1. Met meefien Piter mwirin án Jises álisi le liapeni chómmóng iik?

 PITER a attaw unusen pwiin nge ese liap. Nge a ámáirú atun Jises a ereni: “Kopwe fötünewu ewe ia a alolol ie, en me chiechiom kewe, oupwe aturätiu nöümi kewe chew, pwe oupwe liap.” (Luk. 5:4) Piter a tipemwárámwár iká epwe tongeni liap, nge a chék féri met Jises a ereni. I me chienan kewe mwán ra liapeni chómmóng iik, iwe a poputá le kamw néúr kewe chew. Atun ra mirititi pwe Jises a féri eú manaman, iwe ra “mairü.” Piter a erá: “Kopwe feila seniei ai Samol, pun ngang eman chon tipis.” (Luk. 5:​6-9) Ussun itá nge Piter a meefi pwe ese fich an epwe nóm ren Jises.

2. Pwata a álilliséch ngenikich ach káé pwóróusen Piter?

² Mi pwúng ren Piter, i “eman chon tipis.” Ewe Paipel a affata pwe fán ekkóch a wor met Piter a apasa me féri nge a niamameló ren me mwirin. Ka meefi fán ekkóch met Piter a pwal meefi? A wor eú napanapom ka achocho le émúrinnéló are ka chúen angang wóón eú apwangapwangom ren langattam fansoun? Iká ina, iwe óm káé ussun pwóróusen Piter epwe apéchékkúlok. Pwata? Ekieki ei: Jiowa a tongeni télawu pwóróusen apwangapwangen Piter me lón ewe Paipel. Nge ese féri ena pwe a mochen ach sipwe káé seniir. (2 Tim. 3:​16, 17) Atun sia káé ussun met a áweiresi Piter, epwe álisikich le weweiti pwe Jiowa ese menei senikich ach sipwe unuséch. I a mochen ach sipwe sópweeló ach achocho inaamwo iká a wor apwangapwangach.

3. Pwata a lamot ngenikich ach sipwe sópweeló ach achocho?

³ Pwata a lamot ngenikich ach sipwe sópweeló ach achocho? Pún iká sia achocho le féfféri och mettóch, sia tongeni angangéchúló lón. Áwewe chék: Iká emén a mochen silefichi ettikin oroken, eli epwe lamot fite ier pwe epwe silefichi. Lón ena atun neman a mwáálliló fán chómmóng, nge iká epwe  sópweeló le akkasóssót, iwe epwe sile. Ikáámwo a wiliiti emén chón ettik mi angéch, nge fán ekkóch epwe pwal mwáálliló. Iwe nge, ese fangetá. Epwe chék sópweeló le akkasóssót pwe epwe tongeni angangéchúló. A pwal ina ussun kich, inaamwo iká sia meefi pwe sia fen okkufu eú ach apwangapwang, eli sipwe pwal liwiniti. Nge sipwe sópweeló le akkachocho tori an epwe múrinnéló napanapach. Oukich meinisin sia apasa are féri och mettóch sia niamam ren me mwirin. Iwe nge, iká sise fókkun fangetá, Jiowa epwe álisikich ach sipwe ékkémúrinnéló napanapach. (1 Pet. 5:10) Sipwe káé án Piter leenien áppirú ussun an sópweeló an achocho. Ewe tong Jises a pwáári ngeni Piter inaamwo iká a wor apwangapwangan, a tongeni amwékútúkich ach sipwe sópweeló le angang ngeni Jiowa.

4. Me ren Lukas 5:​5-10, met Piter a apasa ussun pwisin i, nge ifa ussun Jises a alúkúlúkú i?

⁴ Ewe Paipel ese fósun pwata Piter a erá pwe i “eman chon tipis” are met sókkun tipis a ekieki ussun. (Álleani Lukas 5:​5-10.) Nge neman a féri eú tipis mi chou. Jises a silei pwe Piter a niwokkus, neman pokiten Piter a meefi pwe i mi lipwákingaw. Iwe nge, a pwal silei pwe Piter a tongeni akkamwéchú an túppwél. Ina minne, fán kirekiréch a ereni Piter an epwe úkútiw le “niuokus.” Án Jises lúkúlúk wóón Piter, a ekkesiwili nónnómun manawan. Piter me pwiin we itan Andru ra likitaaló ar we businessin attaw me ra fiti Jises lón ewe angangen afalafal. Iwe, ra kúna chómmóng feiéch me ren Jiowa.—Mark. 1:​16-18.

5. Ikkefa ekkewe feiéch Piter a kúna pokiten an pworacho ngeni an niwokkus me an etiwa án Jises we etiwetiw?

⁵ A wor chómmóng mettóch mi amwarar Piter a kúna pokitan an wiliiti néún Kraist chón káé. A kúna án Jises echikara ekkewe mi semmwen, asúoló ekkewe timon, me pwal mwo nge amanawasefáli ekkewe mi máló. b (Mat. 8:​14-17; Mark. 5:​37, 41, 42) Piter a pwal kúna eú lángipwi mi amwarar ussun án Jises epwe King lón ewe Mwúún Kot me ese fókkun ménúkaaló ena fansoun. (Mark. 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) Ewer, iká Piter ese wiliiti néún Jises chón káé saminne epwe tongeni kúna ekkena mettóch. Ese mwáál a fókkun pwapwa ren an pworacho ngeni ekkewe esin memmeef ese pwúng a meefi me an kúna ekkeei feiéch!

6. Piter mi mwittir okkufu an kewe apwangapwang? Áweweei.

⁶ Ikáámwo Piter a kúna me rong ekkena mettóch, nge a chúen meefi weires ren an kewe  apwangapwang. Ikkeei fitu me leir. Lupwen Jises a áweweei ifa ussun epwe kúna riáfféú me máló pwe ina pwénútáán ekkewe oesini lón Paipel, Piter a ereni pwe esap fókkun fis ngeni ena. (Mark. 8:​31-33) Fán fite, Piter me ekkewe pwal ekkóch aposel ra kan ánini ussun ié a lap seniir meinisin. (Mark. 9:​33, 34) Lón ewe pwinin me mwen án Jises epwele máló, Piter a chék mwittir pékúoló eféú selingen emén mwán. (Joh. 18:10) Lón pwal ena chék pwinin, Piter a fókkun niwokkus me fán úlúngát a amam Jises ren an apasa pwe ese sissilei. (Mark. 14:​66-72) Ina met a efisi an epwe kechiw pokiten a fókkun letipechou.—Mat. 26:75.

7. Mwirin án Jises manawsefál, ifa ewe wis a ewisa ngeni Piter?

⁷ Jises ese fangetá wóón néún na aposel mi fókkun letipechou. Mwirin án Jises manawsefál, a suuki ngeni Piter alen an epwe pwáári pwe a chúen tongei i. A etiwa Piter an epwe masa néún kewe siip fán tipetekison. (Joh. 21:​15-17) Piter a tipemecheres le etiwa ena wis. A nóm Jerusalem lón ewe ránin Pentikos me i emén me lein chókkewe mi akkomw kepit ren ewe ngún mi fel.

8. Ifa ewe watteen mwáál Piter a féri me lón Antiok?

⁸ Pwal mwo nge mwirin án Piter wiliiti emén Chón Kraist mi kepit, a chúen kúna weires ren an kewe apwangapwang. Lón ewe ier 36, Kot a tiinaaló Piter ren emén esap chón Jus itan Kornelius. Iwe, me ikena ie, Kot a epiti Kornelius ren ewe ngún mi fel. Ina eú pisekin pwáraatá pwe “Kot esap lifilifil aramas” me ekkewe aramas esap iir chón Jus ra tongeni chóni ewe mwichefelin Chón Kraist. (Föf. 10:​34, 44, 45) Mwirin ena, Piter a poputá le mwéngé ren ekkena aramas esap iir chón Jus, ina och mettóch esaamwo féri me mwan. (Kal. 2:12) Iwe nge, ekkóch ekkewe Chón Kraist chón Jus ra meefi pwe ekkewe chón Jus me ekkewe esap iir chón Jus, rese tongeni mwéngéfengen. Atun ekkóch me lein chókkewe mi eáni ena esin ekiek ra etto Antiok, Piter a úkútiw le mwéngé ren chókkana, ese mwáál pokiten a niwokkus iká ekkewe chón Jus Chón Kraist repwe song ren. Ewe aposel Paul a kúna met Piter a féri, iwe a apwúngú mwen mesen ekkewe aramas. (Kal. 2:​13, 14) Inaamwo iká Piter a pwal mwáálliló lón na atun, nge ese fangetá. Met a álisi?

9. Ifa ussun Johannes 6:​68, 69 a pwáári án Piter túppwél?

⁹ Piter a túppwél, ese mut ngeni och mettóch an epwe eppeti lón an tapweló mwirin Jises. Áwewe chék, a pwáári an túppwél atun Jises a apasa och mettóch néún kewe chón káé rese weweiti. (Álleani Johannes 6:​68, 69.) Chómmóng lein néún Jises kewe chón káé ra úkútiw le tapweló mwirin inaamwo iká rese akkomw kútta weween alon na. Nge Piter ese ina ussun. I a túppwél me apasa pwe Jises chék a “eäni kapasen manau esemüch.”

10. Ifa ussun Jises a pwáári an lúkúlúk wóón Piter? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹⁰ Jises ese likitaaló Piter. Lón ewe sáingoon pwinin manawan wóón fénúfan, i a silei pwe Piter me ekkewe pwal ekkóch aposel repwe likitaaló. Iwe nge, Jises a ereni Piter pwe a lúkúlúk wóón an epwe liwiniti me akkamwéchú an túppwél. (Luk. 22:​31, 32) Jises a weweiti pwe ewe letip a mochen, nge “ewe fituk a apwangapwang.” (Mark. 14:38) Ina minne, pwal mwo nge mwirin án Piter amam Jises, Jises ese fangetá wóón néún na aposel. Atun Jises a manawsefál, ese mwáál a pwá ngeni Piter atun a chék áláeménúló. (Mark. 16:7; Luk. 24:34; 1 Kor. 15:5) A ifa me péchékkúletáán letipen ena aposel mi fókkun letipechou!

11. Ifa ussun Jises a alúkúlúkú ngeni Piter pwe Jiowa epwe awora ngeni minne a osupwangan?

 ¹¹ Jises a alúkúlúkú ngeni Piter pwe Jiowa epwe awora met a osupwangan. Mwirin án Jises manawsefál a féri pwal eú manaman fán iten Piter me chienan kewe aposel, ina an álisiir ar repwe liap iik. (Joh. 21:​4-6) Ese mwáál ena manaman a alúkúlúkú ngeni Piter pwe Jiowa epwe awora ngeni met a osupwangan lón pekin áion. Neman ena aposel a chemeni alon Jises we pwe Jiowa epwe awora osupwangen chókkewe mi “sópweeló le kúkkútta akkomw án Kot we Mwú.” (Mat. 6:​33, NW) Ekkena mettóch ra álisi Piter an epwe akkomwa an angangen afalafal, nge esap an we businessin attaw. A afalafal fán pwora lón ewe ránin Pentikos ier 33, iwe a álisi fitengeréú aramas le etiwa ewe kapas allim. (Föf. 2:​14, 37-41) Mwirin ena, a álisi ekkewe chón Sameria me ekkewe esap iir chón Jus ar repwe káé ussun Kraist me tapweló mwirin. (Föf. 8:​14-17; 10:​44-48) Ese wor tipemwárámwár pwe Jiowa a néúnéú Piter lón eú napanap mi amwarar le uwealong sókkopaten aramas lón ewe mwichefel.

12. Ifa ussun pwóróusen Piter a tongeni álisikich iká a wor eú ach apwangapwang sia úkkú ngeni?

¹² Jiowa a tongeni álisikich ach sipwe sópweeló ach achocho. Esap fansoun meinisin epwe mecheres ach sipwe féri ena, ákkáeúin iká a wor eú apwangapwangach sia kan úkkú ngeni ren fansoun langattam. Fán ekkóch, ussun a kon weires ach kewe apwangapwang lap seni ekkewe mi tori Piter. Nge Jiowa a tongeni fang ngenikich péchékkúl pwe sisap fangetá. (Kölf. 94:​17-19) Áwewe chék, me mwen án emén Chón Kraist mwán silei ewe enlet, ren fite fite ier a eáni ewe esin manaw mi pwisin sani mwán. I a unusen ekkesiwili manawan me a etipeeúfengeni manawan ngeni met Paipel a apasa. Iwe nge, fán ekkóch a chúen úkkú ngeni ena esin mochen mi ngaw. Met a álisi an esap fangetá? Iei met a apasa: “Jiowa a apéchékkúlaei.” A pwal erá: “Ren án Jiowa ngún mi fel . . . , úa silei pwe a tufich ái úpwe [sópweeló] le eáni ewe sókkun manaw Jiowa a mochen ái úpwe manaweni . . . Jiowa a tufichin néúnéú ngang, me inaamwo iká a wor apwangapwangei nge a sópweeló le apéchékkúlaei.”

13. Ifa ussun sia tongeni áppirú pwóróusen Piter mi mak lón Föför 4:​13, 29, 31? (Pwal ppii ewe sasing.)

¹³ Piter a kkuf ren an niwokkusiti aramas,  nge ren an tingor pwora lón an iótek, i a tongeni pwora. (Álleani Föför 4:​13, 29, 31.) Kich sia pwal tongeni pworacho ngeni ach niwokkus. Ekieki met a fis ngeni emén alúwél itan Horst mi nóm lón Germany atun ewe Oruuen Maunen Fénúfan. Lón ena atun, a wor ewe allúk án aramas repwe apasa eú sókkun kapong mi wewe ngeni, “Hitler epwe amanawakich.” Inaamwo iká Horst a silei pwe ese pwúng an epwe eáni ena kapong, nge fán ekkóch a eáni pokiten a niweiti néún kewe sense me chienan kewe chón sukul. Semen me inen Horst kewe rese apwúngú, nge ra fen iótekfengen me tingorei Jiowa an epwe apworai. Ren án seman kewe me inan álillis me an lúkúlúk wóón Jiowa, ekis me ekis a lallapoló an tipeppós. Iei met a apasa mwirin: “Jiowa ese fókkun likitieiló.” c

14. Ifa ussun ekkewe chón mmas mi tong ra tongeni alúkúlúkú letipen chókkewe mi kúna watteen weires?

¹⁴ Jiowa me Jises resap fangetá wóóch. Mwirin án Piter amam Jises, a lamot ngeni an epwe féri eú kefil mi aúchea. Epwe sópweeló an tapweló mwirin Kraist, are epwe úkútiw? Jises a tingorei Jiowa an epwe álisi Piter pwe esap apwangapwangoló an lúkú. Jises a ereni Piter ussun an na iótek me a ereni pwe i a lúkúlúk pwe epwe apéchékkúla chienan kewe. (Luk. 22:​31, 32) A ifa me péchékkúletáán letipen Piter ren an chemeni alon Jises na! Lupwen a lamot ach sipwe pwal féri eú kefil mi aúchea, Jiowa a tongeni néúnéú ekkewe chón mmas mi tong ar repwe awora ngenikich kapasen alúkúlúk mi lamot ngenikich pwe sipwe akkamwéchú ach túppwél. (Ef. 4:​8, 11) Emén mwán mi ásimaw ren fansoun langattam itan Paul a achocho le awora ena esin kapasen apéchékkúl. A ereni chókkewe mi ekiekin fangetá ar repwe ekieki ifa ussun Jiowa a fen lukiireto  ngeni ewe enlet. Mwirin, a alúkúlúkú ngeniir pwe Jiowa esap fangetá wóór pokiten an tong enlet. A apasa, “Úa kúna chómmóng chókkewe mi kúna watteen weires ra sópweeló lón ar achocho pokiten Jiowa a álisiir.”

15. Ifa ussun pwóróusen Piter me Horst ra pwáári enletin masouen Mateus 6:33?

¹⁵ Jiowa epwe pwal awora met sia osupwangan atun sia akkomwa ewe angangen afalafal ussun chék an awora ngeni Piter me ekkewe pwal ekkóch aposel met ra osupwangan. (Mat. 6:33) Mwirin ewe Oruuen Maunen Fénúfan, Horst, ewe sia fen fós ussun me mwan, a ekiekin fiti ewe angangen pioneer. Iwe nge, i a fókkun osupwang me a tipemwárámwár iká epwe wor néún moni fán iten an epwe fiti ewe angangen afalafal full-time. Met a féri? A filaatá an epwe sótuni Jiowa iká epwe wesewesen awora met a osupwangan. Ina minne, a fiti ewe angangen afalafal lón unusen ewe wiik ewe chónemmwen mi wisen sáifetál a chuuri an we mwichefel. Lemuchúlóón ena wiik, a máirú atun ewe chónemmwen mi wisen sáifetál a ngeni eú futo ese pwal affat me ren ié. Ena futo a masou ren moni me a naf fán iten an epwe néúnéú lón an pioneer ren fitu maram. Me ren Horst pwe ena liffang a alúkúlúkú ngeni pwe Jiowa epwe fókkun álisi. A áeá lusun manawan le akkomwa angangen ewe Mwúún Kot.—Mal. 3:10.

16. Pwata a múrinné ach sipwe alapaaló ach káé pwóróusen Piter me minne a makkeetiw?

¹⁶ A ifa me pwapwaan Piter pwe Jises ese ló seni, ussun met a fen tingorei me akkomwan! Kraist a sópweeló le ákkáiti Piter an epwe emén aposel mi túppwél me eú leenien áppirú mi múrinné ngeni ekkewe Chón Kraist. Iwe, sia káé chómmóng lesen mi aúchea seni ena angangen káit mi tongeni álilliséch ngenikich meinisin. Piter a fós ussun ekkóch ekkena lesen me pwal ekkóch mettóch lón ekkewe ruu taropwe a tiinaaló ren ekkewe mwichefel lemanawen ekkewe aposel, nge iei ra kapachelong lón ewe Paipel. Ewe lesen mwirin ei epwe fós ussun fitu kapasen áchchem seni lón ekkena taropwe me ifa ussun sia tongeni apwénúretá lón ei fansoun.