1. Me ren Mateus 7:13, 14, pwata sia tongeni erá pwe sia fiti eú sái?

KICH meinisin sia fiti eú sái. Sia mochen tikeri ewe ótót sefé fán nemenien ewe Kot mi tong Jiowa. Iteiten rán sia achocho le fetál wóón ewe al mi emmwen ngeni manaw. Nge usun met Jesus a erá pwe ena al a chékúkkún me fán ekkóch a weires ach sipwe fetál wóón. (Álleani Mateus 7:13, 14.) Pokiten sise unuséch, iwe a mecheres ach sipwe riki seni ena al.​—Kal. 6:1.

2. Met sipwe pwóróus wóón lón ei lesen? (Pwal ppii ewe pwóór “ Tipetekison A Álisikich le Féri Siwil.”)

² Ika sia mochen chék feffetál wóón ewe al mi chékúkkún mi emmwen ngeni manaw, a lamot ach sipwe tipemecheres le féri siwil lón ach ekiek, minne sia sani me minne sise sani, me féfférúch kewe. Ewe aposel Paulus a pesei ekkewe Chón Kraist lón Korint pwe repwe sópweló le “káwensefál.” (2 Kor. 13:11, NW) Ena kapasen éúréúr a pwal weneitikich. Lón ei lesen, sipwe pwóróus wóón ifa usun ewe Paipel a tongeni álisikich le féri siwil me ifa usun chienach kewe mi ásimaw ra tongeni álisikich le feffetál chék wóón ewe al mi emmwen ngeni manaw. Sipwe pwal pwóróus wóón ineet a tongeni weires ngenikich ach sipwe fiti emmwenien án Jiowa we mwicheich. Sipwe ppii ifa usun tipetekison epwe álisikich le féri siwil nge sipwe chúen akkamwéchú ach pwapwa lón ach angang ngeni Jiowa.

3. Ifa usun án Kot we Kapas epwe tongeni álisuk?

³ Ese mecheres ngenikich ach sipwe etittina pwisin ach ekiek me memmeef. Pwata? Pokiten letipach a otuputup, me a tongeni áweiresi ach sipwe silei ika ia letipach a emmwenikich ngeni ie. (Jer. 17:9) A mecheres ach sipwe ‘püsin atupukich.’ (Jas. 1:22) Ina popun a lamot ach sipwe néúnéú án Kot we Kapas le etittina pwisinkich. Án Kot we Kapas a pwári ika kich met sókkun  aramas me lón, weween alóllóólun ach “mochen me ekiekin” letipach. (Ipru 4:12, 13) Lón kapas áwewe, án Kot we Kapas a usun eú X-ray are ewe mwesinen sasing mi ékúna ngenikich masouen lón inisich. Nge mi lamot ach sipwe tipetekison ika sia mochen feiéch seni ach apwénúetá ewe kapasen éúréúr seni Paipel are seni chókkewe mi tupuni Jiowa.

4. Ifa usun sia silei pwe King Saul a wiliti emén mwán mi lamalamtekia?

⁴ Pwóróusen King Saul a áiti ngenikich met a tongeni fis ika sise tipetekison. Saul a fókkun lamalamtekia pwe iwe ese mwo nge pwisin esilla lamoten an epwe siwili ekiekin me féfférún. (Kölf. 36:1, 2; Ap. 2:4) A pwá ena atun Jiowa a ngeni Saul éúréúr mi tichik wóón met mi lamot epwe féri mwirin an okkufu ekkewe chón Amalek. Iwe nge Saul a álleasolapa Jiowa. Me atun ewe soufós Samuel a fós ngeni usun an féfférún álleasolap, ese mochen pwári pwe a tipis. Nge a fen sótun ekisikisaaló choun an tipis me tipi ngeni ekkewe ekkóch. (1 Sam. 15:13-24) Saul a pwal eáni ena esin féffér me mwan. (1 Sam. 13:10-14) Nge a elichippúng pwe a mut ngeni letipan an epwe lamalamtekia. Ese áwena ekiekin, ina popun Jiowa a apwúngú me likitaló.

5. Met sia tongeni káé seni pwóróusen Saul?

⁵ Sise mochen usun Saul, ina popun sipwe pwisin eisinikich ekkeei kapas eis: ‘Lupwen ua álleani kapasen éúréúr seni án Kot we Kapas, ua kan kúnetipingen ai usap apwénúetá? Ua kan ekisikisaaló mwirilóón ai álleasolap? Ua kan tipi ngeni ekkewe ekkóch minne ua féri?’ Ika pwe pélúwan me rech, ewer, iwe mi lamot ach sipwe áwena ach ekiek. Ika sise, iwe letipach a tongeni lamalamtekia pwe Jiowa esap chúen etiwakich pwe chiechian.​—Jas. 4:6.

6. Áweweei sókkofesenin King Saul me King Tafit.

⁶ Nengeni sókkofesenin King Saul me King Tafit ewe mi wii lón wisan we. Tafit, i emén mi aúcheani “än ewe Samol mi Lapalap allük.” (Kölf. 1:1-3) A silei pwe Jiowa a seláni chókkewe mi tipetekison nge a oputa chókkewe mi lamalamtekia. (2 Sam. 22:28) Ina popun Tafit a mut ngeni án Kot allúk an epwe áwena ekiekin. A makkeei: “Üa mwareiti ewe Samol mi Lapalap, pun a öüröüraei, nge lepwin lelukei a pwal fönöüei.”​—Kölf. 16:7.

7. Met sipwe féri ika sia tipetekison?

⁷ Ika sia tipetekison, iwe sipwe mut ngeni án Kot we Kapas an epwe áwena ach ekiek mi mwáál me mwen an epwe emmwenikich ngeni féffér mi ngaw. Án Kot we Kapas epwe usun eú méngúngú mi erenikich: “Iei ewe al oupwe aleni.” Epwe éúréúrakich lupwen sia poputá le féri minne ese pwúng. (Ais. 30:21) Ika sia aúseling ngeni Jiowa, sipwe kúna chómmóng feiéch. (Ais. 48:17) Áwewe chék, epwe ttii senikich ach sisap sáw ren án emén apwúngúkich. Me sipwe ririéch ngeni Jiowa pokiten sia mirititi pwe a tongekich usun emén sam mi tongei néún.​—Ipru 12:7.

8. Usun met a mak lón James 1:22-25, ifa usun sia tongeni néúnéú án Kot we Kapas pwe néúch kilasen oori?

⁸ Án Kot we Kapas a tongeni usun eú néúch kilasen oori. (Álleani James 1:22-25.) Lape ngenikich sia kan oorikich iteiten lesossor me mwen ach sipwe ló seni imwach, pwe sipwe tongeni kúna ika mi lamot ach sipwe siwili met me mwen án ekkewe ekkóch repwe kúnakich. Pwal ina chék usun, atun sia álleani ewe Paipel iteiten rán, sia tongeni kúna alen ach sipwe tongeni siwili ach ekiek me féfférúch. Chómmóng ra kúna álilliséchún ar álleani ewe lesenin rán iteiten lesossor me mwen ar repwe ló seni imwer. Ra mut ngeni met ra álleani an epwe emmweni ekiekiir. Iwe lón unusen ewe rán ra tongeni ppii alen ar repwe tongeni apwénúetá án Paipel kapasen éúréúr. Pwal eú, a lamot an epwe wor ach kókkótun káé iteitan, kapachelong ach ákkálleani me ekilonei wóón  án Kot we Kapas iteiten rán. Usun itá a chék mecheres ach féri ena, nge ina ewe mettóch mi kon aúchea seni meinisin epwe álisikich le chék feffetál wóón ewe al mi chékúkkún mi ale ngeni manaw.

9. Ineet eli a lamot án emén chienom epwe áwenók?

⁹ A fen fis ngonuk fán eú pwe ka poputá le fetál wóón efóch al mi atowauakoló seni Jiowa? (Kölf. 73:2, 3) Ika emén chienom mi ásimaw a pwora le áwenók, ka aúseling ngeni me apwénúetá an kapasen fén? Ika ewer, iwe ka féri minne mi pwúng, me ese mwáál ka kilisou ngeni chienom na mi éúréúrók.​—SalF. 1:5.

10. Met kopwe féri ika emén chienom a áwenók?

¹⁰ Án Kot we Kapas a áchema ngenikich: “Atongeom a ekieki om feiöch, inamwo are a akinasok.” (SalF. 27:6) Met weween ena? Ekieki ei kapas áwewe: Anchangei pwe kopwele fetáló epek ewe al mi chómmóng waa ie nge ka túmúnúngaw wóón noum we phone. Atun ka kerán eipweipweló kese lóóm cheki ika mi wor waa mi ssá. Iwe me ikena ie, emén chienom a mweteri poum me weitukoto wóón ewe sidewalk. A kon weitingawok pwe a lupuchól poum we, nge met ewe a mwittir féri, a selánuk seni án efóch waa purek. Inaamwo ika ka metek ren fitu rán ren lupuchólun poum na, nge itá kopwe song ren an chienom we weituk? Aapw! Kopwe fen kilisou ren an álisuk. Pwal ina chék usun, ika emén chienom a éúréúrók pwe óm kapas are féffér ese tipeeú ngeni án Kot emmwen mi pwúng, eli kopwe metek atun a kerán erenuk. Nge kosap song are oput an éúréúr. A umwes ena esin féffér. (SalAf. 7:9) Nge kopwe fen kilisou pwe chienom we a pwora le fósetá.

11. Met popun emén epwe oput kapasen éúréúr mi pwúng seni emén chienan?

¹¹ Met popun emén epwe oput kapasen éúréúr mi pwúng seni emén chienan mi tongei? Pokiten ena emén a lamalamtekia. Aramas mi lamalamtekia ra chék sani le rong minne “ra mochen rongorong.” Ra “kul seni ar aüseling ngeni ewe kapas mi let.” (2 Tim. 4:3, 4) Ra ekieki pwe ese lamot ngeniir kapasen emmwen pokiten me rer pwe ra tipachem me aúchea lap seni ekkewe ekkóch. Iwe nge, aposel Paulus a makkeei: “Are eman a ekieki pwe mi wor itan, nge esap fokun wor, ätewe a püsin atupu.” (Kal. 6:3) King Salomon a áweweéchú ena napanap ren an makkeei: “Eman alüal mi wöüngau, nge a mirit, a mürina seni eman king mi chinlap, nge a umwes, esap chüen mochen rongorong kapasen fön.”​—SalAf. 4:13.

12. Met sia káé seni án aposel Petrus leenien áppirú lón Kalatia 2:11-14?

¹² Ekieki usun minne aposel Petrus a féri lupwen aposel Paulus a áwena mwen mesen aramas. (Álleani Kalatia 2:11-14.) Petrus a tongeni song ren met Paulus a apasa pokiten napanapen an fós ngeni me an áwena mwen mesen aramas. Nge Petrus a mirit. A etiwa ewe fén me ese amwéchú an song ren Paulus. Nge mwirin och fansoun, a kér ngeni Paulus pwe i “pwiich we mi achengicheng.”​—2 Pet. 3:15.

13. Met mi lamot ach sipwe ekieki usun me mwen ach sipwe éúréúra emén?

¹³ Ika ka meefi pwe mi lamot óm kopwe éúréúra emén chienom, met mi lamot óm kopwe ekieki usun? Me mwen óm kopwe fós ngeni chienom we, pwisin eisinuk: “Ua ‘achomonga ai föförün pwüng’?” (SalAf. 7:16) Emén mi achómmónga an féfférún pwúng, a apwúngú ekkewe ekkóch esap ren met mi pwúng me mwáál me ren Jiowa nge ren pwisin an ekiek, me ese mwáál ese úméúméch. Mwirin óm pwisin etittinok, nge ka chúen meefi lamoten óm kopwe fós ngeni chienom we, affataéchú ewe osukosuk me néúnéú ekkewe kapas eis epwe álisi le esilla met ewe a mwáálliló wóón. Túmúnú pwe minne ka apasa epwe lóngólóng wóón  ewe Paipel, me chemeni pwe chienom na epwe etittin me ren Jiowa nge esap me reom. (Rom 14:10) Lúkúlúk wóón ewe emmwen mi tipachem lón án Kot we Kapas, me atun sia éúréúra emén sipwe áppirú án Jesus tongei me weweiti meefien emén. (SalF. 3:5; Mat. 12:20) Pwata? Pokiten féfférún Jiowa ngenikich epwe lóngólóng wóón féfférúch ngeni ekkewe ekkóch.​—Jas. 2:13.

14. Met án Kot we mwicheich a awora fán itach?

¹⁴ Jiowa a emmwenikich wóón ewe al ngeni manaw ren an áeá kinikinin an we mwicheich wóón fénúfan, mi kan awora ekkewe video, puk me ekkewe álillis seni Paipel, me ekkewe mwich mi álisikich meinisin le apwénúetá ekkewe emmwen lón án Kot we Kapas. Mi alúkúlúk ekkena pwóróus pún ra lóngólóng wóón ewe Paipel. Lupwen ekkewe mwán mi ásimaw mi chóni ewe Mwichen Soupwúngúpwúng ra pwúngúpwúng wóón kókkótun ewe angangen afalafal, ra lúkúlúk wóón ewe ngún mi fel. Ikaamwo a ina usun, nge ra kan chúen ekkenniwili minne ra pwisin apwúngaló usun kkótun ena angang. Pwata? Pokiten “napanapen ei fénúfan a sissiwil,” me a lamot pwe án Jiowa we mwicheich epwe féri siwil mi lóngólóng wóón sissiwilin nónnómun fénúfan.​—1 Kor. 7:31, NW.

15. Ifa ewe weires ekkóch chienach kewe ra kúna?

¹⁵ Atun án Jiowa we mwicheich a atowu eú minefé áwewe wóón eú lúkú seni Paipel are eú emmwen wóón minne mi pwúng me mwáál, sia mwittir etiwa me apwénúetá. Nge met sia féri atun án Jiowa we mwicheich a féri ekkewe esin siwil mi riri ngeni pwal ekkóch kinikin lón manawach? Áwewe chék, kukkuto chék a fókkun kekiitá liwinin ekkewe leenien mwich me angangen túmúnún. Ina popun ewe Mwichen Soupwúngúpwúng a atowu emmwen pwe chómmóng mwichefel repwe chék áeáfengen eú Leenien Mwich ika mi tufich. Iwe seni ena siwil, ekkewe mwichefel ra kochufengen me a fen mééló ekkóch ekkewe Leenien Mwich. Iwe ewe mwicheich a néúnéú ekkena moni lón álillisin kaútáán ekkewe Leenien Mwich lón ekkewe leeni mi kon osupwangen Leenien Mwich ie. Ika ka nóm lón eú leeni ikewe a fen mééló ekkewe Leenien Mwich ie me ekkewe mwichefel ra kochufengen, eli epwe weires óm kopwe eérenaaló ekkewe mineféén siwil. Iwe iei a lamot ngeni ekkóch chón mwichefel  ar repwe sáittam ngeni ekkewe mwich. Ekkóch chókkewe mi fen angang weires lón kaútáán are túmúnún eú Leenien Mwich, eli repwe ekieki ika pwata repwele améméló ewe Leenien Mwich. Eli repwe meefi pwe a solap ar fansoun me angang weires. Nge ra chúen álleasochisi ena mineféén kókkót me a lamot ngeniir kapasen apúng.

16. Ifa usun ach apwénúetá ewe kapasen emmwen lón Kolose 3:23, 24 epwe álisikich le akkamwéchú ach pwapwa?

¹⁶ Sipwe akkamwéchú ach pwapwa ika sia chemeni pwe sia angang fán iten Jiowa me i a ekkemmweni an we mwicheich. (Álleani Kolose 3:23, 24.) King Tafit a isetiw eú leenien áppirú mi múrinné lupwen a asor moni ren kaútáán ewe imwenfel. A erá: “Nge iö chök ngang, pwal iö chök nei aramas, pwe äm aia tongeni fang ei aükükün fän mochenin letipem? Pun mettoch meinisin ra feito senuk, nge mine äm aia fang ngonuk püsin om.” (1 Kron. 29:14) Atun sia asor moni, sia pwal fang ngeni Jiowa met a pwisin fang ngenikich. Ikaamwo ina, nge Jiowa a aúcheani ach fansoun, péchékkúl me wéúch kewe sia eáni asor ren kálisitáán an angang.​—2 Kor. 9:7.

17. Pwata sisap lichippúng ika a lamot ach sipwe féri siwil?

¹⁷ Ren ach sipwe chék feffetál wóón ewe al mi ale ngeni manaw, a lamot ngenikich meinisin ach sipwe áppirúfichi Jesus. (1 Pet. 2:21) Ika pwe usun itá ka meefi pwe mi lamot óm kopwe féri siwil, kosap lichippúng. Óm mirititi lamoten óm féri siwil, a pwári pwe ka mochen fiti emmwenien Jiowa. Kosap ménúki pwe Jiowa a silei pwe sise unuséch. Iwe ese ekieki pwe sipwe unuséch lón ach áppirú Jesus.

18. Met a lamot ach sipwe féri pwe sipwe tour ngeni minne sia achocho ngeni?

¹⁸ Amwo oukich meinisin ousipwe nefótófót wóón mwachkkan me tipemecheres le féri siwil lón ach ekiek, minne sia sani me minne sise sani, me féfférúch kewe. (SalF. 4:25; Luk. 9:62) Ousipwe chék tittipetekison, “sópweló le pwapwa,” me “káwensefál.” (2 Kor. 13:11, NW) Ika sia féri ena, iwe “ewe Koten tong me kinamwe epwe nóm [rech].” Me sisap chék tour ngeni ewe ótót sefé nge sipwe pwal pwapwa lón ach sái ngeni ena ótót sefé.