apakuk a ekieki: ‘Ineet epwe wes ei féfféringaw? Pwata a mmang án Jiowa epwe aúkatiw?’ A meefi pwe ese wor ié epwe tongeni álisi. Ina minne a tingormaú ngeni Jiowa an epwe mwékút. Neman Apakuk a poputá le ekieki pwe Jiowa ese chúen áfánni Néún kewe aramas are esap angolong lón ar osukosuk. Ka fen eáni ekkena esin memmeef?

5. Met sia tongeni káé seni ewe puken Apakuk? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁵ Itá Apakuk a eáni ekkena kapas eis pokiten ese chúen lúkúlúk wóón Jiowa me an kewe pwon? Aapw! Án Apakuk tingor án Jiowa álillis ren an meefi tipemwaramwar me ren an kewe osukosuk, a pwáraatá pwe ese fangetá nge a chúen lúkúlúk wóón. A ffat pwe Apakuk a lólilen me osukosuk. Ese weweiti pwata Jiowa a mmang le mwékút me pwata a mut ngeni an epwe fókkun riáfféú. Án Jiowa emmweni Apakuk le makkeetiw an kewe lólilen, a áiti ngenikich eú lesen mi lamot. Mi lamot sisap pireir le ereni Jiowa ach kewe lólilen me tipemwaramwar. Ren enletin, a etiwakich fán kirekiréch le iótek me ereni ach kewe memmeef. (Kölf. 50:15; 62:8) Iei met Än Salomon Fos 3:5 a pesekich meinisin: “Kopwe lükü ewe Samol mi Lapalap  ren unusen lelukom, nge kosap lükülükü püsin om sile.” Apakuk a apwénúetá ekkena kapas lón pwisin manawan.

6. Pwata a lamot ach sipwe iótek?

⁶ Apakuk a lúkúlúk wóón Jiowa, Chiechian we me Seman we, me a achocho le ririéch ngeni. Apakuk ese chék aúreki nónnómun me sótun pwisin pwákini. Nge a iótek usun an kewe memmeef me lólilen. Ina eú leenien áppirú mi múrinné fán itach. Jiowa, ewe chón aúselinga iótek, a etiwakich ach sipwe pwáraatá ach lúkúlúk wóón ren ach ikkiótek ngeni me pwáraawu ach kewe lólilen. (Kölf. 65:2) Lupwen sia féri ena, sipwe kúna ifa usun Jiowa a pélúweni ach kewe iótek. Sipwe meefi an foropachekicheló fán tong lupwen a oururukich me emmwenikich. (Kölf. 73:23, 24) Epwe álisikich le weweiti an ekiek usun nónnómuch, ese lifilifil met sókkun sóssót sia kúna. Ach ikkiótek ngeni Jiowa ina ewe mettóch mi fókkun múrinné pwe sipwe pwári ach lúkúlúk wóón.

7. Met Jiowa a féri lupwen Apakuk a ereni usun an kewe lólilen?

⁷ Álleani Apakuk 1:5-7. Mwirin án Apakuk ereni Jiowa an kewe lólilen, neman a fen ekieki ika epwe met meefien Jiowa. Ewe Sam mi tong Jiowa, a weweiti meefien Apakuk. A silei pwe Apakuk a riáfféú me a tingormaú an álillis. Ina minne Jiowa ese apwúngú nge a ereni met epwe féri ekiseló chék ngeni ekkewe chón Jus rese tuppwél. Ren enletin, neman Apakuk i ákkáeménún Jiowa a pwár ngeni usun ewe kapwúng epwele fis.

8. Pwata minne Jiowa a apasa esap ina met Apakuk a ekieki?

⁸ Jiowa a áwewe ngeni Apakuk pwe a mmólnetá le mwékút. Epwe apwúngú ekkewe chón Israel mi mwánesól me aramasangaw. Án Jiowa apasa pwe epwe fis “lon ränin manauemi,” a pwári pwe ena kapwúng epwe fis le manawen Apakuk are pilóón kewe chón Israel. Minne Jiowa a apasa, esap ina met Apakuk a ekieki. Ekkewe chón Kaltea, are chón Papilon, ra mmen kirikiringaw. Ra fókkun mwánesól lap seni ekkewe chón Israel mi mwaren silei án Jiowa kewe allúk. Ina minne, pwata Jiowa epwe néúnéú eú mwú mi kirikiringaw me rese fel ngeni le apwúngú néún kewe aramas? Epwe chék alapaaló án ekkewe chón Israel riáfféú. Ika en Apakuk, epwe fen ifa meefiom?

9. Ikkefa pwal ekkóch kapas eis Apakuk a eáni?

⁹ Álleani Apakuk 1:12-14, 17. Inaamwo ika Apakuk a weweiti pwe Jiowa epwe néúnéú ekkewe chón Papilon le apwúngú ekkewe aramasangaw lón an we fansoun, nge a chúen osukosuk. Nge a tipetekison me a tipeppós le sópweló an lúkúlúk wóón Jiowa. Ren enletin, a apasa pwe Jiowa a chúen an “Achau.” (Tut. 32:4; Ais. 26:4) Apakuk a lúlúkúlúk pwe Kot i mi tong me kirekiréch, me ese pireir le eisini Jiowa pwal ekkóch kapas eis, áwewe chék ren: Pwata Jiowa epwe mut ngeni an epwe lapóló ngangngawolóón nónnómun Juta me riáfféún néún kewe aramas? Pwata ese chék mwittir ataweei? Pwata Ewe mi Unusen Manaman a chék “fanafanala” me mutatá féfféringaw ekis meinisin? Nge  Jiowa i “Ewe mi Pin,” me ‘mesan ra men limöch pwe esap tongeni nenengeni föför mi ngau.’

10. Pwata sia meefi meefien Apakuk fán ekkóch?

¹⁰ Fán ekkóch sia pwal meefi meefien Apakuk. Sia aúseling ngeni Jiowa. Sia lúkúlúk wóón, álleani me káé an we Kapas, ewe mi anúkúchara ach ápilúkúlúk. Sia pwal rong an kewe pwon lupwen sia aúseling ngeni met an we mwicheich a asukula ngenikich. Nge neman sia chúen ekieki, ‘Ineet epwe úkúló ach riáfféú?’ Sia tongeni káé seni met Apakuk a féri mwirin.

11. Met Apakuk a tipeppós le féri?

¹¹ Álleani Apakuk 2:1. Án Apakuk me Jiowa pwóróusfengen a efisi kinamween letipan. A etipeppósa letipan an epwe witiwit fán iten án Jiowa epwe mwékút. Apakuk a apasasefáli met a fen tipeppós le féri: “Üpwe witiwit fän mosonoson fän iten ewe ränin riaföü.” (Ap. 3:16) Ekkóch néún Jiowa kewe chón angang mi tuppwél ra pwal wikkiti I fán mosonottam fán iten an epwe mwékút. Ar leenien áppirú a apéchékkúlakich pokiten a pwáraatá pwe sia pwal tongeni wikkitiwit.​—Mik. 7:7; Jas. 5:7, 8.

12. Met sia tongeni káé seni Apakuk?

¹² Met sia tongeni káé seni án Apakuk tipeppós? Áeúin, mi lamot sisap fókkun úkútiw le iótek ngeni Jiowa ese lifilifil ach kewe osukosuk. Oruuan, mi lamot sipwe aúseling ngeni met Jiowa a erenikich me ren an we Kapas me an we mwicheich. Me aúlúngátin, mi lamot sipwe witiwit fán mosonottam fán iten án Jiowa epwe mwékút me lúkúlúk wóón pwe epwe angasakich seni ach kewe riáfféú lón an fansoun. Ika sia áppirú Apakuk, sipwe eáni eú letip mi kinamwe me sipwe tongeni likiitú. Ach ápilúkúlúk epwe álisikich ach sipwe mosonottam me sipwe pwapwa fán ese lifilifil osukosuk sia nóm fan. Sia lúkúlúk pwe Semach we lón láng epwe mwékút.​—Rom 12:12.

13. Ifa usun Jiowa a oururu Apakuk?

¹³ Álleani Apakuk 2:3. Sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a pwapwa ren án Apakuk filatá le witiwiti I an epwe mwékút. Ewe mi Unusen Manaman a fókkun silei án Apakuk riáfféú, ina popun A oururu ena soufós me anúkúnúkú fán tong pwe epwe pélúweni an kewe kapas eis a eáni seni enletin letipan. Ekiseló chék Apakuk epwe ngaseseni meinisin an kewe lólilen. Usun itá Jiowa a ereni Apakuk: “Kopwe chék mosonottam me lúkúlúk woi. Upwe pélúweni óm iótek, inaamwo ika usun itá a mmang.” Jiowa a áchema ngeni Apakuk pwe a fen apwúngaló ineet epwe apwénúetá an kewe pwon. Ina minne a pesei Apakuk an epwe wikkitiwit. Iwe ena soufós esap lichippúng mwirilóón.

14. Met mi lamot sipwe tipeppós le féri lupwen sia kúna sóssót?

 ¹⁴ A pwal lamot ach sipwe wikkiti Jiowa fán iten an epwe mwékút. Pwal och mi lamot ach sipwe aúselingéch met a erenikich. Iwe sipwe lúkúlúkú me letipach epwe chék kinamwe fán ese lifilifil osukosuk sia nóm fan. Jesus a pesekich ach sisap nefotofot wóón “fansoun me ränin” ewe Kot ese mwo nge pwár ngenikich usun. (Föf. 1:7) Mi lamot sipwe lúkúlúk pwe Jiowa a silei ewe fansoun mi fókkun fich an epwe mwékút. Ina minne, mi lamot sisap fangetá nge sipwe tipetekison me mosonottam me lúkú Kot. Atun sia witiwit, mi lamot sipwe áeáéchú ach fansoun me angang ngeni Jiowa ren úkúkún ach tufich.​—Mark. 13:35-37; Kal. 6:9.

15, 16. (a) Ikkefa án Jiowa kewe pwon mi mak lón puken Apakuk? (b) Met ekkena pwon ra áiti ngenikich?

¹⁵ Jiowa a pwonei: “Ekewe chon pwüng repwe manau ren ar lükü Kot” me “än chon fanüfan silei lingen ewe Samol mi Lapalap epwe alolol.” (Ap. 2:4, 14) Ewer, Jiowa a pwonei pwe epwe awora manaw esemuch ngeni chókkewe mi mosonottam me lúkúlúk wóón.

¹⁶ Ena pwon mi mak lón Apakuk 2:4, a mmen fókkun lamot pwe ewe aposel Paulus a aloni fán úlúngát lón néún kewe  taropwe! (Rom 1:17; Kal. 3:11; Ipru 10:38) Sia tongeni lúkúlúk pwe ese lifilifil met sókkun riáfféú sia kúna, nge sipwe kúna pwénútáán án Jiowa kewe pwon ika sia lúkúlúk wóón. A mochen ach sipwe nefotofot wóón ach ápilúkúlúk fán iten fansoun mwach.

17. Met Jiowa a anúkúnúkúkich an epwe féri ika sia lúkúlúk wóón?

¹⁷ A masou lón ewe puken Apakuk lesen mi fókkun watte álilliséchún ngenikich meinisin mi nóm lón ekkeei ránin lesópwólóón. Jiowa a pwonei manaw esemuch ngeni ekkewe chón pwúng mi lúkúlúk wóón. Ina minne sipwe akkapéchékkúla ach lúkúlúk wóón, ese lifilifil met sókkun osukosuk me aúrek sia kúna. Alon Jiowa ngeni Apakuk a anúkúnúkúkich pwe epwe álisikich me amanawakich. Fán kirekiréch, a erenikich ach sipwe lúkúlúk wóón me mosonottam le witiwiti ewe fansoun a fen filatá fán iten án Mwúún we epwe nemenaló fénúfan. Lón ena fansoun, ewe fénúfan epwe ur ren chón fel ngeni Jiowa mi pwapwa me kinamwe.​—Mat. 5:5; Ipru 10:36-39.

18. Ifa usun án Jiowa kapas a achchúngú Apakuk?

¹⁸ Álleani Apakuk 3:16-19. Alon Jiowa ngeni Apakuk a fókkun achchúngú. A ekilonei féfférún Jiowa kewe mi amwarar a fen féri me lóóm fán iten néún kewe aramas. Iei an lúkúlúk wóón Jiowa a péchékkúleló. A fókkun lúkúlúk pwe Jiowa epwe mwékút ekiseló chék! Ena mettóch a oururu ena soufós, inaamwo ika a silei pwe epwe chúen riáfféú ren pwal ekis fansoun. Ese chúen wor án Apakuk tipemwaramwar. Nge a fen unusen lúkú án Jiowa epwe amanawa. Ren enletin, lón wokisin 18 Apakuk a eáni ekkewe itiitin kapas mi kon pwári lululóón an lúkúlúk wóón Jiowa. Ekkóch soukáé Paipel ra lúkú pwe alon Apakuk we a wewe ngeni ei: “Upwe mwetemwet fán chengel pokiten ewe Samol mi Lapalap; upwe pwérúk fán pwapwa ren Kot.” A ifa me watteen ena lesen fán itach meinisin lón wokisin 16-19! Jiowa ese chék ngenikich ekkewe pwon mi amwarar fán iten mwachkkan, nge a pwal anúkúnúkúkich pwe ekiseló chék epwe apwénúetá ekkena pwon.

19. Ifa usun sipwe kúna ewe esin ourur Apakuk a kúna seni Jiowa?

¹⁹ Ewe watteen lesen sia káé seni puken Apakuk, ina ach sipwe lúkúlúk wóón Jiowa. (Ap. 2:4) Ren ach sipwe lúlúkúlúk wóón Jiowa, mi lamot sipwe apéchékkúlaló ach riri ngeni. Iwe ikkeei met mi lamot sipwe féri. (1) Ikkiótek ngeni Jiowa, me ekkereni usun meinisin ach kewe aúrek me lólilen. (2) Aúselingéch ngeni met a erenikich seni an we Kapas, me fiti emmwenian me ren an we mwicheich. (3) sipwe tuppwél me mosonottam atun sia wikkitiwiti pwénútáán án Jiowa kewe pwon. Ina met Apakuk a féri. Inaamwo ika a fókkun riáfféú atun a kerán poputá le fós ngeni Jiowa, nge lesópwólóón a fókkun péchékkúletá me pwapwa! Ika sia áppirú Apakuk, sipwe pwal meefi ewe ourur seni án Semach we Jiowa foropachekich fán tong. A ifa me aúchean ena sókkun ourur, ewe sise tongeni kúna me lón ei fénúfan mi ngaw!