Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Ekkewe Fefin Mi Apwapwai Letipen Jiowa

Ekkewe Fefin Mi Apwapwai Letipen Jiowa

Ekkewe Fefin Mi Apwapwai Letipen Jiowa

“Ewe Samol mi Lapalap epwe liwini ngonuk meinisin mine ka fori, nge liwinum epwe unus me ren ewe Samol mi Lapalap.”​—RUT 2:12.

1, 2. Ifa ussun sipwe tongeni feioch seni ach ekkekieki ekkewe fefin mi mak iter lon ewe Paipel mi apwapwai letipen Jiowa?

 AR NIUOKKUSIITI Kot a amwokutu ruuemon fefin ar repwe u ngeni emon Farao. Luku a amwokutu emon fin lisowu le tumunu ruuemon spai seni Israel inaamwo ika a tongeni nninniilo. Tipatchem me tipetekison lon fansoun osukosuk a alisi emon fefin an epwe selaani chommong aramas me a pinei noun Jiowa mi kepit seni ewe tipisin nni manau. Luku lon Jiowa kapachelong an mochen awasolaochu aramas a amwokutu emon in mi ma puluwan an epwe ngeni emon noun Kot soufos saingoonoon anan mongo. Ekkeei aramas ekkoch chok me lein ekkewe chommong fefin lon ewe Paipel mi apwapwai Jiowa.

2 Ekiekin Jiowa ussun ekkena fefin me ekkewe feioch a ngeniir a pwarata pwe lapalapen aramas lon pekin ngun ina ewe mettoch mi apwapwai i lap seni meinisin, ese lifilifil ika ir mwan are fefin. Pokiten fonufan ikenai a akkomwa mettochun aion, a weiresilo ach akkomwa ekkewe mettochun ngun. Nge sipwe tongeni pwakini ena osukosuk, ussun chok ekkewe fite milion fefin mi nioukkusiiti Kot, eu kinikin mi watte lein noun Kot aramas ikenai, ra foffori. Ekkena fin Kraist ra appiru ewe luku, mirit, awasolaochu aramas, me pwal ekkewe ekkoch lapalap mi murinno ekkewe fefin mi niuokkusiiti Kot lon Paipel ra pwarata. Pwungun pwe, pwal mwo nge ekkewe mwan chon Kraist repwe pwal mochen appiru ekkewe lapalap ekkeei fefin mi murinno loom ra pwarata. Ren ach sipwe silei ifa ussun sipwe alapalo ach fori ei mettoch, sipwe atittinafichi ewe poraus lon ewe Paipel ussun ekkewe fefin sia kapas ussun le poputaan ei lesen.​—Rom 15:4; Jemes 4:8.

Ekkewe Fefin Mi U Ngeni Emon Farao

3, 4. (a) Met popun Sifra me Pua rese alleasochisi Farao lupwen a alluk ngeniir pwe ekkewe upufo at meinisin repwe nninniilo? (b) Ifa ussun Jiowa a liwini ngeni ekkewe ruuemon chon anounou pokiten ar pwora me ar niuokkusiiti Kot?

3 Lon ekkewe kapwung lon Nuremberg, Tois, mwirin ewe Oruuen Maunen Fonufan, chommong mi kapwungulo pokiten ra nnielo chommong aramas ra kunetipingen ren ar apasa pwe ra chok alleasochisi allukun ekkewe meilap. Iwe, alollofengenniir ren ekkewe ruuemon chon anounou lon Israel, iter Sifra me Pua. Ra nonnom lon Isip loom fan nemenemen emon Farao mi kirikiringau nge ese mak itan. Pokiten muttirin chommongoloon choochoon ekkewe chon Ipru, Farao a alluk ngeni ekkewe ruuemon chon anounou pwe ekkewe at chon Ipru meinisin repwe nninniilo. Met ekkewe fefin ra fori lupwen ra rongorong ena alluk mi fokkun ngau? “Resap apwonueta an ewe kingen Isip alluk, nge ra fen amanaua ekewe at.” Met popun ekkeei fefin rese niueiti aramas? Pokiten ra “niueiti Kot.”​—Ekistos 1:15, 17; Keneses 9:6.

4 Ewer, ekkewe chon anounou ra opelong lon Jiowa, me mwirin, i a wiliiti “eu tittin maun” ngeniir, me a tumunur seni an Farao we song. (2 Samuel 22:31; Ekistos 1:18-20) Nge mei pwal wor och an Jiowa efeiochuur. A ngeni Sifra me Pua pwisin nour kewe. A pwal alingalo ekkeei fefin ren an makkei iter me ar kewe foffor lon an we Kapas mi fel pwe ekkewe tappin aramas mwirin repwe tongeni alleaani porauser, nge aramas rese chuen chechchemeni iten ewe Farao.​—Ekistos 1:21; 1 Samuel 2:30b; An Salomon Fos 10:7.

5. Ifa ussun chommong fefin chon Kraist ikenai ra ussun chok Sifra me Pua, me ifa ussun Jiowa epwe efeiochuur?

5 Mei wor fefin mi ussun chok Sifra me Pua ikenai? Pwungun ewer! Iteiten ier, fite ngerou ena esin fefin ra pwora le afalafala ewe poraus mi amanaua aramas lon ekkewe fonu ia “allukun ewe king” a pinei ar repwe fori ie, inaamwo ika repwe tongeni kalapus are nninniilo. (Ipru 11:23; Fofor 5:28, 29) Pokiten ra tongei Kot me chon oruur, ekkena fefin mi pwora rese mut ngeni emon an epwe pinei ar esileifeili ewe kapas allim ussun an Kot Muu ngeni aramas. Ina popun, chommong fefin chon Kraist ra riaffou mwaal me aramas ra u ngeniir. (Mark 12:30, 31; 13:9-13) Ussun chok ren Sifra me Pua, Jiowa a fokkun silei fofforun ekkena fefin mi murinno me pwora, me epwe pwarata an tongeer ren an makkei iter lon noun “puken manau,” ika ra likiitu fan tuppwol tori sopwoloon.​—Filipai 4:3; Mattu 24:13.

Emon Fin Lisowu Loom A Apwapwai Letipen Jiowa

6, 7. (a) Met Reap a silei ussun Jiowa me noun kewe aramas, me ifa ussun an silei a kku manauan? (b) Ifa ussun an Kot we Kapas a alingalo Reap?

6 Lon ewe ier 1473 B.C.E., emon fin lisowu itan Reap a nonnom lon ewe telinimwen Kenan itan Jeriko. Reap emon fefin mi tipatchem. Lupwen ruuemon spai seni Israel ra opelong lon imwan we, a tongeni titchikin aporausa ngeniir ussun an Israel towu seni Isip, inaamwo ika a fis 40 ier loom! Reap a pwal silei ussun an Israel akkufu ekkewe king seni Amor, Sihon me Ok. Nengeni ifa ussun ena sile a kku manauan. Reap a ereni ekkewe spai: “Ua silei pwe ewe Samol mi Lapalap a ngenikemi ei fanu. . . . Pun ewe Samol mi Lapalap ami Kot, i ewe Kot mi nom won lang pwal won fanufan.” (Josua 2:1, 9-11) Ewer, met Reap a kaeo ussun Jiowa me an kewe foffor fan asengesin Israel a achungu letipan me a efisi an lukuluk won i.​—Rom 10:10.

7 An Reap luku a amwokutu i le etiwa ekkewe spai seni Israel “ren umoumoch,” me a alleasochisi ekkewe alluk fan iten amanauen manauan lupwen Israel a tooki Jeriko. (Ipru 11:31; Josua 2:18-21) A ffat pwe an Reap kewe foffor mi pop seni luku a apwapwai letipen Jiowa, pokiten a emmweni ewe chon kaeo Jemes an epwe makkei iten Reap, unukkun iten Eperiam, chiechien Kot, pwe chon Kraist repwe appiru i. Jemes a makkei: “O pwal usun chok Reap, ewe fin lisou, ifa usun neminewe, ese fen kuna pung ren an kewe fofor, lon ewe fansoun a etiwa ekkewe chon kuno o pwal tinirelo lon efoch al?”​—Jemes 2:25.

8. Ifa ussun Jiowa a efeiochu Reap fan iten an luku me alleasochis?

8 Reap a angei chommong feioch seni Jiowa. Eu, a selaani manauan me manauen meinisin ekkewe ra opelong lon imwan we​—weween, “chon leimwen saman meinisin, pwal aramasan meinisin.” Mwirin a mut ngeniir ar repwe “nom lon Israel,” ikewe ra ussun chok chon wiliposun ewe fonu. (Josua 2:13; 6:22-25; Lifitikos 19:33, 34) Nge esap ina chok ekkewe feioch a angei. Jiowa a pwal alinga Reap ren an wiliiti aramasen Jises Kraist. Mwa met ren watteen ewe kirokiroch mi tong ngeni emon fefin mi fel ngeni uluulun lon Kenan me loom! *​—Kol Fel 130:3, 4.

9. Ifa ussun met Jiowa a fori fan iten Reap me ekkoch fefin chon Kraist lon ewe aewin senturi a apochokkula ekkoch fefin ikenai?

9 Ussun chok Reap, ekkoch fefin chon Kraist, seni ewe aewin senturi tori ikenai, ra fen likiitaalo lisowu mwaal pwe repwe apwapwai Kot. (1 Korint 6:9-11) Ese mwaal ekkoch leir ra maarita lon eu leeni ussun chok Kenan, ikewe chommong ra lisowu mwaal ie me ia aramas ra ekieki pwe esor ngauen ena foffor ie. Nge, ra siwili manauer, pokiten luku mi alongolong won sile mi enlet seni ewe Paipel. (Rom 10:17) Iwe, sipwe pwal tongeni apasa ussun ekkena fefin pwe “Kot ese sauesini an epwe iteni ar Kot.” (Ipru 11:16) Mwa met ren feiochur!

Feioch Pokiten An Tipemirit

10, 11. Apiken a mwokutukut pokiten menni osukosuk lefilen Nepel me Tafit?

10 Chommong fefin seni loom ra pwarata tipemirit, iwe ra alisiochu noun Jiowa kewe aramas. Emon leir itan Apiken, puluwen Nepel, emon chon Israel mi pisekisek me a fonueni chommong fonu. An Apiken tipemirit a amanaua aramas me a etipetipa Tafit, ewe epwe wiliiti king lon Israel, an esap eani tipisin nni manau. Sipwe tongeni alleaani porausen Apiken lon 1 Samuel sopwun 25.

11 Ewe poraus a poputa lupwen Tafit me ekkewe mi tapwelo mwirin ra kan ngeni noun Nepel kewe pwin man. Pokiten ra tongei pwiir we chon Israel, Nepel, ra tumunu noun kewe pwiin man nge esor peioffur. Lupwen anan me pisekin Tafit ra arapakan itelo, a tinalo engol anuwol pwe repwe tingor aner mongo seni Nepel. Iei Nepel a tongeni pwarata an kilisou ngeni Tafit me an alinga pokiten i noun Jiowa mi kepit. Nge Nepel ese fori ena. Fan song, a esiita Tafit me asuaalo ekkewe anuwol. Lupwen Tafit a rongorong met a fis, a ammonlata 400 mwan mi uwei pisekin maun me ra feilo pwe repwe liwini mi ngau ngeni Nepel. Lupwen Apiken a silei ussun fofforun puluwan we mi ngau, fan tipemirit, a muttir ammonlata och mongo pwe epwe chachchaari Tafit. Mwirin, a pwisin feilo pwe epwe chuuri Tafit.​—Wokisin 2-20.

12, 13. (a) Ifa ussun Apiken a pwarata an tipemirit me an tuppwol ngeni Jiowa me noun we mi kepit? (b) Met Apiken a fori lupwen a liwiniiti imwan, me met a fis ngeni mwirin?

12 Lupwen Apiken a chuuri Tafit, an tingor fan tipetekison fan iten an Tafit umoumoch a pwarata an sufol mi alollol ren noun Jiowa mi kepit. Apiken a apasa: “Ewe Samol mi Lapalap epwe ngenikemi me mwirimwirum kana ewe wisen king, pun ka eani an ewe Samol mi Lapalap maun.” A pwal apasa pwe Jiowa epwe awiisa ngeni Tafit ewe wiis meilapen Israel. (Wokisin 28-30) Lon pwal ena fansoun, Apiken a pwarata pwora watte ren an ereni Tafit pwe ika ese nemeni an mochen liwiningau, epwe emmwen ngeni ewe tipisin nni manau. (Wokisin 26, 31) Tafit a miritilo ren an Apiken tipetekison, sufol watte, me ekiekoch. Tafit a polueni: “Ua mwareiti ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel mi tinuketo ikenai pwe kopwe churiei. Kopwe feioch, pun ka mirit, ka epetiei seni tipisin nimanauei aramas.”​—Wokisin 32, 33.

13 Lupwen Apiken a liwiniiti imwan we, a pwora le esile ngeni puluwan we ussun an liffang ngeni Tafit. Iwe nge, lupwen a kuna Nepel, a “fokun pulas.” Iwe a witiwit tori ese chuen unnupuch me mwirin a aporausa ngeni. Met Nepel a fori? A fokkun ruko me a ussun chok nge a ma. Engol ran mwirin, Kot a nni Nepel pwe a malo. Lupwen Tafit a rongorong ussun maloon Nepel, a tingorei Apiken, emon a saani me sufoliiti, pwe epwe puluweni. Apiken a tipeeu ngeni an Tafit mochen.​—Wokisin 34-42.

Kopwe Tongeni Ussun Chok Apiken?

14. Ikkefa lapalapen Apiken kewe sia mochen alapalo lon manauach?

14 En mi kuna ekkoch lapalapen Apiken en​—ika en mwan are fefin​—ka mochen amaaraata? Eli ka mochen pwe kopwe tipemirit lupwen osukosuk ra ppiita. Are eli ka mochen kapas fan mosonoson me pwung lupwen ekkewe aramas unukkum ra song. Ika pwe wuu, pwata kese iotek ngeni Jiowa ussun ena? A pwon pwe epwe ngeni aramas meinisin mi “tingor ren luku,” tipatchem, mirit, me ewe tufichin ekiek.​—Jemes 1:5, 6; An Salomon Fos 2:1-6, 10, 11.

15. Ineet epwe akkaewin lamot fan iten fefin chon Kraist ar repwe lapalapeni ekkewe lapalap Apiken a pwarata?

15 Ekkena lapalap mi murinno ra akkaewin lamot fan iten emon fefin mi puluweni emon ese luku me ese kon auseling are ese alleasochisi allukun Paipel. Eli a unnummong. Sia anean pwe ekkena mwan repwe siwili ar kewe foffor. Chommong ra fen fori​—fan chommong pokiten an puluwer mosonoson, sufol, me foffor mi limelimoch.​—1 Piter 3:1, 2, 4.

16. Ese lifilifil nonnomun manauan lon imwan, ifa ussun emon sister chon Kraist epwe pwarata pwe a aucheaani an ririoch ngeni Jiowa lap seni meinisin?

16 Ese lifilifil met sokkun osukosuk kopwe likiitu fan lon imwom, chechchemni pwe Jiowa a nonnom reom iteitan pwe epwe alisuk. (1 Piter 3:12) Ina popun kopwe achocho le apochokkulok lon pekin ngun. Tingor fan iten tipatchem me eu letip mi kinamwe. Ewer, arap ngeni Jiowa ren om kakkaeo Paipel, ikkiotek, ekkekieki ussun minne ka kaeo, me chiechi ngeni chienom kewe chon Kraist. An Apiken tongei Kot me fofforun ngeni noun chon angang mi kepit ese kisikisilo pokiten lapalapangauen puluwan we. A mwokutukut pokiten ekkewe alongolongun alluk mi pwung. Pwal mwo nge lon eu famili ia ewe mwan pupulu emon chon angang mi murinno ngeni Kot, ewe fin pupulu chon Kraist a miritiiti pwe epwe chuen apochokkula me akkamwochu an pochokkul lon pekin ngun. Pwungun pwe wiisen puluwan we me ren Kot an epwe tumunu i lon pekin ngun me pekin aion, nge a lamot an epwe ‘pwisin foriata manauan ren niuokus me chechech.’​—Filipai 2:12; 1 Timoti 5:8.

A Angei “Liwinin Soufos”

17, 18. (a) Met sokkun sossotun luku mi sokkolo aucheaan a tori ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat? (b) Met ewe fefin mi ma puluwan a fori lupwen Elias a tingor, me ifa ussun Jiowa a efeiochu an angang?

17 Lapalapen an Jiowa tumunu emon fefin mi ma seni puluwan me mi woungau lon fansoun ewe soufos Elias a pwarata pwe a fokkun aucheaani chokkewe mi alisata fel mi enlet ren ar awora ar alillis me wour. Pokiten ewe fansoun pwas mi langattam lon ranin Elias we, chommong aramas ra echik, kapachelong emon fefin mi ma puluwan me noun we at lon Sarapat. Lupwen ukuukun aner mongo a naf chok fan iten pwal eu fansoun mongo, emon wasola a war​—ewe soufos Elias. A eani eu tingor mi sokkolo aucheaan. Inaamwo ika a silei nonnomun manauen ewe fefin, a tingor pwe epwe fori “echo kukun nokop” fan itan seni ewe lusun apura me pilawa mi amas. Nge Elias a pwal apasa: “Pun iei alon ewe Samol mi Lapalap ewe Koten Israel, ‘Ewe pilawa lon ewe sepi esap itela, nge tori ewe ran ewe Samol mi Lapalap epwe apungatiu ut won ei fanu.’”​—1 King 17:8-14.

18 Ita met kopwe fen fori ika Elias a tingoreok ena mettoch? Pokiten ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat a esinna pwe Elias emon noun Jiowa we soufos, iwe a “fori usun mine Elias a ureni.” Met Jiowa a fori pokiten an kisaseu? A awora mongo fan iten ewe fefin, noun we, me Elias atun ewe pwas. (1 King 17:15, 16) Ewer, Jiowa a ngeni ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat, eu “liwinin soufos,” inaamwo ika esap i emon chon Israel. (Mattu 10:41) Noun Kot a pwal alingalo ei fefin mi ma puluwan lupwen a kapas ussun i ngeni aramas mi lukulukummang lon fonuan we, Nasaret.​—Luk 4:24-26.

19. Ifa ussun chommong fefin chon Kraist ikenai ra appiru fofforun ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat, me met ekiekin Jiowa ussur?

19 Ikenai, chommong fefin chon Kraist ra appiru fofforun ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat. Ren chok awewe, iteiten wiik, ekkewe sister mi kisaseu​—nge chommong me leir ra woungau me tumunu famili​—ra awasolaochu ekkewe overseer mi saifetal me puluwer. Ekkoch ra amongooni chokkewe mi afalafal full-time, ra alisi ekkewe mi osupwang, are ra angang are awora wour fan iten kalisitaan ewe angangen afalafal. (Luk 21:4) Jiowa a afanni ekkena sokkun asor? Pwungun ewer! “Pun Kot mi pung, o esap monukalo ami angang me tong fan asengesin itan, mi ami oua pwaralo lon ami angang ngeni ekkewe aramas mi fel, seni lom tori ikenai.”​—Ipru 6:10.

20. Met sipwe kaeo ussun lon ewe lesen mwirin?

20 Lon ewe aewin senturi, chommong fefin mi niuokkusiiti Kot ra eani ewe wiis mi murinno, wiisen alisi Jises me noun kewe chon kuno. Lon ewe lesen mwirin, sipwe aporausa ifa ussun ekkeei fefin ra apwapwai letipen Jiowa, me sipwe kaeo fofforun ekkewe fefin lon ei fansoun mi angang ngeni Jiowa ren unusun letiper, pwal mwo nge lon fansoun weires.

[Ekkewe pwóróus fan]

^ Lon ewe tettelin manauen Jises Mattu a makkei, a kapas ussun fomon fefin​—Tamar, Reap, Rut, me Meri. Ir meinisin ra itoch lon an Kot we Kapas.​—Mattu 1:3, 5, 16.

Sipwe Enniwili

• Ifa ussun ekkeei fefin ra apwapwai letipen Jiowa?

• Sifra me Pua

• Reap

• Apiken

• Ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat

• Ifa ussun ach ekkekieki ussun fofforun ekkeei fefin epwe alisikich? Awewei mwo.

[Ekkewe Kapas Eis fan Iten ewe Lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 9]

Chommong fefin mi tuppwol ra angang ngeni Kot inaamwo ika “allukun ewe king” a pinei ar fori

[Sasing lon pekin taropwe 10]

Met popun Reap a emon leenien appiru mi murinno ussun emon mi luku?

[Sasing lon pekin taropwe 10]

Menni lein ekkewe lapalap Apiken a pwaralo ka mochen appiru?

[Sasing lon pekin taropwe 12]

Chommong fefin ikenai ra appiru ewe fefin mi ma puluwan seni Sarapat