1-2. (a) Me ren Efisos 6:16, pwata a lamot ewe “epetin maun” mi watte itan lúkú? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pwóróus wóór?

A FEN nóm reom óm we “epetin maun” mi watte itan lúkú? (Álleani Efisos 6:16.) Ese wor tipemwaramwar pwe a fen nóm reom. Eú eppetin maun mi watte a túmúnú arapakkan unusen inisin emén aramas, nge óm lúkú a pwal túmúnuk seni etipetipaen ei fénúfan, áwewe chék ren lisowumwáál, féfférún akkachofesá me mettóch meinisin mi ú ngeni án Kot kewe allúk.

² Iwe nge, sia nónnóm lón “ekewe ränin lesopolan,” me epwe chék wokkor sóssótun ach lúkú. (2 Tim. 3:1) Ifa usun kopwe chechcheki pwe óm we eppetin maun itan lúkú epwe chék péppéchékkúl? Met ka tongeni féri pwe epwe chék péppéchékkúl óm lúkú? Sipwe pwóróus wóón pélúwen ekkena kapas eis.

3. Met ekkewe soufiu ra kan féri ngeni ar kewe eppetin maun, me pwata?

³ Lón fansoun lóóm, fán chómmóng ekkewe soufiu ra kan túkúmi ngeni únúchen man ar kewe eppetin maun. Ra kan epiti ar kana eppetin maun pwe ete paarang mecháán kewe me ete kamwekkái ewe únúchen man. Ika ewe soufiu a kúna pwe a wor met a ta me wóón, iwe epwe mwittir férsefáli pwe epwe chék mómmólnetá iteitan fán iten maun. Ifa usun ena mettóch a weneiti óm lúkú?

4. Pwata a lamot óm kopwe chechcheki óm we eppetin maun itan lúkú, me ifa usun kopwe féri ena?

 ⁴ Mi lamot óm kopwe kan chechcheki me túmúnú óm lúkú, ina óm we eppetin maun, pwe kopwe chék mómmólnetá fán iten ewe maun, usun chék ekkewe soufiu lón fansoun lóóm. Kich Chón Kraist sia fiti eú maun lón pekin lúkú, me ekkewe chónláng mi ngaw ra kapachelong lein chón oputach kewe. (Ef. 6:10-12) Ese wor emén epwe túmúnú ngonuk óm lúkú are óm we eppetin maun. Ifa usun kopwe túmúnú pwe óm lúkú epwe péchékkúl atun sóssót? Akkomw, mi lamot kopwe tingorei Kot an álillis lón iótek. Mwirin, a lamot óm kopwe néúnéú án Kot we Kapas pwe epwe álisuk le wesewesen kúna ika en met sókkun aramas me ren Kot. (Ipru 4:12) Ewe Paipel a erá: “Kopwe lükü ewe Samol mi Lapalap ren unusen lelukom, nge kosap lükülükü püsin om sile.” (SalF. 3:5, 6) Iwe, pwata kese ekieki ekkewe ekkóch kefil ka fen féri lón manawom kukkuto chék? Áwewe chék, a fen fis ngonuk watteen osukosuken moni? A cheme ngonuk án Jiowa pwon lón Ipru 13:5 ewe mi apasa: “Ngang üsap fokun likituk, üsap pwal tümwününgau ngonuk”? Ena pwon a anúkúnúkuk pwe Jiowa epwe álisuk? Ika ina, iwe a pwá pwe ka túmúnú an epwe péchékkúl óm lúkú are óm we eppetin maun.

5. Neman met kopwe kúna lupwen ka chechcheki óm lúkú?

⁵ Neman kopwe máirú ren met kopwe kúna lupwen ka chechcheki óm lúkú. Neman kopwe kúna pwe a wor met ka apwangapwang wóón ren fansoun langattam, nge kese fen tepereni. Áwewe chék, neman kopwe kúna pwe a fen apwangapwangoló óm lúkú ren aúrek mi kon ssenúk, pwóróus mi chofona, me lichippúng. Ika a fis ngonuk eú me lein ekkena mettóch, ifa usun kopwe túmúnú pwe ete lapóló apwangapwangen óm lúkú?

6. Ikkefa ekkewe ekkóch sókkun aúrek ese wor ngawan?

⁶ A wor ekkewe ekkóch sókkun aúrek ese wor ngawan. Áwewe chék, ese wor ngawen ach sipwe aúreki ach sipwe apwapwaai Jiowa me Jesus. (1 Kor. 7:32) Ika sia féri eú tipis watte, sia fókkun aúreki ach sipwe ririéchsefál ngeni Kot. (Kölf. 38:18) Sia pwal aúreki ach sipwe apwapwaai pwúlúwach me túmúnún chón ach famili me chienach kewe chón lúkú.​—1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28.

7. Me ren Än Salomon Fos 29:25, pwata ese wor popun ach sipwe niwokkusiti aramas?

⁷ Nge ewe sókkun aúrek mi kon ssenúk, a tongeni atai ach lúkú. Áwewe chék, neman sia fókkun aúreki ika epwe naf anach mwéngé me úfach. (Mat. 6:31, 32) Iwe, ren ach sipwe ekisaaló ach aúrek, neman sipwe fókkun angang me achocho le achommongaaló pisekich me minne a nóm rech. A pwal mwo nge tongeni mááritá lón letipach tongen moni. Ika sia mut ngeni ena mettóch an epwe fis, iwe ach lúkú Jiowa epwe tongeni apwangapwangoló, me epwe ta ach chiechi ngeni. (Mark. 4:19; 1 Tim. 6:10) Pwal eú, neman sipwe kon aúreki met aramas ra ekieki usuch. Iwe, ach niwokkusiti án aramas esiitakich are eriáfféwúmwáálikich epwe lap seni ach niwokkus le eletipechowu Jiowa. Ren ach sipwe túmúnúkich seni ena sókkun feiengaw, mi lamot sipwe tingor án Jiowa epwe ngenikich ewe lúkú me pwora pwe sisap niwokkusiti aramas.​—Álleani Än Salomon Fos 29:25; Luk. 17:5.

8. Itá met meefiach usun ekkewe pwóróus mi chofona?

⁸ Satan, ewe “semen chon chofona,” a néúnéú chókkewe mi nóm fán nemenian ar repwe achéúfetálei pwóróus mi chofona usun Jiowa me pwiich kewe. (Joh. 8:44) Áwewe chék, ekkewe chón rikiló ra achéwú wóón  ekkewe website are wóón TV, reitio, simpung me metakkan, kapas mi chofona me pwóróus ese pwúng usun án Jiowa we mwicheich. Ekkena pwóróus mi chofona iir eú me lein án Satan kewe “föün esefich mi pulopulen ekkei.” (Ef. 6:16) Met sipwe féri ika emén a poputá le fós ngenikich usun ekkena pwóróus mi chofona? Sisap aúseling ngeni! Pwata? Pokiten sia lúkú Jiowa me sia lúkúlúkú pwiich kewe. Ren enletin, sisap fókkun mochen fós ngeni ekkewe chón rikiló are aúseling ngeniir. Sisap fókkun ánini ngeniir wóón och mettóch pwal mwo nge ika sia chék mochen etikinnéú met ra apasa.

9. Met a tongeni fis ika sia lichippúng?

⁹ Lichippúng a tongeni apwangapwangaaló ach lúkú. Fán ekkóch sia meefi lichippúng pokiten a wor ach kewe osukosuk. Pwúngún pwe mi lamot ach sisap tunaló ach kana osukosuk. Nge mi lamot sisap mut ngeniir ar repwe nemenaló ach ekiek. Ika sia féri ena, sia tongeni ménúkaaló ewe ápilúkúlúk mi amwarar Jiowa a ngenikich. (Pwär. 21:3, 4) Ach meefi lichippúng a tongeni angealó ach péchékkúl me efisi ach sipwe mochen fangetá. (SalF. 24:10) Nge ika sia túmúnúéch, iwe esap fis ngenikich ekkena mettóch.

10. Met sia káé seni ewe taropwe emén Chón Kraist fefin a makkeei?

¹⁰ Nengeni ifa usun emén Chón Kraist fefin lón Merika a túmúnú péchékkúlen an lúkú atun a túttúmúnú pwúlúwan we mi semwenichou. Iei met a makkeei ngeni ewe ofesilap: “A mmen áweires me fán ekkóch a elichippúng nónnómum, nge a chúen péchékkúl ám ápilúkúlúk. Ua fókkun kilisou ren meinisin met Jiowa a ngenikem mi apéchékkúla ám lúkú me aúfichikemitá. A wesewesen lamot ngenikem ei kapasen apéchékkúl me fén. A álisikem le sópweló le akkangang ngeni Jiowa, me likiitú fán ekkewe sóssót Satan a kan mommonei ngenikem.” Sia káé seni alon chienach na pwe sia tongeni pworacho fán lichippúng! Ifa usun? Chechchemeni pwe óm kewe osukosuk, a tongeni suuki alen án Satan epwe ú ngonuk. Lúkúlúk wóón Jiowa pwe epwe oururuk. Me aúcheani ekkewe mwéngé lón pekin lúkú a kan awora.

11. Ren ach sipwe etittina ika mi péchékkúl ach lúkú, ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pwisin eisinikich?

 ¹¹ Ka kúna lamoten óm kopwe apéchékkúlaló óm lúkú? Lón ekkewe maram, ka fen túmúnuk óm kosap ttur lón aúrek mi kon ssenúk? Ka fen ú ngeni óm mochen aúseling ngeni ekkewe chón rikiló are ánini ngeniir usun ekkewe pwóróus mi chofona ra esilefetálei? Me ka fen likiitú fán lichippúng? Ika ina, iwe óm lúkú a péchékkúl. Nge mi lamot sipwe mammasa me túmúnúéch iteitan pokiten mi pwal wor ekkóch án Satan kewe pisekin maun a kan áeá le maunekich. Sipwe pwóróus iei wóón eú me leir.

12. Met tongen pisek a tongeni efisi?

¹² Tongen pisek a tongeni apwangapwangaaló ach lúkú me efisi ach sipwe ekisikisaaló ach angang ngeni Jiowa. Iei alon aposel Paulus: “Eman sounfiu mi föri wisan a mochen föri met an samol epwe pwapwa ren, nge esap pachelong lon sokun angangen manauen aramas.” (2 Tim. 2:4) Ren enletin, ese mumu ngeni ekkewe soufiun Rom ar repwe eáni pwal ekkóch angang. Met epwe fis ika emén soufiu a tunaló ena allúk?

13. Pwata a lamot án emén soufiu esap pwal eáni och angang are business?

¹³ Anchangei mwo. Lón eú sossorun, eú mwichen soufiu ra kan praktis le néúnéú néúr kewe ketilasun maun, nge emén me lein ekkena soufiu ese nóm pún a nóm lón an we sitowa me amémé mwéngé. Nge atun a pwin, ekkewe soufiu ra kan cheki ar kewe pisekin maun me seimi néúr kewe ketilas. Nge ewe soufiu mi wor an sitowa, a áeá an fansoun le ammólnatá ekkewe mwéngé epwe amémé sorotáán ena rán. Iwe nge, soroló lesossor, a weiweitá án chón oputer kewe mauner. Iwe, ién lein ekkewe soufiu ra mmólnetá fán iten maun, me ién leir ewe meilapen soufiu epwe pwapwa ren? Nge ika ka nóm lón ena maun, kopwe mochen útá únúkkún emén soufiu mi mmólnetá are ewe emén ese mmólnetá?

14. Met kich néún Kraist kewe soufiu sia fókkun aúcheani?

¹⁴ Kich sia usun ekkena soufiu mi múrinné. Lap seni meinisin, mi lamot ngenikich ach sipwe apwapwaai néúch kewe Meilap, Jiowa  me Jesus. A fókkun aúchea ena lap seni met sipwe tongeni angei seni án Satan ei fénúfan. Sia kan awora ach fansoun me péchékkúl mi lamot pwe sipwe tongeni angang ngeni Jiowa, me túttúmúnú péchékkúlen ach lúkú are ach we eppetin maun, kapachelong unusen ach kewe pisekin maun seni Kot.

15. Ifa án Paulus kapasen éúréúr ngenikich, me pwata?

¹⁵ Mi lamot sipwe chék mammasa fansoun meinisin! Pwata? Ewe aposel Paulus a eáni ei kapasen éúréúr pwe “chokewe mi mochen ar repwe pisekisek . . . ra mwalech seni ar lükülük.” (1 Tim. 6:9, 10) Ewe kapas “mwalech” a áiti ngenikich pwe sia tongeni poputá le nefótófót wóón ach achommongaaló ekkewe pisek rese pwal lamot ngenikich. Iwe, a tongeni poputá le máár lón letipach “chomong sokun mochenia mi umwes me afeiengau.” Mi lamot sisap mut ngeni ekkena mochenia ar repwe mááritá lón letipach, nge sipwe fen chechchemeni pwe ekkena mochenia, ina án Satan kewe pisekin maun a áeá pwe epwe atai ach lúkú.

16. Ewe pwóróus mi mak lón Markus 10:17-22, itá epwe amwékútúkich le ekieki usun menni kapas eis?

¹⁶ Neman a wor néúch moni le mééni chómmóng pisek. Iwe nge, mi fókkun ngaw ach sipwe mééni ekkewe mettóch sia mochen nge rese wesewesen lamot ngenikich? Ese kon pwal wor ngawan. Nge ekieki ekkeei kapas eis:  Ikaamwo sia tongeni mééni met chék sia mochen, nge mi wesewesen wor ach fansoun me péchékkúl le áeá ena pisek me túmúnú? Pwal och, itá a tongeni fis pwe sipwe poputá le fókkun tongei met ekkewe mi wor rech? Itá ach tongei ekkena pisek a tongeni efisi ach sipwe usun ewe alúwél mi tunaló án Jesus we etiwetiw le alapaaló an angang ngeni? (Álleani Markus 10:17-22.) Epwe fen éch ach sipwe ámecheresaaló nónnómun manawach me áeá ach fansoun mi aúchea me ach péchékkúl le féri letipen Kot!

17. Met mi lamot ach sisap fókkun ménúki?

¹⁷ Sisap fókkun ménúki pwe sia fiti eú maun iei, nge mi lamot sipwe chék mmólnetá le fiu lón ei maun iteiten rán. (Pwär. 12:17) Pwiich kewe rese tongeni wisen uwei ngenikich ach we eppetin maun, weween ach lúkú. Mi lamot sipwe pwisin túmúnú pwe ach lúkú epwe péchékkúl.

18. Pwata ekkewe soufiun lóóm ra fókkun kamwéchúnnúk ar kewe eppetin maun?

¹⁸ Lón fansoun lóóm, emén soufiu a iteúéch lupwen a pwora atun maun. Nge a assaw ika epwe liwiniti imwan we nge ese chúen uwei an we eppetin maun. Iei met emén soukáé uruwoon Rom itan Tacitus a makkeei: “A mmen fókkun assaw ika emén soufiu a likitaló an we eppetin maun.” Ina popun ekkewe soufiu ra fókkun kamwéchúnnúk ar kewe eppetin maun.

19. Ifa usun sipwe fókkun kamwéchúnnúk ach we eppetin maun itan lúkú?

¹⁹ Sia fókkun kamwéchúnnúk ach we eppetin maun, weween ach lúkú, ren ach fiffiti án Chón Kraist kewe mwich iteitan, me ach afalafala aramas usun iten Jiowa we me an we Mwú. (Ipru 10:23-25) Pwal och, sia álleani án Kot Kapas iteiten rán, me tingorei lón iótek an epwe álisikich le apwénúetá minne a apasa. (2 Tim. 3:16, 17) Iwe, ese wor och án Satan pisekin maun a áeá le maunekich epwe tongeni wesewesen efeiengawakich. (Ais. 54:17) Ach we “epetin maun” mi watte itan lúkú epwe túmúnúkich. Kich fengen me pwiich kewe ousipwe úpéchékkúl. Sipwe pworacho ngeni sóssótun ach lúkú sia kúkkúna iteiten rán, me akkapéchékkúlaló ach lúkú. Nge lap seni meinisin, sipwe feiéch ren ach nóm wóón pekin Jesus lupwen a win lón an maun ngeni Satan me chienan kewe.—Pwär. 17:14; 20:10.