1. Pwata sipwe onómukich fán nemenien Jiowa?

MI LAMOT ach sipwe onómukich fán * nemenien Jiowa pokiten I a Férikichetá. Iwe a wor an pwúúng le erenikich met sipwe féri. (Pwär. 4:11) Nge mi pwal wor eú popun mi múrinné ach sipwe álleasochisi Jiowa pokiten an nemenem a múrinné lap seni meinisin. Lón unusen uruwoon aramas, chómmóng sounemenemen fénúfan ra fen nemeni aramas. Nge Jiowa a fókkun sókko seniir, I ewe Sounemenem mi fókkun tipachem, tong, kirekiréch me úméúméch lap seni meinisin.​—Eks. 34:6; Rom 16:27; 1 Joh. 4:8.

2. Ikkefa ekkewe popun me ren Ipru 12:9-11 ach sipwe álleasochisi Jiowa?

² Jiowa a mochen ach sipwe álleasochisi I esap pokiten sia niweiti, nge pokiten sia tongei, me i Semach we mi tong. Lón néún Paulus we taropwe ngeni ekkewe chón Ipru, a apasa pwe mi lamot ach “sipwe aleasochisi Samach we” pokiten a emiritikich pwe sipwe “feiöch.”​—Álleani Ipru 12:9-11.

3. (a) Ifa usun sipwe onómukich fán nemenien Jiowa? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pélúweniir?

³ Sia onómukich fán nemenien Jiowa ren ach féri úkúkún ach tufich le álleasochisi I lón mettóch meinisin me ren ach fiu ngeni ach mochen le lúkúlúk chék wóón pwisin ach tipachem. (SalF. 3:5) A mecheresiló ach onómukich fán nemenien Jiowa lupwen sia silefichi napanapan kewe mi echipwér. Pwata? Pokiten mettóch meinisin Jiowa a féri ra lóngólóng wóón ekkena napanap. (Kölf. 145:9) Lapólóón ach silefichi Jiowa, epwe pwal ina lapólóón ach tongei. Iwe, lupwen sia tongei Jiowa, ese pwal lamot ngenikich chómmóng allúk mi allúkú ngenikich  met sipwe féri me met sisap féri. Sia achocho le eáni án Jiowa ekiek me memmeef me ttii senikich minne mi ngaw. (Kölf. 97:10) Nge fán ekkóch ese kan mecheres ach sipwe álleasochisi Jiowa. Met popun? Met ekkewe mwán mi ásimaw, me ekkewe sam me in ra tongeni káé seni án Kepina Nehemia, King Tafit, me Maria, inen Jesus we leenien áppirú? Ei lesen epwe pélúweni ekkena kapas eis.

4-5. Me ren Rom 7:21-23, pwata epwe tongeni áweires ach sipwe onómukich fán nemenien Jiowa?

⁴ Eú popun a tongeni áweiresi ach sipwe onómukich fán nemenien Jiowa, pokiten sise unuséch me kich meinisin sia álemwiri tipis. Ina popun fán ekkóch sise kan mochen álleasochisi Kot. Mwirin án Atam me Efa ú ngeni Kot me ar ocheei ewe féún irá mi pinepin ngeniir, ra pwisin filatá met mi éch me met mi ngaw me rer. (Ken. 3:22) Lón ei fansoun, lape ngeni aramas ra chúen mochen tunaló án Jiowa allúk me pwisin filatá met mi múrinné me met mi ngaw me rer.

⁵ Epwe pwal tongeni áweires ngeni pwal mwo nge chókkewe mi silei me tongei Jiowa ar repwe unusen onómuur fán nemenian. Ewe aposel Paulus a kúna ena esin weires. (Álleani Rom 7:21-23.) Sia mochen féri minne mi pwúng fán mesen Jiowa usun chék Paulus. Nge mi lamot sipwe fiffiu ngeni ach mochen féri minne mi mwáál.

6-7. Ifa ewe oruuen popun epwe tongeni áweires ach sipwe onómukich fán nemenien Jiowa? Apwóróusa eú pwóróus.

⁶ Pwal eú popun mi áweiresi ach sipwe álleasochisi Jiowa, pokiten etipetipaen eérenien fénúach ikewe sia mááritá ie. Chómmóng ekiekin aramas ra ú ngeni letipen Jiowa. Ina popun sipwe achocho le fiffiu ngeni ekkena esin ekiek lape ngeni aramas ra eáni. Nengeni ei pwóróus.

⁷ Lón ekkóch fénú, chómmóng ra peppesei ekkewe sáráfé ar repwe achocho le áwatteei peioffur. Emén Chón Kraist fépwúl itan Mary * a kúna ena esin sóssót. Me mwen an káé usun Jiowa, a fiti eú sukul mi fókkun iteféúló lón fénúan we. A kúna sóssót seni an we famili le eáni eú sókkun angang mi watte peioffun me ésúfélún. Ina pwal met mochenin. Iwe nge, Mary a káé usun Jiowa me poputá le tongei, iwe a siwil met a mochen achocho ngeni lón manawan. Nge a chúen weires ngeni, iei met a apasa: “Fán ekkóch a suuk ngeniei ekkewe sókkun business epwe watte peioffui seni, nge ua silei pwe epwe atai ai angang ngeni Jiowa. Nge a chúen weires ngeniei ai upwe ttii seniei ena angang pokiten met ua fen eáni ekiek lón ai mámmááritá. Ua kan tingormaú ngeni Jiowa an epwe álisiei le ú ngeni ena sóssót le etiwa ena angang mi tongeni eppeti ai upwe unusen angang ngeni ren úkúkún ai tufich.”​—Mat. 6:24.

8. Met sipwele pwóróus usun?

⁸ Sia kúna feiéch seni ach onómukich fán nemenien Jiowa. Nge a pwal wor eú popun án chókkewe mi wor wiser repwe fiti án Kot emmwen, áwewe chék ren ekkewe mwán mi ásimaw me ekkewe sam me in, pwe ar féri ena epwe tongeni álisi aramas. Sipwe nengeni ekkóch pwóróus seni Paipel mi áiti ngenikich ifa usun sipwe áeá wisach le nemenem lón ewe napanap Kot epwe pwapwa ren.

9. Ikkefa ekkewe weires Nehemia a kúna?

⁹ Jiowa a ewisa ngeni ekkewe mwán mi ásimaw eú wis mi lamot ar repwe túmúnú néún  kewe aramas. (1 Pet. 5:2) Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni káé chómmóng mettóch seni ar etittina féfférún Nehemia ngeni néún Jiowa kewe aramas. A watte án Nehemia nemenem pokiten i kepinaan Juta. (Ne. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Ekieki ekkóch ekkewe weires Nehemia a kúna. A kúna pwe ekkewe aramas ra fen elimengawaaló ewe imwenfel me rese chúen álisi ekkewe chón Lefi lón pekin aion usun met ewe Allúkún Moses a fen allúk ngeniir. Ekkewe chón Jus ra atai ewe allúkún Sapat me ekkóch mwán ra pwúlúweni ekkewe fin ekis. A lamot Kepina Nehemia epwe pwákini ekkena mettóch.​—Ne. 13:4-30.

10. Met Nehemia a féri lupwen a kúna ekkewe weires?

¹⁰ Nehemia ese áeángawa an nemenem ren an pwisin fférútá an allúk ngeni néún Kot kewe aramas. Nge a kútta án Jiowa emmwen ren an tinikken le iótek, me áiti ngeni ekkewe aramas usun án Jiowa Allúk. (Ne. 1:4-10; 13:1-3) Fán tipetekison, Nehemia a pwal angangfengen me pwiin kewe, a pwal mwo nge álisiir le aúsefálietá tittin Jerusalem.​—Ne. 4:15.

11. Me ren 1 Tesalonika 2:7, 8, itá epwe ifa féfférún ekkewe mwán mi ásimaw ngeni chón ewe mwichefel?

¹¹ Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni kúna ekkewe esin osukosuk Nehemia a kúna, nge repwe tongeni áppirú Nehemia lón chómmóng mettóch. Áwewe chék, ra angang weires fán iten pwiir kewe Chón Kraist. Rese mut ngeni wiser an epwe ámmeef ngeniir pwe ra tekia seni ekkewe ekkóch. Nge ra fen tongei chón ewe mwichefel. (Álleani 1 Tesalonika 2:7, 8.) Ra fós ngeni aramas fán kirekiréch pokiten ra tipetekison me ra enletin tongeer. Iei met Andrew, emén mwán mi ásimaw ren fansoun langattam a apasa: “Ua kúna pwe pwiich kewe ra kan sani ika ekkewe mwán mi ásimaw ra kirekiréch ngeniir me enletin tongeer. Ekkena napanap ra amwékútú chón ewe mwichefel le álleasochisi ekkewe mwán mi ásimaw.” Pwal emén mwán mi ásimaw ren fansoun langattam itan Tony a erá: “Ua achocho  le apwénúetá met a mak lón Filipi 2:3 me achocho le eáni ewe ekiek pwe aramas ra tekia lap seniei. Ena mettóch a álisiei ai usap eriáni aramas le álleasochisiei.”

12. Pwata a lamot án ekkewe mwán mi ásimaw repwe tipetekison?

¹² Mi lamot ekkewe mwán mi ásimaw repwe tipetekison usun chék Jiowa. Inaamwo ika Jiowa ewe Sounemenemen unuselapen láng me fénúfan, nge a “nennetiu” pwe epwe “apwätai ekewe chon wöüngau seni lepwül.” (Kölf. 18:35; 113:6, 7) Pwúngún, Jiowa a oput chókkewe mi lamalamtekia.​—SalF. 16:5.

13. Pwata a lamot ngeni emén mwán mi ásimaw an epwe nemenifichi chénawan?

¹³ Mi lamot ngeni emén mwán mi ásimaw mi álleasochisi Jiowa an epwe nemenifichi chénawan. Pún ika ese nemeni, iwe epwe tongeni kapas péchékkúl ngeni emén mi ésúfélúngawa. (Jas. 1:26; Kal. 5:14, 15) Andrew, ewe sia fen fós usun me mwan, a erá: “Fán ekkóch, ua meefi ai mochen kapas péchékkúl ngeni emén pwiich usun itá ese pwári pwe a súfélitiei. Iwe nge, ua ekilonei pwóróusen ekkóch mwán mi tuppwél seni Paipel, me a álisiei le káé lamoten tipetekison.” Ekkewe mwán mi ásimaw ra pwári pwe ra onómuur fán nemenien Jiowa ren ar fós ngeni chón ewe mwichefel me chiener kewe mwán mi ásimaw fán tong me kirekiréch.​—Kol. 4:6.

14. Ifa ewe wis Jiowa a ewisa ngeni ekkewe sam, me met a mochen repwe féri?

¹⁴ Jiowa a fen ewisa ngeni ewe sam an epwe mékúren an we famili, me a mochen an epwe emiriti néún kewe. (1 Kor. 11:3; Ef. 6:4) Nge a kaúk an nemenem. Epwe etittin mwen mesen Jiowa, ewe Popun famili meinisin ren napanapen an túmúnú an we famili. (Ef. 3:14, 15) Ekkewe sam ra pwári pwe ra onómuur fán nemenien Jiowa ren ar áeá ar nemenem lón ewe napanap Kot a pwapwa ren. Ra tongeni káé chómmóng mettóch ren ar káé pwóróusen manawen King Tafit.

15. Pwata King Tafit a eú leenien áppirú mi múrinné fán iten ekkewe sam?

¹⁵ Jiowa a filatá Tafit an epwe wisen nemeni esap chék an we famili, nge pwal unusen ewe mwúún Israel. A watte manen Tafit pokiten i emén king. Nge fán ekkóch, a áeámwáálli an nemenem me féri tipis mi chou. (2 Sam. 11:14, 15) Nge a pwári pwe a onómu manawan fán nemenien Jiowa ren an etiwa an emiriti. A uwawu masouen letipan ngeni Jiowa lón iótek. Me a achocho ren úkúkún an tufich le álleasochisi án Jiowa fén. (Kölf. 51:1-4) Pwal och, a tipetekison le etiwa kapasen fén mi  múrinné esap chék seni ekkewe mwán, nge pwal seni ekkewe fefin. (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33) Tafit a káé seni an mwáál, me a áeá manawan lón an akkangang ngeni Jiowa.

16. Ikkefa ekkewe lesen ekkewe sam ra tongeni káé seni Tafit?

¹⁶ Ekieki ekkóch ekkewe lesen ekkewe sam ra tongeni káé seni King Tafit. Kosap áeámwáálli óm pwúngún nemenem ewe Jiowa a fen ngonuk. Lupwen ka mwáálliló kopwe pwári, me etiwa án ekkewe ekkóch fénok seni Paipel. Ika kopwe féri ena, iwe chón óm we famili repwe súfélituk pokiten ka tipetekison. Lupwen oua iótek fengen me óm we famili, kopwe uwawu alóllóólun masouen letipom ngeni Jiowa, iwe chón óm we famili repwe silei úkúkún óm lúkúlúk wóón. Me lap seni meinisin, akkomwa lón manawom óm angang ngeni Jiowa. (Tut. 6:6-9) Óm leenien áppirú mi múrinné, ina ewe liffang ka tongeni fang ngeni chón óm we famili mi fókkun aúchea lap seni meinisin.

17. Ifa ewe wis Jiowa a ewisa ngeni ekkewe in?

¹⁷ Jiowa a ewisa ngeni ewe in eú wis mi aúchea lón ewe famili, me a pwal ngeni ekkóch an pwúúng le nemenem wóón ekkewe nau. (SalF. 6:20) Ren enletin, minne ewe in epwe apasa me féri, a tongeni achchúngú néún kewe lón unusen manawer. (SalF. 22:6) Nengeni met ekkewe in ra tongeni káé seni Maria, inen Jesus we.

18-19. Met ekkewe in ra tongeni káé seni án Maria leenien áppirú?

¹⁸ Maria a silefichi án Kot we Kapas. A fen achocho le ákkeáni súfél mi alóllóól ngeni Jiowa me a péchékkúl an riri ngeni. A tipemecheres le onómu manawan fán emmwenien Jiowa inaamwo ika epwe wewe ngeni an epwe siwil unusen manawan.​—Luk. 1:35-38, 46-55.

¹⁹ Ámi kana in, oua tongeni áppirú Maria lón chómmóng mettóch. Ifa usun? Áeúin, ren ámi akkapéchékkúla ámi riri ngeni Jiowa ren ámi pwisin káé Paipel me iótek. Oruuan, ren ámi tipemecheres le féri ekkewe esin siwil lón manawemi Jiowa epwe pwapwa ren. Áwewe chék, neman lón ámi mááritá, sememi kewe me inemi ra nisossong me kapas péchékkúl ngenikemi. Iwe, oua mááritá lón ámi ekieki pwe ina chék usuusun án sam me in kapas ngeni néúr kewe. Inaamwo ika oua fen káé án Jiowa ekiek usun ena, nge epwe chúen weires ngenikemi ámi oupwe chék kinamwe me mosonottam ngeni néúmi kewe, ákkáeúin atun oua pekkus nge néúmi kewe ra lúkúmach ngenikemi. (Ef. 4:31) Lón ekkena atun, a ákkáeúin lamot ámi oupwe lúkúlúk wóón Jiowa lón iótek. Emén in itan Lydia, a apasa: “Fán  ekkóch, a lamot upwe sié ngeni Jiowa pwe usap song me kapas péchékkúl ngeni nei we át lupwen a álleasolapaei. Ua pwal mwo nge kaúló lukanapen ai fós ngeni, me iótek ngeni Jiowa lemonomon me tingor an álillis. Iótek a ekinamwe ei.”​—Kölf. 37:5.

20. Ikkefa ekkewe weires ekkóch in ra kúna, me ifa usun ra tongeni pwákiniir?

²⁰ Pwal och, a weires ngeni ekkóch in ar repwe pwári ngeni néúr kewe ar tongeer. (Tit. 2:3, 4) Ekkóch fefin ra mááritá lón ekkewe esin famili rese kan pwári tongfengen lefiler. Ika ka fen mááritá lón ena sókkun famili, iwe kosap pwal áppirú met a fis lón óm na famili. Mi lamot pwe emén in mi álleasochisi me féri letipen Jiowa epwe káé ifa usun epwe pwári tong ngeni néún kewe. Epwe tongeni weires ngeni án emén in epwe siwili an ekiek, memmeef me féffér. Nge a tongeni féri, me ekkena siwil repwe atoto pwapwa ngeni i me an we famili.

21-22. Me ren Aisea 65:13, 14, ikkefa ekkewe feiéch sia tongeni eáni seni ach onómukich fán nemenien Jiowa?

²¹ King Tafit a silei feiéchún án emén onómu manawan fán nemenien Jiowa. A makkeei: “Än ewe Samol mi Lapalap öüröür ra pwüng, ra apwapwai lelukach. Än ewe Samol mi Lapalap kewe allük ra fat, ra awora mirit. Ren ekei allük ngang noum chon angang üa angei ai fön seniir. Eman mi apwönüetä epwe angei liwinin mi lapalap.” (Kölf. 19:8, 11) Lón ei fansoun, sia tongeni kúna sókkofesenin chókkewe mi álleasochisi Jiowa me chókkewe mi tunaló an emmwen mi fiti tong. Chókkewe mi onómu manawer fán nemenien Jiowa repwe “köl fän pwapwan letiper.”​—Álleani Aisea 65:13, 14.

²² Lupwen ekkewe mwán mi ásimaw, me ekkewe sam me in ra tipemecheres le onómu manawer fán nemenien Jiowa, iwe a échúló nónnómun manawer, lapóló pwapwaan ar kewe famili, me tipeeúin unusen chón ewe mwichefel. Nge lap seni ena, ra apwapwaai letipen Jiowa. (SalF. 27:11) Ina ewe feiéch mi lap seni meinisin sia tongeni eáni!