1924—Ipúkú Ier A Ló
LÓN ewe puk itan Bulletin a minen January 1924 a erá, “A éch me lepoputáán ewe ier án meinisin Chón Kraist mi papatais . . . repwe kútta pwal ekkóch alen ar repwe alapaaló ar angang ngeni Jiowa.” Atun ena ier, ekkewe Chón Káé Paipel ra apwénúetá ena kapasen éúréúr ren ar pwora me kútta pwal ekkóch mineféén alen afalafal.
RA AFALAFAL WÓÓN REITIO
Ren lap seni eú ier, ekkewe Chón Kraist mwán mi angang lón Bethel ra angang wóón fférún ewe reitio station itan WBBR wóón Staten Island, New York City. Mwirin ar limeti ewe fénú, ra poputá le aúetá eú watteen imw fán iten ekkewe chón angang me pwal eú imw fán iten ekkewe pisek. Atun a wes ar angang wóón ekkena, iwe ra poputá le apachafengeni ekkewe pisek epwe álisiir le tétá wóón reitio. Nge a wor fitu minen eppet a lamot repwe akkomw ataweei.
A weires ngeniir ar repwe aútáái ewe antena fán iten ar reitio station. A lamot án ena antena, 300 fiit ttaman, epwe útá lukanapen ruuofóch irá 200 fiit ttaman. Ewe áeúin atun ra sótun minatá, ese sópwéch. Iwe nge, ra lúkúlúk wóón Jiowa me sóssótsefál le minatá, iwe ra sópwéch. Calvin Prosser, ewe mi álillis wóón ena angang, a erá, “Iká a fisiéch ám aútáái ewe antena lón ewe áeúin fansoun, iwe áúpwe fen ingeiti pwisin ám angang!” Iwe nge, ekkena mwán ra kilisou ngeni Jiowa ren an álisiir, nge a wor eú osukosuk a pwal ppiitá.
Lón ekkena ier, a kerán poputá le wor reitio station, me ese mecheres ar repwe kamé ekkewe pisek mi lamot ngeni ena angang. Iwe nge, ekkena mwán ra mééni ekkewe pisek minen lóóm emén a chék féri. Me rese kamé mineféén microphone, ra fen chék áeá ewe microphone seni eú telephone. Lón eú pwinin lón February, ekkena mwán ra filaatá ar repwe féri eú asóssót wóón ekkewe pisek ra apachafengeniir. Ren ar repwe féri ena, ra apwúngaló ar repwe eáni ekkewe kélún mwiich wóón ar na reitio station. Emén me lein ekkena mwán itan Ernest Lowe, b a kékkériir pún a rong ar kél wóón néún we reitio lón Brooklyn, ina epwe 15 mwail towauan seni ena station.
a apwóróusa eú mettóch mi atakirikir a fis lón na rán. A erá pwe lepwolen ar kél, Pwiich RutherfordA ereniir, “Oune wes me akúrang. Ussun itá oua chék púchér!” Ekkena mwán ra ekis sáw, iwe ra akaúlóói ar we prokram. Nge ra silei pwe a éch ewe reitio station, me a mmólnetá ar repwe féri ar kewe prokram wóón.
Lón ewe February 24, 1924, ina ewe áeúin atun ra afalafal wóón reitio, Pwiich Rutherford a erá pwe ena reitio station itan WBBR epwe álisaatá ewe angang Kraist a ewisa ngeniir ar repwe féri. A pwal erá popun an a kawor WBBR pwe “epwe álisi aramas le weweiti ewe Paipel me ewe fansoun sia nónnóm lón.”
A fókkun sópwéch ar we áeúin prokram wóón reitio. Ra áeá WBBR ren úkúúkún 33 ier le achéúfetálei ewe kapas allim.
RA PWORA LE PWÁÁRI TIPISIN EKKEWE NÉÚWISIN LAMALAM
Lón ewe July 1924, ekkewe Chón Káé Paipel ra mwichfengen fán iten ewe mwichelap lón Columbus, Ohio. Chókkewe mi fiti ra feito seni ekis meinisin, me ra aúseling ngeni ekkewe afalafal lón fósun Arabic, France, Germany, Greece, Hungary, Italy, Lithuania, Merika, Poland, Russia, ekkewe fénúen Scandinavia, me Ukraine. Ekkóch ekkewe afalafal ra ettik wóón reitio, me pwiich kewe ra tingorei chón ewe Ohio State Journal, eú kompeni mi kan ffér simpung, ar repwe makkeei pwóróusen ewe mwichelap lón ekkewe simpung ra féri atun ekkewe ránin mwichelap.
Lón Arúánú, July 24, lap seni 5,000 pwiich kewe ra afalafal ikewe a fis ie ewe mwichelap. Ra anéúnéú arapakkan 30,000 puk me ra poputá le káé Paipel ngeni fitengéréú aramas. The Watch Tower a erá pwe ena rán ina “ewe fansoun mi fókkun apwapwa lón ena mwichelap.”
Lón Enimu, July 25, atun eú án Pwiich Rutherford afalafal, fán pwora a álleanawu eché taropwe mi apwúngú ekkewe néúwisin lamalam. A erá pwe ekkewe néúwisin mwú, lamalam, me ekkewe chón business ra pinei án aramas repwe káé ewe enlet ussun Mwúún Kot, ewe epwe áeá le efeiéchú aramas. A pwal erá pwe ekkena
néúwis ra féri minne mi mwáál, pokiten ra álisaatá ewe League of Nations me ra erá pwe Kot a áeá le nemeni ekkewe mwúún fénúfan. A lamot án ekkewe Chón Káé Paipel repwe tinikken me pwora le uwei ena pwóróus ngeni aramas.Mwirin och fansoun, eú lesen lón The Watch Tower a erá pwe ena mwichelap lón Columbus a apéchékkúla án ekkena Chón Kraist mi tinikken lúkú. A apworaar le afalafal inaamwo iká aramas ra eriáfféúr. Iei met Leo Claus, emén mi fiti ena mwichelap a chemeni: “Wesin ena mwichelap, áúa mwétéres le esilei ngeni aramas ena pwóróus.”
Lón October, ekkewe Chón Káé Paipel ra eineti fite million kapiin ei tract itan Ecclesiastics Indicted, a pwal kapachelong lón ena tract minne Pwiich Rutherford a álleanawu fán iten ekkewe néúwisin lamalam. Lón eú kúkkún sóópw itan Cleveland, Oklahoma, Frank Johnson a kerán wes le eineti ekkewe tract nge chienan kewe repwe etto angei i mwirin 20 minich. Ese tongeni witiwit lúkún pokiten fitemén mwán seni ena leeni ra kútta pún ra song ren an afalafal. Pwiich Johnson a op lón eú fál. Pokiten ese wor aramas lón, iwe a likiti fitaché tract lón néún ewe néúwisin lamalam we Paipel me wóón ekkewe sea. A mwittir towu seni ena fál, nge a chúen witi chienan kewe, iwe a ló ngeni pwal ruu fál me a pwal likiti ekkewe tract, ussun met a féri me mwan.
Frank a mwittir liwiniti ikewe chienan kewe repwe angei me ie. A op ren ewe gas station, me a nennefetál iká ekkewe mwán ra chúen kútta. Ekkewe mwán ra pássini ikewe a op ie nge rese kúna. Atun ekkena mwán ra ló, chienen Frank kewe mi afalafal lón pwal eú sóópw ra war, iwe a tétá me ra su.
Iei met emén me leir a chemeni, “Atun ám ssá, áúa pássini ekkewe úlúngát fál. A wor ina epwe 50 aramas ra útá lúkún eú me eú ekkena fál. Ekkóch me leir ra álleani ewe tract, me ekkóch ra pwal áiti ngeni ewe néúwisin lamalam. A mmen seréch ám ló seni ikkena pwe áúte osukosuk! Nge áúa mmen kilisou ngeni Jiowa ám we Kot pokiten a túmúnúkem me a fang ngenikem tipáchem pwe áúa esilei ena pwóróus mi lamot, nge ekkewe chón oput rese liapenikemi.”
EKKEWE CHÓN KÁÉ PAIPEL RA AFALAFAL FÁN PWORA LÓN PWAL EKKÓCH FÉNÚ
Lón ekkewe pwal ekkóch fénú, ekkewe Chón Káé Paipel ra afalafal fán pwora. Lón efengin France, Józef Krett a afalafal ngeni fitemén chón Poland iir mi siamú lón France nge ar angang ra kan ttu pwúl. A fen kkótoló pwe epwe eáni eú afalafal itelapan “Manawsefálin Ekkewe mi Máló Epwe Fis Ekiseló.” Atun chón ewe mwichefel ra etiwa aramasen sópwur we ngeni ena afalafal, ewe néúwisin lamalam a ereni chón an we fál pwe resap fiti. Nge rese aúseling ngeni met a erá. Lap seni 5,000 aramas ra ló aúseling ngeni ena afalafal, kapachelong ena néúwisin lamalam! Pwiich Krett a etiwa ena néúwis an epwe uwawu meefian wóón met a eáni lúkú, nge ese mochen. Pwiich Krett a anéúnéúló meinisin ekkewe puk a uwei pokiten ekkewe aramas ra fókkun mochen alapaaló ar silei án Kot we Kapas.—Am. 8:11.
Lón Afrika, Claude Brown a uwei ewe kapas allim ngeni ewe Gold Coast, nge iei a iteni Ghana. An kewe afalafal me ekkewe puk a anéúnéú ra álisaatá mwittirin chéúfetálin ewe enlet lón na fénú. John Blankson, a káé an epwe emén pharmacist, a aúseling ngeni eú án Pwiich Brown afalafal. A mwittir mirititi pwe a kúna ewe enlet. Iei met
John a chechchemeni, “Ái rong ewe enlet a atoto ngeniei enletin pwapwa, me úa chék fóffós ussun ngeni chienei kewe chón sukul.”Lón eú atun, John a ló ren eú fál pwe epwe kapas eis ngeni ewe patere ussun ewe Trinitas, pún a káé pwe esap ina áitien Paipel. Ewe patere a fókkun song me púchér ngeni me ereni: “Esap en emén Souleng. En néún Tefil. Súló me ikeei!”
Atun John a liwiniti imwan we, a mak ngeni ena patere me etiwa ar repwe pwóróusfengen ussun ewe Trinitas lón eú leeni mi chómmóng aramas ie. Ena patere a ereni John an epwe ló ren ewe meilapen sense lón an we sukul, me ena sense a eisini iká pwúngún pwe e mak ngeni ewe patere.
John a erá, “Ewer.”
Ena meilapen sense a péchéú le ereni John an epwe mak ngeni ena patere me omusomus ngeni. Iwe iei met John a makkeei:
“Nei we sense e ereniei ái úpwe mak ngonuk me omusomus ngonuk, iwe úa mmólnetá le omusomus ngonuk iká kopwe affata pwe ka asukula afalafal chofona.”
Ena meilapen sense a máirú me eisini, “Blankson, fókkun iei met kopwe makke ngeni?”
“Ewer. Ina chék met úpwe ereni.”
“Kopwele katowu seni ei sukul. Ka ekieki pwe ka tongeni sópweeló le fiti án ewe mwú ei sukul nge ka eáni ena sókkun kapas ngeni emén pateren ewe lamalam ewe mwú a peni?”
“Nge, sense, . . . atun ka asukulakem me a wor och pwóróus áúse kon lien weweiti, esap pwe áúa kapas eis ngonuk?”
“Fókkun ewer.”
“Iwe pwal ina met a fis. Ena mwán a asukulakem ewe Paipel, iwe úa chék kapas eis ngeni. Iká ese tongeni pélúweni ái we kapas eis, pwata úpwe omusomus ngeni?”
Blankson ese katowu seni ewe sukul, me ese pwal tiinaaló an kapasen omusomus.
EKKEWE CHÓN KÁÉ PAIPEL RA MWÉTÉRES LE ALAPAALÓ AR ANGANG
Iei met The Watch Tower a erá ussun minne a fis lón ena ier 1924: “Sia fókkun tipeeú ngeni alon Tafit ei: ‘Ka ngeniei pöchökül pwe üa tongeni maun.’ (Kölf. 18:39) Ekkewe mettóch mi fis lón ei ier a mmen apéchékkúl pokiten sia kúna ifa ussun Jiowa a álisikich lón ach angang . . . Néún kewe chón angang . . . ra afalafala ewe kapas allim fán pwapwa.”
Arapakkan lemuchúlóón ena ier, ekkewe Chón Kraist mwán ra akkóta ar repwe alapaaló ewe angangen afalafal wóón reitio. Ra fen poputá le féri pwal eú reitio station kkan ngeni Chicago. Ra eita ngeni ena mineféén station WORD weween “Kapas,” pokiten repwe afalafala án Kot we Kapas wóón reitio. Lón na station ra áeá ekkewe pisek mi péchékkúl pwe chókkewe mi nóm lón ekkewe fénú towaw, áwewe chék ren chókkewe mi nóm efengin Canada, repwe pwal tongeni rong pwóróusen ewe Mwú.
Lón ewe ier 1925, Jiowa a álisi pwiich kewe le weweiti ekkewe minefé pwóróus lón Pwáraatá sópwun 12. Ekkóch repwe chepetek ren ekkena pwóróus. Iwe nge, lape ngeniir repwe pwapwa le alapaaló ar weweiti minne a fis lón láng me ifa ussun a weneiti néún Kot kewe aramas wóón fénúfan.
a Iei a iteni Manawach Chón Kraist me Ach Angangen Afalafal—Minen Káé fán Iten Mwiich.
b J. F. Rutherford, ewe mi wisen emmweni ekkewe Chón Káé Paipel lón ena fansoun, a pwal iteni Soukapwúng Rutherford. Me mwen an angang lón Bethel, fán ekkóch a wisen soukapwúng wóón ewe Eighth Judicial Circuit Court of Missouri.