UA UPUTIW lón ewe ier 1923 lón ewe sóópw itan Hemsworth lón Yorkshire, England. A wor emén mongeei watte seniei, itan Bob. Lupwen a tiu ieri, a wor fitu néún semei we puk mi áweweei ifa usun lamalam chofona ra otupu aramas. Semei we a fókkun ingeló ren minne a álleani. A oput án ekkewe néúwisin lamalam rese kan apwénúetá minne ra eáni afalafal. Mwirin chék fitu ier, Bob Atkinson a etto ren imwem we me ettiki ngenikem eú án Pwiich Rutherford afalafal. Aua mirititi pwe ina pwal ewe mwicheich mi féri ekkewe puk Semei we a álleani. Semei kewe me inei ra etiwa Pwiich Atkinson an epwe fitikem iteitan le mwéngéén lefááf me pélúweni ám kewe chómmóngun kapas eis lón Paipel. A etiwakem le fiti ekkewe mwich mi kan fis lón imwen emén pwiich fitu chék mwail seni imwem we. Aua poputá le fiti ekkewe mwich iteitan, iwe eú kúkkún mwichefel a poputá lón Hemsworth. Ekiseló mwirin, aua kan ekketiwa ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál ar repwe nónnóm rem, me aua kan etiwa ekkewe pioneer seni ekkewe mwichefel mi kkan ngenikem pwe aupwe mwéngéfengen. Pwiich kana ra fókkun apéchékkúla ai lúkú.

Lón ena atun, aua poputááni eú án ám we famili business. Nge Semei we a ereni mongeei we, “Ika ka mochen pioneer, iwe sipwe chék likitaló ach ei business.” Bob a tipeeú ngeni, iwe a ló seni imwem we pwe epwe pioneer lupwen a 21 ierin. Ruu ier mwirin, lupwen a 16 ieri, ua pwal poputá le pioneer. Lón weekend aua kan mwin me ekkewe ekkóch le afalafal, nge lape ngeni ua chék áláemén seni Sárinfál ngeni Enimu. Ua kan néúnéú chikongki me testimony card, eché card mi kan mak wóón eú afalafal mi mwochomwoch me mecheres. Jiowa a efeiéchúei ren emén nei chón káé mi fókkun feffeitá. Chómmóng chón an we famili ra poputá le chóni ewe enlet. Mwirin eú ier, aua ketiw me Mary Henshall le special pioneer. Ra tiinikemiló ngeni Cheshire ikewe ie ese kon wor chón afalafal ie.

Atun ewe Oruuen Maunen Fénúfan, ra ewisa ngeni ekkewe fefin ar repwe féri angangen álisatá maun. A mumutá me ren mwú pwe ekkewe chón afalafal seni lamalam resap fiti maun, iwe aua ekieki pwe pokiten  ám special pioneer iwe mi pwal mumutá ngenikem. Nge ekkewe soukapwúng rese tipeeú ngeni ena, iwe a kapwúngúló pwe upwe kalapus lón 31 rán. Ewe ier mwirin ena, lupwen a 19 ieri, fán ruu a wor ai kapwúng pokiten mwelien letipei ese mut ngeniei ai upwe álisatá ewe maun. Iwe nge, lón ekkena ruu atun ua win lón ai we kapwúng. Lón unusen ena fansoun, ua silei pwe ewe manaman mi fel a álisiei me Jiowa a apéchékkúlaei me appósaei.​—Aisea 41:10, 13.

Aua chufengen me Arthur Matthews lón ewe ier 1946. Arthur a kerán musowu seni an kalapus úlúngát maram pokiten ese fiti maun. Mwirin chék, a fiti pwiin we Dennis, emén special pioneer lón Hemsworth. Semer we a áiti ngeniir usun Jiowa seni chék lekúkkúnúr, me ra papatais lupwen ra chúen teenage. Ekiseló mwirin ar poputá le pioneer fengen, Dennis a kefilitá pwe epwe afalafal lón Ireland. Iwe, ese chúen wor chienen Arthur le afalafal. Semei kewe me inei ra ingeló ren féfférún ena pioneer mi tinikken. Iwe, ra etiwa an epwe nónnóm rer. Lupwen ua etto chuuri semei kewe me inei, ám me Arthur aua kan mochen wisen téttél sepi. Ló, ló, ló, aua poputá le mammakfengen. Lón 1948, Arthur a pwal kalapus sefál ren úkúkún úlúngát maram. Aua pwúpwúlú January 1949, me aua achocho ngeni ám aupwe fiti ewe angangen afalafal full-time ren úkúkún ám tongeni. Aua fókkun túmúnú néúnéún néúm moni, me atun ám vacation aua kan féri angangen kinikin féún irá. Pokiten Jiowa a efeiéchúkem, aua tufichin sópwósópwóló le pioneer.

Lap seni eú ier mwirin, aua kefil le afalafal lón Northern Ireland, nge akkomw lón Armagh, iwe mwirin lón Newry, nge iir me ruu ekkena sóópw lape ngeniir Katolik. A fókkun péchékkúl án aramas oputa ekkewe ekkóch lamalam, iwe a lamot aupwe fókkun túmúnúéch me mirit atun aua afalafal ngeni aramas. A kan fis ekkewe mwich lón imwen pwiich me pwúlúwan we mi nóm 10 mwail seni imwem we. A kan wor ina epwe walimén chón fiti mwich. Fán ekkóch aua pwinipwin ikena ie. Aua chék annut fan, nge sorotáán ewe rán aua pwapwaiti enem watteen mwéngéén lesossor. Ua fókkun pwapwa le silei pwe iei a wor chómmóng Chón Pwáraatá lón ena leeni.

Mongeei we me pwúlúwan we, Lottie, ra fen special pioneer lón Northern Ireland, iwe lón ewe 1952, ám me fémén aua fiti eú mwichelap lón summer lón Belfast. Emén pwiich a kirekiréch le eleeniakem me fémén kapachelong Pryce Hughes, ewe mi wisen túmúnú ewe keangen ofesilap lón Britain lón ena atun. Eú pwiin, aua pwóróusfengen usun eú mineféén puk itelapan God’s Way Is Love (Tong Ina Alen Kot), a ffér ákkáeúin fán iten chón Ireland. Pwiich Pryce a áweweei ngenikem pwe a weires ach sipwe afalafal ngeni ekkewe Katolik lón Irish Republic. Aramas ra kan ésúóló pwiich kewe me lón leenier kewe, me ekkewe patere ra kan pesei aramas ar repwe efeiengawa pwiich kewe. Pryce a erá, “A lamot án ekkewe pwúpwúlú mi wor waar tarakú repwe fiti ewe angang mi kkóló aúchean le einet ekkena puk nemenen ena leeni.” * Ina ewe atun aua apasa, “Aupwe féri ena angang!”

 Eú leeni mi chék sussuuk ngeni ekkewe pioneer ar repwe nóm lón Dublin, ina imwen Ma Rutland, emén pwiich fefin mi angang ngeni Jiowa ren fite fite ier. Aua pwal nóm lón imwan we ren och fansoun, me améméló ekkóch pisekim kewe. Iwe, ám me fémén aua wawa wáán Bob we skuter le ló kút wáám tarakú. Aua kúna efóch tarakú piin wáán emén, nge a chúen péchékkúl, iwe aua tingorei ewe chón amémé ngenikem an epwe pwisin uwei ngeni leeniem we pún ause sile únteng. Fitu awa lón ena pwiin, Arthur a mómmóót wóón ewe peet, nge a kan pwomweni an únteng. Iwe sorotáán ewe rán, atun a sótun uwawu ewe tarakú me lón ewe garage, emén misineri itan Mildred Willett (ewe a pwúlúweni John Barr mwirin) a waroto. Neminna a sile únteng! A álisikem le praktis, iwe aua tongeni únteng.

Iwe, aua poputá le kút ia aupwe nóm ie. Pwiich kewe ra erenikem pwe ausap nóm lón ekkewe sókkun imw mi wor taian aramas ra tongeni uweifetálei, pún chón oputakem ra tongeni keni. Iwe, aua kútfetál imwem, nge ause kúnékún. Lón ena pwinin, aua chék annut me fémén lón wáám we tarakú. Sorotá aua kúna eú chék kúkkún imw mi wor taian férien emén nge a wor lón eú peet mi sássár mi chék kúkkún. Iwe a ina imwem. A mmen amwarar pún ese wor osukosuken ia aupwe parkini imwem we ie pwe ekkewe chón atake mi kirekiréch ra kan mut ngenikem aupwe park lón leenier kewe. Aua kan afalafal lón ekkewe leeni towauan seni imwem we 10 ngeni 15 mwail. Mwirin ám mwékút ngeni pwal eú leeni, aua liwiniti ewe leeni imwem we a piin park ie me afalafal ngeniir.

Aua afalafal lón meinisin ekkewe imw lón étiwéérún Irish Republic nge aramas rese kon ú ngenikem. Aua eineti lap seni 20,000 puk me aua tinaló ngeni ewe keangen ofesilap lón Britain iten ekkewe aramas mi sani le aúseling. A eú feiéch pún iei a wor fitepúkú Chón Pwáraatá lón ena kinikin lón Ireland!

Mwirin fitu ier, ra tiinikemiló éérún London. Nge mwirin chék fitu wiik, pwiich kewe seni ewe keangen ofesilap lón Britain ra kéri Arthur me tingorei an epwele wisen chónemmwen mi sáifetál sorotáán chék ewe rán! Úkúkún eú wiik, aua train lón ena angang, me mwirin aua ló ngeni eú leeni lón Scotland pwe aupwe chuuri ekkewe mwichefel lón, iwe ese watte án Arthur fansoun le ammólnatá an kewe afalafal. Nge a kan tipemecheres le féri met chék lón án Kot we angang, ese lifilifil úkúkún weiresin. An leenien áppirú a fókkun apéchékkúlaei. Aua fókkun pwapwaiti ám na angang. Ren fite ier aua kan nóm ikewe ie ese kon wor chón afalafal ie, nge iei a mmen apwapwa ám nóm lein chómmóng pwiich kewe.

Lupwen Arthur a ketiw le fiti ewe Sukulen Gilead lón ewe 1962, a watte met aupwe apwúngaló. Ewe sukul epwe engol maram ttaman, nge use tongeni fiti pún use ketiw. Aua filatá pwe a fich án Arthur epwe etiwa ena etiwetiw. Pokiten esap chúen wor chienei le afalafal, iwe ewe keangen ofesilap a eliwinieiló Hemsworth pwe upwe special pioneer. Lupwen Arthur a liwin mwirin eú ier, ra ewisa ngenikem ám aupwe sáifetál me chuuri ekkewe kúmiin mwichefel lón Scotland, efengin England, me Northern Ireland.

Lón 1964, ra ewisa ngeni Arthur an epwe wisen túmúnú ewe keangen ofesilap lón Irish Republic. Akkomwan, ua pireir le nóm lón Bethel pún ua fókkun pwapwaiti ewe angangen sáifetál. Iei ua nesékúrú met a fis lón manawei, ua pwapwa pún ua tongeni angang lón Bethel. Ua lúkú pwe Jiowa epwe chék efeiéchuk ika ka etiwa eú angang inaamwo ika ka meefi pwe kese mochen féri. Lón Bethel, ua angang lón ofes, pirapani ekkewe puk lón pwóór, kuk, me elimelim. Ren och fansoun, aua pwal eáni ewe angangen sáifetál me chuuri ekkewe kúmiin mwichefel lón ena fénú, iwe aua tongeni chuuri pwiich kewe ikena ie. Ena mettóch me pwal ám kúna feffeitáán néúm kewe chón káé, a apéchékkúlaló ám ririéchfengen me pwiich kewe lón Ireland. Aua fókkun feiéch!

Lón ewe ier 1965 a fis lón Ireland, lón ewe sóópw Dublin, ewe áeúin mwichelapen aramas seni sókkopaten fénú. * Inaamwo ika chómmóng ra sótun eppeti, nge a fókkun sópwéch ena mwichelap. A wor 3,948 chón fiti, me 65 ra papatais. Ekkewe 3,500 chón fiti seni ekkóch fénú ra chék nóm ren aramas lón Dublin. Emén me emén chókkewe mi onómu ekkewe chón fiti ewe mwichelap ra angei taropween kilisou. Me ekkewe chón imw ra pwal mwareiti féfféréchún pwiich kewe. Ina eú siwil mi múrinné fán iten Ireland.

Lón ewe 1966, efengin me éérún Ireland ra nóm fán túmúnúen ewe keangen ofesilap lón Dublin. Ena mettóch a fókkun sókko seni minne a fiffis lón Ireland, pún aramas ra tipefesen ren pekin politics me lamalam. Aua fókkun meseik ren ám kúna chómmóng Katolik ra etiwa ewe enlet me angang ngeni Jiowa fengen me pwiir kewe mi piin Pirostan.

A watte siwilin nónnómun manawem lón ewe 2011 lupwen ewe keangen ofesilap lón Britain me ewe lón Ireland ra kochufengen me ra ewisa ngenikem ám aupwe mwékút ngeni ewe Bethel lón London. Lón ena atun, ua poputá le eáni lólilenin péchékkúlen Arthur. Tokter ra esilla pwe a úri ewe semmwen itan Parkinson’s. A mmen eletipechou pún pwúlúwei we ren 66 ier a máló lón ewe May 20, 2015.

Lón ekkewe fitu ier a ló, a wor atun ua chúúpwúl, letipeta, me letipechou. Me lóóm, iteitan Arthur chék chienei me a kan akkapéchékkúlaei. Ua fókkun pwosiiti! Nge lupwen ka nóm lón ei esin, a kan lapóló óm arap ngeni Jiowa. A apwapwaai letipei ai silei úkúkún án ekkewe ekkóch tongei Arthur. A toriei taropwe seni pwiich kewe lón Ireland, Britain, me pwal mwo nge Merika. Pwiin Arthur we Dennis me pwúlúwan we Mavis, me tettelin nei kewe Ruth me Judy ra fókkun álisiei. Ekkewe taropwe fengen me ar apéchékkúl a fókkun álisiei lap seni met ua tufichin áweweei.

Eú wokisin mi fókkun apéchékkúlaei ina Aisea 30:18. A erá: “Ewe Samol mi Lapalap a witiwiti chök an epwe kirikiröch ngenikemi, a pwal molotä pwe epwe ümöümöch ngenikemi. Pun ewe Samol mi Lapalap eman Kot mi unusen pwüng. Feiöchün chokewe meinisin ra anomu ar apilükülük won.” A fókkun oururuei ai silei pwe Jiowa a witiwit fán mosonottam pwe epwe ataweei meinisin ach kewe osukosuk me ngenikich angang mi ámmeseik lón ewe ótót sefé.

Lupwen ua nesékúriti manawem, ua tongeni esilla án Jiowa emmweni me efeiéchú ewe angangen afalafal lón Ireland! Ua meefi pwe ua fókkun feiéch ren ai álisatá ena angang. A fókkun enlet pwe ika sia féri met Jiowa a erenikich epwe atoto feiéch.