1. Pwata a fich ngeni Jiowa ach sipwe fel ngeni I chék?

A FICH ngeni Jiowa ach sipwe fel ngeni I chék pokiten I ewe Chón Férikich me Chón Awora Manaw. (Pwär. 4:11) Iwe nge, epwe tongeni wor eppetin ach féri ena. Inaamwo ika sia tongei me súféliti Jiowa, nge epwe tongeni wor pwal ekkóch mettóch lón manawach epwe fókkun aúchea me rech, me epwe eppeti ach unusen tongei me fel ngeni Jiowa chék. Mi lamot ach sipwe weweiti ifa usun a tongeni fis ena. Iwe nge, sipwe mwo akkomw pwóróus wóón met weween ach sipwe unusen fel ngeni Jiowa chék.

2. Me ren Ekistos 34:14, met sipwe féri ika sia unusen fel ngeni Jiowa chék?

² Lón ewe Paipel, án emén eáni ewe sókkun tong mi alollon ngeni Jiowa, a wewe ngeni an unusen fel ngeni I chék. Sisap fókkun fel ngeni pwal emén are och mettóch me lúkún Jiowa.​—Álleani Ekistos 34:14.

3. Pwata a wor popun mi múrinné ach sipwe fel ngeni Jiowa?

³ A wor popun ach fel ngeni Jiowa. A lóngólóng wóón met sia fen silei usun I. Sia mwaar ren napanapan kewe mi echipwér. Sia silei me tipeeú ngeni met a sani me met ese sani. Sia weweiti me álisatá met letipan fán itach. Sia feiéch ren an suuk ngenikich alen ach sipwe wiliti chiechian. (Kölf. 25:14) Mettóch meinisin sia silei usun ewe Chón Férikich a álisikich le arap ngeni.​—Jas. 4:8.

4. (a) Met ewe Tefil a áeá ren an epwe apwangapwangaaló ach tongei Jiowa? (b) Met sipwele pwóróus wóón lón ei lesen?

⁴ Ewe Tefil a nemeni ei ótót, me a áeá ei ótót le ekilapei mochenin  aramas pwe repwe akkomwa lón manawer, me a apéchékkúla mochenian futukach pwe epwe weires ach sipwe ú ngeni. (Ef. 2:1-3; 1 Joh. 5:19) A mochen ach sipwe tongei pwal ekkóch mettóch pwe esap chúen unus ach tongei Jiowa. Sipwe pwóróus wóón ruu alen án Satan tongeni féri ena. Áeúin, a etipetipakich ach sipwe tongei moni, me oruuan, a achocho le etipetipakich ach sipwe filingaw wóón ach kewe minen apwapwa me kunou.

5. Pwata a lamot ach sipwe túmúnúkich seni ach poputá le tongei moni?

⁵ Sia kan mochen an epwe naf anach, úfach, me epwe núkúnúkéch leeniach. Iwe nge, mi lamot ach sipwe túmúnúkich seni ach poputá le tongei moni. Chómmóng aramas lón án Satan ei fénúfan ra “tongei moni” me ekkewe pisek mi tongeni mé ren moni. (2 Tim. 3:2, Testament Mi Fö) Jesus a silei pwe néún kewe chón káé ra tongeni tipetipeló ren tongen moni. A erá: “Esap wor eman a tongeni angang ngeni ruoman samol. Pun epwe oput eman, nge epwe echeni ewe eman, ika epwe tipeni eman, nge epwe turunufasei ewe eman. Ousap tongeni angangepök ngeni Kot me wöün fanüfan.” (Mat. 6:24) Ika emén a fel ngeni Jiowa me a pwal áeá watteen fansoun me achocho le pisekisekiló, iwe i a angang ngeni rúúemén masta. Ena esin aramas ese unusen angang ngeni Jiowa chék.

6. Ifa ewe lesen sia tongeni káé seni alon Jesus kewe ngeni chón ewe mwichefel lón Laotisea?

⁶ Mwen ewe ier 100, chón eú mwichefel lón ewe telinimw Laotisea ra sikesik me apasa: “Ngang üa pisekisek o wöü, esap wor ai osupwang.” Nge mwen mesen Jiowa me Jesus ra ‘mwelele o attong, ra wöüngau me chun o selela.’ Jesus ese fénér pokiten ar pisekisek, nge pokiten ar tongei pisek a atai  ar ririéch ngeni Jiowa. (Pwär. 3:14-17) Ika sia esilla pwe a péppéchékúleló mochenich le chei pisek, iwe mi lamot sipwe mwittir áwena ach ekiek. (1 Tim. 6:7, 8) Ika sise féri ena, letipach epwe kinikinfesen, me Jiowa esap etiwa ach fel ngeni. Pún I “eman Kot mi lukomong.” (Tut. 4:24) Ifa usun sipwe tongeni poputá le fókkun tongei moni lón manawach?

7-9. Met sia káé seni pwóróusen emén mwán mi ásimaw itan David?

⁷ Nengeni pwóróusen emén mwán mi ásimaw mi angang weires itan David, seni Merika. A erá pwe i emén chón angangen eú kompeni mi fókkun angang weires. Ewe kompeni a efeiéchú ren an ewisa ngeni pwal eú mineféén angang mi tekia seni wisan we me mwan. A pwal kefilitá pwe epwe emén me lein ekkewe chón angang mi fókkun sipeéch lón pekin an we angang lón unusen fénúan we. Iei met David a erá: “Lón ena atun, tittipei pwe ekkewe feiéch meinisin ua angei, ra ánnetatá pwe Jiowa a efeiéchúei.” Nge mi pwúng ena?

⁸ David a poputá le mirititi pwe an we angang a apwangapwangaaló an ririéch ngeni Jiowa. A erá: “Atun mwich me pwal mwo nge atun ua fiti ewe angangen afalafal, ua kan ekkekieki usun ekkewe osukosuk lón ai we leenien angang. Pwúngún pwe a watte peioffui, nge a chék pwal lallapóló ai aúrek, me a poputá le wor osukosuken ai we pwúpwúlú.”

⁹ David a mirititi lamoten an epwe ekiekisefáli met epwe akkomwa lón manawan. A erá: “Ua wesewesen filatá ai upwe féri siwil lón manawei.” A mochen siwili an schedule lón an we angang, iwe a fós ngeni néún we boss usun met a ekieki. Iwe met a fis? Néún we boss a atowu seni an we angang! Nge met David a féri? A erá: “Sorotáán ena rán, ua apply  ai upwe auxiliary pioneer iteiten maram.” David me pwúlúwan we ra poputá le eáni angangen elimelim pwe repwe atufichi manawer. Mwirin och fansoun, David a poputá le fiti regular pioneer, me mwirin pwúlúwan we a pwal fiti le pioneer. Ra filatá ewe sókkun angangen moni mi tekison chómmóng rese kan sani ar repwe eáni, nge ar angang fán iten Kot, ina met a fókkun aúchea me rer. Inaamwo ika a fókkun kisikis peioffur seni met ra eáni me mwan, nge a chék naf an epwe ataweei ar osupwang iteiten maram. Ra mochen akkomwa Jiowa me ra káé seni met a pwisin fis lón manawer usun án Kot túmúnú chókkewe mi akkomwa mettóchun an we Mwú.​—Mat. 6:31-33.

10. Ifa usun sipwe tongeni túmúnú letipach?

¹⁰ Mi lamot sipwe túmúnú letipach, ese lifilifil ika sia wéúéch are wéúngaw. Ifa usun? Kosap ámááraatá tongen pisek lón letipom. Me kosap mut ngeni óm angangen moni epwe akkomw mwen óm angang ngeni Jiowa. Ifa usun kopwe silei ika a poputá le fis ena lón manawom? Ikkeei ekkóch kapas eis ka tongeni pwisin eisinuk: ‘Ua kan ekieki usun ai angang lupwen ua nónnóm lón mwich are lón ewe angangen afalafal? Ua kan aúreki ika epwe naf nei moni lón kan rán? Moni me pisek ra kan efisi osukosuk lefilem me pwúlúwei we? Upwe tipemecheres le féri ewe sókkun angangen moni aramas rese kan sani ren ai upwe tongeni alapaaló ai angang ngeni Jiowa?’ (1 Tim. 6:9-12) Atun sia ekieki ekkena kapas eis, sipwe chechchemeni pwe Jiowa a tongekich me a eáni ei pwon ngeni chókkewe mi tongei I: “Ngang üsap fokun likituk, üsap pwal tümwününgau ngonuk.” Ina popun ewe aposel Paulus a makkeei: “Ousap manaueni eu manauen mochenian moni.”​—Ipru 13:5, 6.

11. Ifa usun ekkewe minen apwapwa emén a filatá a tongeni kkúú manawan?

¹¹ Jiowa a mochen ach sipwe pwapwaiti manaw, me ekkewe minen apwapwa me kunou ra tongeni álisikich ren ena. Ren enletin, án Kot we Kapas a apasa pwe “a mürina seni meinisin pwe eman aramas epwe mongö o ün, epwe pwal pwapwa lon an angang weires.” (SalAf. 2:24) Iwe nge, lape ngeni án ei fénúfan minen apwapwa a tongeni etipetipakich. A eingawa minne aramas ra ekieki pwe mi pwúng are ese pwúng, nge a tongeni ámmeef ngeni aramas ar repwe etiwa, pwal mwo nge aúcheani ekkewe mettóch mi ngaw me ren án Kot we Kapas.

12. Me ren 1 Korint 10:21, 22, pwata a lamot ach sipwe filiéchú ach minen apwapwa?

 ¹² Sia mochen fel ngeni Jiowa chék, ina minne sise tongeni mwéngé seni “än ach Samol chepel,” me “än ekewe anün rochopwak chepel.” (Álleani 1 Korint 10:21, 22.) Fán chómmóng, ach mwéngéfengen me emén a wewe ngeni pwe sia chiechiéch. Ika sia filatá ekkewe sókkun minen apwapwa mi apéchékkúla féfférún mwánesól, angangen roong, féfférún lisowu, are pwal ekkóch mochenin futukach, iwe usun itá sia mwéngé ekkewe mwéngé chón oputa Kot ra fen ammólnatá. Iwe sise chék atolongakich lón feiengaw nge sia pwal atai ach chiechi ngeni Jiowa.

13-14. Me ren James 1:14, 15, pwata a lamot ach sipwe filiéchú ach minen apwapwa? Eáni eú kapas áweweei.

¹³ Nengeni ifa usun minen apwapwa a usun chék mwéngé. Lupwen sia mwéngé, pwisin nemeniach met sókkun mwéngé sipwe waalong lón awach. Nge lupwen sia oromaaló ewe mwéngé, sise chúen tongeni nemeni ika epwe échitikich are ngawengenikich. Ach mwéngé ekkewe mwéngé mi vitamin a tongeni apéchékkúla inisich, nge mwéngé ese vitamin ra tongeni apwangapwangaakicheló. Ese tongeni mwittir pwá ika a éch are ngaw ena mwéngé ngeni inisich, nge epwap pwá mwirin och fansoun.

¹⁴ Pwal ina chék usun, pwisin filiach ika met sókkun minen apwapwa sipwe etiwaalong lón ekiekich. Nge mwirin, minne sia filatá epwe kkúú ach ekiek me letipach. Minen apwapwa mi múrinné, a tongeni apéchékkúlakich, nge minen apwapwa mi ngaw epwe efeiengawakich. (Álleani James 1:14, 15.) Ese kan mwittir pwá efeiengawen eú minen apwapwa mi ngaw, nge mwirin och fansoun epwe pwápwááló. Ina popun ewe Paipel a éúréúrakich: “Ousap püsin atupukemi. Sisap tongeni urumwotei Kot. Pun mine eman aramas a fotuki, iei met epwe pwal kini. Are eman a fofot lon mochenian fitukan, epwe kini mäla.” (Kal. 6:7, 8) A ifa me watteen lamoten ach sipwe péénaaló meinisin minen apwapwa mi apéchékkúla ekkewe mettóch Jiowa a oput!​—Kölf. 97:10.

15. Ifa ewe liffang Jiowa a fang ngenikich ach sipwe pwapwaiti?

¹⁵ Chómmóng néún Jiowa kewe aramas ra pwapwaiti ar katol JW Broadcasting^®, ach we TV station wóón Internet. Iei alon emén Chón Kraist fefin itan Marilyn: “JW Broadcasting a álisiei le ákkeáni ekiek mi múrinné, me ua tongeni katol meinisin met mi nóm wóón pokiten iir meinisin ra échúitiei. Lupwen ua tipitipingaw are letipechou, ua kútta eú afalafal mi apéchékkúlaei are eú Morning Worship prokram upwe katol. Ena mettóch a álisiei ai upwe arap ngeni Jiowa me an we mwicheich. Kaworen ewe JW Broadcasting a unusen siwili manawei.” Ka kan kúna álillis seni án Jiowa liffang? Me lúkún ewe mineféén prokram a kan katowu iteiten maram wóón JW Broadcasting, a pwal atowu chómmóng prokram sia tongeni katol are aúseling, me kél mi apéchékkúl ka tongeni katol ese lifilifil ineet ka mochen.

16-17. Pwata a lamot ach sipwe nemenifichi ewe úkúkún fansoun sia áeá lón ach minen apwapwa, me ifa usun sipwe féri ena?

¹⁶ Mi lamot sipwe nemenifichi esap chék ewe sókkun minen apwapwa sia kan sani nge pwal ewe úkúkún fansoun sia áeá fán itan. Ika sise túmúnú ewe úkúkún fansoun sia áeá lón ach apwapwaai pwisinkich, iwe epwe tongeni watte seni ewe fansoun sia áeá le angang ngeni Jiowa. A weires ngeni chómmóng ar repwe aúkúkú ewe fansoun ra áeá fán iten apwapwa me kunou. Iei met emén chienach nengngin, 18 ierin itan Abigail a erá:  “Ai katol TV a kan asésé ei sárin ai angang weires lón ewe rán. Nge ika use túmúnú, iwe ua tongeni katol ren fite fite awa.” Emén chienach alúwél itan Samuel a erá: “Ua kúna pwe ua fen eérenaaló le kakkatol fitaché video mi chék mwoch wóón ewe Internet, nge a chék akkatapw. Itá ua ekiekin katol chék eché video, nge use fen tepereni nge ua fen katol ren úkúkún úlúngát are rúáánú awa.”

¹⁷ Ifa usun kopwe aúkúkú ewe fansoun ka áeá lón óm minen apwapwa me kunou? Áeúin, kopwe cheki ewe úkúkún fansoun ka áeá iei. Pwata kese makkeetiw fitu awa ka áeá lón eú wiik? Makkeei lón noum we pwinin maram fitu awa ka katol TV, kunou wóón ewe Internet, me play game wóón noum we mechá. Ika ka meefi pwe a kon luló ewe úkúkún fansoun ka áeá, iwe achocho le féri óm schedule. Akkóta ewe fansoun kopwe áeá le féri ekkewe mettóch mi kon lamot, mwirin akkóta ewe fansoun kopwe áeá fán iten óm minen apwapwa me kunou. Mwirin, tingorei Jiowa an epwe álisuk le apwénúetáéchú óm schedule. Ika ina, epwe wor óm fansoun me péchékkúl fán iten óm pwisin káé Paipel, famili fel, mwich, me angang ngeni Jiowa lón ewe angangen afalafal me asukula aramas. Epwe pwal tongeni lapóló óm pwapwaiti óm fansoun apwapwa pokiten ka fen akkomwa Jiowa.

18-19. Ifa usun sipwe tongeni pwáraatá pwe sia fel ngeni Jiowa chék?

¹⁸ Mwirin án aposel Petrus makkeei usun sópwólóón án Satan ei fénúfan me warotoon ewe ótót sefé, a apasa: “Ämi chiechiei mi achengicheng, pokiten oua witiwiti ei Rän, oupwe fokun achocho ngeni pwe oupwe limöch, pwe esap wor ämi mwäl mwen mesen Kot, nge oupwe pwal nom lon kinamwe.” (2 Pet. 3:14) Sia pwáraatá pwe sia fel ngeni Jiowa chék lupwen sia álleasochisi ena pesepes, me féri úkúkún ach tufich le fel ngeni me eáni ewe sókkun manaw I a pwapwa ren.

¹⁹ Satan me an ei ótót repwe chék sópweló le etipetipakich le akkomwa ekkóch mettóch lap seni Jiowa. (Luk. 4:13) Nge inaamwo ika sia kúna chómmóng weires, nge sisap mut ngeni och mettóch are emén an epwe akkomw lón letipach. Sia apposa letipach le ngeni Jiowa minne chék mi fichi ngeni, weween ina ach sipwe fel ngeni i chék!