1. Met meefien aramas usun ewe tipachem seni Paipel? (Än Salomon Fos 1:20, 21)

 LÓN chómmóng fénú, sia kan kúna án pwiich kewe afalafal lón ekkewe leeni mi chómmóng aramas ie. Ra emelimel me ra anéúnéú ngeni aramas néúch kewe puk. Eli ka fen fiti ena esin angang. Iwe ese mwáál, ka chemeni ewe wokisin lón puken Än Salomon Fos mi fós usun tipachem a kékké lein chómmóng aramas pwe repwe rong. (Álleani Än Salomon Fos 1:20, 21.) Ewe Paipel me néúch kewe puk ra masou ren án Jiowa tipachem. Ena tipachem ina ewe mi lamot ngeni aramas ren ar repwe tongeni eáni manaw esemuch. Sia pwapwa atun emén a etiwa eú néúch kewe puk. Nge esap meinisin ra etiwa. Ekkóch rese mochen káé met ewe Paipel a apasa. Ekkóch ra takirikich. ra kúnakich. Ra meefi pwe ewe Paipel a fókkun minen lóóm me ese chúen álilliséch ngenikich. Ekkóch ra esiita áitien Paipel usun met mi pwúng me mwáál, me ra ekieki pwe chókkewe mi álleasochisi met Paipel a apasa, iir ra tichik me meefi pwe ra fókkun pwúng lap seni ekkewe ekkóch. Nge fán tong Jiowa a chék sópweló le fang tipachem ngeni meinisin. Ifa usun?

2. Ia sia tongeni kúna me ie ewe tipachem seni Kot lón ei fansoun, nge met lape ngeni aramas ra filatá le féri?

² Eú alen án Jiowa fang ngeni aramas an we tipachem, ina ren an we Kapas, ewe Paipel. Ena puk a kawor ngeni arapakkan aramas meinisin. Nge ifa usun ren néúch kewe puk me ekkewe álillis seni Paipel? Pokiten Jiowa a efeiéchú, ra kawor lón lap seni 1,000 fósun fénú. Chókkewe mi aúseling, weween iir mi állea me apwénúetá met ra káé, repwe feiéch. Iwe nge, lape ngeni aramas ra filatá ar resap aúseling ngeni Jiowa. Atun a lamot ar repwe féri kefil, ra filatá le lúkúlúk wóón pwisin iir are wóón ekkóch aramas. Eli repwe pwal mwo nge ésúfélúngawakich pokiten sia filatá le álleasochisi met Paipel a apasa. Ei lesen  epwe pwóróus wóón pwata a ina usun meefien aramas. Nge akkomwan, sipwe káé ifa usun sia tongeni eáni ewe tipachem seni Jiowa.

3. Met a lamot ach sipwe féri ren ach sipwe enletin tipachem?

³ Tipachem a tongeni wewe ngeni ach tufichin áeá met sia silei ren ach sipwe féri kefil mi múrinné. Iwe nge, mi pwal wor met mi lamot sipwe féri ren ach sipwe enletin tipachem. Ewe Paipel a apasa: “Ach niuokusiti ewe Samol mi Lapalap iei popun tipachem, nge ach silei Ewe mi Pin iei popun ach weweöch.” (SalF. 9:10) Ina minne ika a nóm rech eú kefil mi lamot, sipwe kútta met án Jiowa ekiek usun. Sia tongeni féri ena ren ach káé Paipel me néúch kewe minen álillis seni Paipel. Ika sia féri ena, sia pwári pwe sia enletin tipachem.​—SalF. 2:5-7.

4. Pwata Jiowa chék a tongeni fang ngenikich enletin tipachem?

⁴ Jiowa i chék ewe a tongeni fang ngenikich enletin tipachem. (Rom 16:27) Pwata sia tongeni erá pwe tipachem a feito seni Jiowa? Áeúin, i ewe Chón Fératá me a silei mettóch meinisin usun férian kewe. (Kölf. 104:24) Oruuan, án Jiowa féffér meinisin a pwári tipachem. (Rom 11:33) Aúlúngátin, án Jiowa kapasen emmwen epwe chék álilliséch ngeni chókkewe iir mi apwénúetá. (SalF. 2:10-12) Ika sia mochen ach sipwe enletin tipachem, a lamot sipwe lúkú ekkena pwóróus mi enlet, me mut ngeniir ar repwe emmwenikich lón ach kewe féffér me ach kewe kefil.

5. Met mwirilóón án aramas rese mochen lúkú pwe enletin tipachem a chék feito seni Jiowa?

⁵ Chómmóng aramas ra mwaar ren lingéchún masouen fénúfan me láng, nge rese lúkú pwe a wor emén Chón Fératá, me ra erá pwe ra chék pwisin fisitá. Ekkóch ra erá pwe ra lúkú Kot, nge ra ekieki pwe án Paipel kewe allúk ra minen lóóm, iwe ra filatá le pwisin fiti mocheniir. Met mwirilóón? Itá ei fénúfan a échúló ren án aramas lúkúlúk wóón pwisin ar tipachem lap seni án Kot tipachem? Itá aramas ra enletin pwapwa are a núkúchar ar ápilúkúlúk fán iten mwachkkan? Met sia kúkkúna lón ei fansoun a ánneta pwúngún ei pwóróus: “Än aramas tipachem, mirit me kapasen öüröür resap tongeni üpalü ngeni ewe Samol mi Lapalap.” (SalF. 21:30) Ena mettóch a amwékútúkich le tittingorei Jiowa an epwe fang ngenikich enletin tipachem. Nge a elichippúng pwe lap ngeni aramas rese. Pwata?

6. Me ren Än Salomon Fos 1:22-25, ié kewe rese mochen etiwa ewe enletin tipachem seni Jiowa?

⁶ Chómmóng rese mochen etiwa ewe enletin tipachem seni Jiowa, lón kapas áwewe “a osomong le kökkö lon ewe al.” Me ren ewe Paipel, a wor ekkeei úlúngát sókkun aramas ra tunaló tipachem: “chon wewemang,” “chon turunufas,” me “chon tiparoch.” (Álleani Än Salomon Fos 1:22-25.) Sipwe nengenifichi ekkena napanap me pwata ekkena aramas rese mochen etiwa ewe enletin tipachem seni Kot, me ifa usun sipwe túmúnú ach sisap pwal usur.

7. Pwata ekkóch ra filatá ar repwe chék usun ekkewe “chon wewemang” Paipel a fós usur?

⁷ Ekkewe “chon wewemang” iir ra chék lúkúoló mettóch meinisin ra rong me ra tupukkái. (SalF. 14:15) Fán chómmóng sia chuuri ekkena sókkun aramas lón ewe angangen afalafal. Áwewe chék, ekieki ekkewe fite million aramas ra fen tupuló ren ekkewe néúwisin lamalam are néúwisin mwú. Ekkóch ra máirú atun ra mirititi pwe ekkena néúwis  ra fen otupuur. Nge chókkewe Än Salomon Fos 1:22 a fós usur ra filatá ar repwe chón wewemmang are resap silei mettóch pún ra chék sani ar repwe ina usun. (Jer. 5:31) Ra efich ar repwe chék féri met ra mochen nge rese mochen káé met ewe Paipel a apasa are álleasochisi an kewe allúk. Chómmóng aramas ra pwal meefieni meefien emén fefin mi fókkun achocho lón an lamalam lón Canada, a ereni emén Chón Pwáraatá: “Ika néúm we patere a otupukem, iwe tipisin, nge esap tipisim!” Sise fókkun mochen ach sipwe áppirú chókkewe mi filatá ar resap silei mettóch!​—SalF. 1:32; 27:12.

8. Met a tongeni álisikich le eáni ewe tipachem seni Kot?

⁸ Ewe Paipel a pesekich ach sisap chék emén mi wewemmang nge sipwe fen ‘mirit lon ach ekiek.’ (1 Kor. 14:20) Sia eáni ewe tipachem seni Kot ren ach apwénúetá án Paipel kewe kapasen emmwen lón manawach. Ika sia féri ena, sia tongeni kúna ifa usun Paipel a álisikich le kefiléch me pwal ttii senikich osukosuk. A lamot ach sipwe ekieki usun ekkewe kefil sia fen féri. Áwewe chék, ika ka fen kákkáé Paipel me fiffiti mwich nge kesaamwo fangóló manawom ngeni Jiowa me papatais, ka tongeni ekieki met popun kesaamwo féri ena. Ika sia fen papatais, sia kan akkachocho le lipwákéchúló lón ewe angangen afalafal me asukula aramas ewe kapas allim? Itá ach kewe kefil ra pwári pwe sia fiti án Paipel kewe kapasen emmwen? Sia pwári napanapen Chón Kraist kewe lón féfférúch ngeni aramas? Ika a lamot ach sipwe féri ekkesiwil, sipwe ekiekifichi usun án Jiowa kewe kapasen emmwen mi “atipachema ir mi wewemang.”​—Kölf. 19:7.

9. Ifa usun ekkewe “chon turunufas” ra pwári pwe ra tunaló ewe tipachem seni Kot?

⁹ Ewe oruuen sókkun aramas mi tunaló ewe tipachem seni Kot, iir ekkewe “chon turunufas.” Fán ekkóch, sia kan fós ngeni ekkena esin aramas lón ewe angangen afalafal. Ra sani le esiita ekkewe ekkóch. (Kölf. 123:4) Ewe Paipel a éúréúrakich pwe lón ekkewe ránin lesópwólóón epwe wor chómmóng chón turunufas. (2 Pet. 3:3, 4) Usun chék kofotun néún Lot kewe fépwúl, ekkóch aramas lón ei fansoun rese aúseling ngeni ekkewe éúréúr seni Kot. (Ken. 19:14) Chómmóng ra takiri chókkewe mi álleasochisi met Paipel a apasa. Ekkewe chón turunufas ra “chei mocheniangauen letiper.” (Jut. 7, 17, 18) Án Paipel áweweei napanapen ekkewe chón turunufas a usun chék napanapen chón rikiló me chókkewe mi likitaló Jiowa.

10. Me ren Kölfel 1:1, ifa usun sia tongeni túmúnú ach sisap wiliti emén chón turunufas?

¹⁰ Ifa usun sipwe túmúnú ach sisap wiliti emén chón turunufas? Eú mettóch sia tongeni féri, ina ach sisap chiechi ngeni chókkewe iir mi ngúnúngúnúngaw are sou esiit. (Álleani Kölfel 1:1.) Weween sisap aúseling are állea met a feito seni ekkewe chón rikiló. A lamot sipwe túmúnú ach sisap poputá le ngúnúngúnúngaw usun ese lifilifil met me tipemwaramwareiti Jiowa me ekkewe emmwen mi feito seni an we mwicheich. Ren ach sipwe ttii senikich ekkena napanap, sia tongeni pwisin eisinikich: ‘Ua kan ngúnúngúnúngaw atun ua angei mineféén emmwen are áwewe? Ua kan soun kútta mwáállin chókkewe mi wisen emmwenikich?’ Atun sia mwittir úkútiw le féri ekkena mettóch, Jiowa epwe pwapwa rech.​—SalF. 3:34, 35.

11. Ifa ekiekin ekkewe “chon tiparoch” usun án Jiowa kewe allúk usun minne mi pwúng me minne mi ngaw?

¹¹ Ewe aúlúngátin sókkun aramas mi tunaló ewe tipachem seni Kot, iir ekkewe “chon tiparoch.” Ra tiparoch pokiten rese mochen álleasochisi án Kot kewe allúk usun minne mi pwúng me minne mi mwáál. Ra féri met úchék mi pwúng me rer. (SalF. 12:15) Ekkena sókkun  aramas rese mochen etiwa Jiowa, ewe Popun tipachem. (Kölf. 53:1) Atun sia chuuriir lón ewe angangen afalafal, fán chómmóng ra kon esiitakich pokiten sia álleasochisi án Paipel kewe allúk. Nge ese wor met ra tongeni álisikich ren an epwe échúló manawach. Ewe Paipel a apasa: “Kapasen tipachem ra kon tekia ngeni eman chon tiparoch, esap wor och mine a tongeni apasa lon mwichen pwüngüpwüng.” (SalF. 24:7) Ekkewe chón tiparoch rese tongeni awora kapasen emmwen mi álilliséch. Iwe, ina popun Jiowa a éúréúrakich ach ‘sisap chiechi ngeni eman mi tiparoch.’​—SalF. 14:7.

12. Met a tongeni álisikich pwe sisap usun ekkewe chón tiparoch?

¹² Kich sise usun chókkewe iir mi oput án Kot kewe emmwen, nge sia ámááraatá ach tongei Jiowa me an kewe allúk meinisin. Sia tongeni apéchékkúla ena tong ren ach ekieki met a kan fis ngeni manawen chókkewe iir mi álleasochis, me ngeni manawen chókkewe iir mi álleasolap. Áwewe chék, ekieki usun ekkewe osukosuk aramas ra atoto wóón pwisin iir ren ar tunaló án Jiowa kewe emmwen mi álilliséch. Mwirin ekieki usun échún manawom pokiten óm álleasochisi Kot.​—Kölf. 32:8, 10.

13. Itá Jiowa a eriánikich ach sipwe álleasochisi an kewe kapasen fén?

¹³ Jiowa a awora an tipachem ngeni meinisin, nge ese eriánikich ach sipwe etiwa. Iwe nge, a áiti ngenikich met epwe fis ngeni aramas atun rese etiwa an tipachem. (SalF. 1:29-32) Chókkewe mi filatá ar resap álleasochisi án Jiowa kewe emmwen ‘repwe kini uän ar föför.’ Ló, ló, ló, pokiten ra manaweni ena sókkun manaw, iwe ra kúna watteen weires me riáfféú me lesópwólóón repwe ninniiló. Nge, chókkewe mi álleasochis ngeni an kewe kapasen fén me apwénúretá, iei met a pwone ngeniir: “Eman mi aüselingaei epwe manau fän kinamwe, esap öürek, esap pwal niueiti och feiengau.”​—SalF. 1:33.

14-15. Met sia káé seni Än Salomon Fos 4:23?

¹⁴ Sipwe sópwéch fansoun meinisin lupwen sia apwénúetá án Kot kewe emmwen mi pwári an tipachem. Usun met sia fen pwóróus usun pwe Jiowa a fen ámecheresi kaworen an kewe kapasen emmwen pwe sipwe tongeni angei. Áwewe chék, lón ewe puken Än Salomon Fos, Jiowa a fen awora emmwen mi álilliséch a tongeni émúrinnéló manawach ika sipwe apwénúetá. Iei sipwele ppii rúáánú me lein ekkena kapasen emmwen.

¹⁵ Kopwe túmúnú lelukom. Ewe Paipel a apasa: “Kopwe fokun tümwünü lelukom lap seni om tümwünü och pisek aüchea, pun manau a pop seni lon lelukom.” (SalF. 4:23) Ekieki met a lamot sipwe féri ren ach sipwe túmúnú féún ngasangasach. A lamot sipwe mwéngé ekkewe mwéngé mi vitamin, exercise, me túmúnúkich seni ekkewe féffér mi ngaw. Sia pwal féri ena esin túmún ngeni lelukach.  Iteiten rán sia mwéngé seni án Kot we Kapas. Sia ammólnatá me mwen ach sipwe ló fiti ekkewe mwich me uwawu meefiach. Sia anganga ach lúkú ren ach akkachocho le fiti ewe angangen afalafal. Sipwe ttii senikich ekkewe féffér mi ngaw ika sia atowauakich seni ekkewe mettóch ra tongeni eingawa ach ekiek, usun chék minen apwapwa me kunou mi limengaw me chiechi mi ngaw.

16. Pwata Än Salomon Fos 23:4, 5 a fókkun álilliséch ngenikich lón ei fansoun?

¹⁶ Kopwe menemenéch ren met mi wor reom. Ewe Paipel a awora ei kapasen fén: “Kosap angang weires fän iten om kopwe wöümongola. . . . Lupwen ka kärän nengeni woumw, ese chüen nom. Pun a müttir sü usun chök a angei pöükässin o ässitä läng usun eman ikel.” (SalF. 23:4, 5) A tongeni mwittir péút seni aramas néúr moni me pisekiir. Nge, chómmóng aramas iir mi wéúch me osupwang ra fókkun mochen ar repwe awatteeló néúr moni. Ina popun fán chómmóng ra féri mettóch ra tongeni itengaw ren, ta ar riri ngeni ekkóch, me pwal mwo nge efisi ar samau. (SalF. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Iwe nge, ewe tipachem seni Kot a álisikich ach sipwe itepék me rúúepek lón ach ekiek usun moni. Ena a tongeni álisikich ach sisap tipemmóng nge sipwe chék menemenéch me pwapwa ren met mi wor rech.​—SalAf. 7:12.

17. Ifa usun sia tongeni eáni “än ekewe chon tipachem kapas” me ren Än Salomon Fos 12:18?

¹⁷ Kopwe ekiek me mwen óm kopwe kapas. Ika sise túmúnúéch sia tongeni ámeteki ekkewe ekkóch ren ach kapas. Ewe Paipel a apasa: “Mi wor aramas ra fos, nge resap ekieki och. Ekei sokun fos ra akinasa aramas, usun efoch ketilas a akinasa eman. Nge än ekewe chon tipachem kapas ra atoto pöchökül.” (SalF. 12:18) Sia álisatá kinamwe lefilach atun sise apwóróusafetálei mwáállin ekkewe ekkóch. (SalF. 20:19) Ika sia mochen ach kapas epwe ekinamwei aramas nge esap fen ámetekiir, mi lamot sipwe ákkálleani me ekkekieki án Kot we Kapas. (Luk. 6:45) Atun sia ekilon wóón met ewe Paipel a apasa, ach kapas epwe usun chék “kolukun eu chanpupu” mi ekinamwei letip.​—SalF. 18:4.

18. Ifa usun Än Salomon Fos 24:6 a tongeni álisikich lón ewe angangen afalafal?

 ¹⁸ Kopwe fiti ekkewe emmwen seni ach we mwicheich. Ewe Paipel a awora ei kapasen emmwen mi álilliséch ren ach sipwe sópwéch: “Kopwe akomwen föri om akot me mwen om kopwe feila ngeni maun, nge ia a wor chomong chon öüröür ie, a wor win.” (SalF. 24:6) Ifa usun ach apwénúetá ei kapasen emmwen a álisikich ach sipwe lipwákéch lón ach angangen afalafal me asukul? Sipwe achocho le apwénúetá ekkewe emmwen mi kawor fán iten ewe angangen afalafal, nge sisap chék féri ewe esin napanapen afalafal sia sani. Sia angei emmwen mi álilliséch me lón ach kewe mwich, ikewe sia tongeni káé seni ekkewe chón afalafal mi lipwákéch le asukula aramas. Pwal och, án Jiowa we mwicheich a awora ekkewe puk me video ra tongeni álisi aramas le weweiti ewe Paipel. Ka kákkáé óm kopwe néúnéúfichi ekkena minen álillis?

19. Met meefiom usun ewe tipachem Jiowa a awora? (Än Salomon Fos 3:13-18)

¹⁹ Álleani Än Salomon Fos 3:13-18. A ifa me kilisouch ren ekkewe kapasen emmwen mi álilliséch lón án Kot we Kapas! Sise tongeni fókkun manaw are pwapwa ika ese wor rech án Jiowa kewe kapasen emmwen. Lón ei lesen, sia fen káé ekkóch kapasen emmwen mi álilliséch lón ewe puken Än Salomon Fos. Ewer, unusen ewe Paipel a masou ren kapasen emmwen mi múrinné seni Jiowa. Mi lamot sipwe apwénúetá an we kapas lón unusen manawach. Lap ngeni aramas rese aúcheani ewe tipachem seni Kot, nge sia lúkúlúk pwe “chokewe mi fitipacheiti [tipachem] ra pwapwa.”