Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

En Mi Alleasochisi Kot Are Aramas?

En Mi Alleasochisi Kot Are Aramas?

En Mi Alleasochisi Kot Are Aramas?

‘Sipwe fokkun alleasochisi Kot lap seni aramas.’​—FÖFÖR 5:29.

1. (a) Ifa itelapen ei lesen? (b) Met popun ekkewe aposel ra ares?

 EKKEWE sou kapwung ra fokkun song pokiten rese silei ia ekkewe aramas mi ares ra nonnom ie. Fitu wiik me mwan, ekkena sou kapwung ra apwungu Jises Kraist me chokkewe mi ares ir noun Jises kewe aposel. Ita repwe kapwung nge lupwen ekkewe chon mas ra kutta ekkewe aposel, rese chuen nom lon ewe kalapus inaamwo ika mi lok ewe asam. Ekkewe aposel ra ares pokiten ar afalafal nge iei ekkewe chon mas ra rongorong pwe ekkewe aposel ra afalafal sefal lon ewe imwen fel. Iwe, ekkewe chon mas ra feilo lon ewe imwen fel ren ar repwe aresenisefalliir me uweiirelo mwen ekkewe samol fel.​—Fofor 5:17-25.

2. Met ewe chonlang a alluk ngeni ekkewe aposel?

2 Emon chonlang a fen amwuseerewu seni lon ewe kalapus. Ra mwus fan iten ar resap chuen riaffou? Aapw. Ra ngas pwe ekkewe chon Jerusalem repwe rongorong ewe kapas allim ussun Jises Kraist. Iei alon ewe chonlang ngeniir: “Apasata ngeni ekkewe aramas ekkeei kapas meinisin usun ei Manau.” (Fofor 5:19, 20) Ra alleasochisi kapasen ewe chonlang. Ina popun ra afalafal lupwen ekkewe chon mas ra kutteer.

3, 4. (a) Ifa ussun Piter me Jon ra polueni ewe sou kapwung lupwen a apasa pwe resap chuen afalafal? (b) Ifa ussun ekkewe ekkoch aposel ra polueni?

3 Ewe sou kapwung mi tekia, Josef Keafas, a achema ngeni ruuemon aposel, Piter me Jon, pwe ra fen kuna kapwung. Ewe sou kapwung a apasa: “Am aua fakkun erenikemi pwe ousap afalafal usun ewe it. Nge nengeni, ami oua chok auralo Jerusalem ren ami afalafal, o oua mochen pwe chaan atewe epwe ukem chok.” (Fofor 5:28) Esor popun Keafas epwe mairu ren met ra fori. Lupwen a alluk ngeni ekkewe aposel pwe resap chuen afalafal, ra polueni: “Are mi pung ngenikem mwen mesen Kot pwe am aupwe auseling ami lap seni Kot, ami oupwe pwisin ekieki. Pun ese tufich rem pwe am ausap apasata minne am aua kuna o rong.” Ussun chok ewe soufos Jeremaia, Piter me Jon rese tongeni ukutiu seni wiiser chon afalafal.​—Fofor 4:18-20; Jeremaia 20:9.

4 Iwe, iei, ekkewe aposel meinisin, kapachelong Mattaias, ewe a keran seikita, repwe pwarata ar luku mwen ekkewe sou kapwung. (Fofor 1:21-26) Lupwen ekkewe sou kapwung ra alluk ngeniir pwe resap chuen afalafal, ra pwal polueniir fan pwora: ‘Sipwe fokkun alleasochisi Kot lap seni aramas.’​—Fofor 5:29.

Nemenemen Aramas Are Nemenemen Kot?

5, 6. Met popun ekkewe aposel rese alleasochisi ekkewe sou kapwung?

5 Ekkewe aposel ir aramas mi kan alleasochis ngeni nouwis. Iwe nge, ese wor emon aramas, ese lifilifil tekian, a wor an pwungun alluk ngeni aramas pwe repwe tunalo an Kot alluk. Jiowa ewe “mi Fakkun Tekia won fonufan meinisin.” (Kol Fel 83:18) Jiowa ewe “Souapwungun unusen fanufan,” ewe Sou Ffor Alluk Mi Tekia, pwal ewe Kingen fansoun esemuch. Esor an ekkewe sou kapwung won fonufan pwung ar repwe tunalo eu me lein an Kot kewe alluk.​—Keneses 18:25; Aisea 33:22.

6 Ekkoch sou silei alluk mi itefoulo ra pwal apasa pwe an Kot kewe alluk mi tekia seni meinisin. Emon chon England loom [18en senturi] itan William Blackstone, a makkei pwe esap wor eu allukun aramas epwe u ngeni “ekkewe alluk mi pwalo” lon ewe Paipel. Ina popun Keafas me chienan kewe sou kapwung ra mwaal lupwen ra alluk ngeni ekkewe aposel pwe resap chuen afalafal. Ekkewe aposel rese tongeni alleasochisi ena alluk.

7. Met popun ekkewe samol fel ra song lupwen ekkewe aposel ra afalafal?

7 Ekkewe samol fel mi tekia ra song pokiten ekkewe aposel ra chuen afalafal. Ekkoch ekkewe samol fel mi tekia, kapachelong Keafas, ir Satusi. Ekkewe Satusi rese luku pwe aramas ra tongeni manausefal. (Fofor 4:1, 2; 5:17) Iwe nge, ekkewe aposel ra akkafalafal pwe Jises a manausefal. Pwal och, ekkoch ekkewe samol fel ra chiechioch ngeni ekkewe nouwisin Rom. Lupwen Jises a kapwung, ekkewe samol fel mi tekia ra era: “Ese i wor am king, pwe Sisar chok.” (Jon 19:15) a Ekkewe aposel rese chok apasa pwe Jises a fen manausefal nge, ra pwal apasa pwe “esor pwal eu it fan lang epwe ngeni aramas pwe sipwe tongeni kuna amanauen ngunuch ren.” (Fofor 2:36; 4:12) Ekkewe samol fel ra niu. Ekiekir pwe ika Jises a wiliiti ewe Sou Emmwen, chon Rom ‘repwe atailo leenier mi fel pwal aramaser.’​—Jon 11:48.

8. Menni fon mi murinno Kamaliel a ngeni ekkewe sou kapwung?

8 A ussun ita pwe esor apilukuluk fan iten ekkewe aposel pokiten ekkewe sou kapwung ra mochen nniirelo. (Fofor 5:33) Nge rese malo. Kamaliel, emon sou silelap ussun ewe Alluk, a ouroura chienan kewe sou kapwung: “Pun ika ei ekiek me ei angang a popu seni chok aramas, epwe fakkun sapongau.” Iwe, a pwal apasa: “Nge ika a popu seni Kot, ami ousap tongeni pworacho ngenir, nge aramas repwe kunakemi pwe ami chon fiu ngeni Kot.”​—Fofor 5:34, 38, 39.

9. Met a annetata pwe ekkewe aposel ra fori an Kot angang?

9 Mi amairu pwe ekkewe sou kapwung ra auselinga Kamaliel. “Ra korato ekkewe chon kuno, o ra wichir. Iwe, mwirin, ra erenir pwe resap chuen pwal kakapas fan iten Jises, o ra omuserelo.” Ekkewe aposel rese niu me ra achocho ngeni ar repwe alleasochisi allukun ewe chonlang pwe repwe afalafal. Ina popun “iteiten ran meinisin, rese mo ukutiu seni ar afalafala o apasata pwe Jises ewe Kraist.” (Fofor 5:40, 42) Jiowa a efeiochu ar afalafal. Ifa ukuukun an efeiochuur? “Iwe, ewe kapasen Kot a mamarita, o iteiter ekkewe chon kaeo a fakkun chommongelo lon Jerusalem.” Pwungun pwe “chommong lein ekkewe samol-fel ra pwal alleasochisi ewe luku.” (Fofor 6:7) A mmen watte osukosuken ekkewe samol fel. A chukuchuta ekkewe pisekin annet pwe an ekkewe aposel angang a feito seni Kot!

Chon U Ngeni Kot Resap Sopwoch

10. Eli Keafas a luku pwe a wiiseni wiisan pokiten met, nge pwata mei mwaal an ekiek?

10 Loom, loom, ekkewe nouwis seni Rom ra seikata ekkewe samol fel. Samol fel Josef Keafas emon mwan mi wouoch. Valerius Gratus a awiisa ngeni Keafas wiisan, me Keafas a eani ena wiis ren fansoun langattam lap seni ekkewe samol fel me mwan. Eli, me ren Keafas, a sopwoch pokiten an angangoch me pokiten an chiechi me Pailat, nge sap pokiten i filien Kot. Iwe, esor lamoten an Keafas lukuluk won ekkewe nouwis. Ulungat ier mwirin Keafas a apwungu ekkewe aposel, ekkewe nouwisin Rom ra songeiti i me a pout seni wiisan we samol fel.

11. Met a fis ngeni Pontius Pailat me Jerusalem, ewe imwen fel me imwen kapwung, iwe, met sia kaeo seni?

11 Emon nouwis mi tekia lap seni Pailat, Lucius Vitellius, kepinan Siria, a asulo Keafas. Pailat ese tongeni alisi. Eu ier mwirin Keafas a ttur, a pout seni Pailat wiisan me a liwinlo Rom ia epwe kapwung ie. Chon Rom ra pwal angei ‘leenier me aramaser’ seni ekkewe nouwisin Jus lon 70 C.E. lupwen ra unusen ataielo Jerusalem, kapachelong ewe imwen fel me ewe imwen kapwung. Mi fokkun pwung kapasen ewe sou makkei kol: “Ousap apilukuluku ekkewe samol, are emon aramas, pun esor alilis me rer.”​—Jon 11:48; Kol Fel 146:3.

12. Ifa ussun porausen Jises a annetata pwe alleasochis ngeni Kot ewe alen tipatchem?

12 Iwe, Kot a awiisa ngeni Jises ewe wiis Samol Felin eu imwen fel lon pekin ngun. Esor emon aramas a tongeni asuolo Jises seni wiisan. “Nge atei a chok amwochu wisan samol-fel, pun epwe nonnom feilfeilo chok.” (Ipru 2:9; 7:17, 24; 9:11) Kot a pwal awiisa ngeni Jises wiisan Sou Kapwungun ekkewe mi manau me ekkewe mi malo. (1 Piter 4:5) Jises epwe filata ika Josef Keafas me Pontius Pailat repwe manausefal.​—Mattu 23:33; Fofor 24:15.

Chon Afalafala Ewe Muu Mi Pwora Ikenai

13. Lon ei fansoun, menni angang a feito seni aramas me menni angang a feito seni Kot? Pwata ka silei?

13 Lon ei fansoun ussun chok me loom, a wor chommong “chon fiu ngeni Kot.” (Fofor 5:39) Lupwen chon Pwarata Jiowa lon Tois rese apasa pwe Adolf Hitler ewe chon amanau ren ar apasa ‘Heil Hitler,’ Hitler a apasa pwe epwe nniirelo meinisin. (Mattu 23:10) A ussun ita pwe a tongeni nniirelo meinisin. Muun Hitler a areseni fite ngerou chon Pwarata me a kalapuseer lon concentration camp. Fitemon ra nninniilo. Nge chon ena muu rese tongeni ataielo ar pwon pwe repwe fel ngeni Kot chok, me rese tongeni nnielo noun Kot kewe chon angang meinisin. An ekkeei chon Kraist angang an Kot nge sap an aramas, iwe, aramas rese tongeni awesalo. Wone ier mwirin, aramas mi manauou seni ewe riaffou mwaal Hitler a efisata ra chuen angang ngeni Jiowa ‘ren unusen letiper, o ren unusen ngunur, o ren unusen ekiekir,” nge Hitler me muun we rese chuen nom me aramas ra chechchemeniiir pokiten ar kewe fofforingau.​—Mattu 22:37.

14. (a) Ifa ussun chon u ngeni ra pweni noun Jiowa kewe chon angang, me met mwiriloon? (b) Ena esin feiengau seni aramas epwe nomofocholo? (Ipru 13:5, 6)

14 Seni ewe fansoun Hitler me muun we ra u ngeni noun Jiowa kewe aramas, pwal ekkoch ra sotun mauneer. Lon Iurop, ekkoch nouwisin muu me nouwisin lamalam ra apasa pwe Chon Pwarata Jiowa eu lamalam mi efeiengaua aramas, ussun chok met ekkewe nouwis ra tipi ngeni ewe lamalamen Kraist loom. (Fofor 28:22) Ren enletin, eu kapwung tekia mi tumunu pwungun aramas lon Iurop (European Court of Human Rights) a apwungu pwe chon Pwarata Jiowa sap eu lamalam (sect) aramas repwe feiengau ren. Ekkewe chon u ngenikich ra silei ena nge ra chuen pweni ekkewe chon Pwarata. Pokiten ar tipimwaal, a fen pout seni ekkoch chon Kraist ar angang. Chon Pwarata lon sukul ra riaffou mwaal. Sou fonu ra niuokkus me ra atai ar atipeeu fan iten ekkewe imw ikkewe ekkewe mwichefel ra mwich ie ren fite ier. Fan ekkoch, ekkewe nouwisin muu ra apasa pwe aramas rese tongeni wiliiti chon wiliposun fonuer pokiten ir chon Pwarata Jiowa. Iwe nge, ekkewe chon Pwarata rese ukutiu seni wiiser.

15, 16. Met ekkewe chon Pwarata Jiowa lon Franis ra fori lupwen aramas ra u ngeni ar angang, me met popun ra likiitu le afalafal?

15 Lap ngeni ekkewe chon Franis ra mirit me rese lifilifil aramas are lamalam. Iwe nge, ekkoch chon u ngenikich ra mochen alisata alluk mi aweiresi ach angang fan iten ewe Muu. Met ekkewe chon Pwarata lon ena fonu ra fori? Ra alapalo ar angang fan iten Muun Kot me a fokkun amwarar uwan ar angang. (Jemes 4:7) Lon wonu maram choochoon ekkewe aramas mi kaeo Paipel a lapelo won 33 percent lon Franis. Mwa met ren watteen an ewe Tefil song lupwen a kuna ifa ussun chon Franis ra etiwa ewe kapas allim. (Pwarata 12:17) Pwiich kewe lon Franis ra eani lukuluk won ekkewe kapas ewe soufos Aisea a makkei: “Nge esap wor och pisekin maun epwe tongeni afeiengauok. Iwe, kopwe tongeni palueni chokewe meinisin mi atipisuk lon kapwung.”​—Aisea 54:17.

16 Chon Pwarata Jiowa rese pwapwaiti riaffou mwaal. Iwe nge, ra mochen alleasochisi an Kot alluk ngeni chon Kraist meinisin. Resap ukutiu seni ar apasawu minne ra kaeo. Ra achocho ngeni ar wiliiti chon wiliposun eu fonu mi murinno. Nge lupwen an Kot we alluk me an aramas alluk rese tipeeu, repwe allesochisi Kot.

Kesap Niueitiir

17. Pwata sisap niueiti chon oput kich, nge epwe ifa ussun ach ekieki ussur?

17 Chon oput kich ra tongeni feiengau pokiten ra fiu ngeni Kot. Ina popun, me ren an Jises alluk, sise niueitiir nge sia iotek fan iten ekkewe aramas mi eriaffoukich. (Mattu 5:44) Sia iotek pwe aramas mi u ngenikich pokiten rese silei repwe ussun chok Saul seni Tarsus. Amwo repwe etiwa an Jiowa alillis me epwe suuk meser pwe repwe weweiti ewe enlet. (2 Korint 4:4) Saul a pwal iteni ewe aposel Paul me a riaffou mwaal pokiten ekkewe nouwis lon ranin we. Nge Paul a chuen achema ngeni chienan kewe chon luku pwe repwe ‘nonnom fan nemenien ekkewe mu o ekkewe samol; me alleasochik, o ammolata . . . ngeni sokkun angang-murinno meinisin.’ A pwal apasa pwe “resap esiita emon, resap aninifengen, repwe umoumoch, o repwe pwarata mosonoson mi unusoch ngeni aramas meinisin.” (Taitos 3:1, 2) Chon Pwarata Jiowa lon Franis me lon ekkewe ekkoch fonu ra achocho ngeni ar repwe lefareni ena fon.

18. Ifa ussun Jiowa a amanaua noun kewe aramas, me met epwe fis lon mwach kkan?

18 Kot a ereni ewe soufos Jeremaia: “Ngang upwe etuk o tumwunuk. Ngang ewe Samol mi Lapalap ua kapas.” (Jeremaia 1:8) Ifa ussun Jiowa a amanauakich seni riaffou mwaal ikenai? Neman epwe nounou emon sou kapwung mi wenechar ussun chok Kamaliel. Eli epwe pout seni ekkewe nouwis mi ppwor me chon oput kich wiiser kewe me chon wenechar repwe siwiliir. Iwe nge, fan ekkoch, Jiowa a chok mut ngeni ewe riaffou mwaal an epwe fisita. (2 Timoti 3:12) Ika Kot a mutata och riaffou mwaal, iwe, epwe ngenikich ewe pochokkul mi lamot fan iten ach sipwe likiitu. (1 Korint 10:13) Ese lifilifil met Kot a mutata nge, sia silei met epwe fis lon mwach kkan. Chokkewe mi u ngeni noun Kot kewe aramas ra u ngeni Kot, me chon u ngeni Kot resap win.

19. Ifa ewe lesenin ier fan iten 2006 me met popun a fich ngeni ei fansoun?

19 Jises a apasa pwe noun kewe chon kaeo repwe kuna riaffou mwaal. (Jon 16:33) Ina popun ekkewe kapas lon Fofor 5:29 ra fich ngenikich lap seni me loom. ‘Sipwe fokkun alleasochisi Kot lap seni aramas.’ Ina ewe popun ena wokisin a filita fan iten ewe lesenin ier lon 2006. Amwo kich meinisin sipwe apposa letipach ngeni ach sipwe alleasochisi Kot lon 2006 pwal tori feilfeilo chok ese lifilifil met epwe fis.

[Footnote]

a Taipirios ewe “Sisar” ekkewe samol fel ra mochen etiwa. Atewe chon likotupotup, chon nni manau, me a itefoulo pokiten an lisowu mwaal mi annou.​—Taniel 11:15, 21.

En Mi Tongeni Polueni?

• Ifa ussun ekkewe aposel ra apochokkulakich ren met ra fori lupwen aramas ra u ngeniir?

• Met popun sipwe alleasochisi Kot akkom mwen aramas?

• Chon oput kich ra wesewesen fiu ngeni io?

• Epwe ifa me feiochun ekkewe aramas mi likiitu fan riaffou?

[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 21]

Ewe lesenin ier fan iten 2006: ‘Sipwe fokkun alleasochisi Kot lap seni aramas.’​—Fofor 5:29.

[Sasing lon pekin taropwe 18]

‘Sipwe fokkun alleasochisi Kot lap seni aramas.’

[Sasing lon pekin taropwe 20]

Keafas a eani lukuluk won aramas sap Kot