Sipwe Anomu Ach Äpilükülük Woon Jiowa

“Nge üpwe likiti me leimi eu mwichen aramas mi tipetekison o tipefesir, repwe anomu ar apilükülük woi [Jiowa].”​—SEF. 3:12.

1, 2. Ifa ewe mölümöl lon kapas äwewe epwele torikich?

ATUN ka fetäl woon ewe al, ka fen süiti eü falang ren eü watteen püngün rän? Nge eli ren eü ewiliar, kosap lükülüköch le süiti eü falang.

² Iwe nge, mei wor eü mölümöl mi fokkun watte seni meinisin epwele torikich, nge mi tongeni efeiengawa unusen fönüfan. Ina ewe “ränin tatakis me feiengau.” Ei “rän mi lap, ränin ewe Samol mi Lapalap” epwe kküü aramas meinisin. Nge mi wor eü leenien tümün fän itach. (Älleani Sefanaia 1:14-18.) Ifa usun sipwe küna tümün atun “ränin än ewe Samol mi Lapalap lingeringer,” ewe epwele fis?

Ekkewe Ränin Tatakkis me Feiengaw Loom

3. Ifa ewe “üt mi püngümong” a tori mwuun Israel ekkewe engol einang?

³ Än Jiowa we rän epwe poputä ren kataloon meinisin lamalam mi chofona woon fönüfan. Ach nengeni uruwoon nöün Kot kewe aramas loom epwe älisikich le küna ewe leenien op sipwe süiti. Aisea a äweweei pwe än Jiowa kapwüng ngeni ewe mwuun Israel ekkewe engol einang mi rikilo, a usun chök “üt mi püngümong,” esor emön epwe tongeni pinei. (Älleani Aisea 28:1, 2.) Ena oesini a akkomw pwönütä lon 740 B.C.E. lupwen Asiria a tööki ekkena einang, nge Efraim ewe mi föülo lein ekkewe engol einang.

4. Ifa usun än Jiowa we “rän mi lap” a kküü Jerusalem lon 607 B.C.E.?

⁴ Mwirin än ewe mwuun Israel mi rikilo küna kapwüng, a pwal fis än Jiowa we “rän mi lap,” ewe kapwüng ngeni Jerusalem me ewe mwuun Juta lon 607 B.C.E. A fis ena pokiten chon Juta ra pwal riki seni Jiowa. Ekkewe chon Papilon fän nemenien King Nepukatnesar ra mochen maun ngeni Juta me an we iolap, Jerusalem. Ekkewe chon Juta ra kütta älillis me chiechi ngeni mwuun Isip, ina ar we “lenien op itan kapas chofana.” Nge, ekkewe chon Papilon ra pwölüwelo ena “lenien op” usun chök eü püngün ütten faü mi efeiengaw.​—Ais. 28:14, 17.

5. Met epwe fis ngeni mwichen nöün Kot kewe aramas lupwen unusen lamalam chofona epwe katalo?

⁵ Ränin Jiowa we mi lap atun taloon Jerusalem a eliosu ewe kapwüng epwe tori ewe mwicheichen tipitipin Chon Kraist lon  ei fansoun. Pwal och, meinisin lusun lon ena “Papilon mi lapalap,” ewe mwicheichen lamalam chofona woon unuselapen fönüfan epwe katalo. Mwirin lusun mwirimwirin än Setan ei otot mi ngaw repwele rosolo. Nge, mwichen nöün Kot aramas repwe küna manau pun ra eäni leenien op Jiowa.​—Pwar. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.

Tümün lon ach Riri ngeni Jiowa me Tümün lon Pekin Inis

6. Ifa usun nöün Jiowa kewe aramas repwe küna tümün?

⁶ Ifa usun nöün Kot aramas repwe küna tümün pwal mwo nge iei lon ekkeei ränin le sopwoloon? Sia tongeni küna tümün lon ach riri ngeni Kot ren ach “chechemeni itan” me angang ngeni fän tinikken. (Älleani Malakai 3:16-18.) Nge sia silei pwe a pwal wor och mettoch sipwe föri me lükün ach chök chechchemeni are ekieki iten Kot. Sia älleani: “Iteiten aramas mi köri iten ewe Samol [Jiowa] epwe küna manau.” (Rom 10:13) Än Kot amanauakich a riri ngeni ach kökköri itan we. Chommong aramas mi letip wenechar ra küna sokkofesenin chokkewe rese angang ngeni Kot me nöün kewe Chon Pwäratä, ekkewe chon Kraist mi enlet mi “chechemeni itan” we me akkangang ngeni i.

7, 8. Ifa usun ekkewe chon Kraist loom ra küna amanauen inisiir? Nge, ifa usun met a fis ngeniir a löllö ngeni met epwe fis ngeni chon Kraist ikenäi?

⁷ Iwe nge, sise chök küna tümün lon ach riri ngeni Jiowa, nge I a pwal pwonei an epwe tümünükich lon pekin inis. Sia lükü ena ren met a fis lon ewe ier 66, mwirin än ekkewe sounfiun Rom fän emmwenien Cestius Gallus ra tööki Jerusalem. Jises a fen oesini pwe Kot epwe “amochomochala” ekkewe fansoun weires. (Mt. 24:15, 16, 21, 22) A fis ena lupwen ekkewe sounfiun Rom ra liwin seni ar sotun akkufu Jerusalem, nge ese wor popun. Iwe, a suuk ngeni ekkoch “aramas,” iir ekkewe chon Kraist mi enlet ar repwe küna “manau.” Ra tongeni sü seni Jerusalem me ekkewe leeni ünükün. Ekkoch ra pwerelo pekiloon Jortan me küna tümün woon ekkewe chuuk ötiwen ena chanpupu.

⁸ Sia tongeni alöllöfengeni ekkena chon Kraist loom me nöün Kot kewe aramas ikenäi. Lon ena fansoun, ekkena chon Kraist ra kütta ar leenien op, me nöün Kot aramas ikenäi ra pwal kütta ar leenien op. Iwe nge, lon ach ei fansoun sanne ekkewe chon Kraist repwe süiti eü wesewesen leenien op, pun iir mi fen nom woon unusen fönüfan. Nge, nöün Jiowa kewe aramas meinisin, “chokewe a filiiretä” me chiener kewe mi tuppwöl, repwe küna tümün atun kataloon ei mwicheichen tipitipin chon Kraist mi rikilo ika repwe lükülük woon Jiowa me an we mwicheich.

9. Iö kewe ra sotun amoielo iten Jiowa? Äweweei mwo.

⁹ Nge, a fich ngeni ekkewe tipitipin chon Kraist ar repwe katalo pun rese fen äiti ngeni chon ar lamalam ewe enlet usun Kot me an kewe allük me rese nöünöü itan we. Lon ekkewe ier 500 ngeni 1500, ekkewe chon Iurop ra silei iten Kot we. Ena it a mak lon rüänü mesen mak lon fosun Ipru YHWH (are JHVH). Ekkena mesen mak a kan mak woon nöür senis, mwen mesen imwer, lon nöür kewe puk me Paipel, pwal mwo nge lon ar kewe imwen felin Pirostan me Katolik. Iwe nge, lon ach ei fansoun, ra tölawü ena it seni nöür kewe Paipel mi afföü me rese chüen pappani iten Kot na. Äwewe chök, lon June 29, 2008, a katowu ewe taropwe seni ewe iolapen lamalamen Katolik ngeni ekkewe bisop meinisin. Ena taropwe a peseer pwe repwe siwili ekkewe mesen mak YHWH ngeni “Samol.” Ra erä resap nöünöü iten Kot lon ar kewe kölün lamalam me iotek atun ra fel. Me ekkewe nöüwis lon pwal ekkoch lamalam rese äiti ngeni chon ar lamalam ewe enlet usun Kot.

 Tümün fän iten Chokkewe mi Epinalo Iten Kot

10. Ikenäi, ifa usun iten Kot a pippinilo?

¹⁰ Chon Pwäratä Jiowa ra süföliti me elingalo ewe it mi pin, ra fokkun sokko seni ekkewe ekkoch lamalam. Ra epinalo ena it ren ar nönnöünöü fän süföl. Jiowa a pwapwaiti iir kewe ra lükülük woon me a wiliti met chök a lamot pwe epwe efeiöchüür me tümünüür. “Ewe Samol mi Lapalap . . . a silei chokewe mi anomu ar apilükülük won.”​—Nah. 1:7; Fof. 15:14.

11, 12. Iö kewe ra amwöchü ar tuppwöl ngeni Jiowa lon fansoun Juta loom, pwal iö kewe ra föri ena lon ach ei fansoun?

¹¹ Inaamwo ika lap ngeni chon Juta loom ra riki seni Jiowa, nge a wor ekkoch mi ‘anomu ar apilükülük woon’ I. (Älleani Sefanaia 3:12, 13.) Lupwen Jiowa a apwüngü ewe mwuun Juta mi rikilo ren an mut ngeni ewe mwuun Papilon an epwe akkufu me fötekini aramasan kewe, ekkoch leir ra küna manau, usun chök Jeremaia, Paruk me Epet-melek. Ra nom ‘me lein’ chon ewe mwu mi rikilo. Ekkoch ra amwöchü ar tuppwöl atun ra eolo. Lon 539 B.C.E., Papilon a kkuf ren ekkewe chon Mitia me Persia fän emmwenien Sairos. Iwe, ekiselo mwirin, Sairos a uwawu eü allük mi mut ngeni ekkewe lusun chon Jus ar repwe liwiniti pükün fönüer.

¹² Sefanaia a oesini pwe Jiowa epwe amanaua me meseik ren iir kewe mi pwapwaiti kaüsefällin ewe lamalam mi enlet. (Älleani Sefanaia 3:14-17.) A pwal fis ena lon ach ei fansoun. Mwirin kaütään ewe Mwuun Kot lon läng, Jiowa a angasalo ekkewe lusun chon kepit mi tuppwöl seni fötekin Papilon mi Lapalap. Iwe, tori ikenäi Jiowa a pwapwa rer.

13. Met nöün Kot kewe aramas ra ngaselo seni?

¹³ Chokkewe mi äpilükülükün küna manau esemuch woon fönüfan ra pwal towu seni Papilon mi Lapalap me pwapwaiti ar ngaselo seni äitien lamalam chofona. (Pwar. 18:4) Iwe, a wesewesen pwönütä lon ach ei fansoun met Sefanaia 2:3 a apasa: “Oupwe kütta ewe Samol mi Lapalap, ämi meinisin mi tipetekison me lon ewe fonü.” Ekkewe mi tipetekison lon unusen fönüfan, ra eäni leenien op, Jiowa, ese lifilifil ika ra äpilükülükün manau woon fönüfan are lon läng.

Iten Kot Esap Eü Ttit

14, 15. (a) Met ekkoch ra eäni ttit? (b) Met ewe itä sisap eäni ttit?

¹⁴ Me loom ekkewe chon Israel ra meefi pwe ewe pworofel a usun eü ttit epwe tümünüür atun maun. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Pwal ekkoch chon Israel ra ekieki pwe ewe imwen fel a usun eü ttit epwe tümünüür seni chon koputer. (Jer. 7:1-4) Ren än ekkewe sounfiu repwe küna tümün atun maun, Constantine mi Lap a makkeei woon ar eppetin maun ekkewe ruu mesen mak khi me rho, ekkewe äkkäeüin ruu mesen mak fän iten ewe it “Kraist” lon fosun Krik. Pwal och, chon uruwo ra ekieki pwe King Gustav Adolph II seni Sweden, ewe a fiti ewe maun lon Iurop pokiten lamalam, a üföüf üfan üföüfen maun, liosun a nom lon pekin taropwe 14. Nengeni pwe a mak ewe it Iehova woon kalaan.

¹⁵ Ekkoch nöün Kot kewe aramas ra fen küna tümün ren ar kökköri iten Jiowa we fän leüwommong, lupwen ekkewe chonläng mi ngaw ra osukosuker. Iwe nge, eü pisek mi mak iten Kot woon esap ina eü ttit, aramas repwe nönnöünöü iteiten rän ren an epwe itä tümünüür seni feiengaw pwe itä mi kan manaman. Esap ina weween än emön eäni leenien op iten Jiowa we.

Küna Tümün lon ei Fansoun

16. Ifa usun sipwe küna tümün lon ach riri ngeni Kot ikenäi?

¹⁶ Sia küna tümün ikenäi lein nöün Kot  kewe aramas mi lükülüköch pokiten ar ririöch ngeni Kot. (Kölf. 91:1) Ren “ewe chon angang mi allükülük o tipachem” me ekkewe elter lon mwichefel, ra öüröürakich fän iten ekkewe ekiekin fönüfan mi tongeni atai ena lükülüköch. (Mt. 24:45-47; Ais. 32:1, 2) Ekieki mwo chommongun ekkewe öüröür a kawor usun tongen pisek me ifa usun ra fen tümünü ach riri ngeni Jiowa. Me ifa usun ewe feiengaw ren tümününgaw a tongeni apwangapwangalo ach angang ngeni Jiowa? Ewe Paipel a apasa: “Ekewe chon tiparoch repwe feiengau ren püsin ar tümwününgau. Nge eman mi aüselingaei epwe manau fän kinamwe, esap öürek, esap pwal niueiti och feiengau.” (SalF. 1:32, 33) Ach tüttümünü limöchüch epwe älisi lükülüköchün ach riri ngeni Jiowa.

17, 18. Ikenäi, met a älisi chommong aramas ar repwe eäni äpilükülük woon iten Kot?

¹⁷ Pwal ekieki ekkewe pesepes seni ewe chon angang mi tuppwöl ren ach sipwe apwönüetä än Jises allük le afalafala ewe kapas allim woon unusen fönüfan. (Mt. 24:14; 28:19, 20) Sefanaia a fos usun och siwil epwe älisi aramas le eäni äpilükülük woon iten Kot. Sia älleani: “Mürin, üpwe siwili fosun chon ekewe mwü ngeni eü fos mi limelimöch, pwe ir meinisin repwe köri iten Jiowa, o angang ngeni fän tipeeu.”​—Sef. 3:9, NW.

¹⁸ Met weween ena fos mi limelimöch? Ewe fos mi limelimöch ina ewe enlet usun Jiowa Kot me an kewe kokkot mi mak lon an we Kapas. Ka nöünöü ena fos atun ka äiti ngeni ekkoch ewe enlet usun Mwuun Kot me ifa usun ena Mwu epwe epinalo itan, lupwen ka menlapei leteloon pwüngün än Kot nemenem, me lupwen ka fos fän pwapwa usun ekkewe feiöch aramas mi tuppwöl repwe pwapwaiti. Pokiten chommong ra nönnöünöü ena fos mi limelimöch a lallapolo chokkewe ‘ra kökköri iten Jiowa’ me “angang ngeni fän tipeeu.” Ewer, fite million aramas woon fönüfan ra eäni äpilükülük woon iten Kot.​—Kölf. 1:1, 3.

19, 20. Ifa usun än aramas lükülük woon ewe “lenien op itan kapas chofana” loom a sopwongaw?

¹⁹ Aramas lon ei otot ra kükküna wachemwuken osukosuk. Ra lükülük woon ekkewe aramas rese unusöch le pwäkini ar osukosuk. Are ra äpilükülük woon mwuun aramas usun chök än ewe mwuun Israel loom kütta älillis me chiechi ngeni ekkewe mwu ünükür. Nge, a ffat pwe ar föri ena ese älisiir. Ikenäi, ese wor eü mwuun aramas are pwal mwo nge ewe United Nations epwe unusen ataweei osukosuken aramas. Iwe, itä pwata sipwe eäni leenien op me lükülük woon ekkewe mwuun aramas? Ewe Paipel a eita ngeniir eü “lenien op itan kapas chofana.” A pwüng ar repwe iteni ena pun meinisin aramas ra lükülük wor nge ra chök fokkun elichippüngür.​—Älleani Aisea 28:15, 17.

²⁰ Ekiselo chök, mölümölün ränin Jiowa  we epwele tori fönüfan. Än aramas kewe kokkot, leenien op fän iten kensi pakutang, are wöüür esap tongeni tümünüür. Aisea 28:17 a erä: “Ütten fau epwe pwölüela ewe lenien op itan kapas chofana, nge koluk mi pumong epwe purala.”

21. Ifa ewe feiöch sipwe pwapwaiti ren ach älleasochisi ewe lesenin ier fän iten 2011?

²¹ Nöün Kot kewe aramas repwe küna wesewesen tümün lon ar Kot Jiowa seni ekkewe mettoch ra fiffis ikenäi me lon mwach kkan. Iten Sefanaia a wewe ngeni “Jiowa a Aopa,” a äiti ngenikich iö ewe wesewesen leenien op. A fich ei kapasen emmwen mi tipatchem fän iten ewe lesenin ier lon 2011: Sipwe anomu ach äpilükülük woon Jiowa. (Sef. 3:12) Pwal mwo nge ikenäi sia tongeni unusen anomu ach äpilükülük woon i. (Kölf. 9:10) Sipwe ekilonei iteiten rän ekkeei kapas seni Kot: “Iten ewe Samol mi Lapalap a usun chök eu imw tekia mi pöchökül, ewe chon pwüng a sälong lon o küna manau.”​—SalF. 18:10.

En mi Chechchemeni?

• Ikenäi ifa usun sipwe tongeni eäni leenien op iten Jiowa we?

• Pwata sisap lükülük woon “ewe lenien op itan kapas chofana”?

• Ifa ewe leenien op a fen alükülük ngenikich fän iten lon mwach kkan?

[Kapas Eis fán Iten ewe Lesen]

[Ekis Pwóróus lón pekin taropwe 13]

Ewe lesenin ier fän iten 2011: Sipwe anomu ach äpilükülük woon Jiowa.—Sefanaia 3:12.

[Credit Line lón pekin taropwe 14]

Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”