Jiowa A Emwichafengenni Néún Kewe Aramas Mi Pwapwa

“Oupwe emwichafengeni ekewe aramas, mwän, fefin me semirit, pwal ekewe chon ekis.”​—TUT. 31:12.

IFA USUN KOPWE PÉLÚWENI?

Pwata sia tongeni erá pwe a kkóló aúchean ekkewe mwichelap lón uruwoon néún Jiowa kewe aramas?

Ifa usun chómmóng chón Israel ra achocho pwe repwe fiti ekkewe fetellap lón Jerusalem?

Pwata a lamot kopwe fiti ekkewe mwichelap meinisin?

1, 2. Met sia tongeni káé usun ekkewe mwichelap lón ei lesen?

 REN fite fite ier Chón Pwáraatá Jiowa ra fen mwichfengen lón ar kewe mwichelap. Chómmóng leich sia fen fiti ekkeei mwichelap mi apwapwa, me eli sia fen fiffiti fán chómmóng.

² Fite ngeréú ier lóóm, néún Kot kewe aramas ra pwal féri ekkewe mwichelap. Iei sipwe káé usun pwóróusen án néún Kot kewe aramas mwichelap mi mak lón Paipel, me ifa usun ra léllé ngeni ach kewe mwichelap lón ei fansoun. Sipwe pwal káé ewe popun a éch ach sipwe fitiir.​—Kölf. 44:1; Rom 15:4.

EKKEWE MWICHELAP MI LAMOT LÓÓM ME IKENÁI

3. (a) Met a fis lón ewe áeúin mwichelap mi mak lón Paipel án néún Jiowa kewe aramas? (b) Ifa usun ekkewe chón Israel ra silei ineet atun repwe mwichfengen?

³ Ewe áeúin mwichelap mi watte a mak lón Paipel, ina ewe atun ekkewe chón Israel meinisin ra feiló fán ewe Chukun Sinai pwe repwe rongorong án Jiowa kewe emmwen. A kkóló aúchean ena mwich lón uruwoon ewe fel mi enlet. Jiowa a pwár ngeni ekkewe chón Israel an we manaman me ngeniir an we Allúk. Ina ewe rán rese tongeni ménúkaaló. (Eks. 19:2-9, 16-19; álleani Ekistos 20:18; Tuteronomi 4:9, 10.) Seni ena atun, chón Israel ra wiliti néún Kot aramas. Ekiseló mwirin ena chulap wóón ewe Chukun Sinai, Jiowa a ereni Moses ifa usun epwe kékkéri me amwichafengeni ekkewe aramas. A ereni Moses an epwe féri ruuofóch rappwa mi fér seni silifer. Lupwen a ttik ekkena ruuofóch rappwa ekkewe chón Israel ra silei pwe repwe mwicheto ‘leasamalapen ewe imw mangaku ia aramas ra churi Kot ie.’ (Num. 10:1-4) Sótun anchangei úkúkún pwapwaan ekkewe aramas lón ekkena mwichelap!

4, 5. Pwata a lamot ekkewe mwichelap Moses me Josua ra akkóta?

 ⁴ Lesópwólóón án chón Israel sáifetál lón ewe fénúpéén úkúkún 40 ier, Moses a akkóta eú mwichelap fán iten ewe mwúún Israel. A fis lón ewe fansoun mi fókkun lamot lón uruwoon Mwúún Israel. Ekiseló chék repwele tolong lón ewe Fénú mi Pwonetiw, iwe, a fich ena atun án Moses epwe áchema ngeniir meinisin met Jiowa a fen féri fán iter me met epwe chúen féri.​—Tut. 29:1-15; 30:15-20; 31:30.

⁵ Eli lón pwal ena chék fansoun, Moses a ereni ekkewe aramas pwe epwe wor eú mwichelap epwe kan fiffis mi kkóló aúchean. Iteiten fisu ier, atun ewe Fetellapen Likachoch, meinisin ekkewe mwán, fefin, semirit me ekkewe chón ekis lón ena leeni repwe mwichfengen lón ewe leeni Jiowa a filatá. Repwe káé usun án Jiowa Allúk pwe repwe niwokkusiti me álleasochisi i. (Álleani Tuteronomi 31:1, 10-12.) A ffat pwe Jiowa a mochen néún kewe aramas repwe mwichfengen pwe repwe silei letipan me an kewe allúk. Ló, ló, ló, mwirin án chón Israel fénúeni ewe Fénú mi Pwonetiw, Josua a ereniir pwe repwe mwichfengen. Lón ena atun ekkewe mwú mi pwellifeiliir, iir chón fel ngeni kot chofona, ina popun Josua a silei pwe mi lamot kapasen apéchékkúl ngeniir pwe repwe amwéchú ar tuppwél ngeni Jiowa. Lón ena rán, ekkewe aramas ra pwon fán akkapél pwe repwe angang ngeni Jiowa.​—Jos. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24.

6, 7. Kukkuto chék, ikkefa ekkewe mwichelap mi kkóló lamoter ra fis?

⁶ Kukkuto chék, a pwal fis ekkewe mwichelap mi lamot. Lón ekkeei mwichelap, a katowu pwóróusen ekkóch siwil lón kókkótun ach mwicheich, pwal áweween ekkóch wokisin lón Paipel. (SalF. 4:18) Lón 1919, ekkewe Chón Káé Paipel ra féri ar we áeúin watteen mwichelap mwirin chék ewe Áeúin Maunen Fénúfan. A fis lón Cedar Point, Ohio lón Merika me 7,000 aramas ra fiti. Lón ena mwichelap, a esilesil pwe néún Kot kewe aramas repwe achocho le afalafal wóón unusen fénúfan. Lón 1922, atun ewe mwichelap úkúkún tiu rán, lón pwal chék ena leeni, Joseph F. Rutherford a eáni eú afalafal mi achchúngú aramas me pesei chón fiti ar repwe afalafal ekis meinisin tori katalóón Papilon mi Lapalap. A erá: “Mi lamot ei fénúfan epwe silei pwe Jiowa, I ewe Kot, me Jesus Kraist, i Kingen ekkewe king me Samolun ekkewe samol. Iei eú rán mi fókkun lamot seni meinisin ekkewe rán. Nengeni, ewe King a nemenem! Ámi, néún kewe chón esilesil ngeni aramas. Ina minne, esilefeili, esilefeili, esilefeili ewe King me an we mwú.” Mwirilóón, chón fiti ena mwichelap kapachelong néún Kot kewe aramas wóón unusen fénúfan ra alapaaló ar tinikken le afalafal.

⁷ Lón ewe ier 1931, lón ewe mwichelap a fis Columbus, Ohio, ekkewe Chón Káé Paipel ra fókkun pwapwa le etiwa ewe it Chón Pwáraatá Jiowa. Mwirin, lón 1935, lón Washington, D.C. lón Merika, Pwiich we Rutherford a áweweei ika ié kewe ewe “mwich mi fokun chocho,” puken Pwärätä a kapas usun pwe “ra ütä me mwen ewe lenien motun king me ewe Lam.” (Pwär. 7:9-17) Mwirin, lón 1942, atun ewe Oruuen Maunen Fénúfan, Nathan H. Knorr a eáni ewe afalafal mi amwasangasang, itelapan “Kinamwe Epwe Nomofochelo?” A áweweei weween ewe “manmwacho mi par” lón Pwärätä 17 me a erá pwe mi chúen watte ach angangen afalafal mwirin ewe maun.

8, 9. Pwata ekkóch mwichelap ra apwapwa fiti attong me ren néún Kot kewe aramas?

⁸ Lón 1946, lón ewe mwichelap itelapan “Aramas mi Pwapwa,” pwiich we Knorr a eáni eú afalafal itelapan, “Minen Eppet Lón Angangen Awátelooi me Férsefálliin Imw.” Emén pwiich mi nóm únúkkún Knorr atun an a afalafal, a mak usun meseiken ekkewe chón fiti ena mwich. A erá pwe lupwen Pwiich we  Knorr a fós usun ewe kókkótun áwátelooi ewe imwen Petel lón Brooklyn me ewe leenien fér puk, ekkewe chón aúseling ra episipis fán fite. A pwal erá pwe seni mwo nge towau an a nennewu a kúna pwapwaan meinisin. Lón 1950, lón ewe mwichelap (international) lón New York, Merika, ekkewe chón fiti ra pwapwa le angei ewe New World Translation of the Christian Greek Scriptures. Mwirin fitu ier, ei puk a pwal kapachelong lón ewe mineféén afféún Paipel lón fósun Merika, ewe a eliwinalóng iten Kot we lón púkún leenian lón an we Kapas.​—Jer. 16:21, NW.

⁹ Lón ekkóch leeni ikewe Chón Pwáraatá ra fen kúna riáfféú mwáál are pinepin ar we angangen afalafal ie, a kkótóló pwe epwe fis ekkewe mwichelap. A mmen apwapwa fiti attong ekkena fansoun. Áwewe chék, Adolf Hitler a fen erá pwe epwe arosaló Chón Pwáraatá Jiowa lón Tois. Nge lón 1955 lón Nuremberg lón Tois, 107,000 Chón Pwáraatá Jiowa ra mwichfengen lón pwal ewe leeni Hitler me chienan kewe ra kan piin mwichfengen ie. Chómmóng chón fiti ena mwichelap ra kechiwen pwapwa! Lón ewe ier 1989, a wor 166,518 pwiich kewe seni Poland ra fiti ewe mwichelap úkúkún úlúngát rán, itelapan “Tuppwél ngeni Kot.” Chómmóng ra feito seni Russia me Czechoslovakia, me pwal ekkóch fénú lón Étiwen Iurop. Ren ekkewe ekkóch chón fiti, epwe kerán ina ar fiti eú mwich mi wor lap seni 15 are 20 chón fel ngeni Kot ie. Anchangei ewe pwapwa lón ewe mwichelap (international) itelapan “Asukul Seni Kot,” lón 1993 mi fis lón Kiev, Ukraine, ewe atun a wor 7,402 chón papatais. Ena úkúkún chóchóón Chón Pwáraatá Jiowa mi papatais lón chék eú rán, eli ina ewe chóchó mi watte seni meinisin.​—Ais. 60:22; Ak. 2:7.

10. Menni mwichelap ka fókkun chechchemeni? Pwata?

¹⁰ Eli a wor ekkewe mwichelap lón summer (district convention) are mwichelapen aramas seni sókkópaten fénú (international convention) ka fen fiti me a fókkun kkóló aúchean me reom. Ka chechchemeni ewe áeúin mwichelap ka fiti are ewe mwichelap ka papatais lón? Ikkeei ekkewe mettóch mi lamot lón óm fel ngeni Jiowa me a lamot kosap ménúkiireló. Ikkena ekkewe fansoun mi fókkun aúchea!​—Kölf. 42:4.

EKKEWE FETELLAP MI FIFFIS ITEITAN MI APWAPWA

11. Ikkefa ekkewe fetellap Kot a allúkú ngeni chón Israel ar repwe fiti iteiten ier?

¹¹ Jiowa a allúkú ngeni ekkewe chón Israel ar repwe mwichfengen lón Jerusalem lón úlúngát fetellap iteiten ier. Ikkeei, Fetellapen Pilawa Ese Lefen, Fetellapen Wiik (mwirin a iteni Pentikost), me ewe Fetellapen Likachoch. Kot a ereni ekkewe chón Israel: “Fän ülüngat lon eu ier nöümi kewe mwän meinisin repwe feito rei o fel ngeniei ngang ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot.” (Eks. 23:14-17; Tut. 16:16) Chómmóng ekkewe mwán ra silei úkúkún watteen lamoten ekkeei fetellap lón ar fel ngeni Jiowa, ina popun iir me unusen ar famili ra feiló fiti.​—1 Sam. 1:1-7; Luk. 2:41, 42.

12, 13. Met ekkewe chón Israel repwe féri pwe repwe fiti ekkewe fetellap iteiten ier?

 ¹² Ekieki achochoon eú famili lón Israel le sái pwe epwe fiti fetellap. Áwewe chék, Josef me Maria ra sái órun 60 mwail seni Nasaret ngeni Jerusalem. Óm ekiek epwe ifa ttamen óm kopwe fetál ren ena úkúkún towauan fán noum kúkkún semirit? Lupwen sia álleani pwóróusen án Jesus ló ngeni Jerusalem le kúkkúnún, sia silei pwe fán ekkóch ekkewe máráár me chiechi ra mwin lón ar sái. Ekieki epwe ifa usun ar sái ren ar ammólnatáfengeni ener mwéngé me álillisfengen le kútta ia repwe annut ie lón ekkewe leeni rese sissilei. Ese mwáál ra meefi núkúnúkéch atun ra sái pún semen me inen Jesus kewe ra mut ngeni an epwe lófetál inaamwo ika a chék 12 ierin. Anchangei úkúkún echipwérún ekkewe fansoun fetellap, ákkáeúin ngeni ekkewe kúkkún!​—Luk. 2:44-46.

¹³ Mwirin án ekkewe chón Israel parasfetál lón sókkópaten leeni, chókkewe mi fiti ekkewe fetellap ra feito seni chómmóng fénú. Lón ewe Pentikost lón ewe ier 33, ekkewe chón Jus me pwal ekkóch chón fel ngeni Jiowa ra pwáraatá pwe ra aúcheani ekkewe fetellap ren ar sái seni Itali, Lipia, Kreta, Asia Minor me Mesopotamia ngeni Jerusalem.​—Föf. 2:5-11; 20:16.

14. Ifa meefien ekkewe chón Israel lupwen ra fiti ekkewe fetellap iteiten ier?

¹⁴ Eú popun mi fókkun lamot me ámmeseik ekkewe chón Israel mi tuppwél ra sái, pún repwe chufengen me chiener kewe fitengeréú ar repwe fel ngeni Jiowa. Epwe met meefien ekkena chón fiti? Lupwen Jiowa a fós ngeni néún kewe aramas usun ewe Fetellapen Likachoch, a apasa: “Oupwe pwapwa lon ämi chulap, ämi me nöümi mwän me fefin, nöümi chon angang mwän me chon angang fefin, pwal chon ewe ainangen Lefi, ekewe chon ekis, ekewe mi mäsen me ekewe fefin mi mä pwülüer ra nom lon ämi kewe telinimw. Lon ükükün fisu rän oupwe föri ewe chulap ngeni ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot lon ewe leni i epwe filätä. Oupwe fokun pwapwa, pun ewe Samol mi Lapalap epwe afeiöchü uän fotämi irä me angangen pöümi meinisin.”​—Tut. 16:14, 15; álleani Mateus 5:3.

PWATA SIPWE AÚCHEANI ACH KEWE MWICHELAP LÓN EI FANSOUN?

15, 16. Met ka fen pennúkúoló pwe kopwe fiti ekkewe mwichelap? Met popun ka pwapwa le pennúkúoló ekkena mettóch?

¹⁵ Ekkewe fetellap lón Jerusalem iir minen áppirú ngeni néún Kot kewe aramas lón ei fansoun. Lón chómmóng napanap, ach kewe mwichelap ra léllé ngeni ekkewe fetellap lóóm. Ekkewe chón fel ngeni Jiowa lóóm, ra pennúkúoló chómmóng mettóch pwe repwe fiti ekkewe fetellap. A pwal ina usuch lón ei fansoun me sia pwapwa pún sia silei ekkewe watteen feiéch sia tongeni angei seni ekkena mwichelap. Ekkena mwichelap ra chúen fókkun lamot ngeni néún Kot kewe aramas lón ar fel ngeni i. Ra awora ekkewe pwóróus me áwewe mi lamot mi atufichikich le amwéchú ach ririéch ngeni Kot. Ra amwékútúkich le apwénúetá minne sia káé lón Paipel, me álisikich le túmúnúkich seni ekkewe osukosuk. Ra pwal pesekich ach sipwe akkomwa ekkewe mettóch repwe atoto ngenikich pwapwa nge esap ekkewe mettóch repwe chounikichetiw.​—Kölf. 122:1-4.

¹⁶ Ekkewe mwichelap ra kan atoto pwapwa ngeni ekkewe chón fiti. Eú repot usun ewe watteen mwichelap lón 1946, a erá pwe a fókkun ámmeseik án ekkewe fitengeréú Chón Pwáraatá Jiowa mi pwapwa mwichfengen lón eú leeni. A pwal erá pwe a ákkáeúin apwapwa án ekkewe chón aúseling eáni ekkewe kélún mwareiti Jiowa, fiti ewe watteen mwichen chón ettik nikáttik. Ewe repot a pwal apasa pwe chómmóng ra álillis lón ekkewe sókkópaten pekin angang, me ra pwapwa le angang  fán iten pwiir kewe. Ka pwal meefi ena esin meseik lón ekkewe mwichelap?​—Kölf. 110:3; Ais. 42:10-12.

17. Ikkefa ekkóch siwil lón kókkótun ekkewe mwichelap?

¹⁷ A fen siwil ekkóch kókkótun ekkewe mwichelap. Áwewe chék, ekkóch ra chechchemeni ekkewe mwichelap ra fis úkúkún walu rán! A fis lesossor, leolowas me lepwin. A pwal kapachelong lón ewe prokram ar repwe feiló afalafal. Fán ekkóch ewe prokram a poputá kulók tiu lesossor me ssár kulók tiu lepwin. Ekkewe chón álillis ra angang weires fite fite awa le ammólnatá mwéngéén lesossor, leolowas me lekuniol fán iten meinisin chón fiti. Nge ikenái ekkewe mwichelap rese kon lien ttam usun me lóóm. Pokiten pwiich kewe ra pwisin ammólnatá me uwei ener mwéngé lón ewe mwichelap, iwe, ra tongeni aúselingéch ngeni ewe prokram.

18, 19. Menni kinikinin ewe mwichelap ka fókkun pwapwaiti, iwe pwata?

¹⁸ A kan wor ekkóch kinikinin ewe prokram sia kan ésúkúsúkú iteiten mwichelap. Áwewe chék, sia pwapwaiti ewe “mongö lon fansoun fich” seni ekkewe afalafal me ekkewe mineféén puk mi álisikich le weweéchúti áitien ewe Paipel me an kewe oesini. (Mat. 24:45) Chómmóng lein ekkena puk sia tongeni néúnéú le álisi aramas le weweiti ekkewe pwóróus mi enlet lón Paipel. Ekkewe sipai mi lóngólóng wóón Paipel ra álisi ekkewe kúkkún me watte le pwisin etittiner ika ifa ewe enletin popun ra angang ngeni Kot me túmúnúúr seni ekiekin ei fénúfan. Ewe afalafal fán iten papatais a álisikich meinisin le ekiekisefáli ifa ewe mettóch mi lamot seni meinisin lón manawach, me sia pwapwa le kúna án ekkewe ekkóch fangóló manawer ngeni Jiowa.

¹⁹ Ren fite fite ngeréú ier, ekkewe mwichelap iir kinikinin ach fel ngeni Jiowa. Ra álisikich ach sipwe chengel me akkamwéchú ach tuppwél ngeni Jiowa lón ekkeei fansoun weires. Ra apéchékkúlakich le alapaaló ach angang ngeni Jiowa. Ra suuki alen ach sipwe chiechi ngeni mineféén chienach me aúcheani weween ach chóni eú mwicheichen pwipwi wóón unusen fénúfan. Ekkewe mwichelap ra fókkun lamot pún Jiowa a áeá pwe epwe kan efeiéchú me túmúnú néún kewe aramas. Iwe a lamot emén me emén leich epwe féri an kókkót pwe esap etiwaaló pwal mwo nge eú afalafal lón ekkewe mwichelap meinisin.​—SalF. 10:22.

[Sasing lon pekin taropwe 30]

Ewe mwichelap a fis New York, Merika, lón 1950

[Sasing lon pekin taropwe 32]

MOZAMBIQUE

[Sasing lon pekin taropwe 32]

SOUTH KOREA