1-2. Ikkefa ekkewe “angang mi múrinné” ekkewe mwán mi ásimaw ra féri?

 IKÁ ka fen wiseni ewe wis chónálillisin mwichefel, iwe ese mwáál ka fen akkachocho le eáni chómmóng lein ekkeei napanap pwe kopwe fich ngeni ewe wis mwán mi ásimaw. Ka tongeni achocho ngeni ena “angang mi múrinné”?—1 Tim. 3:1.

² Met ekkewe mwán mi ásimaw ra kan eáni angang? Ra wisen emmweni ewe angangen afalafal, achocho le mmasa ekkewe siip me asukuler, me álisiir le apéchékkúla ar lúkú Jiowa ren ar kapas me leenien áppirú. A wor chómmóng popun án Paipel eita ngeni ekkena mwán mi angang weires, “iir liffang.”—Efi. 4:8.

3. Ifa ussun a tongeni fich ngeni emén mwán ewe wis mwán mi ásimaw? (1 Timoty 3:​1-7; Taitos 1:​5-9)

³ Ifa ussun ka tongeni fich ngeni ewe wis mwán mi ásimaw? Óm kopwe fich ngeni ena wis mwán mi ásimaw, ese léllé ngeni óm kopwe fich ngeni eú sókkun angangen moni. Lape ngeni angangen moni, iká a nóm reom ewe tufich ewe boss a kútta seni emén a mochen néúni chón angang, ka tongeni eáni ena angang. Iwe nge, iká ka mochen wiseni ewe wis mwán mi ásimaw, ese naf óm kopwe chék emén chón asukul are afalafal mi lipwákéch. A lamot kopwe eáni ekkewe napanap lón Paipel fán iten ekkewe mwán mi ásimaw mi mak lón 1 Timoty 3:​1-7 me Taitos 1:​5-9. (Álleani.) Ei lesen epwe pwóróus wóón ekkóch ekkena mettóch mi nóm lón ekkena wokisin. Sipwe pwóróus wóón ifa ussun emén Chón Kraist mwán a tongeni itéch, ifa ussun a tongeni emén mékúren famili mi múrinné, me met a tongeni álisi pwe epwe pwapwa le angang fán iten chón mwichefel.

 KOPWE EMÉN MI ITÉCH

4. Met weween óm kopwe “itéch”?

⁴ Ren óm kopwe fich ngeni ewe wis mwán mi ásimaw, a lamot kopwe “itéch,” weween, kopwe itéch me ren chón ewe mwichefel pokiten óm féfféréch me ese wor met emén epwe tongeni tipimwáál ngonuk wóón. Pwal och, a lamot kopwe “itéch me ren aramasen lúkún.” Ekkewe esap iir chón lúkú, ra tongeni esiita met ka eáni lúkú, nge itá esap wor popun repwe tipemwárámwáreiti wenecharóm are féfférum. (Tan. 6:​4, 5) Pwisin eisinuk, ‘Ngang mi itéch me ren chón ewe mwichefel me chón lúkún ewe mwichefel?’

5. Ifa ussun kopwe pwáári pwe en emén mi “efich minne mi múrinné”?

⁵ Iká en emén mi “efich minne mi múrinné,” iwe, ka kútta ekkewe napanap mi múrinné ekkewe ekkóch ra napanapeni me ereniir úkúúkún óm aúcheaniir ren napanaper kana. Ka pwal pwapwa le féri minne mi múrinné fán iten ekkewe ekkóch, pwal mwo nge ekkewe mettóch rese ekieki pwe kopwe pwal féri fán iter. (1 Tes. 2:8) Pwata a fókkun lamot ngeni ekkewe mwán mi ásimaw ena napanap? Pún iir ra áeá lape ngeni ar fansoun le túmúnú ewe mwichefel me apwénúetá wiser kewe. (1 Pit. 5:​1-3) Ikáámwo ina, nge ewe pwapwa a toriir seni ar angang fán iten ekkewe ekkóch a fókkun luluuló seni minne ra pennúkúóló.—Féf. 20:35.

6. Met weween án emén “awasélaéchú” aramas? (Ipru 13:​2, 16; pwal ppii ewe sasing.)

⁶ Ka pwáári pwe en emén mi ‘awasélaéch’ atun ka féri met mi múrinné fán iten aramas, kapachelong chókkewe esap iir chiechiom. (1 Pit. 4:9) Eú puken áweween kapas lón Paipel a erá pwe emén mi awasélaéch a kirekiréch pwal mwo nge ngeni ekkewe aramas ese sissileer, me a pwapwa le etiwer ngeni imwan. Pwisin eisinuk, ‘Ngang emén mi pwáári kirekiréch ngeni ekkewe waséla lón ái we mwichefel?’ (Álleani Ipru 13:​2, 16.) Emén mi awasélaéch a pwáári kirekiréch ngeni waséla ese lifilifil. A kirekiréch ngeni ekkewe mi wéúngaw, ekkewe mi etto eáni afalafal lón an we mwichefel, me ekkewe mi angang weires le apéchékkúla chienach kewe, áwewe chék ren ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál.—Ken. 18:​2-8; SalF. 3:27; Luk 14:​13, 14; Féf. 16:15; Rom 12:13.

7. Ifa ussun emén mwán mi ásimaw a pwáári pwe ‘ese mochenian moni’?

⁷ Emén mwán mi ásimaw ‘ese mochenian moni.’ Weween, moni me pisek esap ikkena met repwe kon aúchea lón manawom. Ese  lifilifil iká en emén mi wéúngaw are wéúéch, nge óm angang ngeni Jiowa ina met a kon aúchea lón manawom. (Mat. 6:33) Ka áeá óm fansoun, péchékkúl, me pwal met mi wor reom le fel ngeni Jiowa, túmúnú chón óm famili, me angang lón ewe mwichefel. (Mat. 6:24; 1 Jon 2:​15-17) Pwisin eisinuk: ‘Ifa úkúúkún aúchean moni me rei? Ngang mi menemenéch ren ekkewe mettóch mi lamot ngeni manawei rán me rán? Are, úa nefótófót wóón ái awatteelóói nei moni me alapaaló piseki kewe?’—1 Tim. 6:​6, 17-19.

8. Met weween óm kopwe ‘nemeni unusen kinikinin manawom’ me ‘nemeni mochenum’?

⁸ Iká ka ‘nemeni unusen kinikinin manawom’ me ‘nemeni mochenum,’ iwe, en emén mi itepék me rúúepek. A kapachelong óm nemeni úkúúkún met ka áni me únúmom sakaw, túmúnú úfom me foutom, me óm minen apwapwa me kunou. Kese áppirú napanapen manawen chókkewe rese angang ngeni Jiowa. (Luk 21:34; Jem. 4:4) Ka chék mosonoson pwal mwo nge atun aramas rese pwáári kirekiréch ngonuk. Kese “únnúpuch,” are esap en emén mi silleló me ren aramas pwe ka únnúmmóng sakaw. Pwisin eisinuk, ‘Napanapen manawei mi pwáári pwe ngang mi nemeni unusen kinikinin manawei me nemeni mocheni?’

9. Ifa ussun kopwe emén mi “mirit” me “kókkótéch”?

⁹ Iká en emén mi “mirit,” ka ekiekiéchú met Paipel a apasa ussun ekkewe sókkopaten mettóch mi fiffis lón manawach. Pokiten ka ekiekiéchú ifa ussun án Paipel kewe kapasen emmwen ra weneiti ena mettóch, iwe kopwe weweéchúti me eáni kefil mi múrinné. Kese atapwalapwal le féri kefil ese unus óm silei ussun. Nge ka fen nochchei óm kopwe silei meinisin ekkewe pwóróus mi lamot ussun. (SalF. 18:13) Iká ka ina ussun, kopwe eáni kefil mi múrinné mi pwáári ekiekin Jiowa. Iká ka “kókkótéch,” iwe epwe kkótéch óm angang me kopwe fitipachei kókkót. A silleló pwe en emén mi alúkúlúk me en emén mi álleasochisi emmwen. Ekkena napanap repwe alapaaló itéchum. Iei sipwele káé ekkewe napanap Paipel a apasa mi lamot emén mwán mi ásimaw epwe eáni lón an isettiw leenien áppirú mi múrinné lón wisan wisen mékúren famili.

ISETTIW LEENIEN ÁPPIRÚ MI MÚRINNÉ LÓN WISOM MÉKÚREN FAMILI

10. Ifa ussun emén mwán “epwe nemeniéchú chón leimwan”?

¹⁰ Iká en emén mwán mi pwúpwúlú me ka mochen achocho óm kopwe fich ngeni ewe wis mwán mi ásimaw, mi lamot chón óm we famili repwe pwal isettiw leenien áppirú mi múrinné ngeni ekkewe ekkóch. Ina minne, mi lamot ‘kopwe nemeniéchú chón leimwom.’ Weween, mi lamot kopwe túmúnú óm famili fán tong me eáni kefil mi múrinné fán iten ewe famili. A kapachelong óm emmweniir lón meinisin kinikinin ach fel. Pwata a mmen lamot ena? Ewe aposel Paul a erá: “Iká emén mwán ese silei ifa ussun epwe nemeni pwisin chón leimwan, ifa ussun epwe tongeni túmúnú ewe mwichefelin Kot?”—1 Tim. 3:5.

11-12. Ifa ussun féfférún ewe naw a tongeni kkúú án ewe sam mochen wiseni ewe wis mwán mi ásimaw? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹¹ Iká en emén sam, a lamot án noum kewe 18 ieriir feitiw mi nóm fán túmúnúóm “repwe álleasochis me féffér múrinné.” A lamot kopwe asukuler me ákkáitiir fán tong. Ewer, ka mochen ar repwe pwapwa, takir, me urumwot ussun chék semirit meinisin. Nge a pwal lamot kopwe asukuler ar repwe álleasochisuk, pwáári súfél, me féfféréch. A pwal lamot óm kopwe achocho le álisiir le ámááraatá ar riri ngeni Jiowa, apwénúetá ekkewe kapasen emmwen lón Paipel, me feffeitá ngeni papatais.

¹² ‘Noum kewe mi fiti ewe lúkú resap eáni manaw mi ngaw are lúkúmach.’ Iká emén  naw mi papatais a féri eú tipis mi chou, met epwe fis ngeni ewe sam? Iká ewe sam a tunaaló an epwe awora káit me emirit ngeni, iwe eli esap fich ngeni an epwe wiseni ewe wis mwán mi ásimaw.—Ppii Ewe Leenien Mas minen May 1, 1997, p. 28, par. 6-7.

ÁLISI EWE MWICHEFEL

13. Ifa ussun ka tongeni pwáári pwe en emén mi “tipepwetete,” nge ‘kese lamalamtekia’?

¹³ Ekkewe mwán mi pwáári napanap mi múrinné ra fókkun álilliséch ngeni ewe mwichefel. Emén mwán mi “tipepwetete” a álisaatá tipeeúin ewe mwichefel. Iká ka mochen silleló me ren aramas pwe en emén mi tipepwetete, kopwe aúseling ngeni ekkewe ekkóch me achocho le weweiti meefier. Áwewe chék, iká ekkewe mwán mi ásimaw ra féri eú kefil mi lóngólóng wóón án Paipel kewe kapasen emmwen, kopwe álisaatá ena kefil inaamwo iká a sókkóló meefiom? ‘Kosap lamalamtekia.’ Weween, kosap péchéúló wóón met mochenum. Ka silei pwe mi lamot óm kopwe aúseling ngeni meefien ekkewe ekkóch. (Ken. 13:​8, 9; SalF. 15:22) Kese “ánini” are “songokkái.” Weween, kese ésúfélúngawa ekkewe ekkóch are sipélú ngeniir, nge ka fen kirekiréch ngeniir. Pokiten en emén chón efisi kinamwe, ka akkomw mwékút le efisi kinamwe pwal mwo nge lón fansoun mi áweires. (Jem. 3:​17, 18) Óm kapas pwetete a tongeni ekinamweeló letipen emén mi song, kapachelong ekkewe chón ú ngenikich.—Souk. 8:​1-3; SalF. 20:3; 25:15; Mat. 5:​23, 24.

14. (a) Pwata a lamot emén mi kewis ngeni ewe wis mwán mi ásimaw “esap emén mi kerán wiliiti emén Chón Kraist”? (b) Met weween án emén epwe “túppwél”?

¹⁴ Emén mi fich ngeni an epwe emén mwán mi ásimaw “esap emén mi kerán wiliiti emén Chón Kraist.” Inaamwo iká ese lamot an epwe ttam fansoun me mwirin óm papatais, nge a lamot fansoun ren óm kopwe emén Chón Kraist mi ásimaw. Me mwen óm kopwe kewis ngeni ewe wis mwán mi ásimaw, a lamot kopwe áppirú tipetekisonun Jises, me mosonottam le witiwiti án Jiowa epwe ewisa ngonuk ese lifilifil wis lón ewe mwichefel. (Mat. 20:23; Fil. 2:​5-8) Ka tongeni pwáári pwe en emén mi “túppwél” ren óm fitipachei Jiowa me an kewe allúk mi pwúng me álleasochisi ekkewe emmwen mi kawor me ren an we mwicheich.—1 Tim. 4:15.

15. Mi lamot án emén mwán mi ásimaw epwe sipeéch le eáni afalafal lein aramas? Áweweei.

¹⁵ Ewe Paipel a affata pwe emén chónemmwen epwe “fich ngeni an epwe chón asukul.” Iwe, a itá wewe ngeni pwe a lamot  óm kopwe emén mi sipeéch le eáni afalafal lein aramas? Aapw. Esap meinisin mwán mi ásimaw ra sipeéch le eáni afalafal lein aramas. Iwe nge, a lamot án ekkewe mwán mi ásimaw repwe néúnéúéchú ewe Paipel le asukul atun ra fiti ewe angangen afalafal me apéchékkúla chienach kewe. (Apépééi 1 Korint 12:​28, 29 ngeni Efisus 4:11.) Ikáámwo ina, nge a lamot kopwe achocho iteitan le émúrinnéló tufichum pwe kopwe wiliiti emén chón asukul mi lipwákéch. Ifa ussun kopwe féri ena?

16. Ifa ussun kopwe wiliiti emén sense mi lipwákéch? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹⁶ “Fitipachei ewe pwóróus mi alúkúlúk.” Ren óm kopwe emén chón asukul mi lipwákéch, a lamot óm kopwe alónga óm afalafal me kapasen emmwen wóón án Kot we Kapas. Ren óm kopwe féri ena, a lamot kopwe káéfichi ewe Paipel me néúch kewe puk. (SalF. 15:28; 16:23) Atun óm káé, kopwe etittinafichi ifa ussun néúch kewe puk ra áweweei ekkewe wokisin lón Paipel pwe kopwe apwénúetá lón ewe napanap mi pwúng. Pwal och, atun ka asukula aramas, kopwe achocho le achchúngú letipen chókkewe mi aúseling ngonuk. Ka tongeni lipwákéch lón óm angangen asukul iká kopwe tingorei ekkewe mwán mi ásimaw mi lipwákéch kapasen pesepes me apwénúetá. (1 Tim. 5:17) A lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe “tongeni apéchékkúla” chiener kewe Chón Kraist. Iwe nge, fán ekkóch a lamot ar repwe fénér are pwal mwo nge ‘apwúngúúr.’ Ikáámwo ina, nge a lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe kirekiréch fansoun meinisin. Iká ka mosonoson, pwáári tong, me alónga óm asukul wóón án Kot we Kapas, iwe kopwe lipwákéch pokiten ka áppirú Jises, ewe Sense mi Lap.—Mat. 11:​28-30; 2 Tim. 2:24.

SÓPWEELÓ ÁMI ACHOCHO LE WILIITI MWÁN MI ÁSIMAW

17. (a) Met a tongeni álisi ekkewe chónálillisin mwichefel le sópweeló ar achocho? (b) Met ekkewe mwán mi ásimaw repwe chechchemeni atun ra ekieki iká emén a fich ngeni ewe wis mwán mi ásimaw? (Ppii ewe pwóór “ Eáni Mirit Atun Kefilin Emén.”)

¹⁷ Ekkóch chónálillisin mwichefel eli repwe meefi pwe rese fókkun tongeni wiliiti mwán mi ásimaw pokiten a chómmóng ekkewe napanap  mi lamot repwe angang wóón. Nge chemeni pwe Jiowa are an we mwicheich rese menei sonuk óm kopwe unuséch lón óm eáni ekkena napanap. (1 Pit. 2:21) Pwal och, án Jiowa we manaman ina met a álisuk le eáni ekkena napanap. (Fil. 2:13) Mi wor eú napanap ka mochen achocho le feffeitá lón? Iótek ngeni Jiowa ussun. Kopwe research wóón ena napanap, me tingorei emén me lein ekkewe mwán mi ásimaw an kapasen pesepes ren ifa ussun kopwe feffeitá wóón ena napanap.

18. Ifa ewe pesepes ngeni meinisin chónálillisin mwichefel?

¹⁸ Amwo ámi meinisin ekkewe Chón Kraist mwán, kapachelong chókkewe ra fen wiseni ewe wis mwán mi ásimaw, oupwe sópweeló le ámááraatá ekkeei napanap sia káé ussur lón ei lesen. (Fil. 3:16) En emén chónálillisin mwichefel? Sópweeló óm achocho! Tingorei Jiowa an epwe ákkáituk pwe epwe lapóló an néúnéú en me óm angang fán iten ewe mwichefel. (Ais. 64:8) Jiowa epwe fókkun efeiéchú meinisin met ka achocho le féri ren an epwe fich ngonuk ewe wis mwán mi ásimaw.