1, 2. (a) Pwata sia kan aúcheani chiechiach kewe mi tuppwél me okkomusaló tipis? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis repwe pélú lón ei lesen?

 IFA usun kopwe áweweei chiechi mi enlet? Emén fin Kraist itan Ashley a erá pwe emén chiechi mi enlet a mmólnetá iteitan an epwe álisuk me omusaaló tipisum atun ka mwáálliló. Meinisin kich sia aúcheani chiechi mi ina usun. Ra álisikich le meefi núkúnúkéch me ámmeef ngenikich pwe ra tongekich.​—SalF. 17:17.

² Ren án Jiowa tuppwél me an okkomusaló tipis, i ewe sókkun chiechi mi lap seni meinisin. Iei met ewe soumak kélfel a apasa usun i: “En, ai Samol, ka kirikiröch o amusala tipis, om tong ellet [are, “tong mi tuppwél”] a somwosom ngeni meinisin mi iotek ngonuk.” (Kölf. 86:5) Met weween án emén epwe tuppwél me omusaaló tipis? Ifa usun Jiowa a pwáraatá ekkeei napanap mi echipwér? Me ifa usun sia tongeni áppirú? Lupwen sia káé usun pélúwen ekkeei kapas eis, ach tong ngeni chiechiach we Jiowa epwe péchékkúleló. Sia pwal tongeni apéchékkúlaló ach ririéch ngeni pwiich kewe lón ewe mwichefel.​—1 Joh. 4:7, 8.

3. Met weween án emén epwe tuppwél?

³ Emén aramas mi tuppwél a alúkúlúk ngeni chókkewe a tonger. A pwáraatá an tong ren an sópweló le álisiir me apéchékkúler. A féri ena lón fansoun mi mecheres pwal mwo nge fansoun weires. Ewe Paipel a apasa pwe Jiowa i emén “Kot mi allükülük.” Ese pwal wor emén mi alúkúlúk are tuppwél lap seni i.​—Tut. 32:4.

4, 5. (a) Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe i mi tuppwél? (b) Pwata sia tongeni meefi péchékkúl lupwen sia ekieki tuppwélún Jiowa?

⁴ Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe i emén mi tuppwél? Fansoun meinisin a álisatá néún kewe chón angang. King Tafit emén me lein néún Jiowa kewe chón angang  a mwareiti Jiowa ren An tuppwél ngeni. (Álleani 2 Samuel 22:26.) Jiowa a fókkun tuppwél le emmweni, túmúnú, me amanawa Tafit atun a nóm lón fansoun weires. (2 Sam. 22:1) Tafit a pwisin kúna lón manawan pwe Jiowa a pwáraatá an tuppwél esap chék lón an kapas nge ren pwal an ákkálisi néún kewe chón angang. Pwata Jiowa a tuppwél ngeni Tafit? Pokiten Tafit a pwal tuppwél ngeni I. Jiowa a aúcheani tuppwélún néún kewe chón angang, me a tuppwél ngeniir pokiten ra tuppwél ngeni i.​—SalF. 2:6-8.

⁵ Sia meefi ach péchékkúl atun sia ekieki ifa usun Jiowa a tuppwél ngeni néún kewe chón angang. Emén Chón Kraist mi tuppwél itan Reed a erá pwe a sani le álleani pwóróusen án Jiowa álisi Tafit atun a nóm lón fansoun weires. A áweweei: “Inaamwo ika Tafit a súsúfeil me nónnóm lón pokungo, nge Jiowa a chék túttúmúnú i. A ifa me apéchékkúlan ngeniei! A áchema ngeniei pwe ese lifilifil met epwe fis are ifa úkúkún watteen osukosuk upwe kúna, nge Jiowa epwe nónnóm rei úkúkún fansoun ua tuppwél ngeni.” Enlet, neman a pwal ina usun meefiom.​—Rom 8:38, 39.

6. Ifa usun Jiowa a pwal pwáraatá pwe i mi tuppwél, iwe, ifa usun néún kewe chón angang ra kúna feiéch seni?

⁶ Ifa usun Jiowa a pwal pwáraatá pwe i mi tuppwél? Ren an fitipachei minne a pwisin apwúngaló usun minne mi pwúng me mwáál. (Ais. 46:4) Meinisin minne a filatá ra lóngólóng wóón ena, nge minne a apwúngaló usun minne mi pwúng me mwáál resap tongeni siwil. (Mal. 3:6) Pwal och, Jiowa a pwáraatá pwe i emén mi tuppwél ren an apwénúetá met a pwonei pwe epwe féri. (Ais. 55:11) Pokiten Jiowa mi tuppwél, meinisin néún kewe chón angang ra feiéch. Ifa usun? Atun sia achocho úkúkún ach tufich le álleasochisi án Jiowa kewe allúk, sia tongeni lúkúlúk pwe epwe apwénúetá an pwon pwe epwe efeiéchúkich.​—Ais. 48:17, 18.

7. Ifa usun sia tongeni áppirú án Jiowa tuppwél?

 ⁷ Ifa usun sia tongeni tuppwél usun Jiowa? Sia tongeni ren ach féri minne mi múrinné fán iten chókkewe mi nóm lón weires. (SalF. 3:27) Áwewe chék, ka silei emén pwiich mi meefi letipechou neman ren an semmwen, riáfféúmwáál seni chón an famili, are pwisin apwangapwangen futukan? Ka tongeni apéchékkúla ena sókkun aramas ren óm “kapas pwetete me aururu.” (Sek. 1:13) * Atun ka féri ei mettóch, ka pwáraatá ngeni ena emén pwe en emén mi tuppwél me chiechian mi enlet mi kkan ngeni “lap seni wesewesen pwiin.”​—SalF. 18:24.

8. Ifa usun sipwe tuppwél, áwewe chék lón pwúpwúlú?

⁸ A pwal wor ekkóch alen ach sipwe tongeni tuppwél ngeni chókkewe sia tonger. Áwewe chék, ika kich mi pwúpwúlú, sia silei pwe a lamot ach sipwe tuppwél ngeni pwúlúwach. (SalF. 5:15-18) Iwe sise chék túmúnúkich seni féfférún lisowumwáál, nge sia pwal ttii senikich ekkewe mettóch mi tongeni emmwenikich ngeni lisowumwáál. (Mat. 5:28) Pwal och, sia pwáraatá pwe sia tuppwél ngeni pwiich kewe ren ach sise eáni kapas mi ngaw are eáni kapas chofona fán iter. Sia pwal mwo nge oput le aúseling ngeni ekkena sókkun fós.​—SalF. 12:18.

9, 10. (a) Ié we sia fókkun mochen akkamwéchú ach tuppwél ngeni? (b) Mi mecheres ach sipwe álleasochisi Jiowa iteitan? Eáni eú kapas áwewe.

⁹ Sia fókkun mochen akkamwéchú ach tuppwél ngeni Jiowa. Nge ifa usun sipwe  féri ena? Sipwe tongei minne Jiowa a tongei me oput minne a oput, iwe, mwirin manaweni ewe sókkun manaw mi apwapwaai i. (Álleani Amos 5:15.) Lapólóón ach eáni án Jiowa ekiek, pwal ina mecheresilóón ach álleasochisi i.​—Kölf. 119:104.

¹⁰ Pwúngún pwe ese mecheres ach sipwe álleasochisi Jiowa iteitan. Neman a lamot ach sipwe angang weires pwe sipwe akkamwéchú ach tuppwél ngeni. Áwewe chék, eli emén fin Kraist a mochen pwúpwúlú nge esaamwo kúna emén Chón Kraist mwán repwe pélúwéchfengen. (1 Kor. 7:39) Eli chienan chón angang esap iir Chón Kraist ra achocho le kútta ngeni emén ar repwe memmeenfengen. Nge neman lón pwal ena atun neminna a fókkun meefi tipitipingaw. Nge a úppós le filatá an esap meen ngeni emén are pwúlúweni emén ese angang ngeni Kot pún a mochen tuppwél ngeni Jiowa. Ekkewe Chón Kraist mi usun neminnei iir eú leenien áppirú mi fókkun múrinné ren ar tuppwél. Jiowa epwe efeiéchú meinisin chókkewe mi akkamwéchú ar tuppwél le angang ngeni lón fansoun weires.​—Ipru 11:6.

11. Met weween omusaaló tipis?

¹¹ Met weween omusaaló tipis? A wewe ngeni án emén filatá an esap amwéchú an song ngeni ekkewe ekkóch atun ra tipis ngeni. Esap weween pwe a tipeeú ngeni met ra féri are chofona pwe ese fis. Nge a filatá an esap song. Eú me lein napanapen Jiowa kewe mi kon múrinné ina an omusaaló tipis. Ewe Paipel a apasa pwe Jiowa a tipemecheres le omusaaló tipisin chókkewe ra enletin aier.​—Kölf. 86:5.

12. (a) Ifa usun Jiowa a omusaaló tipis? (b) Met weween alon Petrus atun a erá pwe tipisin aramas a tongeni “mola”?

¹² Ifa usun Jiowa a omusaaló tipis? Ewe Paipel a apasa pwe Jiowa a “müttir le amusala tipis.” A wewe ngeni pwe a unusen omusaaló tipis me esap chechchemeni tori feilfeiló. (Ais. 55:7) Ifa usun sia silei pwe Jiowa a unusen omusaaló tipis? Ekieki usun  ewe pwon lón Föför 3:19. (Álleani.) Ewe aposel Petrus a apasa pwe ika ewe mi tipis a enletin aier, a meefi letipengaw ren minne mi ngaw a féri. Ifa usun emén a tongeni kúna musolóón an tipis me ren Jiowa? Petrus a erá pwe a lamot ewe chón tipis epwe “ekieksefäl,” are aier, me epwe “kul ngeni Kot.” Emén aramas mi enletin aier a filatá pwe esap chúen liwiniti an tipis. (2 Kor. 7:10, 11) Iwe a kulsefál, a wewe ngeni an úkútiw le féfféri minne mi mwáál me achocho úkúkún an tufich pwe epwe apwapwaai Kot. Iwe an tipis a tongeni “mola.” Ena kapas a feito seni eú kapasen Krik mi wewe ngeni “télaaló.” Iwe atun Jiowa a omusaaló tipis, usun nge a télaaló ach kewe tipis. Ina minne, Jiowa a unusen omusaaló ach tipis.​—Ipru 10:22; 1 Joh. 1:7.

13. Met ekkeei kapas “üsap chüen chechemeni ar tipis” ra asukulakich usun Jiowa?

¹³ Ifa usun sia silei pwe lupwen Jiowa a omusaaló ach tipis esap chechchemeni tori feilfeiló? Sia káé ifa usun Jiowa a omusaaló tipis seni minne a apasa ngeni Jeremaia lón ewe oesini usun ekkewe Chón Kraist mi kepit. (Álleani Jeremaia 31:34.) Jiowa a apasa: “Üpwe amusala ar föföringau, nge üsap chüen chechemeni ar tipis.” Iwe atun Jiowa a omusaaló tipis, ese chúen ekkekieki usun ach kewe tipis pwe epwe tongeni apwúngúkich are etipisikich iteitan. A omusaaló ach tipis tori feilfeiló.​—Rom 4:7, 8.

14. Pwata sia tongeni angei ourur seni ach ekilonei án Jiowa omusaaló tipis? Apwóróusa eú pwóróus.

¹⁴ Sia tongeni meefi ourur atun sia ekilonei ifa usun Jiowa a omusaaló tipis. Iei sipwe pwóróus usun met a fis ngeni emén fin Kraist sipwe eita ngeni Elaine. Fite ier ra ló, a katowu seni ewe mwichefel. Fite ier mwirin a liwinsefálilong. Inaamwo ika ina, nge Elaine a erá pwe ese wesewesen lúkú pwe Jiowa a omusaaló an tipis. A meefi pwe Jiowa a tongei ekkewe ekkóch lap seni i. Nge Elaine a kúna aururun letipan atun a ekilonei ifa usun ewe Paipel a áweweei án Jiowa omusaaló tipis. Áwewe chék, a kúna seni met a álleani pwe atun Jiowa a omusaaló tipis, usun nge a limetikich seni ach tipis. Ese lamot sipwe meefi mengiringir lón unusen manawach. * Elaine a pwal erá: “Ua esilla pwe use lúkú pwe Jiowa a tongeni unusen omusaaló tipisi me tittipei pwe upwe uwei ai riáfféú lón ánein manawei. Ua poputá le meefi pwe ua fókkun tongeni arap ngeni Jiowa. Ua silei pwe esap mwittir fis ena, nge iei ua meefi pwe usun itá ua ppánetá.” Jiowa i emén Kot mi enletin tong me omusaaló tipis!​—Kölf. 103:9.

15. Ifa usun sia tongeni áppirú án Jiowa omusaaló tipis?

¹⁵ Sia tongeni áppirú Jiowa ren ach filatá le omusaaló tipisin aramas. (Álleani Lukas 17:3, 4.) Chechchemeni pwe lupwen Jiowa a omusaaló tipisich a ménúkaaló met sia féri. Lupwen sia omusaaló tipisin ekkewe ekkóch sipwe pwal ménúkaaló met ra féri ngenikich me sisap chúen áchemasefáli lón ekkan rán mwach.

16. (a) Met weween ach sipwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch? Nge met ese wewe ngeni? (b) Ika sia mochen Jiowa epwe omusaaló ach tipis, met a lamot sipwe féri?

 ¹⁶ Ach omusaaló mwáállin ekkewe ekkóch a itá wewe ngeni pwe sia tipeeú ngeni met ra féri are sani ar kirikiringaw ngenikich? Aapw. Nge a wewe ngeni ach filatá pwe sisap chúen sossong ngeniir. A lamot ach sipwe chechchemeni pwe ika sia mochen Jiowa epwe omusaaló ach tipis, sipwe pwal omusaaló tipisin ekkewe ekkóch. (Mat. 6:14, 15) Jiowa a chechchemeni pwe “kich pwül echök.” A weweiti pwe kich sise unuséch. (Kölf. 103:14) Iwe lupwen ekkewe  ekkóch ra apasa are féri mettóch mi asongakich, a lamot sipwe chechchemeni pwe iir rese unuséch usun chék kich, me sipwe enletin omusereló.​—Ef. 4:32; Kol. 3:13.

17. Met epwe tongeni álisuk le omusaaló tipisin ewe emén mi eletipengawók?

 ¹⁷ Pwúngún pwe fán ekkóch a weires ach sipwe omusaaló tipisin ekkewe ekkóch. Lón fansoun Paulus we a pwal mwo nge lamot álillis ngeni ekkóch ekkewe Chón Kraist mi kepit, pwe repwe tongeni ataweei ar kewe osukosuk lefiler. (Fil. 4:2) Ika emén pwiich Chón Kraist a eletipengawók, met a tongeni álisuk óm kopwe omusaaló tipisin? Ekieki met a fis ngeni Hiop. Elifas, Piltat, me Sofar iir itá chiechien Hiop. Nge ra asúfélúngawa me tipimwáál ngeni pwe a féri minne mi ngaw. Hiop a fókkun letipengaw. (Hiop 10:1; 19:2) Lesópwólóón, Jiowa a ereni ekkewe úlúmén mwán pwe minne ra féri ese pwúng me repwe feiló ren Hiop me eáni asor fán iten ar tipis. (Hiop 42:7-9) Nge Jiowa a pwal ereni Hiop an epwe féri och mettóch. Met ena? A ereni Hiop an epwe iótek fán iten ekkewe mwán. Hiop a iótekiir me Jiowa a efeiéchú pokiten an omusaaló ar tipis. (Álleani Hiop 42:10, 12, 16, 17.) Met ka tongeni káé seni ei pwóróus? Lupwen ka iótek fán iten emén mi eletipengawók, a tongeni álisuk óm kopwe úkútiw le song ngeni ena emén.

18, 19. Met sia mochen alapaaló le féfféri?

¹⁸ Sia pwapwa le alapaaló ach kákkáé usun napanapen Jiowa kewe. Sia fen káé pwe i emén Kot mi mecheres án aramas repwe arap ngeni, ese lifilifil aramas, a kisáseú, tipepwetete, tuppwél me omusaaló tipis. Pwúngún, a fókkun chómmóng met sipwe káé usun Jiowa. Sipwe pwapwaiti le kákkáé usun i tori feilfeiló. (SalAf. 3:11) Sia tipeeú ngeni ewe aposel Paulus, ewe a erá: “A ifan me watten wöün Kot! A ifan me alololun an tipachem me silelap!” A pwal ina usun án Kot tong me napanapan kewe wonu sia káé lón ekkeei lesen.​—Rom 11:33.

¹⁹ Amwo sipwe alapaaló ach kákkáé usun napanapen Jiowa kewe, ekkekiloner, me akkapwénúretá lón pwisin manawach. (Ef. 5:1) Mwirilóón, ach tong ngeni Jiowa epwe péchékkúleló me sipwe meefi pwe sia fókkun pacheéch ngeni. Iwe epwe lallapóló ach tipeeú ngeni ewe soumak kélfel ewe a apasa: “Me rei, a mürina pwe üpwe kan ngeni Kot.”​—Kölf. 73:28.