Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Ach Likiitu Fan Sossot Epwe Mwareiti Jiowa

Ach Likiitu Fan Sossot Epwe Mwareiti Jiowa

Ach Likiitu Fan Sossot Epwe Mwareiti Jiowa

“Are oupwe kuna ninni ren ami foffor-murinno, o likiitu lon ewe ninni, iei mi murinno fan mesen Kot.”​—1 PITER 2:20.

1. Pokiten chon Kraist mi enlet ra ekilapei ar repwe akkapwonueta ar pwon, pwonen ar fangolo manauer ngeni Jiowa, menni kapas eis sipwe kaeo ussun?

 CHON Kraist ra fen fangolo manauer ngeni Jiowa me ra mochen foffori letipan. Ren ar repwe apwonueta wiiser na, ra kan achocho ren unusen tufichir pwe repwe tapwelo mwirin impwen Jises Kraist, ar we Leenien Appiru, me ra wiisen pwarata ussun minne mi enlet. (Mattu 16:24; Jon 18:37; 1 Piter 2:21) Iwe nge, Jises me pwal fitemon chon tuppwol ra pennuku manauer, iwe, ra nninniilo fan iten minne ra luku. A ita wewe ngeni pwe meinisin chon Kraist repwe ekieki pwe repwe nninniilo fan iten minne ra luku?

2. Mei fet ekiekin chon Kraist ussun sossot me an aramas eriaffouur?

2 Lon wiisach, wiisen chon Kraist, a wor kapasen pesepes ngenikich pwe sipwe tuppwol tori malo, nge sap minne a era pwe sipwe wesewesen malo fan iten minne sia luku. (2 Timoti 4:7; Pwarata 2:10) Weween, inaamwo ika sia kan tipeeu ngeni ach sipwe kuna riaffou are pwal mwo nge malo ren minne sia luku, nge sap minne sia aneanei an epwe torikich ekkena mettoch. Sise kan pwapwa le kuna riaffou me nninni are itengau. Iwe nge, pokiten sossot me nninni epwe torikich, a lamot ach sipwe ekiekifichi met sipwe tongeni fori ika epwe torikich ekkena mettoch.

Tuppwol Fan Sossot

3. Ikkefa ekkewe poraus lon Paipel en mi tongeni aporausa ussun minne aramas ra fori lupwen ra kuna riaffou seni chon koputer? (Pi ena refiref “Mei Fet Fofforur Lupwen Chon Koputer ra Eriaffouur,” lon ena echo pekin taropwe.)

3 Lon ewe Paipel, sia kuna chommong poraus mi affata minne noun Kot kewe chon angang lom lom ra fori lupwen a toriir ewe sokkun sossot ir mi tongeni malo ren. Ekkewe mettoch ra fori a awora emmwen ngeni chon Kraist lon ei fansoun ika epwe toriir ena esin sossot. Nengeni mwo ekkena poraus mi mak lon ena refiref “Mei Fet Fofforur Lupwen Chon Koputer ra Eriaffouur,” me pi met kopwe tongeni kaeo seniir.

4. Met sipwe tongeni apasa ussun minne Jises me ekkewe pwal fitemon chon angang mi tuppwol ra fori lupwen ra kuna sossot?

4 Inaamwo ika mi sokkofesen minne Jises me ekkewe pwal fitemon noun Kot chon angang ra fori lon fansoun sossot fan lapalap mi sokkolo, nge a ffat pwe rese pwisin filata an epwe toriir mettoch mi efeiengau. Lupwen ra kuna sossot mi efeiengau, ir mi pwora nge pwal tipemirit. (Mattu 10:16, 23) Iei ar ekiek, pwe repwe alapalo ewe angangen afalafal me pwarata ar tuppwol ngeni Jiowa fansoun meinisin. Minne ra fori fan sossot mi sokkofesen a awora leenien appiru fan iten chon Kraist mi kuna sossot me nninni lon ei fansoun.

5. Mei fet ewe fofforun eriaffou mi fis lon Malawi mwirin 1960, me ra fet ekkewe Chon Pwarata mi nonnom ikewe ie?

5 Lon ei fansoun, fan chommong a fen tori noun Jiowa kewe aramas mettoch mi fokkun weires me osupwang watte pokiten maun, pinepinin ar angang, are nninni. Ren chok awewe, mwirin 1960, Chon Pwarata Jiowa lon Malawi ra kuna nninni chapur. A katalo ar kewe Kingdom Hall, imwer kewe, aner mongo, me ar kewe sopai, weween, arapakan mettoch meinisin mi nom rer. Ra kuna kawet me pwal fitu sokkun riaffou mi fokkun aniuaniu. Met ekkewe brother ra fori? Fite ngerou ra su seni sopwur kewe. Chommong ra op le woluwol, nge pwal chommong ra choisa lon Mozambique. Inaamwo ika chommong chon tuppwol ra malo, nge fitemon ra filata pwe repwe su seni ena leeni mi efeiengau, iwe, neman ina eu foffor mi mirit lon ena atun. Ren ar na foffor, ekkena brother ra appiru fofforun Jises me Paul.

6. Inaamwo ika a mmen watte an aramas eriaffou ekkewe Chon Pwarata lon Malawi, nge ifa ewe mettoch rese likitatiu?

6 Inaamwo ika ekkena brother lon Malawi ra su are op, nge ra kutta me apwonueta an Kot emmwen me ra sopwelo ar kewe angang, angangen chon Kraist le monomon ukuukun ar tufich. Met mwiriloon? Mwen an we a keran aewin poputa pinepinin ar angang lon 1967, kapachelapen chon afalafala porausen ewe Muu a tori 18,519. Inaamwo ika a chuen pinepin ar angang me chommong ra fen suri Mozambique, nge lon 1972 a wor eu minefoon kapachelapen chon afalafal, iwe, a tori 23,398. Ika kapachelapen ekkewe awaan afalafal a ainet ngeni ena ukuukun chon afalafal, a wewe ngeni 16 awa iteiten maram fan iten emon me emon. Esor tipemwaramwar pwe ar foffor a mwareiti Jiowa, me an Jiowa feioch a nom ren ekkena brother mi tuppwol lon ena fansoun mi fokkun weires. *

7, 8. Ikkefa ekkewe popun ekkoch ra filata pwe resap sulo ekis, inaamwo ika an aramas u ngeniir a efisata chommong osukosuk?

7 Iwe nge, lon ekkan fonu ikewe pwiich kewe ra kuna osukosuk pokiten an aramas u ngeniir ie, eli ekkoch brother repwe filata pwe resap sulo ekis, inaamwo ika ir mi tongeni. Eli ar sulo ekis epwe pwakini ekkoch ar kewe osukosuk, nge neman epwe efisata pwal ekkoch osukosuk. Ren chok awewe, repwe chuen tongeni pacheri ewe mwicheichen chon Kraist, nge resap kaimulo seni lon pekin ngun? Repwe chuen tongeni akkapwonueta minne ra akkota fan iten mettochun ngun lon manauer le atun ar repwe weiresin forsefallieta mettochun lon manauer, nge eli ena minefo fonu repwe nonnom lon eu fonu mi watte wouun are epwe suuk ngeniir chommong alen ar repwe alapalo pisekir?​—1 Timoti 6:9.

8 Pwal fitemon ra filata ar resap sulo ekis pun ra ekieki minne epwe ochiiti ekkewe brother lon pekin ngun. Ra filata pwe repwe nonnomotiu me likiitu fan ewe sossot ren ar repwe tufichin sopwelo ar angangen afalafal lon pwisin leenier me ra mochen pwe repwe eu minen apochokkul ngeni chiener kewe chon luku. (Filipai 1:14) Ren ar filata ena mettoch, ekkoch ra fen pwal mwo nge tufichin awora ar alillis fan iten sopwochun ekkewe kapwung mwen mesen sou kapwung lon fonuer kewe. *

9. Met sokkun mettoch emon epwe ekieki ussun lupwen epwe filata ika epwe nonnomotiu lon fonuan are lo seni pokiten an aramas eriaffou?

9 Pwisin filien emon me emon an epwe nonnomotiu are sulo ekis. Pwungun pwe sipwe akkom iotek ren an Jiowa emmwen mwen ach sipwe filata minne sipwe fori. Iwe nge, ese lifilifil met sipwe filata, nge sipwe chechchemeni ei kapas seni ewe aposel Paul: “Emon me emon leich epwe pwisin atittin mwen mesen Kot.” (Rom 14:12, NW) Ussun sia fen kaeo mesemwan, wiisach me ren Jiowa pokiten kich chon angang ngeni, ach sipwe tuppwol fan sokkun sossot meinisin. Ekkoch me lein noun kewe chon angang ra kukkuna sossot me riaffou iei; eli pwal fitemon repwe kuna lon mwach kkan. Meinisin repwe kuna sossot, iwe, esap wor emon leich epwe ekieki pwe esap kuna. (Jon 15:19, 20) Pokiten kich chon angang ngeni Jiowa lon unusen manauach, sisap tufichin su seni ewe popun alongolongun kapwung mi kku unuselapen lang me fonufan, nge a weneiti iten Jiowa we an epwe pinilo me an epwe ffatolo pwe mi pwung an nemeni mettoch meinisin.​—Isikiel 38:23; Mattu 6:9, 10.

“Sisap Liwini ngeni Aramas Ar Fofforingau Ngenikich”

10. Ifa ewe mettoch mi lamot Jises me ekkewe aposel ra isetiu mwach fan iten minne sipwe fori ika aramas repwe u ngenikich me eriaffoukich?

10 Iei pwal eu kapasen alongolongun alluk mi lamot sipwe tongeni kaeo seni minne Jises me ekkewe aposel ra fori fan sossot, ach sisap u are fiu ngeni chon eriaffoukich. Ese mak fan eu lon ewe Paipel pwe Jises are noun kewe chon kaeo ra forata och kumiin chon appolua chokewe mi oput ir are ekiekin fiu ngeni chon eriaffouur. Nge ewe aposel Paul a fonou chon Kraist pwe resap “liwini ngeni aramas ar fofforingau. Ami kana mi achengicheng, ousap pwisin liwini an aramas fofforingau ngenikemi, nge oupwe likiti song; pun a fen mak: ‘Wiisei ai upwe liwini an aramas fofforingau ngenikemi; upwe uwawu liwinin tipis, iei alon Jiowa.’” Pwal och, “ousap kkuf ren fofforingau, nge oupwe pworacho ngeni minne mi ngau ren foffor mi murinno.”​—Rom 12:17-21, NW; Kol Fel 37:1-4; An Salomon Fos 20:22.

11. Met emon sou uruwo a apasa ussun ekiekin ekkewe popun chon Kraist ngeni ewe Steit (Muu)?

11 Ekkewe popun chon Kraist ra lefareni ena fon. Ewe sou uruwo Cecil J. Cadoux a makkei eu puk itan The Early Church and the World, iwe, a awewei ekiekin chon Kraist ussun ewe Steit (Muu) lefilen 30-70 C.E. A makkei pwe “Esor pisekin pwarata pwe chon Kraist lon ei fansoun ra sotuni le fiu ngeni chon eriaffouur. A iei ukuukun ar pwarata meefier, ar apwungu fofforun ekkewe sou nemenem ren kapas chok are ar orukoruka ar ekiek ren ar su seni leenier. Iwe nge, a iei chok ukuukun minne chon Kraist ra kan fori lupwen aramas ra eriaffouur, nge esap lu seni: Ra uppos nge pwal mosonoson le affata pwe resap tongeni alleasochisi ekkewe allukun muun ika ra meefi pwe ekkena alluk ra ufengen me ar alleasochis ngeni Kraist.”

12. Pwata a murinno ach sipwe likiitu fan an aramas eriaffoukich lap seni ach sipwe fiu ngeniir?

12 Mi wesewesen pwung ena sokkun fofforun alleasochis fan mosonoson? Esap mecheres ngeni ir kewe mi ekiekin eriaffou are nnielo ekkewe mi fori ena mettoch ar repwe apwonueta ar na ekiek? Esap pwung an aramas fiu fan iten ar resap malo? Eli epwe pwung me ren ekiekin aramas. Iwe nge, pokiten kich chon angang ngeni Jiowa, sia luku pwe a nampa eu ach sipwe akkapwonueta an Jiowa emmwen lon mettoch meinisin. Sia kan chechchemeni alon Piter ei: “Are oupwe kuna ninni ren ami fofor-murinno, o likiitu lon ewe ninni, iei mi murinno fan mesen Kot.” (1 Piter 2:20) Sia kan luku pwe Jiowa a silefichi minne a fiffis me esap mut ngeni ewe sossot an epwe chok sopwosopwolo. Met popun a ina ussun ach lukuluk? Iei alon Jiowa ngeni noun kewe aramas mi fotek lon Papilon: “Ewe mi attapakemi a attapa foun mesei.” (Sekaraia 2:8, NW) Epwe ifa ukuukun an emon mut ngeni emon an epwe attapa foun mesan? Jiowa epwe awora alillis lon fansoun mi fich. Iwe, ese fokkun wor tipemwaramwar ussun ena mettoch.​—2 Tesalonika 1:5-8.

13. Pwata Jises a tipemecheresin mut ngeni chon koputan ar repwe aresini i?

13 Sipwe tongeni nengeni Jises fan iten ach leenien appiru ren ena mettoch. Lupwen a mut ngeni chon koputan ar repwe aresini i lon Ketsemeni, sap minne esap tufichin fiu pwe esap eolo. Nge iei alon ngeni noun kewe chon kaeo: “Ka ekieki pwe usap tongeni tingor ngeni Semei, nge iei chok epwe tinato rei lap seni engol-me-ruu mwichen chonlang? Nge ifa usun pwonuetan maken ekkewe puk pwe epwe chok iei usun? (Mattu 26:53, 54) Me ren Jises, a lamot seni mettoch meinisin pwonutaan letipen Jiowa, inaamwo ika epwe kuna riaffou ren. A luku ren unusen letipan alon ewe oesini Tafit a wiisen makkei lon ei kol fel: “Kosap likitatiu manauei lon Seol. Kosap mut ngeni noum we mi tuppwol an epwe kuna ewe pwangen peias.” (Kol Fel 16:10, NW)) Fite ier mwirin, iei alon Paul ussun Jises: “Ren ewe chengel mi nom mwan a likiitu won efoch iraan nninni, nge ese afanni asauan, iwe, a mottiu le peliemwanin an Kot we leenien nemenem.”​—Ipru 12:2, NW.

Chengelin Ach Sipwe Epini Iten Jiowa

14. Mei fet ewe chengel mi alikiitu Jises lon an kewe sossot meinisin?

14 Mei fet ewe chengel mi alikiitu Jises lon ewe sossot mi kon chou seni meinisin? Ese mwaal pwe Setan a akkaewin oput Jises me lein meinisin noun Jiowa kewe chon angang pun i Noun Kot mi achengicheng. Ina minne, ika Jises epwe tuppwol fan sossot, epwe awora poluen an Setan kapasen turunufas ngeni Jiowa. (An Salomon Fos 27:11) En mi tongeni ekieki ika a ifa ukuukun watteen ewe chengel Jises a meefi lupwen a manausefal? Ese mwaal a mmen watte an pwapwa pokiten an miritiiti pwe a fen apwonueta wiisan we, wiisen an epwe pwarata pwe mi pwung an Jiowa nemeni mettoch meinisin me wiisen an epwe epini itan we ren an wiliiti emon mwan mi unusoch! Pwal eu, esor tipemwaramwar pwe an mottiu “le peliemwanin an Kot we leenien motun nemenem” eu feioch mi fokkun auchea me ina akkaewin ewe mettoch mi atoto ngeni Jises chengel.​—Kol Fel 110:1, 2; 1 Timoti 6:15, 16.

15, 16. Met sokkun fofforun eriaffou mi fokkun ngau ekkewe Chon Pwarata lon Sachsenhausen ra likiitu fan, me met a apochokkulereta pwe repwe tufichin likiitu?

15 Chon Kraist ra pwal kuna chengel seni ar tufichin epini iten Jiowa ren ar likiitu fan sossot me an aramas eriaffouur pokiten ar akkappiru fofforun Jises. Eu poraus mi affata ena mettoch, iei porausen ekkewe Chon Pwarata mi kuna riaffou lon ewe leenien fotek itan Sachsenhausen, nge rese malo lupwen ra fiti ewe sai aramas ra eita ngeni sein malo le sopwoloon ewe Oruuen Maunen Fonufan. Le atun ena sai, fite ngerou chon fotek ra malo pokiten weiresin ar fetal fansoun langattam, me pokiten samau, echik, are an ekkewe chon mas (SS) pekkiir unukkun ewe al. Meinisin ekkewe 230 Chon Pwarata ra manau pokiten ar pacheochfengen me ar alillisfengen, inaamwo ika repwe tongeni nninniilo ren ar fori ena mettoch.

16 Met a apochokkula ekkena Chon Pwarata pwe repwe tufichin likiitu fan ena riaffou mi fokkun ngau? Lupwen a wes ar sossot, ra pwarata ar chengel me ar kilisou ngeni Jiowa lon echo taropwe mi iteni “Ekiekin me letipen (resolution) chon wonu fonu mi mumufengen lon eu woluwol arap ngeni Schwerin lon Mecklenburg.” Iei alor lon ena resolution: “Eu fansoun sossot mi fokkun weires me ttam a nom lukisokuruch me chokewe mi chuen manau mwirin rese pwoararut, pun a ussun ita ra fen kekiwu me lon ewe leenien kek mi ngetenget. (Pi Taniel 3:27.) Nge, ra ur ren pochokkul me manaman seni Jiowa me ra mwasangasangen witiwiti minefoon alluk seni ewe King ren ar repwe afeffeitai an Kot kewe kokkot.” *

17. Met sokkun sossot noun Kot kewe aramas ra kukkuna iei?

17 Ussun ekkena 230 chon tuppwol, eli kich sipwe pwal kuna sossotun ach luku, inaamwo ika “sisaamwo likiitu tori kusukusuun chchaach.” (Ipru 12:4, NW) Nge a wor chommong sokkun sossot. Eli chienach kewe chon sukul repwe esiitakich, are eli aramas repwe sotun etipetipakich pwe sipwe fori mettoch mi ngau, awewe chok ren foffor mi sikepwach. Pwal och, fan ekkoch ach uppos fan iten ach sipwe tti senikich chcha, ach sipwe pupulu lon chok ewe Samol, are ach achocho le amaarata nouch kewe lon ach ei pekin ika a kinikinfesen chon ach famili epwe tongeni efisata fansoun weires are sossot.​—Fofor 15:29; 1 Korint 7:39; Efisus 6:4; 1 Piter 3:1, 2.

18. Menni kapasen anukunuk mi nom rech fan iten ach sipwe tufichin likiitu fan ewe sokkun sossot mi sokkolo watteen?

18 Iwe nge, ese lifilifil met sokkun sossot epwe torikich, nge sia silei pwe a kan torikich riaffou pun sia akkomwa Jiowa me an we Muu, iwe, sia meefi pwe a auchea ena mettoch me a pwal atoto rech chengel. Letipach a kan pwora pokiten alon Piter ei: “Ika ami oua kuna esiit fan iten Kraist, oua pwapwa, pun ewe ngunun ling, pwal mwo nge ewe ngunun Kot, a nonnom woomi.” (1 Piter 4:14, NW) Fan manamanen ngunun Jiowa, a nom rech ewe pochokkul fan iten ach sipwe likiitu fan ekkewe sossot mi fokkun weires, iwe, sipwe alinga me mwareiti Kot ren ena mettoch.​—2 Korint 4:7; Efisus 3:16; Filipai 4:13.

[Ekkewe pwóróus fan]

^ Minne a fis mwirin 1960 ina poputaan chok ewe fofforun eriaffou me nninni ekkewe Chon Pwarata lon Malawi ra likiitu fan ren arapakan ilik ier. Ren unusen ena poraus, pi ewe 1999 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pekin taropwe 171-212.

^ Pi ewe poraus “High Court Upholds True Worship in ‘the Land of Ararat,’” lon Ewe Leenien Mas, minen April 1, 2003, pekin taropwe 11-14.

^ Ren om kopwe kuna meinisin masouen ena resolution, kopwe pi ewe 1974 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pekin taropwe 208-9. Emon mi wesewesen fiti ena sein malo a aporausa minne a fis lon Ewe Leenien Mas, minen January 1, 1998, pekin taropwe 25-9.

En Mi Tongeni Awewei?

• Mei fet ekiekin chon Kraist ussun mettoch mi aweiresiir me an aramas eriaffouur?

• Met sipwe tongeni kaeo seni minne Jises me pwal fitemon chon tuppwol ra fori lupwen ra kuna sossot?

• Pwata esap och ach sipwe fiu ngeni chon eriaffoukich?

• Mei fet ewe chengel mi alikiitu Jises lon an kewe sossot, me met sipwe tongeni kaeo seni ena mettoch?

[Ekkewe Kapas Eis fan Iten ewe Lesen]

[Pwoor lon pekin taropwe 23]

Mei Fet Fofforur Lupwen Chon Koputer ra Eriaffouur

• Fan ewe emmwen seni emon chonlang, Josef me Meri ra suri Isip fan ewe monukol Jises mwen warotoon noun Erot kewe sounfiu lon Petleem pun wiiser ar repwe nnielo meinisin ekkewe at ukuukun ruu ierir feitiu.​—Mattu 2:13-16.

• Fan chommong le atun an Jises angangen afalafal, chon koputan ra sotuni le nnielo i pokiten an kapasen pwarata mi fokkun manaman. Jises a su seniir lon ekkena fansoun meinisin.​—Mattu 21:45, 46; Luk 4:28-30; Jon 8:57-59.

• Lupwen ekkewe sounfiu me meilap ra rangeiti ewe tannipiin Ketsemeni pwe repwe aresini Jises, a pwisin pwaralo ngeniir, iwe, fan ruu a ereniir pwe “Ngang iei.” A pwal ereni noun kewe chon kaeo pwe resap fiu ngeniir nge repwe mut ngeniir ar repwe turufi i.​—Jon 18:3-12.

• Lon Jerusalem, aramas ra aresini me awata Piter me pwal fitemon, iwe, ra ereniir pwe resap chuen kapas ussun Jises. Iwe nge, lupwen ra musulo, ra “tou seni . . . , nge iteiten ran meinisin, rese mo ukutiu seni ar afalafala o apasata pwe Jises ewe Kraist, lon ewe imwen fel, o pwal lon pwisin leenier.” ​—Fofor 5:40-42.

• Lupwen Saul, ewe mi wiliiti ewe aposel Paul mwirin, a rong ussun rauen chon Jus lon Tamaskos pwe repwe nnielo i, ekkewe brother ra walong lon eu chuk, iwe, ra auratiu seni ttittin ewe telinimw le pwin, iwe, a su.​—Fofor 9:22-25.

• Fite ier mwirin, Paul a filata pwe epwe atittin mwen mesen Sisar, inaamwo ika Kepina Festus me King Akrippa rese kuna “och mettoch ren mi fichiiti an epwe kuna kapwungun malo are fotek.”​—Fofor 25:10-12, 24-27; 26:30-32.

[Sasing lon pekin taropwe 24]

Inaamwo ika ra su seni fonuer pokiten a mmen watte an aramas eriaffouur, nge fite ngerou Chon Pwarata mi tuppwol seni Malawi ra sopwelo ar angang fan iten ewe Muu fan chengel

[Sasing lon pekin taropwe 25]

Chengelin ar tufichin epini iten Jiowa a alikiitu ekkeei chon tuppwol lon ewe sein malo an chon Nazi me pwal lon ekkewe leenien fotek

[Credit Line]

Death march: KZ-Gedenkstätte Dachau, courtesy of the USHMM Photo Archives

[Sasing lon pekin taropwe 26]

A mmen sokkopat ekkewe sossot me mettoch mi chounikich