Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

A Lamot Ngeni Noun Kot Kewe Aramas Ar Repwe Tongei Kirokiroch

A Lamot Ngeni Noun Kot Kewe Aramas Ar Repwe Tongei Kirokiroch

A Lamot Ngeni Noun Kot Kewe Aramas Ar Repwe Tongei Kirokiroch

“Met Jiowa a mochen pwe kopwe fori? A mochen pwe kopwe fori minne mi pwung o tongei kirokiroch, kopwe pwal tipetekison o fetalfeilfengen me om we Kot.”​—MIKA 6:8, New World Translation.

1, 2. (a) Pwata sise mairu pwe Jiowa epwe kutta seni kich ach sipwe kirokiroch? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis ussun ewe lapalap kirokiroch sipwe mochen ekieki ussun?

 JIOWA, I emon Koten Kirokiroch. (Rom 2:4; 11:22) Ese mwaal, ewe aemonun pean pupulu, Atam me If, ra kilisou ren an Kot kirokiroch! Lon ewe malamalen Ichen, ra nonnom lein forien Kot kewe, pisekin pwarataan an Kot kirokiroch ngeni aramas, me minne repwe tongeni pwapwaesini. Iwe, Kot a sopweilo an fofforun kirokiroch ngeni meinisin, pwal mwo nge ekkewe aramas mi ingau me rese meefi kilisou.

2 Pokiten aramas ra foruta lon lapalapen Kot, epwe tufich ar repwe pwal pwarata ekkewe sokkun lapalap Kot a eani. (Keneses 1:26) Iwe, sise mairu pwe Jiowa epwe kutta senikich ach sipwe kirokiroch. Ussun Mika 6:8 a apasa, epwe lamot ngeni noun Kot kewe aramas ar repwe “tongei kirokiroch.” Nge met weween kirokiroch? Ifa ussun an a riri ngeni ekkewe ekkoch lapalapen Kot kewe? Ika mei tufich ngeni aramas ar repwe pwarata kirokiroch, pwata fonufan a ur ren kirikiringau me oput? Pwata kich Chon Kraist sipwe achocho le pwari kirokiroch lon ach kewe foffor ngeni aramas?

Met Weween Kirokiroch?

3. Ifa ussun kopwe awewei ewe kapas kirokiroch?

3 Sia pwarata kirokiroch ren ach ekieki met epwe ochiti ekkewe ekkoch. A pwapwalo ren ach kkewe fofforun alillisoch me ach eani kapas mi murinno. Kirokiroch a wewe ngeni ach sipwe fofforoch nge sisap fori minne epwe efeiengaua aramas. Emon mi kirokiroch a pwapwaesini aramas, epwe tipemecheres, eani tong, me fairo. A eani ekiek murinno me foffor murinno ngeni aramas. Ewe aposel Paul a pesei ekkewe Chon Kraist: “Oupwe pwilitalong womi umoumoch, kirokiroch, tipetekison, mosonoson o songomang.” (Kolose 3:12) Iwe, iteiten chon Kraist meinisin repwe ufoufa kirokiroch, lon kapas awewe.

4. Ifa ussun Jiowa a pwisin pwarata kirokiroch ngeni aramas?

4 Jiowa Kot a akkom pwarata kirokiroch. Ussun Paul a era, lupwen “ewe umoumochun Kot ach Chon Amanau o an we tong enlet a pwato, a amanauakich . . . ren ewe sokkun totol itan upsefal o asefosefal lon ewe Ngun mi Fel.” (Taitos 3:4, 5) Kot a ‘atutu,’ are limeti, Chon Kraist mi kepit lon chchaan Jises, ren an aea aucheaan are feiochun an Kraist we moon kepich fan asengesir. Ra pwal sefosefal ren ewe ngun mi fel, ra wiliti “forian mi fo”, noun Kot kewe ren an we ngun. (2 Korint 5:17) Pwal eu, an Kot kirokiroch me tong a tori “eu mwich mi lapalap,” ir mi fen “sopuni o apwechepwechalo ufer mi langattam ren chaan ewe Lam.”​—Pwarata 7:9, 14; 1 Jon 2:1, 2.

5. Pwata ekkewe mi nom fan emmwenien an Kot we ngun repwe kirokiroch?

5 Kirokiroch, ina eu me lein uwan an Kot we ngun mi fel, are an we manaman. Paul a era: “Iei ewe uwan ngun: tong, pwapwa, kinamwe, mosonoson, kirokiroch, lipwakoch, luku, tipefesir, forfichi. Esor och alluk epwe pinei ekkeei sokkun.” (Kalesia 5:22, 23) Weween, esap pwung pwe ir mi nom fan emmwenien an Kot ngun mi fel repwe pwal kirokiroch ngeni aramas?

Kirokiroch mi Enlet Sap Och Apwangapwang

6. Inet kirokiroch epwe eu minen apwangapwang, iwe, pwata?

6 Ekkoch aramas ra ekieki pwe kirokiroch a wewe ngeni apwangapwang. Ra meefi pwe ika emon epwe kon lien ekkeipo are tipeforea, aramas repwe meefi pwe i mi pochokkul. Iwe nge, ren enletin, a lamot pochokkul fan iten an emon epwe wesewesen kirokiroch nge esap pwarata kirokiroch ese fich. Pokiten kirokiroch mi enlet, ina eu me lein uwan an Kot we ngun mi fel, esap tongeni an epwe letip-ruu, are eani ekiek-mwaal mi tunalo foffor-mwaal. Iwe nge, kirokiroch mi mwaal a pwarata apwangapwang, a efisi an emon epwe tipeeu ngeni are mutata foffor-mwaal.

7. (a) Ifa ussun Ilai a tumunungau? (b) Pwata a lamot pwe ekkewe elter repwe tumunur seni ar repwe eani kirokiroch mi mwaal?

7 Awewe chok, ekieki ussun noun Israel we samol-fel mi lapalap itan Ilai. Ese apwungu noun kewe mwan, Hofni me Fineas, ir samol-fel lon ewe imwen fel imw mangaku. Pokiten rese menemenoch ren kinikinin ewe asor repwe eani me ren an Kot we alluk, ra ereni emon chon angang an epwe angei seni emon mi eani asor fituk mi ammas me mwen ewe apura epwe kek won ewe rong. Noun Ilai kewe ra pwal lisou-mwaal ngeni fefin mi angang oropen asamen ewe imw mangaku. Iwe nge, Ilai ese atou Hofni me Fineas seni wiser, nge a chok ekis fonour. (1 Samuel 2:12-29) Sise mairu pwe “an Jiowa kapas esap kon lien choufetal”! (1 Samuel 3:1) Ekkewe Chon Kraist elter repwe tumunu pwe resap pwarata kirokiroch mi mwaal ngeni chon foffor-mwaal pwe rete efeiengaua chon ewe mwichefel lon pekin ngun. Kirokiroch mi enlet esap tunalo kapas me foffor mi ngau mi u ngeni an Kot kkewe alluk.

8. Ifa ussun Jises a pwarata kirokiroch mi enlet?

8 Ewe emon sipwe nikappiru, Jises Kraist, ese pwarata kirokiroch mi mwaal fan eu. I a isetiu eu leenien appiru mi murinno seni meinisin ren kirokiroch mi enlet. Awewe chok, ‘a fokkun tongei aramas, pun ra riaffou me torotorongau ussun chok siip mi esor chon maser.’ Aramas mi letip-wenechar rese niuokkus ar repwe arap ngeni Jises, ra pwal mwo nge wato nour kkewe kukkun semirit ngeni. Anchangei ewe kirokiroch me tong a pwarata atun “a foropachei ir, o a afeiochur.” (Mattu 9:36; Mark 10:13-16) Inaamwo ika Jises a kirokiroch, nge a pwal tipeppos fan iten minne mi pwung mwen mesen Seman we lon lang. Ese fis fan eu pwe Jises a tipeeu ngeni fofforingau; a wor ren pochokkul me pwora seni Kot pwe epwe apwungu ekkewe nouwisen lamalam mi likotuputup. Ussun an a mak lon Mattu 23:13-26, fan fitu a enniwili ei poraus, a era: “Riaffou ngenikemi soumak me Farisi, likotuputup ami!”

Kirokiroch me Pwal Ekkoch Lapalapen Kot

9. Ifa ussun kirokiroch a riri ngeni mosonottam me murinno?

9 Kirokiroch a kan ngeni pwal ekkoch lapalap, uwan an Kot we ngun. A nom lefilen “mosonoson” me “lipwakoch” lon tettelin uwan ewe Ngun. Enlet, emon mi amaari kirokiroch a pwarata ena lapalap ren an epwe mosonoson. Epwe mosonottam ngeni pwal mwo nge ir mi kirikiringau. Kirokiroch a riri ngeni eu letip mi pwung pun fan chommong, a pwapwalo lon foffor-murinno mi efeiochu ekkewe ekkoch. Fan ekkoch, ewe kapasen Krik lon Paipel fan iten “kirokiroch” epwe tongeni affou ngeni “letip mi pwung.” An ekkewe popun chon Kraist pwarata kirokiroch a fokkun amairu ngeni ekkewe chon lukun pwe me ren ewe sou uruwo itan Tertullian, ra eita ngeni ekkena chon appiru Jises ‘aramas mi akkaeuin ur ren kirokiroch’.

10. Ifa ussun kirokiroch a riri ngeni tong?

10 Mei wor eu riri lefilen kirokiroch me tong. Ren noun kewe chon appiru, Jises a apasa: “Epwe iei ussun pwe aramas meinisin repwe sinei pwe ami nei chon kaeo, are mi wor ewe tong lefilemi.” (Jon 13:35) Iwe, ren ena tong, Paul a era: “Tong a songomang o kirokiroch.” (1 Korint 13:4) Kirokiroch a pwal riri ngeni tong lon ewe kapas “kirokiroch mi longuni tong,” mi mak fan chommong lon ewe Paipel. Ei kirokiroch a popu seni tong mi tuppwol. Ewe kapasen Ipru mi affou ngeni “kirokiroch mi longuni tong” a lu seni tong. Ina ewe kirokiroch mi pache ngeni och mettoch tori an we kokkot ngeni ena mettoch a pwonueta. An Jiowa we tong mi kirokiroch are tong mi tuppwol a pwapwalo lon sokkopaten lapalap. Awewe chok, a pwapwalo lon an kkewe fofforun selani me tumunu noun kkewe aramas.​—Kol Fel 6:4; 40:11; 143:12.

11. Met an Kot kirokiroch mi tong a alukuluku ngenikich?

11 An Jiowa kirokiroch mi longuni tong a luki aramas ngeni. (Jeremaia 31:3) Lupwen a lamot ngeni noun Kot kewe chon angang mi tuppwol ar repwe ngaselo are ar repwe kuna alillis, repwe silei pwe epwe enletin pwarata kirokiroch mi tong me tuppwol ngenir. Iwe, epwe wesewesen awora alillis. Ina minne, repwe tongeni iotek ren luku, ussun ewe sou kol a apasa: “Nge ua chok luku om we tong enlet; letipei epwe pwapwa ren om angangen amanau.” (Kol Fel 13:5) Pokiten an Kot we tong a tuppwol, noun kewe chon angang repwe tongeni unusen lukuluk won I. A nom rer ei kapasen alukuluk: “Jiowa esap likitalo noun kewe aramas; esap pwal poutalo an we alemwir.”​—Kol Fel 94:14.

Pwata A Kirikiringau Ei Fonufan?

12. Inet me ifa ussun an a poputa ekkewe nemenem mi aweiresi aramas?

12 Poluen ei kapas eis a riri ngeni minne a fis lon ewe malamalen Ichen. Ekiselo mwirin poputaan uruwoon aramas, emon ngun mi lamalam tekia me chei pwisin letipan chok a meefata an epwe wiliti sou nemenemen fonufan. Mwiriloon an rauangau, a wiliti “ewe samolun fonufan,” nge an nemenem a fokkun aweiresi aramas. (Jon 12:31) A wiliti Setan ewe Tefil, ewe akkaeuin chon u ngeni Kot me aramas. (Jon 8:44; Pwarata 12:9) An rauangau pwe epwe efisata eu nemenem mi lollo ngeni an Jiowa we nemenem mi kirokiroch a pwapwalo ekisi chok fansoun mwirin an Kot a forata If. Ina minne, ewe nemenemengau a poputa lupwen Atam a filata ewe al mi imu seni an Kot nemenem, iwe, a unusen tunalo An kirokiroch. (Keneses 3:1-6) Iwe nge, rese wesewesen pwisin nemenemeniir, nge Atam me If ra enletin anomur fan etipetipaen ewe Tefil mi lamalam tekia me chei pwisin letipan chok, iwe, ra anomur fan an we nemenem.

13-15. (a) Ikkefa ekkoch liwiningau mi popu seni an emon poutalo an Jiowa nemenem mi pwung? (b) Pwata ei fonufan mi ur ren kirikiringau?

13 Ekieki mwo met mwiriloon. Atam me If ra tou seni ewe paratis lon eu kinikinin ewe fonufan. A siwil nonnomun manauer seni ar nonnom lon eu malamal mi uwaoch me mecheres ar repwe kini iasai are foun ira ngeni ar nonnom lukun ewe malamalen Ichen mi fokkun weires. Kot a ereni Atam: “Pokiten om auselinga alon pwuluom we o mongo seni ewe ira ua alluk pwe kosap mongo seni, pwulun fanu epwe anumaumau pokitom. Kopwe angang weires lon ranin manauom meinisin pwe epwe wor anom mongo. Pwul epwe amari ngonuk irafolufol me potowolingau, nge kopwe mongo iran lemal.” An a anumaumau ewe pwul a wewe ngeni pwe epwe fokkun weires ar repwe amaari foter kewe. Pokiten an a anumaumau ewe pwul a fokkun aweiresi manauen mwirimwirin Atam kewe, ren an a ur ren irafolufol me potowolingau, semen Noa we, Lamech, a kapas ussun ‘metekin poun kewe pokiten ewe pwul Jiowa a anumaumaua.’​—Keneses 3:17-19; 5:29.

14 Atam me If ra poutalo kinamwe fan iten riaffou. Kot a ereni If: “Upwe fokkun alapalo weiresin om pwopwo. Fan cheuch kopwe nounou. Kopwe tipeni pwuluom we, nge i epwe nemenuk.” Mwirin, Kein, noun Atam me If we mwanichi, a kirikiringau le nielo pwiin we Apel.​—Keneses 3:16; 4:8.

15 “Fonufan meinisin a nonnom fan nemenien ewe mi ingau”, ina alon ewe aposel Jon. (1 Jon 5:19) Ussun chok ar we sou nemenem, chon fonufan ikenai ra pwarata ekkewe lapalap mi ingau pachelong ar chechei en me letipan chok me lamalam tekia. Iwe, esap eu minen amairu pwe ewe fonufan a ur ren tipeweires me kirikiringau! Iwe nge, esap ikina ussun tori feilfeilo chok. Jiowa epwe alluku pwe kirokiroch me tong, nge sap tipeweires me kirikiringau, repwe pwapwalo fan an we Muu.

Fan An Kot we Muu Kirokiroch Epwe Choufetal

16. Pwata an Kot we nemenem ren Kraist Jises a sinnelo ren kirokiroch, iwe, pokiten ena mettoch, ifa wisach?

16 Jiowa me emonewe a seikata pwe epwe Kingen an we Muu, Kraist Jises, ra kutta seni nour kewe aramas ar repwe sinnelo ren ar kirokiroch. (Mika 6:8) Jises Kraist a pwarata ngenikich ifa ussun ewe nemenem Seman we a awisa ngeni i epwe sinnelo ren kirokiroch. (Ipru 1:3) Sipwe tongeni kuna ena mettoch lon alon Jises kewe mi pwarata fofforingauen ekkewe nouwisen lamalam mi chofona, ir kewe mi aweiresi manauen aramas ren chommong mettoch mi chou. A era: “Oupwe feito rei, ami meinisin mi pekus o chouchou, o ngang upwe asosokemi. Oupwe pwilitalong ai iok, o kaeo seniei, pun ngang mi mosonoson me tipetekison; iwe, oupwe kuna asosoon ngunumi. Pun ai iok mi murinno, o osei a pwas.” (Mattu 11:28-30) Chommong chon nemeni aramas, lon pekin lamalam are pwal ekkoch sokkun nemenem, ra aweiresi aramas ren chommong alluk me ekkewe sokkun foffor are wis resap kuna feioch seni me ese ki rer. Nge noun kkewe chon kaeo repwe kuna feioch seni minne Jises epwe kutta senir me epwe tufich ar repwe apwonueta. Ina eu iok mi enletin asoso ngunur me kirokiroch! Sise pwal mochen ach sipwe ussun chok i lon ach pwarata kirokiroch ngeni pwal ekkoch aramas?​—Jon 13:15.

17, 18. Pwata sipwe luku pwe ekkewe repwe eti Kraist le nemenem lon lang me noun kewe chon tupuni i won fonufan repwe pwarata kirokiroch?

17 Alon Jises ngeni noun kewe aposel a mmenlapei ifa ussun nemenemen an Kot we Muu epwe fokkun sokko seni nemenemen aramas. Ewe Paipel a apasa: “Iwe, ra popueta aninifengen usun io epwe lapalap. Nge a apasa ngenir, “Ekkewe Jentail ra chok nemenir, o nour kewe chon nemenem ra iteni aramas murinno. Nge ami ousap usun chok, pwe ewe mi lap leimi epwe usun chok emon mi kisikis, o ewe chon nemenem leimi epwe usun chok emon chon angang. Nge io mi lapalap, ewe mi mottiu ngeni chepel, ika emon chon ateneki? Esap ewe mi mottiu ngeni chepel? Nge ngang ua nom leimi usun chok emon chon ateneki.’”​—Luk 22:24-27.

18 Ekkewe sou nemenem ra sotun efisi ar itefoulo mwen mesen aramas ren ar repwe ‘samol won’ ekkewe aramas me eani ekkoch itelap, ussun ita nge pokiten ar itetekia, repwe lap seni ekkewe ra nemenem won. Nge Jises a apasa pwe emon epwe enletin lapalap ren an angang fan iten pwal ekkoch aramas​—an tinikken me akkachocho le angang ngeni ekkewe ekkoch. Ir meinisin mi eti Kraist le nemenem lon lang are tupuni i won fonufan repwe achocho le appiru an tipetekison me kirokiroch.

19, 20. (a) Ifa ussun Jises a awewei watten an Jiowa kirokiroch? (b) Ifa ussun sipwe tongeni appiru Jiowa lon ach pwarata kirokiroch?

19 Iwe, sipwe kaeo pwal ekkoch kapasen fon mi tong Jises a awora. Ren an epwe pwarata watten an Jiowa kirokiroch, Jises a apasa: “Nge are oupwe chok tongei ir mi tongeikemi, epwe meeta liwinimi? Pun ekkewe chon tipis ra pwal tongei ekkewe mi tongei ir. O are ami oupwe fori minne mi murinno ngeni chok ir mi fori mi murinno ngenikemi, epwe meeta liwinimi? Pun ekkewe chon tipis ra pwal fori usun chok. Nge are oupwe chok mut ngeni liwinimang ekkewe aramas oua apilukuluku pwe oupwe pwal angei senir, epwe meeta liwinimi? Ekkewe chon tipis ra pwal mut ngeni liwinimmang ekkewe chon tipis, pwe repwe pwal angeisefalli ussun chok. Nge oupwe tongei ekkewe chon oput ami, o oupwe fori minne mi murinno o oupwe mut ngeni aramas liwinimang, nge ousap apilukuluk ren angei. Iwe, liwinimi epwe lapalap, o ami oupwe pwal noun ewe mi Fokkun Tekia. Pun i a umoumoch ngeni ekkewe rese meefi ar kilisou, o pwal ngeni ir mi ingau. Ami oupwe umoumoch, usun Sememi mi umoumoch.”​—Luk 6:32-36.

20 An Kot kirokiroch ese kutta pwisin letipan. Ese kutta winnan are ekiekin kuna liwinin. Lon an kirokiroch Jiowa a “atota an akkar won ir mi ingau pwal ir mi murinno o a apungatiu ut won ir mi pung pwal ir kewe rese pung.” (Mattu 5:43-45; Fofor 14:16, 17) Ren ach sipwe akkappiru Semach lon lang, sisap efeiengaua ekkewe rese kilisou nge sipwe foffor murinno ngeniir, pwal mwo nge ekkewe mi u ngenikich. Ren ach sipwe kirokiroch, sipwe pwarata ngeni Jiowa me Jises pwe sia mochen manau fan an Kot we Muu, lupwen kirokiroch me ekkewe ekkoch lapalapen Kot kewe repwe pacheri meinisin an aramas kkewe foffor lefiler.

Pwata Sipwe Kirokiroch?

21, 22. Pwata sipwe kirokiroch?

21 Ren emon Chon Kraist mi enlet, a fokkun lamot ar repwe kirokiroch. Epwe annetata pwe an Kot we ngun a angang woch. Pwal eu, lupwen sipwe pwarata kirokiroch, sipwe appiru Jiowa Kot me Kraist Jises. Kirokiroch a pwal lamot ngeni ekkewe repwe nonnom fan an Kot we Muu. Ina minne, a lamot ngenikich ach sipwe tongei kirokiroch me pii ifa ussun sipwe pwapwarata ena lapalap.

22 Epwe ifa ussun sipwe tongeni pwarata kirokiroch lon manauach iteiten ran? Ewe lesen mwirin ei epwe kapas ussun ena poraus.

Ifa Ussun Kopwe Polueni?

• Meta kirokiroch?

• Pwata ewe fonufan, ina eu leeni mi arochongau me kirikiringau?

• Pwata sia silei pwe kirokiroch epwe choufetal fan an Kot nemenem?

• Pwata epwe lamot ekkewe mi mochen manau fan an Kot we Muu ar repwe kirokiroch?

[Ekkewe Kapas Eis fan Iten ewe Lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 7]

Ekkewe elter Chon Kraist ra achocho le pwari kirokiroch lon ar kkewe foffor ngeni chon ewe mwichefel

[Sasing lon pekin taropwe 9]

An Jiowa kirokiroch mi fiti tong epwe wesewesen alisi noun kewe chon angang lon ekkewe fansoun weires

[Sasing lon pekin taropwe 10]

Jiowa a mut ngeni ewe akkar an epwe tittin me apungatiu ut won aramas meinisin