Än Jiowa We Kapas Mi Manau

Menlapen Poraus Seni Ewe Puken Hiop

ITEN fönüen Hiop, Us. Iten ena fönü iei, Arepia. Chommong chon Israel ra nonnom lon Isip lon ränin we. Inaamwo ika Hiop esap emön chon Israel nge, a fel ngeni Jiowa. Iei alon ewe Paipel ussun Hiop: “Esap wor eman aramas won fanüfan mi wewe ngeni, a pwüng o wenechar, a niuokusitiei o kul seni föför mi ngau.” (Hiop 1:8) Manauen Hiop a nom lefilen manauen ruuemön chon fel ngeni Jiowa mi iteföülo, nöün Jekop itan Josef me Moses ewe soufos.

Ese mwääl pwe Moses, ewe emön a makkei ewe puken Hiop, a rongorong ewe poraus ussun Hiop atun an a nonnom lon Mitian ren 40 ier. Us a kan ngeni Mitian. Moses a tongeni silei porausen ekkewe saingoon ierin manauen Hiop lupwen Israel a nom ünükkün Us, ngeni le muchuloon ar säifetäl lon ewe fönü pöön. a Ekkewe kapas lon ewe puken Hiop ra fokkun ling. Emön soumak lon England a apasa pwe ewe puken Hiop “ewe köl mi ling seni meinisin seni me loom are iei.” Nge, ewe puken Hiop esap chök eü puk mi ling. Lon ei puk sia küna pölüen ekkeei kapas eis: Met popun aramas mi mürinnö ra riäfföü? Met popun Kot ese muttir awesalo föfföringau? Aramas rese unusöch mi tongeni amwöchü ar tuppwöl ngeni Kot? Ewe puken Hiop kinikinin ewe Kapasen Kot. Ina popun ei puk mi manau me a wor manaman, pwal mwo nge lon ach ei fansoun.​—Ipru 4:12.

“AMWO EWE RÄN ÜA UPULONG LON EPWE MOROLA”

(Hiop 1:1–3:26)

Setan a efisatä tipemwaramwar ussun än Hiop tuppwöl ngeni Kot. Jiowa a mut ngeni Setan an epwe sotuni Hiop. Iwe, a riäfföü ren chommong osukosuk lon manauan. Iwe nge, Hiop ese “otteki Kot.”​—Hiop 2:9.

Iwe, chienen Hiop kewe ülümön ra feito ren ar repwe “älisi.” (Hiop 2:11) Ra mommot ünükkün Hiop nge rese fos tori Hiop a apasa: “Amwo ewe rän üa upulong lon epwe morola.” (Hiop 3:3) Hiop a mochen pwe epwe ussun chök “ekewe mönükol resap küna saram,” weween pwe ekkewe mi nöümä.​—Hiop 3:11, 16.

Pölüen Ekkewe Kapas Eis Ussun Ewe Paipel:

1:4​—Nöün Hiop Kewe Ra Apwapwai Ar Ränin Uputiu? Aapw. Ekkewe kapas lon fosun Ipru fän iten ‘rän’ me ‘ränin uputiu’ ra sokkofesen, iwe, a wor en me weween. (Keneses 40:20) Lon Hiop 1:4, ewe kapas “rän” a wewe ngeni ewe fansoun seni ewe akkar a tötä tori a tuputiu. Nöün Hiop kewe mwän me ar kewe famili ra kan mwichfengen ren fisu rän iteiten ier. Emön leir epwe awasölaöchü pwiin kewe ren ewe kametip lon pwisin imwan lon an rän. Iwe, sorotan ewe sorän, lon an we rän, pwal emön epwe ammonlatä ewe kametip.

1:6; 2:1​—Mi Mumutä Ngeni Iö Kewe Ar Repwe Feito Mwen Mesen Jiowa? Nöün Kot we alaemön, ewe Kapas; ekkewe chonläng mi tuppwöl; me ‘nöün Kot kewe’ chonläng mi älleäsolap, kapachelong Setan ewe Tefil ra ütä mwen mesen Jiowa. (Jon 1:1, 18) Setan me nöün kewe timon rese katowu seni läng tori ekis chök  mwirin fisitään Muun Kot lon 1914. (Pwarata 12:1-12) Pokiten Jiowa a mut ngeni Setan me ekkewe timon ar repwe nom mwen mesan, a pwälo ngeni ekkewe chonläng meinisin minne Setan a tipimwääl ngeni Hiop fengen me ekkewe popun alongolongun allük ra ppiitä.

1:7; 2:2​—Jiowa a wenewenen fos ngeni Setan? Ese watte ewe poraus lon ewe Paipel ussun lapalapen än Jiowa fos ngeni ekkewe chonläng. Iwe nge, ewe soufos Mikaia a küna emön chonläng mi fosfengen me Jiowa lon eü längepwi. (1 King 22:14, 19-23) Ina popun eli epwe ina ussun Jiowa a fos ngeni Setan.

1:21​—Ifa ussun Hiop a tongeni liwinlong lon ‘letipen inan’? Titchikin weween ekkeei kapas lon fosun Ipru, ‘luken inan.’ Iwe, pokiten Kot a föri aramas seni “pwülün fanü,” ewe kapas ‘inan’ a liosuetä fönüfan.

2:9​—Ifa ussun lapalapen ekiekin pülüwen Hiop lupwen a ereni Hiop pwe epwe amamäsini are otteki Kot o mälo? A pöüt seni pülüwen Hiop wöün me pisekin kewe meinisin. Nöün kewe mi achengicheng ra mälo. Iei a pwal riäfföü pokiten än Hiop semmwen mi chou. Eli pokiten watteen an riäfföü, ese chechchemeni pwe ar chiechiöch me Kot ewe mettoch mi lamot seni meinisin lon manauer.

Ekkewe Lesen Fän Itach:

1:8-11; 2: 3-5. Ewe poraus ussun Hiop a äiti ngenikich pwe föfför me fos mi mürinnö fengen me eü popun mi pwüng fän iten ach angang ngeni Kot, a lamot ika sipwe tuppwöl.

1:21, 22. A ffatolo pwe Setan a kapas chofona lupwen sia tuppwöl ngeni Jiowa lon fansoun kinamwe me osukosuk.—An Salomon Fos 27:11.

2:9, 10. Sipwe uppos lon ach lükü, ussun chök Hiop, pwal mwo nge lupwen aramasach rese aücheaani minne mi lamot lon pekin ngün are eriänikich ach sipwe ekis are unusen fangolo ach lükü.

2:13. Chienen Hiop kewe rese auruuru Hiop ren poraus ussun Kot me an kewe pwon pokiten rese pöchökkül lon pekin ngün.

“TORI ÜPWE MÄLA, ÜSAP ÜKÜTIU LE APASA PWE ÜA WENECHAR!”

(Hiop 4:1—31:40)

Ekiekin chiechien Hiop kewe a pwälo lon ar fos. Me rer, Kot a apwüngü Hiop pokiten a fokkun watte an tipis. Elifas a poputä le fos. Piltat a fos mwirin Elifas. An kapas a pöchökkül. Sofar ewe saingoon me an kapas a pöchökkül lap seniir meinisin.

Hiop ese tipeeü ren an chienan kewe ekiek mi mwääl. Pokiten ese weweiti ewe popun Kot a mutatä an riäfföü wachemuk, a kon ekiek ngeni an epwe annetatä pwe ese tipis. Iwe nge, Hiop a chüen tongei Kot. Ina popun a apasa: “Tori üpwe mäla, üsap ükütiu le apasa pwe üa wenechar.”​—Hiop 27:5.

Pölüen Ekkewe Kapas Eis Ussun Ewe Paipel:

7:1; 14:14​—Ifa weween “angang weires”? Hiop a lükü pwe unusen manauan a ussun chök eü angang mi fokkun weires pokiten watteen an riäfföü. (Hiop 10:17) Pokiten ekkewe mi mälo rese tongeni nemeni met ra föri seni ar mälo tori ra manausefäl, lupwen ra nonnom lon Seol, Hiop a apasa pwe ena fansoun a ussun chök ewe angang mi weires nöüwis ra awiisa ngeni aramas.

7:9, 10; 10:21; 16:22​—Ekkeei poraus ra affata pwe Hiop ese lükü pwe epwe wor manausefäl? Ekkeei poraus ra weneiti met epwele fis ngeni Hiop. Iwe, ifa weweer? Eli a apasa pwe pilon kewe resap chüen küna i mwirin an mälo. Resap chüen küna Hiop lon imwan we are rongorong an fos tori än Kot fansoun. Are neman Hiop a affata pwe aramas rese tongeni pwisin towu seni lon Seol. Än Hiop lükülük won eü manausefäl lon mwach kkan a pwälo lon Hiop 14:13-15.

19:20​—Ifa weween än Hiop kapas pwe ‘ünüchan a pach ngeni chüün’? Ese wesewesen wor ünüchach won ngiich are chüüch. Iwe, eli Hiop a mochen apasa pwe a ngaselo nge ese chüen wor och mettoch a nonnom ren.

 Ekkewe Lesen Fän Itach:

4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Sisap muttir ekieki pwe emön mi riäfföü a kini minne a fotukatiu are, pwe Kot ese pwapwa ren.

4:18, 19; 22: 2, 3. Ach fön epwe alongolong won ewe Paipel, sap won pwisin ach ekiek.​—2 Timoti 3:16.

10:1. A ussun itä pwe Hiop a chunulo pokiten an letipechou, iwe, ese tongeni ekieki ussun pwal ekkoch popun fän iten an riäfföü. Sisap song are tipekoum lupwen sia riäfföü, äkkäewin pokiten a nom rech weweöchün ekkewe kapasen alongolongun allük ra ppiitä.

14:7, 13-15; 19:25; 33:24. Ach chechchemeni poraus ussun manausefäl a tongeni apöchökkülakich lupwen sia riäfföü pokiten än Setan kewe sossot.

16:5; 19:2. Ach kewe kapas repwe pesei me apöchökküla aramas, nge resap asongeer.​—An Salomon Fos 18:21.

22:5-7. Esor lamoten ewe fön mi kawor pokiten emön a chök tipimwääl ngeni chienan lupwen esor pisekin annet. Aramas ra tongeni feiengau ren ena esin fön.

27:2; 30:20, 21. Sap minne emön mi amwöchü an tuppwöl epwe unusöch. Iwe, Hiop a tipimwääl ngeni Kot.

27:5. Pokiten tuppwöl a alongolong won än emön tong fän iten Kot, Hiop a tongeni pwisin pöütalo an tuppwöl nge esor emön a tongeni angei seni. Iwe, ina ewe popun sipwe alapalo ach tong ngeni Jiowa.

28:1-28. Aramas ra silei ikkewe ekkewe pisek mi aüchea won fönüfan ra nonnom ie. Ra kükkütteer lon ekkewe leeni fän pwül ekkewe ikel rese tongeni küna. Iwe nge, tipatchem seni Kot a chök pop seni ach niueiti Jiowa.

29:12-15. Sipwe kisäseü ngeni aramas mi osupwang.

31:1, 9-28. Hiop a isetiu eü leenien äppirü mi mürinnö fän itach. Ese michi nengngin, lisowu mwääl, pwüngüngau are otupu aramas, iwe, a ümöümöch ngeniir. Ese chei pisek, are fel ngeni uluulun.

“ÜA PÜSIN ATIPISIEI O EKIEKSEFÄL LON PWÜL ME FALANG”

(Hiop 32:1—42:17)

Elihu ese mwo tori ierin chienen Hiop. Ina popun a chök aüseling lupwen ra foffos. Nge iei Elihu a fos ren an epwe apwüngü Hiop me ekkewe ülümön chon eriäfföü.

Lupwen Elihu a wes le fos, Jiowa a kapas seni eü mölümöl. Ese awewei ewe popun Hiop a riäfföü. Kot a eäni fitu kapas eis ren an epwe achema ngeni Hiop ussun an manaman me tipatchem mi fokkun lapalap. Hiop a apasa pwe i pwisin ese weweöch lupwen a fos. Iwe a apasa: “Üa püsin atipisiei o ekieksefäl lon pwül me falang.” (Hiop 42:6) Le muchuloon an riäfföü, Kot a efeiöchü Hiop.

Pölüen Ekkewe Kapas Eis Ussun Ewe Paipel:

32:1-3​—Ineet Elihu a war? Pokiten Elihu a rongorong ekkewe poraus meinisin, iwe, ese mwääl pwe a fen war mwen Hiop a fos, atun ekkewe fisu rän chienan kewe ra fanafanelo. Iwe, epwe fen mottiu ikewe a tongeni rongöch ie.​—Hiop 3:1, 2.

34:7​—Ifa ussun Hiop a ussun emön a “ünümätä kapasen ämängau usun chök koluk”? Pokiten watteen an riäfföü, Hiop a lükü pwe chienan kewe ra chök esiita i, lupwen ra wesewesen ü ngeni Kot. (Hiop 42:7) A iei ussun Hiop a ussun itä ünümätä ewe esiit usun chök emön epwe ünümi konik.

Ekkewe Lesen Fän Itach:

32:8, 9. Sisap itä tipatchem pokiten chök sia chinnap. A pwal lamot weweöchün än Kot we Kapas me emmwen seni ngünün.

 34:36. Tuppwöl a letelo ren sokkopaten sossot.

35:2. Elihu a aüselingöch mwen a fos. Iei popun a tufichin küna enletin ewe popun alongolongun kapwüng. (Hiop 10:7; 16:7; 34:5) Ekkewe elter repwe aüselingöch, kükkütta ekkewe poraus mi enlet, me weweöchüüti ekkewe popun alongolongun kapwüng mwen ra awora fön.​—An Salomon Fos 18:13.

37:14; 38:1-39:30. Sia fokkun tipetekisonetiu lupwen sia ekkekieki ussun angangen Jiowa kewe mi amwarar mi pwäralo watteen an manaman me tipatchem. Ach ekkekieki ussur epwe älisatä ach weweiti pwe aitöchüloon än Jiowa nemenem mi unusen tekia a fokkun lamot lap seni pwisin ach amanau.​—Mattu 6:9, 10.

40:1-4. Lupwen sia mochen ngününgününgau ngeni Jiowa, sipwe ‘pineela aüach, ren pöüch.’

40:15–41:34. A ifa me watteen pöchökkülen ewe hipopotamus me alikitor! Mei lamot pwe kich sipwe angei ach pöchökkül seni ewe emön a föri ekkeei man ren ach sipwe likiitu lon än Kot we angang.​—Filipai 4:13.

42:1-6. Pokiten Hiop a rongorong ei poraus seni Jiowa me pokiten Jiowa a achema ngeni ifa ussun an manaman a fen pwälo, iwe, Hiop a “küna Kot,” are a weweiti ewe poraus mi enlet ussun Kot. (Hiop 19:26) Ina a siwili än Hiop ekiek. Lupwen sia kapwüng me ren poraus seni ewe Paipel, itä sipwe tipemecheres, affata pwe sia fen mwäällilo, me siwili lapalapen manauach.

Amääraatä “An Hiop Likiitu”

Ewe puken Hiop a affata pwe Setan, esap Kot, a efisatä än aramas riäfföü. Pokiten Kot a mutatä föfföringau won fönüfan, sia tufichin affata menni pekin sia pekini ussun ekkewe popun alongolongun kapwüng mi weneiti än Jiowa nemenem mi tekia me pwisin ach tuppwöl ngeni Kot.

Aramas meinisin mi tongei Jiowa repwe sossot, ussun chök Hiop. Porausen Hiop a älisatä ach lükülük pwe sia tongeni likiitu. Ewe puken Hiop a pwal achema ngenikich pwe osukosuk me sossot resap nomofocholo. Lon Jemes 5:11, iei met Jemes a achema ngenikich: “Oua fen rong usun an Hiop likiitu, o oua fen kuna letipen ewe Samol.” Jiowa a efeiöchü Hiop pokiten Hiop a akkamwöchü an tuppwöl ngeni Kot. (Hiop 42:10-17) A ifa me amwararen ach apilükülüköch. Sia tongeni manau tori feilfeilo chök lon Paratis won fönüfan. Amwo sipwe ussun chök Hiop. Amwo sipwe apposa letipach ngeni ach sipwe akkamwöchü ach tuppwöl.​—Ipru 11:6.

[Footnote]

[Sasing lon pekin taropwe 6]

Met sipwe käeö seni än Hiop likiitu?