1. Met weween ach sipwe eáni ekisaram? (2 Timoty 4:5)

 ATUN a fis och mettóch mi eletipengawakich, sia tongeni kúna sóssótun ach tuppwél ngeni Jiowa me an we mwicheich. Ifa usun sia tongeni pworacho ngeni ekkena sóssót? A lamot ach sipwe ekisaram me mammasa, me ‘üppos lon ach lükülük.’ (Álleani 2 Timoty 4:5.) Sia ekisaram ika sia chék kinamwe atun a fis osukosuk, ákkeáni ekiek mi fataffatéch, me akkachocho le eáni án Jiowa ekiek wóón och mettóch. Atun sia féri ena, meefiach esap nemenaló ekiekich.

2. Met sipwele káé lón ei lesen?

² Lón ewe lesen mwen ei, sia káé úlúngát sóssót sia tongeni kúna seni chón lúkún ewe mwichefel. Lón ei lesen, sipwe káé úlúngát sóssót seni me lón ewe mwichefel, mi tongeni sótuni ach tuppwél ngeni Jiowa. Ikkeei, (1) atun sia meefi pwe emén chienach Chón Kraist a kirikiringaw ngenikich, (2) atun a torikich kapwúng, me (3) atun a weires ach sipwe fiti ekkewe siwil mi fis lón ach we mwicheich. Ifa usun sipwe ekisaram me akkamwéchú ach tuppwél ngeni Jiowa me an we mwicheich atun sia kúna ekkena esin sóssót?

3. Met a tongeni fis ika sia meefi pwe emén chienach Chón Kraist a kirikiringaw ngenikich?

³ Ka fen piin meefi pwe emén chienom Chón Kraist a kirikiringaw ngonuk, eli emén mi wor wisan lón ewe mwichefel, áwewe chék ren emén mwán mi ásimaw? Ese mwáál, esap turun  tipan an epwe eletipengawók. (Rom 3:23; Jas. 3:2) Iwe nge, eli féfférún a ámeteki letipom. Eli a pwal weires óm kopwe annut ren óm ekieki ena mettóch. Eli ka pwal mwo nge ekieki, ‘Ika iei usun féfférún ei emén, iwe met, wesewesen iei án Kot we mwicheich?’ Ina met Satan a fókkun mochen óm kopwe ekieki. (2 Kor. 2:11) Ena esin ekiek ese pwúng, a tongeni efisi ach sipwe áimukicheló seni Jiowa me an we mwicheich. Ina minne ika sia meefi pwe emén chienach a kirikiringaw ngenikich, iwe ifa usun sipwe ekisaram me ttii senikich ekkewe ekiek Satan a mochen ach sipwe eáni?

4. Ifa usun Josef a eáni ekisaram atun ekkewe ekkóch ra kirikiringaw ngeni? Met sia tongeni káé seni an leenien áppirú? (Keneses 50:19-21)

⁴ Kosap amwéchú óm song. Lealúwélún Josef, pwiin kewe watte ra kirikiringaw ngeni. Ra oputa, me ekkóch leir ra pwal mwo nge mochen nieló. (Ken. 37:4, 18-22) Ló, ló, ló, ra améméló pwe epwe slave. Me ikena ie, Josef a kúna sóssót mi fókkun áweires ren úkúkún 13 ier. I a tongeni ekieki ika Jiowa mi enletin tongei, me ika Jiowa a fen likitaló lón ena atun a lamot ngeni an álillis. Nge, Josef ese song, a fen eáni ekisaram ren an chék kinamwe atun a fis ngeni osukosuk. Atun a suuk ngeni an epwe tongeni eliwini ngeni pwiin kewe minne ra féri ngeni, ese féri, nge a pwári an tongeer me a omusereló. (Ken. 45:4, 5) A ina usun féfférún Josef pokiten a tufichin eáni ekiek mi fataffatéch. Ese ekieki pwisin an kewe osukosuk, nge a ekkekieki usun met Jiowa a mochen. (Álleani Keneses 50:19-21.) Met sia káé seni? Atun emén a kirikiringaw ngonuk, kosap song ren Jiowa are ekieki ika a fen likitukoló. Nge, kopwe fen ekieki ifa usun a álisuk pwe kopwe likiitú fán ewe sóssót. Pwal och, atun ekkóch ra kirikiringaw ngonuk, achocho le pwélúoló apwangapwanger kewe ren tong.​—1 Pet. 4:8.

5. Ifa usun Miqueas a eáni ekisaram atun a meefi pwe ekkewe ekkóch ra kirikiringaw ngeni?

⁵ Sipwe nengeni pwóróusen emén mwán mi ásimaw lón ei fansoun seni South America itan Miqueas. b A chemeni eú atun a meefi pwe ekkóch Chón Kraist mwán mi wor wiser ra fókkun kirikiringaw ngeni. Iei met a erá: “Use mwo memmeefi ei esin aúrek lón manawei me ua meefi ai niwokkus. Use tongeni méúr lepwin me ua pwal kechiw pwe ua meefi pwe ese wor met ua tongeni féri.” Iwe nge, Miqueas a eáni ekisaram me fókkun achocho le nemeni meefian. A kan ikkiótek me tingorei Jiowa an epwe fang ngeni an we ngún mi fel me apéchékkúla le likiitú. A pwal kútta ekkewe pwóróus epwe tongeni álisi seni néúch kewe puk me minen álillisin Paipel. Met sia káé seni? Ika ka meefi pwe emén chienom Chón Kraist a kirikiringaw ngonuk, achocho óm kopwe chék kinamwe me nemeni ewe esin memmeef ese pwúng eli ka eáni. Eli kese silei met a efisi án ena emén epwe eáni ena esin fós are féffér ngonuk. Ina popun, fós ngeni Jiowa lón iótek me tingorei an epwe álisuk óm kopwe pwal eáni án ena emén ekiek usun ena mettóch. Óm féri ena, a tongeni álisuk le ekieki pwe esap turun tipen chienom we Chón Kraist an epwe féri ngonuk minne mi ngaw, me kopwe omusaaló. (SalF. 19:11) Chemeni pwe Jiowa a kúna met a fis ngonuk me epwe apéchékkúlok le likiitú.​—2 Kron. 16:9; SalAf. 5:8.

6. Pwata a lamot ach sipwe weweiti pwe Jiowa a apwúngúkich pokiten a tongekich? (Ipru 12:5, 6, 11)

⁶ Atun Jiowa a apwúngúkich, sia tongeni meefi watteen letipechou. Nge ika sia chék nefótófót wóón pwisin meefiach, sia tongeni poputá le ekieki pwe ewe kapwúng a torikich,  ese pwúng are ese weneitikich. Ena mettóch a tongeni efisi ach sisap weweiti ewe mettóch mi fókkun lamot, ina án Jiowa apwúngúkich pokiten a tongekich. (Álleani Ipru 12:5, 6, 11.) Me ika sia mut ngeni meefiach an epwe nemenikich, sia suuki ngeni Satan alen an epwe liapenikich. A mochen ach sisap etiwa ewe kapwúng, nge lap seni ena, a mochen atowauakicheló seni Jiowa me ewe mwichefel. Ika a toruk kapwúng, ifa usun kopwe eáni ekisaram?

7. (a) Usun met sia kúna me lón ei sasing, ifa usun Jiowa a néúnéú Petrus mwirin an etiwa ewe kapwúng a tori? (b) Met sia káé seni pwóróusen Petrus?

⁷ Etiwa ewe kapwúng, me féri ewe siwil mi lamot. Jesus a apwúngú Petrus mwen mesen pwal ekkewe ekkóch aposel lap seni fán eú. (Mark. 8:33; Luk. 22:31-34) Ese mwáál, Petrus a fókkun sáw ren ena. Iwe nge, a chék tuttuppwél ngeni Jesus. A etiwa ewe kapwúng me a káé seni met a mwáálliló wóón. Ina minne, Jiowa a efeiéchú an tuppwél me a ewisa ngeni wis mi aúchea lón ewe mwichefel. (Joh. 21:15-17; Föf. 10:24-33; 1 Pet. 1:1) Met sia tongeni káé seni pwóróusen Petrus? Ika sise nefótófót wóón ach sáw ren ewe kapwúng, nge fen etiwa me féri ewe siwil mi lamot, iwe pwisinkich sipwe feiéch, me ekkewe ekkóch repwe pwal kúna feiéch. Ika sia féri ena, epwe lapóló án Jiowa néúnéú kich lón an angang, me sipwe álilliséch ngeni pwiich kewe.

8-9. Met meefien Bernardo me akkomwan atun a tori kapwúng, nge met a álisi le áwena an ekiek?

⁸ Iei met a fis ngeni emén Chón Kraist mwán lón Mozambique, itan Bernardo. A katowu seni wisan wisen emén mwán mi ásimaw. Met meefian me akkomwan? Iei met a erá, “Ua song pwe use sani ewe kapwúng mi toriei.” A lólilen ren met chón ewe mwichefel repwe ekieki usun. A erá, “Mwirin fitu maram upwap eáni ekiek mi pwúng usun ewe kapwúng a toriei me lúkúlúk sefál wóón Jiowa me an we mwicheich.” Met a álisi Bernardo an epwe eáni ekiek mi pwúng?

⁹ Bernardo a áwena an ekiek. Iei met a apasa: “Atun ai ua chúen emén mwán mi ásimaw, ua kan néúnéú Ipru 12:7 le álisi ekkewe ekkóch le eáni ekiek mi pwúng usun án Jiowa kapwúng. Nge iei, ua pwisin eisiniei, ‘A lamot ngeni ié an epwe apwénúetá ei wokisin?’ Meinisin néún Jiowa chón angang, kapachelong ngang.” Mwirin, Bernardo a pwal féri ekkóch mettóch pwe epwe apéchékkúlasefáli an lúkúlúk  wóón Jiowa me an we mwicheich. A alapaaló an ákkállea Paipel me ekilonei met a álleani. Inaamwo ika Bernardo a chúen lólilen ren met chienan kewe Chón Kraist repwe ekieki usun, nge a fitiir lón ewe angangen afalafal me uwawu meefian lón ekkewe mwich. Ló, ló, ló, Bernardo a wisenisefáli ewe wis mwán mi ásimaw. Ika a pwal toruk kapwúng usun chék Bernardo, kosap kon nefótófót wóón óm sáw ren met a fis, nge kopwe fen etiwa ewe kapasen fén me féri ekkewe siwil mi lamot. c (SalF. 8:33; 22:4) Ika ka féri ena, kopwe lúkúlúk pwe Jiowa epwe efeiéchuk ren óm fitipachei I me an we mwicheich.

10. Ifa ewe siwil a fis fán ewe Allúkún Moses eli a sótuni án ekkóch mwán lón Israel tuppwél?

¹⁰ Sia tongeni kúna sóssótun ach tuppwél atun a fis siwil lón ach we mwicheich. Ika sise túmúnúéch, sia pwal mwo nge tongeni mut ngeni ekkena siwil ar repwe áimukicheló seni Jiowa. Áwewe chék ren met a fis ngeni ekkóch ekkewe chón Israel atun a fis siwil fán ewe Allúkún Moses. Me mwen fférútáán ena Allúk, ekkewe mékúren famili ra wisen féri ekkewe angang ekkewe souasor ra kan wisen féri. Ra aúetá ekkewe rongen asor me eáni asor ngeni Jiowa fán iten chón ar kewe famili. (Ken. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Hiop 1:5) Nge atun a kawor ewe Allúkún Moses, ese chúen mumu ngeni ekkewe mékúren famili ar repwe féri ekkena mettóch. Jiowa a ewisa ngeni ekkewe souasor seni mwirimwirin Aaron ar repwe wisen féri ekkena asor. Seni ena atun, ika emén mékúren famili esap i mwirimwirin Aaron a poputá le eáni án ekkena souasor angang, iwe epwe tongeni ninniiló. d (Lif. 17:3-6, 8, 9) Itá ena siwil ina eú me lein ekkewe popun Kora, Tatan, Apiram, me ekkewe 250 souemmwen ra ú ngeni Moses me Aaron? (Num. 16:1-3) Ese ffat, nge sia silei pwe Kora me chienan kana rese akkamwéchú ar tuppwél ngeni Jiowa. Ika ka kúna sóssótun óm tuppwél atun a fis siwil lón ach we mwicheich, iwe met ka tongeni féri?

11. Met sia káé seni pwóróusen mwirimwirin Kohat kewe iir chón Lefi?

¹¹ Unusen álisatá ekkewe siwil mi fis lón ewe mwicheich. Atun án ekkewe chón Israel sái lón ewe fénúpéén, mwirimwirin Kohat kewe ra wiseni eú wis mi aúchea. Iteiten án ekkewe chón Israel amwékútú imwer kewe tento, ekkóch seni me lein mwirimwirin Kohat kewe ra wisen pwiki ewe pwórófel me akkomw mwen meinisin ekkewe aramas. (Num. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) A ifa me aúchean wiser na! Iwe nge, a fis eú siwil atun ekkena chón Israel ra tolong lón ewe Fénúen Pwon. Ese chúen lamot ar repwe amwékútú ewe Pwórófel iteitan. Iwe seni ewe atun Salomon a wiliti king, a kewis ngeni ekkóch me lein mwirimwirin Kohat kana ar repwe chón kél, chón masa asamen ekkewe leenien tolong ren ewe imwenfel, me chón túmúnú ekkewe leenien iseis. (1 Kron. 6:31-33; 26:1, 24) Ese wor pwóróusen án mwirimwirin Kohat kana ngúnúngúnúngaw are tipeni pwal ekkóch wis mi aúchea seni wiser kana pokiten chék ra fen piin wiseni eú wis mi aúchea me lóóm. Met sia káé seni? Kopwe unusen álisatá ekkewe siwil mi fis lón án Jiowa mwicheich, kapachelong sókkun siwil mi weneiti wisom kewe. Kopwe  chék pwapwa ren ese lifilifil sókkun wis ka kewis ngeni. Chemeni pwe wisom esap ina met a efisi óm kopwe aúchea me ren Jiowa. Jiowa a aúcheani óm álleasochis lap seni ewe wis ka eáni.​—1 Sam. 15:22.

12. Met meefien Zaina lupwen a kewis ngeni an epwe special pioneer?

¹² Iei pwóróusen emén Chón Kraist fefin itan Zaina, mi siwil wisan we a fókkun aúcheani. A angang Bethel lap seni 23 ier, nge iei a kewis ngeni an epwe special pioneer. Iei met a erá: “A fókkun ámáirú ngeniei siwililóón wisei. Ua meefi pwe ese chúen wor lamotei, me ua kan pwisin eisiniei, ‘Met ai mwáál?’” A eletipechou pwe ekkóch chón ewe mwichefel ra pwal alapaaló metekin letipan ren ar ereni: “Ika ka féréchú wisom, iwe saminne ewe mwicheich epwe atokowu seni Bethel.” Zaina a letipengaw me a kechiw iteiten pwiin ren fitu fansoun. Nge iei met a erá: “Use fókkun mut ngeni ai upwe tipemwaramwareiti án Jiowa mwicheich me an tong.” Ifa usun Zaina a tufichin eáni ekisaram?

13. Met a álisi Zaina le okkufu an memmeef ese pwúng?

¹³ Zaina a tufichin okkufu an memmeef ese pwúng. Pwata? A álleani ekkewe lesen lón néúch kewe puk mi weneiti an we osukosuk. A fókkun álilliséch ngeni ewe lesen itelapan “You Can Cope With Discouragement!” lón The Watchtower February 1, 2001. Ena lesen a áweweei ifa usun Markus ewe soumakken Paipel eli a pwal eáni ena esin memmeef atun a siwil wisan. Iei met Zaina a apasa, “Pwóróusen Markus ina met a wesewesen lamot ngeniei ren ai upwe úkútiw le meefi letipengaw.” Zaina ese úkútiw le chiechi ngeni chiechian kewe Chón Kraist me fitiir le afalafal me ese ekieki pwe a attong nónnómun. A mirititi pwe án Jiowa we ngún mi fel a emmweni ekkewe kefil an we mwicheich a féri me chókkewe mi wisen emmwen ra fókkun tongei. A pwal mirititi pwe a lamot án Kot we mwicheich epwe féri ekkewe mettóch mi fókkun múrinné pwe epwe pwénúetá án Jiowa angang.

14. Ifa ewe siwil a fis lón ewe mwicheich mi weires ngeni Vlado an epwe fiti, me met a álisi?

¹⁴ Emén mwán mi ásimaw 73 ierin seni Slovenia itan Vlado, a weires ren ewe kókkót atun an we mwichefel a kochu ngeni pwal eú mwichefel, me ewe Leenien Mwich a kan mwimmwich lón a kesipeló. Iei met a erá: “Use weweiti ika pwata epwe kesipeló ena sókkun  Leenien Mwich mi múrinné. Ua letipengaw pwe aua kerán férsefáli ena leenien mwich. Ngang emén chón táikú me ua wisen féri ekkóch ekkewe mineféén pisek lón. Pwal och, kochufengenin ekkena mwichefel a efisi chómmóng ekkesiwil mi weires ngenikem ekkewe mi mwukóló ám aupwe eérenaaló.” Met a álisi Vlado le álleasochisi ena kókkót? Iei met a erá: “Ach fiti ekkewe siwil án Jiowa we mwicheich a féri a kan atoto feiéch fansoun meinisin. A ammólnakichetá ngeni ekkewe watteen siwil repwe fis lón ekkan rán repwe feito.” A áweires óm kopwe fiti ekkewe siwil mi fis pokiten óm we mwichefel a kochu ngeni pwal eú mwichefel are pokiten a siwil ewe wis ka kewis ngeni? Kopwe lúkúlúk pwe Jiowa a weweiti meefiom. Kopwe wesewesen kúna feiéch ika kopwe álisatá ekkena esin siwil me fitipachei Jiowa me ewe mwicheich a áeá.​—Kölf. 18:25.

15. Ifa usun sia tongeni eáni ekisaram atun a fis och mettóch lón ewe mwichefel mi áweiresikich?

¹⁵ Atun sia feffetál ngeni muchúlóón ei ótót, sia silei pwe epwe wor sóssót sipwe kúna me lón ewe mwichefel. Ekkena sóssót ra tongeni sótuni ach tuppwél ngeni Jiowa, ina popun a lamot ach sipwe sópweló le eáni ekisaram. Ika ka meefi pwe emén chienom Chón Kraist a kirikiringaw ngonuk, kosap achowu letipom ngeni. Ika a toruk kapwúng, kosap nefótófót wóón óm sáw, nge kopwe etiwa ewe kapasen fén, me féri siwil mi lamot. Me ika a fis eú siwil lón án Jiowa we mwicheich nge a kkúú nónnómum, kopwe achocho le unusen etiwa me álleasochisi ena emmwen.

16. Ifa usun kopwe sópweló le lúkúlúk wóón Jiowa me an we mwicheich?

¹⁶ Ka tongeni sópweló le lúkúlúk wóón Jiowa me an we mwicheich atun ka kúna sóssótun óm tuppwél. Nge ren óm kopwe féri ena, a lamot óm kopwe ekisaram, weween kopwe chék kinamwe atun a fis osukosuk, eáni ekiek mi fataffatéch, me achocho le eáni án Jiowa ekiek wóón och mettóch. Kopwe úppós lón óm káé pwóróusen chókkewe lón Paipel iir mi sópwéch lón ar likiitú fán ekkewe esin weires ka pwal kúkkúna, me ekilonei ar kewe leenien áppirú. Iótek ngeni Jiowa pwe epwe álisuk, me kosap fókkun atowauakoló seni ewe mwichefel. Ika ka féri ena, iwe ese lifilifil met epwe fis, Satan esap tongeni áimukoló seni Jiowa are an we mwicheich.​—Jas. 4:7.