Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

“Lapalapen Ei Fonufan A Chok Sissiwil”

“Lapalapen Ei Fonufan A Chok Sissiwil”

“Lapalapen Ei Fonufan A Chok Sissiwil”

“Iei weween, pwii kena, ewe fansoun a chok mochomoch.”​—1 KORINT 7:29.

1, 2. Ikkefa ekkewe siwil won fonufan ka fen kuna?

 IKKEFA ekkewe siwil won fonufan ka fen kuna? Kopwe tongeni apasawu ekkoch me leir? Ren chok awewe, a fokkun feffeita an ekkewe tokter tufichin alisi aramas. Pokiten ewe kaeo lon ena pekin, ttammeloon manauen aramas lon ekkoch fonu a lapelo seni kis ngeni 50 ier le poputaan ewe 20en senturi ngeni lap seni 70 ier ikenai! Kopwe pwal ekieki mwo ewe alillis sia fen angei seni reitio, TV, me ekkewe cell phone me fax machine. Sise pwal mochen monukalo ifa ussun education me transportation ra fen feffeita, me pwal feffeitaan an aramas pwung me ren alluk. Ekkeei mettoch meinisin ra fen amurinnoolo manauen fite milion aramas.

2 Pwungun pwe ekkewe siwil meinisin rese efeiochukich. Sia kuna ekkewe feiengau seni lapeloon atai alluk, kisikisiloon an aramas foffori minne mi pwung, lapeloon an aramas aea safeien opuchopuch, mufesen, terrorism, me koturutiuen manamanen moni. Iwe, eli kopwe tipeeu ren met ewe aposel Paul a makkei loom, loom: “Lapalapen ei fonufan a chok sissiwil.”​—1 Korint 7:31, NW.

3. Met weween alon Paul lupwen a makkei pwe “lapalapen ei fonufan a chok sissiwil”?

3 Lupwen Paul a makkei ena poraus, a alollofengenni fonufan ngeni eu stage fan iten sipai. Ekkewe chon sipai won ena stage​—aramas mi foummong lon politics me lamalam, me pokiten ar sile​—ra tota won ewe stage, ra fori ar kinikin, me mwirin ra towu me mut ngeni ekkewe ekkoch ar repwe wiir won ewe stage. A fiffis iei ussun ren fansoun langattam. Me loom, aramasen eu famili a tongeni nemenem ren chommong ier​—pwal mwo nge fite puku ier​—me ekkewe siwil ra mmang le fis. Nge esap ina ussun ikenai lupwen fetallin uruwoon fonufan a tongeni muttir siwil lupwen efou foun nikasuk a nnielo emon sou nemenem mi foummong! Ewer, lon ei fansoun mi osukosuk, sise silei met lesor epwe wato.

4. (a) A lamot pwe chon Kraist repwe eani menni ekiek mi murinno ussun met a fiffis won fonufan? (b) Ikkefa ekkewe ruu pisekin annet sipwe kaeo iei?

4 Ika fonufan ewe stage me an kewe sou nemenem ekkewe chon sipai, iwe, chon Kraist ir ekkewe chon katon. * Pokiten “esap ir seni fonufan,” rese kon ekiek ussun ewe sipai are pwal mwo nge io ekkewe chon sipai. (Jon 17:16) Nge, ra mwotores le kukkutta esissinnen ineet ewe sipai epwele muchulo pokiten ra silei pwe ei otot epwe akkom muchulo mwen Jiowa epwe wato ewe minefoon fonufan mi pwung sia fen witiwiti. Ina popun, sipwe atittina ruu kinikinin ewe pisekin annet mi annetata pwe sia manau lon ekkewe ranin le sopwoloon me ewe fonufan sefo a arapoto. Ikeei ir (1) an ewe Paipel alleaan fansoun me (2) ngangngauoloon ekkewe lapalapen fonufan.​—Mattu 24:21; 2 Piter 3:13.

A Pwalo Weween Eu Monomon!

5. Ikkefa “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu,” me met popun sia mochen ekiek ussuur?

5 Chronology a wewe ngeni kaeoon ewe ririfengen lefilen fansoun me ekkewe mettoch ra fen fisita. Jises a kapas ussun eu fansoun lupwen ekkewe sou nemenemen fonufan repwe nonnom won ewe stage lon kapas awewe me eani wiiser atun eu fansoun an Kot Muu esap angolong lon ar kewe foffor. Jises a eita ngeni ena fansoun “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu.” (Luk 21:24, NW) Le muchuloon ekkena “fansoun mi filita,” an Kot Muu lon lang epwe nemenem, me Jises epwe eani wiisan sou Nemenem. Le poputaan, Jises epwe nemenem ‘lein ekkewe chon oputa i.’ (Kol Fel 110:2) Mwirin, me ren Taniel 2:44, ewe Muu epwe “ataelo o arosalo” ekkewe muun fonufan meinisin, me epwe nonnom tori feilfeilo chok.

6. Ineet a poputa “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu”, ifa ttammer, me ineet ra muchulo?

6 Ineet “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu” repwe muchulo me Muun Kot epwe poputa an nemenem? Poluan mi fen “opalo tori fansoun sopolon,” a weneiti an ewe Paipel alleaan fansoun. (Taniel 12:9) Lupwen a arap ngeni ewe “fansoun”, Jiowa a pwarata poluen ena kapas eis ngeni eu mwichen chon kaeo Paipel mi tipetekison. Ren alillisin ngunun Kot, ra miritiiti pwe “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu” ra poputa ren taloon Jerusalem lon 607 B.C.E. me ekkena “fansoun” ra wewe ngeni 2,520 ier. Seni ena, ra kuna pwe 1914 ewe muchuloon “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu.” Ra pwal miritiiti pwe 1914 ewe poputaan ekkewe ranin le sopwoloon an ei otot. Ika en emon chon kaeo Paipel, kopwe tongeni nounou ewe Paipel le awewei ifa ussun sia fen tori ewe ier 1914? *

7. Ikkefa ekkewe wokisin mi alisikich le silei ineet a poputa, ttamman, me ewe muchuloon ewe fisu fansoun a mak lon ewe puken Taniel?

7 Eu minen alillis a opelong lon ewe puken Taniel. Pokiten Jiowa a nounou King Neputkanessar seni Papilon ren an epwe ataielo Jerusalem le poputaan “ekkewe fansoun mi filita,” lon 607 B.C.E., Kot a pwarata ren ena king pwe ekkewe muu repwe sopweilo ar nemenem nge i esap angolong lon ar kewe foffor ren fisu fansoun. (Isikiel 21:26, 27; Taniel 4:16, 23-25) Ifa ttammen ekkena fisu fansoun? Me ren Pwarata 11:2, 3, me 12:6, 14, ulungat esop fansoun a wewe ngeni 1,260 ran. Iwe, fisu fansoun epwe fan ruu ena, are 2,520 ran. Ina muchuloon ewe poraus? Aapw, pokiten Jiowa a affata ngeni pilon Taniel we, ewe soufos Isikiel, ifa ussun epwe silei weween: “Eu ran a wewe ngeni eu ier.” (Isikiel 4:6) Ina popun, ekkewe fisu fansoun epwe wesewesen wewe ngeni 2,520 ier ttaman. Ren ach poputa le allea seni 607 B.C.E. me alleaani ekkewe 2,520 ier, iwe, a ffatolo ngenikich pwe ekkewe fansoun mi filita repwe muchulo lon 1914.

Ewe “Fansoun Sopolon” A Netelo

8. Menni pisekin annet kopwe tongeni chechchemeni mi pwarata pwe lapalapen ei fonufan a fen ngauolo seni 1914?

8 Porausen fonufan seni 1914 tori ikenai a annetata pwe ewe poraus asan mi alongolong won ewe Paipel mi pwung. Jises a pwisin apasa pwe “sopolon ei fansoun” epwe sinnelo ren maun, lengita, me malapalap. (Mattu 24:3-8; Pwarata 6:2-8) Iwe, ina met a fiffis seni 1914. Ewe aposel Paul a pwal apasa pwe ewe ekiek lefilen aramas epwe fokkun siwil. Mei pwung an awewei ussun ekkewe siwil oukich meinisin sia fen kuna.​—2 Timoti 3:1-5.

9. Met chon katol ra apasa ussun lapalapen fonufan seni 1914?

9 “Lapalapen ei fonufan” a wesewesen siwil watte seni 1914? Lon ewe puk The Generation of 1914, Professor Robert Wohl a apasa: “Chokkewe mi manau atun ewe maun rese tongeni wes le eani luku pwe eu fonufan a fen wes me pwal eu fonufan a fen poputa lon August 1914.” Dr. Jorge A. Costa e Silva, ewe mental-health director fan iten ewe World Health Organization a tipeeu ngeni alon we lupwen a apasa: “Sia manau lon eu fansoun lupwen siwil a fokkun muttir fiffis, me ekkewe siwil ra efisata osukosuk me aurek watte esaamwo fis me mwan lon uruwoon aramas.” A ina met ka fen kuna lon anein manauom?

10. Ifa ussun ewe Paipel a asaramakich ussun ewe popun lapalapen ei fonufan a ngauolo seni 1914?

10 Io ewe emon mi ingau a efisata ngaualoon lapalapen fonufan? Pwarata 12:7-9 a pwaralo pwe io: “Iwe, a fis maun lon lang. Maikiel [Jises Kraist] o noun kewe chonlang ra fiu ngeni ewe traikon [Setan ewe Tefil]. O ewe traikon a fiu, pwal noun kewe chonlang; nge ra kuf, o ese chuen mo wor leenier lon lang. Iwe, ewe traikon mi lap a turutiu, . . . ewe mi otupu fonufan meinisin.” Setan ewe Tefil ewe mi efisata ekkewe osukosuk, me an turutiu seni lang lon 1914 a wewe ngeni “riaffou ngenikemi, fonufan o matau, pun ewe tefil a fen feitiu remi lon an song mi lap, pun a sinei pwe an we fansoun a chok mochomoch.”​—Pwarata 12:10, 12.

Met Epwe Fis Lon Ewe Saingoon Kinikinin Ewe Sipai

11. (a) Met sokkun mettoch Setan a aea ren an epwe otupu “unusen fonufan meinisin”? (b) Menni angang Setan a achocho ngeni ewe aposel Paul a mochen sipwe ekieki ussun?

11 Pokiten Setan a silei pwe an fansoun a mwochomwochelo, a fen alapalo an otupu “fonufan meinisin” seni 1914. Setan ewe chon otupu mi lapalap mi angang lon monomon ren an epwe tiinawu ekkewe sou nemenemen fonufan me aramas foummong won ewe stage ussun chok chon sipai. (2 Timoti 3:13; 1 Jon 5:19) A mochen otupu aramas ren ewe ekiek pwe lapalapen an nemenem epwe tongeni wato kinamwe mi enlet. Ina eu chok mettoch a achocho ngeni. Lape-ngeni aramas ra fen etiwa an we poraus, me ra chuen apilukulukoch inaamwo ika lapalapen fonufan a chok ngangngauolo. Ewe aposel Paul a oesini pwe mwen ei otot epwe talo, epwe wor eu poraus watte seni Setan. A makkei: “Nge lupwen aramas repwe apasa, ‘Kinamwe pwal nukunukoch,’ iwe, kiteter epwe muttir feito wor usun chok metek ren emon fefin mi pwopwo.”​—1 Tesalonika 5:3; Pwarata 16:13.

12. Ikkefa ekkewe kokkot fan iten fisitaan kinamwe won fonufan lon ach ei fansoun?

12 Lon ekkewe ier mi kanoto chok, fan chommong ekkewe sou nemenem ra fen foffos ussun “kinamwe pwal nukunukoch” ren ar repwe awewei ekkewe sokkopaten kokkotun aramas fan iten fisitaan kinamwe. Ra pwal mwo nge eita ngeni ewe ier 1986 ewe International Ierin Kinamwe, nge ese fis met ra ekiekieta. Ekkena kokkotun ekkewe sou nemenemen fonufan ra weneiti 1 Tesalonika 5:3, are Paul a kapas ussun eu mettoch mi titchik me fokkun amwarar aramas meinisin repwe silei ussun?

13. Lupwen Paul a oesini ussun ewe kokkoon “Kinamwe pwal nukunukoch!” a alollo ngeni met ewe kata epwe tapwelo mwirin, me met sipwe tongeni kaeo seni ei mettoch?

13 Fan chommong sia tongeni weweiti ekkewe oesini lon Paipel mwirin ra pwonueta are lupwen ra pwoppwonueta, me ina ewe popun sipwe witiwit ren ach sipwe kuna met epwe fisita. Nge, Paul a alollofengenni ewe kata epwe muttir fisita mwirin kokkoon “Kinamwe pwal nukunukoch!” ngeni metekin emon fefin epwele nounou. Lon ekkewe tiu maram emon in mi pwopwo, epwe meefi maarin ewe monukol lon lukan we. Eli epwe rongorong pwungupwungun foun ngasangasen ewe monukol are a meefi an mwokutukut lon lukan we. Eli epwe pwal kikini i. Ekkewe esissin epwe lallapelo tori, eu ran, a metek, eu metek mi pwarata pwe ewe fansoun a witiwiti​—ranin an ewe monukol uputiu​—a waroto. Ina popun, ese lifilifil ifa ussun ewe kokkoon “Kinamwe pwal nukunukoch!” epwe pwonueta, epwe emmwen ngeni och mettoch epwe muttir fisita mi aniuokkus nge pwal apwapwa​—taloon ekkewe mi ingau me poputaan ewe fonufan sefo.

14. Ifa feffetalin ekkewe foffor won fonufan lon mwach kkan me repwe emmwen ngeni met?

14 Ewe kata epwele fisita epwe aniuokkus ngeni ekkewe chon Kraist mi tuppwol mi kakkatol. Akkom, ekkewe kingen fonufan (ewe pekin nemenem lon an Setan mwicheich) repwe tooki chokkewe mi peni Papilon Mi Lapalap (ewe pekin lamalam) me repwe nniireelo. (Pwarata 17:1, 15-18) Iwe, eu siwil a muttir fisita lon fetalin ewe sipai, an Setan we muu epwe kinikinfesen, ren eu kinikin mi tooki ewe eu, nge Setan esap tongeni pinei met ra fori. (Mattu 12:25, 26) Jiowa epwe amwokutu ekkewe kingen fonufan ar repwe “apwonueta letipan,” weween, ar repwe amoielo seni ei fonufan ekkewe chon koputan lon pekin lamalam. Mwirin taloon lamalam mi chofona, Jises Kraist epwe emmweni noun kewe sounfiu lon lang pwe repwe maunei ekkewe lusun lon an Setan we mwicheich​—ekkewe muu me business. Le sopwolon, Setan epwe kalapus. Iwe, ewe maku epwe feitiu won ewe stage, me ewe sipai mi ttam epwe muchulo.​—Pwarata 16:14-16; 19:11-21; 20:1-3.

15, 16. Ifa ussun ewe achechchem pwe “ewe fansoun a chok mochomoch” epwe kkukich?

15 Ineet ekkeei mettoch repwe fisita? Sise silei ranin are kulokun. (Mattu 24:36) Nge, sia silei pwe “ewe fansoun a chok mochomoch.” (1 Korint 7:29) Ina popun, a lamot pwe sipwe alamota ewe fansoun lusun. Ifa ussun? Ewe aposel Paul a awewei pwe sipwe ‘achocho ngeni lon ei fansoun’ fan iten ekkewe mettoch mi lamot, me likitaalo ekkewe rese kon auchea, me alamota eu me eu ran. Met popun? “Pun ekkeei ran mi chok ingau.” Ren ach “wewe ren meeta letipen ewe Samol” fan itach, sisap asolapalo ewe fansoun lusun mi fokkun auchea.​—Efisus 5:15-17; 1 Piter 4:1-4.

16 Ifa ussun epwe kku kich ach silei pwe unusen ewe otot won ei fonufan epwele talo? Minne ewe aposel Piter a makkei epwe alisikich: “Iwe, are ekkeei mettoch meinisin epwe itelo iei usun, meet sokkun aramas ami oupwe wiliti lon manauemi mi fel o mi fich ngeni Kot?” (2 Piter 3:11) Ina ewe sokkun aramas sia mochen wiliiti! Ren ach sipwe apwonueta an Piter we fon, a lamot (1) ach tumunuochu pwe fofforuch epwe pin me (2) tumunuochu pwe ach foffor mi tinikken lon an Jiowa angang a pwarata ach tong mi alollon fan itan.

17. Ekkewe chon Kraist mi tuppwol repwe tumunu seni menni an Setan kewe ssar?

17 Ach tong fan iten Kot epwe pinei ach fitipacheiti fonufan pokiten an kewe minen etipetip. Pokiten met epwele fis ngeni ei otot, epwe wewe ngeni eu minen feiengau ika sipwe tup ren ekkewe mettoch mi ling me amwarar lon ei fonufan me akkomwa mettoch mi apwapwa chok. Inaamwo ika sia nonnom me angang lon fonufan, a lamot ach sipwe auselinga ewe fon mi murinno pwe sisap unusen alamota ewe fonufan. (1 Korint 7:31) Ren enletin, sipwe achocho ren ukuukun ach tufich le tumunu pwe sisap tup ren kapasen etipetip seni ei fonufan. Ei fonufan esap tongeni pwakini an kewe osukosuk. Esap tongeni nonnom tori feilfeilo. Pwata sia fokkun silei ena? Pokiten an Kot we Kapas a apasa: “Fonufan epwe morelo, o pwal an kewe mocheniaingau; nge i mi fori letipen Kot epwe nonnom feilfeilo chok.”​—1 Jon 2:17.

Ewe Mettoch Mi Murinno Seni Meinisin Epwe Chuen Feito!

18, 19. Ikkefa ekkewe siwil ka mochen kuna lon ewe fonufan sefo, me met popun om witiwit esap lamot mwaal?

18 Ekiselo chok epwe feitiu ewe maku won Setan me chienan kewe. Mwirin, ren alillisin Kot, ekkewe mi tuppwol mi manau seni ewe sopwoloon ei otot repwe poputa le angang won ewe stage lon kapas awewe. Met ra siwili won epwe nonnom tori feilfeilo chok. Maun esap chuen aingauolo ewe fonufan; Kot epwe “aukatiu ekkewe maun ekis meinisin won fonufan.” (Kol Fel 46:9) Lengita epwe siwil ngeni, “sokkun mongo mi chommong epwe nonnom lon ewe fonu; epwe paepaefeil won ewe chukuchukuta.” (Kol Fel 72:16) Esap chuen wor kalapus, police station, semmwenin sikepwach, aramas mi amomolo safeien opuchopuch, imwen kapwung fan iten mufesen, aramas mi bankrupt, me terrorism.​—Kol Fel 37:29; Aisea 33:24; Pwarata 21:3-5.

19 Ekkewe peias repwe poonulo, me fite bilion repwe manausefal. Pwal chommong chon sipai repwe nonnom won ewe stage are fonufan. Mwa met ren ar chengel lupwen eu tappin aramas epwe chufengen sefal ngeni pwal eu tappin, me lupwen chokkewe rese kunafengenniir ren fansoun langattam repwe foropacheifengenniir! Feil, feil, meinisin mi manau repwe fel ngeni Jiowa. (Pwarata 5:13) Lupwen a unus ekkewe siwil meinisin, ewe maku epwe suukulo me epwe pwalo eu fonufan a fen wiliiti paratis. Met meefiom lupwen ka atola ewe siwil? Ese mwaal kopwe chung le apasa, ‘Ua witiwit ren fansoun langattam fan iten ei mettoch, ai witiwit ese lamot mwaal!’

[Ekkewe pwóróus fan]

^ A sokkolo weween an Paul poraus ussun ekkewe chon Kraist mi kepit ussun ar “wiliti minen aweitfengen ngeni fonufan me chonlang me aramas.”​—1 Korint 4:9.

^ Ewe Paipel a pwarata pwe Jerusalem a turutiu 70 ier mwen ekkewe chon Jus ra liwin seni ar eolo lon 537 B.C.E. (Jeremaia 25:11, 12; Taniel 9:1-3) Ika ka mochen alleaani pwal ekkoch poraus mi titchik ussun “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu,” nengeni ewe puk Reasoning From the Scriptures, pekin taropwe 95-7, forien Chon Pwarata Jiowa.

Ifa Ussun Kopwe Polueni?

• Ifa ussun alon ewe aposel Paul pwe “lapalapen ei fonufan a chok sissiwil” a pwonueta lon ach ei fansoun?

• Ifa ussun an ewe Paipel alleaan fansoun a tongeni affata ewe muchuloon “ekkewe fansoun mi filita fan iten ekkewe muu”?

• Ifa ussun sissiwilin ekkewe lapalapen fonufan ra pwarata pwe 1914 a wewe ngeni poputaan “ewe fansoun sopolon”?

• Ifa ussun ach silei pwe ewe “fansoun a chok mochomoch” epwe kku kich?

[Ekkewe Kapas Eis fan Iten ewe Lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 30]

Iwe​—ewe monomon a pwalo!