Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Lón 1881, Gordon, emén meilapen soufiu a kúna eú tánipi lón Praslin, Seychelles me a ekieki pwe ewe tánipiin Eten

Paratis Wóón Fénúfan—Tutulap are Wesewesan?

Paratis Wóón Fénúfan—Tutulap are Wesewesan?

Paratis! Ekkewe brochure mi ling mi masou ren ekkewe esin leeni sia tongeni ló kukkunou lón ra pesekich ach sipwe sái towau ngeni “paratis” pwe sipwe asésé lón me ménúkaaló meinisin ach kewe aúrek me osukosuk. Nge sia fókkun silei pwe lupwen sipwe liwiniti imwach, nónnómun manawach epwe usuusun we chék.

Inaamwo ika a ina usun, nge án aramas mwétéresiti ewe paratis a kon péchékkúl. Nge sia kan ekieki: ‘“Paratis” eú chék tutulap mi amwasangasang? Ika ewer, pwata chék sia kan mwétéresiti? Met, epwe tongeni wesewesan?’

LÚKÚEN ARAMAS USUN PARATIS

Fitepúkú ier ra ló, aramas ra fen mochen silei pwóróusen paratis. Án Paipel fósun “eu tanipi lon fanüen ötiu itan Eten,” a efisi án chómmóng aramas repwe mochen silei usun paratis. Met a efisi lingen ena tánipi? Paipel a erenikich: “Kot ewe Samol mi Lapalap a amärätä sokun irä meinisin mi apwapwai aramas le katol o mürina le mongö.” Ena tánipi eú leeni mi ling me múrinné. Nge ewe a kon amwarar, pún “lukalapen ewe tanipi a amärätä ewe irän manau.”​—Keneses 2:8, 9.

Pwal och, puken Keneses a fósun rúáánú chénúpupu mi puwu seni ewe tánipi. Ruu me leir, aramasen lón ach ei fansoun ra chúen sissilei, Tikris me Oifrat. (Keneses 2:10-14) Ekkena ruu chénúpupu ra pulong lón ewe Noomun Persia, nge iei a iteni Iraq, kinikinin ewe leeni Persia lóóm.

Pwóróusen ewe paratis wóón fénúfan ina eú kinikin mi aúchea lón án chón Persia eéreni. Lón Merika, Pennsylvania, a wor eché carpet seni Persia mi fér 500 ier lóóm me a nóm lón ewe Philadelphia Museum of Art, nge liosun wóón, eú tánipi mi ttittiló me ekkóch irá me féún irá. Ewe kapasen Persia fán iten “tánipi mi ttittiló” a pwal wewe ngeni “paratis,” me ewe lios wóón ewe carpet a pwáraaló met ewe Paipel a áweweei usun ewe tánipiin Eten mi ling me máréch iráán.

Ren enletin wóón unusen fénúfan, aramas ra kan pwóróus usun pwóróusen paratis lón chómmóng fósun fénú me eéreni. Atun ekkóch famili ra mwékút ngeni pwal ekkóch fénú, ra uwei sókkopaten áwewe mi weneiti ewe wesewesen popun pwóróusen paratis, ló, ló, ló, a nofit ngeni lúkúen me tutulapen ekkewe fénú ia ra mwékút ngeni ie. Pwal mwo nge lón ach ei fansoun, lupwen aramas ra kúna eú leeni mi fókkun ling lap ngeni repwe erá pwe ina eú paratis.

ANGANGEN KÚTTA EWE PARATIS

Ekkóch chón sái lemataw me wóón fénú ra erá pwe ra kúna ia a nóm ie ewe popun paratis. Áwewe chék, lupwen emén meilapen soufiu seni Britain itan Charles Gordon, a ló Seychelles lón ewe ier 1881, a fókkun mwaar ren lingen ewe leeni itan Vallée de Mai, iei a wiliti World Heritage, ina minne a apasa pwe ina ewe tánipiin Eten. Wonopúkú ier ra ló, emén pénú seni Italy itan Christopher Columbus a ekieki ika epwele fen kúna ewe tánipiin Eten atun a tokku wóón ewe fénú itan Hispaniola, lón ei fansoun ewe Dominican Republic me Haiti.

Eú puken uruwo lón ach ei fansoun itan Mapping Paradise, a masou ren tichikin pwóróus mi feito seni 190 som mappún lóóm nge chómmóng me leir a wor liosun Atam me Efa lón Eten. Eú me leir mi sókkóló, ina eú kapiin mappún Beatus Liébana manuscript minen 800 ier ra ló. Lón ena map me asan a wor eú lios mi napen eú pwóór mi wor liosun paratis lukanapan. Nge me ikena ie ekkewe rúáánú chénúpupu iter “Tikris,” “Oifrat,” “Indus,” me “Jortan” ra pupuwu ngeni lepwokukun me rúáánú, itá a liosuetá chéúfetálin ewe lamalamen Chón Kraist wóón unusen fénúfan. Ena sókkun lios a áiti ngenikich pwe inaamwo ika ese ffat ia a nóm ie ewe popun Paratis, nge ekkewe pwóróus usun mi pás seni eú táppin aramas ngeni eú táppin a pwáraatá pwe aramas mi chúen mwétéresiti ewe Paratis.

Emén sou makken kúkúún fós seni England itan John Milton, mi manaw 400 ier lóóm, a iteféúló ren an makkeei ewe Paradise Lost (Péútúlóón Paratis) mi lóngólóng wóón ewe puken Keneses usun pwóróusen tipisin Atam me an we towu seni Eten. Me lón makkeian we, a menlapei ewe pwon usun fissefállin manaw esemuch wóón fénúfan fán iten aramas, a apasa: “Unusen fénúfan epwe wiliti paratis.” Mwirin a pwal makkeei sópwósópwólóón we itelapan Paradise Regained (Fissefállin Paratis).

A SIWIL MINNE RA NEFOTOFOT WÓÓN

A ffat pwe ewe lúkú usun ewe paratis mi péútúló, chómmóng aramas ra fókkun efich. Nge pwata chék ra tunaló lón ei fansoun? Mapping Paradise a apasa pwe “sou káé usun lamalam ra . . . wesewesen tunaló ewe pwóróus usun ia a nóm ie ewe paratis.”

Lape ngeni aramas mi fiti lamalam ra káit pwe manawer a fen kkótóló, ina lón láng nge esap lón paratis wóón fénúfan. Iwe nge, ewe Paipel a apasa lón Kölfel 37:29: “Ekewe chon pwüng repwe fanüeni ewe fanü o nonom won tori feilfeilachök.” Pokiten ach ei fénúfan esap eú paratis, met, mi wor ach ápilúkúlúk pwe ei pwon epwe wesewesen pwénútá?

EPWE FIS EÚ PARATIS WÓÓN UNUSEN FÉNÚFAN

Jiowa Kot ewe a fératá ewe popun Paratis a fen pwon pwe i epwe eliwinisefáli minne a péútúló. Ifa usun? Chemeni pwe Jesus a áiti ngenikich ach sipwe eáni ei iótek: “Mwum epwe war, letipom epwe fis won fanüfan usun chök lon läng.” (Mateus 6:10) Ena Mwú, ina eú nemenem epwe nemeni unusen fénúfan fán nemenien Jesus Kraist me epwe siwili meinisin mwúún aramas. (Taniel 2:44) Fán nemenemen ena Mwú, “epwe fis” minne Kot a tipeni usun eú paratis wóón fénúfan.

Me mwan, Kot a emmweni ewe soufós Aisea le áwewetiw napanapen ewe Paratis mi fen pwonetiw, ikewe ie meinisin aúrek me osukosuk mi eriáfféwú kich aramas ikenái repwele móróló. (Aisea 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Aua peseok óm kopwe awora óm fansoun le álleani ekkeei wokisin lón noum pwisin Paipel. Ren óm féri ena epwe alúkúlúkú ngonuk minne Kot epwe atoto ngeni aramas mi álleasochis. Chókkana repwe pwapwaiti manawer lón paratis me pwal angei chen me ren Kot, ekkewe Atam a péútaaló.​—Pwärätä 21:3.

Pwata sia silei pwe ewe ápilúkúlúk usun ewe Paratis wóón fénúfan esap eú chék tutulap nge wesewesan? Pún Paipel a erenikich ei: “Ekewe läng än ewe Samol mi Lapalap echök, nge fanüfan a ngeni aramas.” Ewe ápilúkúlúk fán iten ewe Paratis wóón fénúfan, ina met “Kot, ewe esap chofona, a pwon ngenikich . . . me mwen fansoun esepop.” (Kölfel 115:16; Titus 1:2) A ifa me amwararen ewe ápilúkúlúk Paipel a pwonei usun ewe Paratis epwe nóm tori feilfeiló!