Käeö Seni ‘Liosun ewe Enlet’

“A wor reom liosun ewe sile me ewe enlet lon ewe Alluk.”​—ROM 2:20, NW.

IFA USUN KOPWE PÖLÜWENI EKKEEI KAPAS EIS?

Met ekkewe asor fän ewe Allükün Moses ra liosuetä?

Ifa usun ach kewe asor ra usun chök ekkoch än chon Israel kewe asor?

Met sokkun asor Jiowa a etiwa, me met sokkun ese etiwa?

1. Pwata a lamot ach sipwe weweiti makkeien Paul kewe usun ewe Allükün Moses?

 MAKKEIEN ewe aposel Paul kewe lon ewe Paipel ra älisikich le weweiti lamoten chommong kinikinin ewe Allükün Moses. Äwewe chök, lon nöün we taropwe ngeni chon Ipru, a affata pwe Jises, emön ‘Souasor mi Lap,’ a awora eü asor fän eü chök. Iwe, chokkewe mi pwäraatä ar lükülük woon an we asor repwe tongeni kinamwefengen me Kot me küna “amanau esemuch.” (Ipru 2:17; 9:11, 12, TF) Paul a pwal äweweei pwe ewe imwenfel mangaku, ina nürün are liosun chök ekkewe mettochun läng, me Jises a wiliiti ewe chon Afföör fän iten eü pwon mi mürinnö lap seni ewe Allükün Moses. (Ipru 7:22; 8:1-5) Än Paul äweweei ekkena mettoch a fokkun älillisöch ngeni ekkewe Chon Kraist lon an we fansoun. Iwe, a pwal älisikich lon ei fansoun le alapaalo ach kilisou ren mettoch meinisin Kot a akkawora ngenikich.

2. Pwata än ekkewe chon Jus Chon Kraist sile usun Kot me popun an awora an kewe allük a lap seni sileien ekkewe esap iir chon Jus?

² Ekkoch makkeien Paul kewe ngeni ekkewe Chon Kraist lon Rom ra weneiti ekkewe chon Jus me leir mi fen käit lon ewe Allükün Moses. A ereniir pwe ra feiöch pokiten a wor rer ‘liosun ewe enlet lon ewe Allük,’ pun ra fen silei usun Jiowa me ekkewe popun mi pwüng an a awora an kewe allük. Ar weweiti me aücheani ‘liosun ewe enlet’ a atufichiir le äiti ngeni aramas ekkewe populapen pworaus mi enlet usun Jiowa.​—Älleani Rom 2:17-20.

NÜRÜN ÄN JISES WE ASOR

3. Ifa usun ach käeö usun än ekkewe chon Jus loom asor epwe älisikich?

³ Ekkewe popun pworaus mi enlet lon ewe Allükün  Moses, ewe Paul a eita ngeni ‘liosun ewe enlet,’ ra älisikich le weweiti met Jiowa a akkota seni me lepoputään. Mi chüen lamot me aüchea ekkewe lesen Jiowa a äiti ngeni nöün kewe aramas me ren ewe Allükün Moses. Iwe, sipwele käeö usun ekkewe asor chon Jus ra eäni fän ena Allük. Ekkena asor ra emmweni chokkewe mi tipetekison ngeni Kraist me älisiir le weweiti ika met wiser me ren Kot. Iwe, än Kot kewe allük ngeni chon Israel usun asor ra älisikich le etittina napanapen ach fel ngeni pun a löllö ekkewe popun napanap Jiowa a kükkütta senikich me nöün kewe chon angang me loom.​—Mal. 3:6.

4, 5. (a) Met ewe Allükün Moses a ächema ngeni ekkewe chon Jus? (b) Ekkewe asor, iir nürün met?

⁴ Chommong kinikinin ewe Allükün Moses ra ächema ngeni chon Jus pwe iir chon tipis. Äwewe chök, emön mi attapa emön somä a nom lon tettelin chon limengaw. Ren an epwe limöch, epwe eäni asor emön köwu mi par ünan esor tterin. Ewe samolfel epwe wisen nielo me keni ewe kowu me äeä falangan le föri “konikin elimelim.” Iwe, emönnewe epwe elimelim ren ena konik lon ewe aülüngätin me efisuen rän mwirin an limengaw. (Num. 19:1-13) Pwal eü, me ren ewe Allük, emön fefin mi nöükis epwe nom lon tettelin chon limengaw ren och fansoun me epwe eäni asorun omusomusen tipis. A ächema ngeni chon Jus pwe aramas rese unusöch pun ra älemwiri tipis seni chök atun än iner koluesiniir.​—Lif. 12:1-8.

⁵ Mi pwal wor chommong popun chon Jus repwe eäni asorun man fän iten omusomusen tipis. Ikaamwo ra weweiti are rese weweiti ei pworaus, nge ekkena asor ra eäni lon ewe imwenfel mangaku me pwal ekkewe ra eäni lon ewe imwenfel mwirin, iir nürün än Jises we asor mi unusöch.​—Ipru 10:1-10.

EKIEK MI PWÜNG USUN EKKEWE ASOR

6, 7. (a) Met ekkewe chon Israel repwe chechchemeni atun ra filaatä met repwe eäni asor? Met eü asor mi mürinnö a eliosu? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pwisin eisinikich?

⁶ Jiowa a allükü pwe ekkewe asorun man repwe ‘unus,’ weween, resap chun, kinas, tter, are semwen. (Lif. 22:20-22) Ika chon Israel repwe ngeni Jiowa föün irä are uwaan atake, epwe ekkewe ‘mwenuwa’ mi kon echipwör lein kinier kewe. (Num. 18:12, 29) Jiowa esap etiwa ewe sokkun asor esap ewe mi mürinnö seni meinisin. Atun chon Israel ra eäni asorun man mi mürinnö seni meinisin, a eliosu pwe än Jises we asor esap wor tterin are ngawan. A pwal affata pwe Jiowa epwe amanaua aramas ren an asoresini minne a kon aüchea me ächengicheng me ren.​—1 Pit. 1:18, 19.

⁷ Ika ewe chon asor a enletin kilisou ngeni Jiowa ren an kewe föfför mi mürinnö meinisin, iwe, epwe pwapwa le filaatä an epwe asoresini echipwörün  lein minne mi wor ren. Epwe pwisin filian met epwe eäni asor. Nge a silei pwe Kot esap pwapwaiti sokkun asor mi tter, pun epwe pwääri pwe ekkewe asor rese lamot me ren are a asor fän asopwisek. (Älleani Malakai 1:6-8, 13.) Ei pworaus a amwökütükich le ekieki usun napanapen ach angang ngeni Jiowa. Sipwe pwisin eisinikich: Met popun ua angang ngeni Jiowa? Mi lamot ai upwe siwili napanapen ai angang ngeni? Ngang mi ngeni echipwörün minne mi wor rei?

8, 9. Met sia käeö seni meefien chon Israel atun ra awora ar kewe asor?

⁸ Emön chon Israel a tongeni pwisin filaatä le eäni eü asorun kilisou ngeni Jiowa, are eü asorun kek le tingor än Jiowa chen. Ika ina, epwe pwapwa me mecheresin filaatä emön man mi echipwör seni meinisin me fangolo ngeni Jiowa. Iwe, lon ach ei fansoun, sise eäni ekkewe sokkun asor fän ewe Allükün Moses, nge sia kan akkasoresini ach fansoun, pöchökkül, me minne mi wor rech. Aposel Paul a makkeei pwe ikkeei ekkewe asor mi apwapwaai Kot, ach ‘pwäraatä’ ach äpilükülüköch me ‘föri föför mi öch o alilisfengen lefilach.’ (Ipru 13:15, 16) Ekiekich me meefiach usun ach angang ngeni Jiowa a pwääri ükükün watteen ach kilisou ren an kewe liffang meinisin. Ina popun, sipwe usun ekkewe chon Israel le etittina meefiach me ewe popun sia akkangang ngeni Jiowa.

⁹ Iwe nge, ewe Allükün Moses a allükü pwe ika emön chon Israel a tipis, epwe eäni asorun omusomusen tipis. Met ka ekieki, epwe weires än emön chon Israel awora ena esin asor pokiten esap pwisin filian, pwe wisan chök fän ewe Allük? (Lif. 4:27, 28) Iwe, esap weires ika ewe emön a enletin mochen akkamwöchü an ririöch ngeni Jiowa.

10. Met sokkun “asor” sipwe eäni ika sipwe föri och mettoch mi mwääl?

¹⁰ Iwe, lon ei fansoun, eli sise fen tepereni nge sia eletipengawa emön pwiich lon pekin lükü pun sise fen ekieki me mwen ach fos. Are, mwelien letipach epwe ämmeef ngenikich pwe sia föri och mettoch mi mwääl. Ika sia wesewesen mochen apwapwaai Jiowa, sipwe achocho le ataweei ewe osukosuk ükükün ach tufich. Sipwe enletin omusomus ngeni chiechiach we. Ika a watte ach föfförmwääl, sipwe pwal kütta älillis seni ekkewe elter. (Mt. 5:23, 24; Jem. 5:14, 15) Weween, ika sia tipis ngeni Kot are emön pwiich, mi wor met sipwe föri, usun itä nge sipwe eäni och “asor.” Epwe ina usun sipwe apöchökkülasefäli ach riri ngeni Jiowa me pwiich we, me elimöchü mwelien letipach. Iwe, sopwöchün ach föri ena  epwe alükülükü ngenikich pwe Jiowa a silei met a mürinnö fän äsengesich.

11, 12. (a) Met weween ewe asorun kinamwe? (b) Met sia käeö seni ewe kokkotun asorun kinamwe?

¹¹ Ekkoch asor fän ewe allükün Moses, iir asorun kinamwe. Ra liosuetä än emön kinamwefengen me Jiowa. Ewe aramas me an we famili mi eäni ena esin asor repwe ocheei futuken ewe mönün asor, eli lon eü me lein ekkewe ruumwen möngö lon ewe imwenfel. Ewe samolfel mi wisen eäni ewe asor me pwal ekkewe fitemön samolfel mi angang lon ewe imwenfel repwe pwal angei inetiir futuk. (Lif. 3:1; 7:31-33) Popun än emön eäni ena asorun kinamwe pwe epwe wor ririöch lefiler me Kot. A usun itä nge ewe emön, an famili, ekkewe samolfel, me Jiowa ra möngöfengen fän pwapwa me kinamwe.

¹² Iwe, än emön eäni ewe asorun kinamwe a usun itä nge a etiwa Jiowa ar repwe möngöfengen, me Jiowa a tipeeü ngeni. A ifa me feiöchün ena emön! Epwe mochen ngeni Jiowa ewe mi echipwör seni meinisin. Ewe kokkotun asorun kinamwe, ina och kinikinin liosun ewe enlet lon ewe Allükün Moses, iwe, a affata pwe än Jises we asor mi lapalap a atufichi än aramas ririfengen me Kot fän kinamwe. Lon ei fansoun, sia tongeni chiechi ngeni Jiowa ika sia pwisin filaatä le akkasoresini are äkkäeä pisekich me ach pöchökkül lon ach angang ngeni.

SOKKUN ASOR KOT ESE ETIWA

13, 14. Pwata Jiowa ese etiwa minne King Saul a ekiekin eäni asor ngeni?

¹³ Jiowa a etiwa ekkewe asor fän ewe Allükün Moses ika mi pwüng ekiekin me letipen ewe chon asor. Iwe nge, a mak lon Paipel pworausen ekkoch asor Kot ese pwapwaitiir. Met popun? Sipwele ppii ruu pworaus.

¹⁴ Ewe soufos Samuel a ereni King Saul pwe a tori fansoun Jiowa epwe arosaalo ekkewe chon Amalek. A ereni Saul an epwe aroserelo meinisin fitifengen me nöür kewe man. Iwe nge, mwirin än Saul akkufuur, a mut ngeni nöün kewe soufiu ar resap nielo Akak, ewe kingen Amalek. Saul a pwal amanaua öchün me lein nöün chon Amalek kewe man fän iten an epwe itä eäniir asor ngeni Jiowa. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Met meefien Jiowa? Ese chüen mochen pwe Saul epwe kingen Israel pokiten an älleasolap. (Älleani 1 Sam. 15:22, 23.) Met sia käeö seni ena? Kot epwe chök etiwa ach kewe asor ika sia älleasochisi an kewe allük.

15. Met ekkoch chon Israel lon fansoun Aisea we ra pwäraalo ren ar eäni asor nge ra chüen föfföri minne mi ngaw?

 ¹⁵ A pwal wor eü pworaus lon ewe puken Aisea. Le manauen Aisea we, ekkewe chon Israel ra eäni asor ngeni Jiowa fän iten an epwe omusaalo tipisiir. Iwe nge, ar kewe asor ra lamotongaw pun ra chök elingepin me föfföri minne mi ngaw. Jiowa a eisiniir, “Met lomoten ämi achomonga asoren man ngeniei? Üa ku ren ämi asor ngeniei ätemwänin sip me kirisin man mi öümanau. Üsap pwapwa ngeni chan ätemwänin kow me sip me ätemwänin kuuch. . . . A lomotongau ämi uwato rei ämi kewe asor. Ämi apach mi pwokus a fokun anioput me rei.” Pwata Jiowa ese etiwa ar kewe asor? Iei alon ngeniir: “Lupwen oua fen kapaspat lon ämi iotek, üsap fokun aüseling, pun oua lepöücha ren ämi niela aramas. Oupwe limetikemi pwe oupwe limöch, oupwe pöütala ämi föföringau seni fän mesei o ükütiu le föri mine a ngau.”​—Ais. 1:11-16.

16. Met sokkun asor Kot a pwapwaiti?

¹⁶ Jiowa ese etiwa asor seni chokkewe mi chök sossopwelo le föfföri minne mi ngaw. Iwe nge, a etiwa iotek me asor seni chokkewe mi enletin achocho le etipeeüfengeni manauer ngeni an kewe allük. Liosun ewe enlet lon ewe Allükün Moses a äiti ngeni ekkena aramas pwe iir chon tipis me ra osun än Jiowa epwe omusaalo tipisiir. (Kal. 3:19) Ika emön chon Israel a weweiti ena, iwe, a niamamsefäl me mochen pwe Jiowa epwe omusaalo tipisin. Lon ach ei fansoun, sipwe pwal chechchemeni pwe Jiowa epwe omusaalo tipisich ren chök än Kraist we asor. Ika sia weweiti me aücheani ena, iwe, Jiowa epwe ‘pwapwaiti’ mettoch meinisin sia kan föfföri lon ach angang ngeni i.​—Älleani Kölfel 51:17, 19.

PWÄRAATÄ ACH LÜKÜLÜK LON ÄN JISES WE ASOR!

17-19. (a) Ifa usun sipwe pwääri ngeni Jiowa ach kilisou ren än Jises we asorun möön kepich? (b) Met sipwe käeö lon en lesen mwirin ei?

¹⁷ Sia feiöch lap seni ekkewe chon Israel pun ra chök küna “nürün” än Kot kewe kokkot. (Ipru 10:1) Ekkewe allükün asor ra äiti ngeni chon Israel met sokkun ekiek epwe atufichi ar repwe ririöch ngeni Kot. Repwe pwääri ar kilisou ngeni, mochen asor ngeni met mi echipwör, me weweiti pwe ra osun än Jiowa omusaalo tipisiir. Ewe Tesin Krik a älisikich le weweiti pwe ren än Jises we möön kepich, Jiowa a tongeni omusaalo tipisich pwe epwe limöch mwelien letipach, me epwe pwal unusen amoielo tipis me mälo. Ewe möön kepich, ina eü liffang mi echipwör seni Jiowa!​—Kal. 3:13; Ipru 9:9, 14.

¹⁸ Pwüngün pwe ren ach sipwe küna feiöch seni ewe möön kepich, ese naf ach sipwe chök weweiti pworausan. Aposel Paul a makkeei pwe “ewe alluk a wiliti ach chon emmweni tori Kraist, pwe sipwe kuna pung ren luku.” (Kal. 3:24, TF) Sipwe pwääri ach lükü ren ach kewe föfför. (Jem. 2:26) Ekkewe chon Jus chon Kraist ra weweiti liosun ewe enlet pun ra silei ewe Allükün Moses. Paul a peseer ar repwe apwönüetä alon ewe Allük. Ika ra föri ena, napanapen manauer epwe tipeeü ngeni minne ra äiti ngeni ekkewe ekkoch usun ewe enlet.​—Älleani Rom 2:21-23.

¹⁹ Inaamwo ika kich Chon Kraist sise nom fän ewe Allükün Moses, nge a lamot sipwe chüen eäni asor mi apwapwaai Jiowa. Ena lesen mwirin ei epwe affata ifa usun sipwe tongeni föri ena.

[Ekis Pwóróus lón pekin taropwe 19]

A chök löllö ekkewe popun napanap Jiowa a kükkütta senikich me nöün kewe chon angang me loom

[Sasing lon pekin taropwe 20]

Menni lein ekkeei man kopwe itä eäni asor ngeni Jiowa?

[Sasing lon pekin taropwe 21]

Chokkewe mi eäni asor mi apwapwaai Jiowa repwe küna an chen