1-3. Apwóróusa ifa usun Jesus a amwéngééni eú mwichemmongun aramas arap ngeni Petsaita. (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

 ANCHANGEI ei pwóróus. (Álleani Mateus 14:14-21.) Me mwen chék ewe Pasofer lón ewe ier 32 C.E. eú mwichen aramas, 5,000 mwán me lúkún fefin me semirit, ra tapweló mwirin Jesus me néún kewe chón káé lón ewe fénúpéén arap ngeni Petsaita, eú sóópw ennefenin órun ewe Nóómun Kalilea.

² Atun Jesus a kúna ena mwichemmongun aramas a fókkun tonger, iwe, a echikara ekkewe mi semmwen leir me asukuler chómmóng mettóch usun ewe Mwúún Kot. Nge lupwen a tori lekuniol, néún kewe chón káé ra ereni Jesus an epwe tinaló ekkewe aramas pwe repwe tongeni feiló lón ekkewe sóópw mi kkan ngeniir me kamé pwisin ener mwéngé. Nge a ereni néún kewe chón káé: “Ämi oupwe ngeniir met repwe mongö!” Neman ra osukosuk ren minne Jesus a apasa pokiten ewe mwéngé ese fókkun naf pún niféú chék pilawa me rúúemén kúkkún iik.

³ Pokiten án Jesus tonger, iwe a féri manaman. Iei ewe chék manaman mi mak lón meinisin ekkewe rúáánú puken Kapas Allim. (Mark. 6:35-44; Luk. 9:10-17; Joh. 6:1-13) Jesus a ereni néún kewe chón káé ar repwe ereni ewe mwichemmongun aramas pwe repwe móttiw lón ewe sipa nge repwe ákkánime are ákkáipúkú lón eú me eú kúmi. Mwirin an eáni iótekin kilisou, a poputá le kinikisietiw ekkewe pilawa me iik. Mwirin, lap seni an epwe pwisin eineti ekkewe mwéngé ngeni ekkewe aramas, Jesus a “ngeni nöün kewe chon kaiö, nge ir ra inetiir ngeni ekewe aramas.” A fis eú manaman pwe a fókkun naf ngeniir meinisin! Ekieki mwo: Jesus a amwéngééni fitengeréú aramas me ren fitemén chék aramas, ikkena iir néún kewe chón káé. * (Ppii ewe sópwósópwun pwóróus.)

4. (a) Met sókkun mwéngé Jesus a kon ekieki an epwe awora, iwe, pwata? (b) Met sipwe káé lón ei lesen me ewe lesen mwirin ei?

⁴ Jesus a fen kon ekieki an epwe awora mwéngé lón pekin lúkú ngeni néún kewe chón áppirú. A silei pwe ar  mwémmwéngé lón pekin lúkú, ina ewe enlet lón án Kot kapas, epwe emmweniir ngeni manaw esemuch. (Joh. 6:26, 27; 17:3) Ewe tong mi amwékútú Jesus an epwe amwéngééni ewe mwichen aramas ekkewe pilawa me iik, pwal ina chék ewe tong a amwékútú an epwe áeá watteen fansoun le asukula néún kewe chón tapweló mwirin. (Mark. 6:34) Nge a silei pwe an fansoun nónnóm wóón fénúfan mi chék mwochomwoch pwe i epwe liwiniti láng. (Mat. 16:21; Joh. 14:12) Nge lupwen Jesus a nónnóm láng ifa usun epwe akkawora mwéngé lón pekin lúkú ngeni néún kewe chón tapweló mwirin? Epwe chék pwal ina usun met epwe féri, epwe amwéngééni chómmóng aramas seni lepéún eú kúkkúnún mwichen aramas. Iwe, epwe ié kana chón ena kúkkúnún mwich? Sipwe ppii ifa usun Jesus a néúnéú eú kúkkúnún mwichen aramas le amwéngééni ekkewe chómmóng mi kepit lón fansoun ekkewe aposel. Iwe, lón ewe lesen mwirin sipwe káé ei kapas eis mi lamot ngeni emén me emén kich: Ifa usun sipwe esilla ewe kúkkúnún mwichen aramas Kraist a néúnéú le amwéngéénikich ikenái?

5, 6. (a) Ifa ewe kefil mi chou Jesus a féri pwe néún kewe chón áppirú repwe fókkun akkangei ener mwéngé lón pekin lúkú? (b) Ifa usun Jesus a ammólnatá néún kewe aposel ngeni eú wis mi kkóló aúchean repwe wiseni mwirin an máló?

⁵ Ika emén mékúren famili a ekiekiéchú wisan, iwe epwe féri kókkót fán iten an we famili pwe repwe kúna túmún ika a máló. Pwal ina chék usun ren Jesus, ewe emén epwe wiliti Mékúren ewe mwichefelin Chón Kraist, a féri kókkót pwe néún kewe chón tapweló mwirin repwe fókkun kúna túmún lón pekin lúkú mwirin an máló. (Ef. 1:22) Áwewe chék, ruu ier mwen án Jesus epwele máló, a féri eú kefil mi fókkun chou. A filatá ekkewe repwe akkomw chóni ena mwich mi kúkkún, ewe epwe néúnéú le amwéngééni chómmóng aramas. Sipwe ppii met a fis.

⁶ Mwirin án Jesus iótek unusen pwiin, a ochufengeni néún kewe chón káé me a filatá me leir engol me rúúemén aposel. (Luk. 6:12-16) Ren úkúkún 2 ier a kon pach ngeni ekkena 12, me a asukuler ren an kapas me leenien áppirú. A silei pwe a chómmóng met mi lamot repwe káé, ina minne ra chúen pwal iteni “chon kaiö.” (Mat. 11:1; 20:17; Kapasen God) A éúréúra emén me emén leir me a áiti ngeniir chómmóng mettóch ren ifa usun repwe afalafal. (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luk. 8:1; 9:52-55) A ffat pwe a ammólneeretá ngeni eú wis mi kkóló aúchean repwe wiseni mwirin an máló me liwiniti láng.

7. Ifa usun Jesus a álisikich le weweiti met ekkewe aposel repwe kon ekilapei le féri lón wiser?

⁷ Epwe ifa ena wis a ewisa ngeni ekkewe aposel? Me mwen Pentikost 33 C.E. a ffat pwe ekkewe aposel repwe wisen chón emmwen. (Föf. 1:20) Iwe, met repwe kon ekilapei le féri lón wiser na? Atun án Jesus we a manawsefál a affata lón ar pwóróusfengen me ewe aposel Petrus. (Álleani Johannes 21:1, 2, 15-17.) Me mwen mesen ekkóch néún kewe aposel, Jesus a ereni Petrus: “Kopwe amongöni nei kewe apanen sip.” Ren minne Jesus a apasa a pwáraatá pwe néún kewe aposel iir ekkóch me lein ewe kúkkúnún mwichen aramas epwe néúnéú iir le awora mwéngé lón pekin lúkú ngeni chómmóng aramas. A ifa me chúngún letipach ren alon Jesus na mi pwári meefian usun néún kewe “apanen sip”! * (Ppii ewe sópwósópwun pwóróus.)

8. Ifa usun ekkewe mineféén Chón Kraist lón fansoun Pentikost ra pwáraatá ar weweéchúti ika ié kewe Kraist a ewisa ngeniir le awora mwéngé lón pekin lúkú?

⁸ Seni Pentikost 33 C.E., Kraist ewe mi manawetá seni máló a néúnéú néún kewe aposel ar repwe wisen amwéngééni néún kewe lusun chón káé mi kepit. (Álleani Föför 2:41, 42.) Ekkewe mineféén Chón Kraist mi kepit ra silei ié kewe Jesus a néúnéú le awora mwéngé lón pekin lúkú. Ekkena Chón Kraist ra feito seni ekkewe chón Jus me chón lúkún Israel mi piin fiti ewe lamalamen Jus. Ra fókkun “likitü le kaeö seni mine ekewe soukünö ra aiti ngeniir.” Me ren emén sou káé usun Paipel,  ewe kapasen Krik mi afféú ngeni “likitü le kaeö” a tongeni wewe ngeni “úppós me nefotofot ngeni och mettóch a filatá an epwe féfféri.” Ekkewe mineféén Chón Kraist ra fókkun echiken mwéngé lón pekin lúkú me ra fókkun silei ia repwe tongeni kút ener me ie. Fán núkúcharen ar tuppwél, ra kútta álillisin ekkewe aposel pwe repwe áwewe ngeniir án Jesus kewe kapas me féffér me áiti ngeniir weween ekkewe wokisin mi weneiti i. * (Ppii ewe sópwósópwun pwóróus.)​—Föf. 2:22-36.

9. Ifa usun ekkewe aposel ra pwáraatá pwe ra nefotofot ngeni wiser wisen chón amwéngééni néún Jesus kewe siip?

⁹ Ekkewe aposel ra kan nefótófót wóón wiser wisen chón amwéngééni néún Jesus kewe siip. Áwewe chék, ppii ifa usun ra ataweei eú osukosuk mi ppiitá lón ewe mineféén mwichefel, eú osukosuk mi kkúú meefien ekkewe aramas me a tongeni efisi tipefesen lefiler. Ena osukosuk a weneiti mwéngé, nge mwéngé lón pekin aion. Lón ewe angangen einet mwéngé, a wor fefin mi má seniir pwúlúwer. Ekkewe fefin mi fós lón fósun Krik iir rese kan angei inetiir mwéngé iteitan, nge ekkewe fefin mi fós lón fósun Ipru ra kan angei inetiir iteitan. Ifa usun ekkewe aposel ra ataweei ei osukosuk mi áweires? “Ekewe engol me ruoman” ra filatá fúmén pwiir kewe mi fich ngeniir ar repwe emmweni ena angang mi lamot, angangen einet mwéngé. Ese mwáál lape ngeni ekkewe aposel ra álillisfengen le eineti ewe mwéngé ngeni ekkewe aramas lupwen Jesus a amwéngééniir ren an manaman, nge iei ra kúna pwe a lamot ar repwe akkomwa ewe angangen amwéngééni ekkewe aramas lón pekin lúkú. Iwe, ra “tupwöl le . . . afalafala ewe kapasen Kot.”​—Föf. 6:1-6.

10. Ifa usun Kraist a néúnéú ekkewe aposel me mwán mi ásimaw lón Jerusalem?

¹⁰ Lón ewe ier 49 C.E., ekkóch mwán mi ásimaw mi angangéch ra fiti ekkewe aposel mi chúen manaw. (Álleani Föför 15:1, 2.) “Ekewe soukünö [aposel] me souakom [mwán mi ásimaw]” ra wewe ngeni eú mwichen soupwúngúpwúng. Lón wisen Kraist we wisen Mékúren ewe mwichefel, a néúnéú ena kúkkún mwichen mwán mi sipeéch ar repwe ataweei ekkewe kapas eis mi ppiitá usun minne ewe mwichefel epwe eáni lúkú me túmúnú me emmweni ewe angangen afalafal me asukula aramas ewe kapas allim usun ewe Mwú.​—Föf. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. (a) Met a pwáraatá pwe Jiowa a efeiéchú ewe kókkót Néún we a áeá le amwéngééni ekkewe mwichefel lón fansoun ekkewe aposel? (b) Ifa usun aramas ra tongeni mwittir esilla ika ié kewe Kraist a ewisa ngeniir ar repwe amwéngééni ekkewe siip?

¹¹ Jiowa mi efeiéchú ekkewe kókkót Néún we a féri ren an epwe amwéngééni ekkewe mwichefel lón fansoun ekkewe aposel? Fókkun ewer! Pwata sia silei? Pún iei met ewe puken Föför a erenikich: “Lupwen ar saifeil lon ekewe telinimw,  [ewe aposel Paulus me chienan kewe chón sái] ra aronga ngeni ekewe chon lükü Jesus ekewe allük ekewe soukünö me ekewe souakom lon Jerusalem ra apwüngala, ra pwal üreniir pwe repwe aleasochisi ekei allük. Iei usun chon ekewe mwichefel ra pöchökülela lon ar lükülük o chochomongola iteiten rän.” (Föf. 16:4, 5) Nengeni pwe ekkena mwichefel ra péchékkúleló pokiten ar tuppwél le anómuur fán nemenien ewe mwichen soupwúngúpwúng lón Jerusalem. Iwe met, esap ina eú pisekin ánnet pwe Jiowa a efeiéchú ekkewe kókkót Néún we a áeá le amwéngééni ekkewe mwichefel? Sipwe chechchemeni pwe néún Kot kewe aramas ra chék tongeni kúna kinamwe me chómmóngóló ika pwe Jiowa a efeiéchúúr.​—SalF. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.

¹² Iwe, lón ach ei lesen sia fen kúna pwe Jesus a kan amwéngééni néún kewe chón tapweló mwirin ren an néúnéú eú kúkkúnún mwichen aramas. A silleló ika ié a ewisa ngeniir ei wis, pún ekkewe aposel, chón ewe popun mwichen soupwúngúpwúng, ra tongeni ánnetatá pwe Kot a nónnóm rer. Föför 5:12 a apasa: “Ekewe soukünö ra föri chomong manaman me asisil me lein ekewe aramas.” * (Ppii ewe sópwósópwun pwóróus.) Iwe, ese wor popun án ekkewe mi wiliti Chón Kraist lón ena atun repwe ekieki, ‘Ié kewe Kraist a néúnéú ar repwe amwéngééni néún kewe siip?’ Iwe nge, lesópwólóón manawen ekkewe aposel ese chúen ina usun.

13, 14. (a) Ifa án Jesus we kapasen éúréúr usun ewe angangen eingawaló ewe mwichefel, nge ineet a poputá pwénúetáán alon na? (b) Ikkefa ekkewe ruu mettóch repwe sótun eingawaló ewe mwichefel? (Ppii ewe sópwósópwun pwóróus.)

¹³ Jesus a oesini pwe epwe wor angangen eingawaló ewe mwichefelin Chón Kraist. Chechchemeni pwe Jesus a apasa lón an we kapas áwewe usun ekkewe wiich me ekkewe pétéwélingaw, pwe emén epwe amwora pwikilin pétéwélingaw (weween tipitipin Chón Kraist) lón ewe tánipi mi kerán kamwor ren wiich (weween ekkewe Chón Kraist mi kepit). A apasa pwe epwe mumutá ngeni ekkena ruu mwich ar repwe mámmáárfengen esap wor emén epwe úttiiretá tori ewe fansoun kinikin rás, ewe epwe fis lón “fansoun lesopolan.” (Mat. 13:24-30, 36-43) Ekiseló chék a poputá le pwénúetá alon Jesus na. *

¹⁴ Ewe angangen rikiló a fen ekis pwá le manawen ekkewe aposel, nge iir ra wisen “pinei,” weween ra eppeti ena angangen eingawaló me etipetipa ekkewe Chón Kraist ren ekkewe afalafal mi chofona. (2 Tes. 2:3, 6, 7) Iwe nge, lupwen meinisin ekkewe aposel ra máló, ewe angangen rikiló a fókkun péchékkúleló me chéúló lón ewe langattamen fansoun mámmáárin ekkewe wiich me pétéwélingaw úkúkún fitepúkú ier. Pwal eú, lón ena fansoun, ekkewe pétéwélingaw ra pwal chómmóngóló, nge ekkewe wiich ra chókúkkún. Ese wor eú mwich mi kóttóló an epwe wisen akkawora mwéngé lón pekin lúkú. Ló, ló, ló, epwe wor siwil. Nge ineet epwe fis?

15, 16. Ifa usun ekkewe Chón Káé Paipel mi tinikken le káé án Kot we Kapas ra sópwéch, iwe, menni kapas eis a ppiitá?

¹⁵ Lesópwólóón ewe fansoun mámmáárin ekkewe wiich me pétéwélingaw, a wor ekkewe mi fókkun mochen silei ewe enlet seni Paipel. Chechchemeni pwe lón ekkewe ier mwirin 1870, eú kúkkún mwichen aramas mi letip wenechar mi kúkkútta ewe enlet ra mwichfengen me fératá mwichen káéén Paipel mi imuló seni ekkewe pétéwélingaw, ikkena iir ekkewe tipitipin Chón Kraist lón ar kewe lamalam. Fán tipetekison me ar tipemecheres le siwili ar ekiek, chókkana mi eita ngeniir Chón Káé Paipel ra fókkun túmúnúéch le etittinafichi fán iótek án Kot we Kapas.​—Mat. 11:25.

¹⁶ Án ekkewe Chón Káé Paipel tinikken le káé án Kot we Kapas a sópwéch. Ekkena mwán me fefin mi tuppwél ra pwáraaló mwáállin ekkewe afalafal chofona me ra achéúfetálei ewe enlet, ra féri ekkewe puk mi lóngólóng wóón Paipel me einetifetálei ekis meinisin. Ar na angang a liapeni letipen me alúkúlúkú ekiekin chómmóng aramas mi echiken me kakaan mettóchun lúkú. Iwe  iei eú kapas eis mi amwasangasang: Itá ekkewe Chón Káé Paipel lón ekkewe ier mwen 1914, iir chókkewe mi kefilitá pwe Kraist epwe néúnéú iir le amwéngééni néún kewe siip? Aapw. Ra chúen nónnóm lón fansoun mámmáárin ekkewe wiich me pétéwélingaw, esaamwo wes ewe angangen akkóta ifa usun epwe kawor mwéngé lón pekin lúkú. Esaamwo tori ewe fansoun ekkewe pétéwélingaw, are tipitipin Chón Kraist, repwe imufesen me ekkewe Chón Kraist mi enlet usun wiich.

17. Ikkefa ekkewe mettóch mi lamot ra poputá le fis lón ewe ier 1914?

¹⁷ Sia fen káé lón ewe lesen mwen ei pwe ewe fansoun kinikin a poputá lón ewe ier 1914. Lón ena ier, chómmóng mettóch mi lamot ra poputá fis. Jesus a wiliti emén King, me a poputá ekkewe ránin lesópwólóón. (Pwär. 11:15) Seni 1914 tori ekkewe maram lepoputáán 1919, Jesus a eti Seman we le féri ewe angang mi fókkun lamot, ina ar etittina me limeti ewe imwenfel lón pekin lúkú. * (Mal. 3:1-4) Iwe poputá lón 1919, ina ewe atun a poputá ioifengenin ekkewe wiich. Iwe, itá esap ina ewe fansoun Kraist epwele ewisa eú mwichen aramas mi kókkótéch ar repwe awora mwéngé lón pekin lúkú? Ewer, fókkun ina!

18. Met Jesus a apasa epwe féri, me ifa ewe kapas eis mi lamot a ppiitá lupwen ekkewe ránin lesópwólóón ra kerán poputá?

¹⁸ Lón án Jesus we oesini usun ewe fansoun lesópwólóón, i a apasa pwe epwe seikaatá eú mwichen aramas pwe epwe awora mwéngé lón pekin lúkú lón “fansoun fich.” (Mat. 24:45-47) Menni ena mwichen aramas epwe áeá? Ren met Jesus a fen féri lón fansoun ekkewe aposel epwe pwal ina usun, epwe amwéngééni chómmóng aramas me ren eú kúkkúnún mwich. Nge lupwen ekkewe ránin lesópwólóón ra kerán poputá, iei ewe kapas eis mi kkóló lamotan a ppiitá, Epwe ié kana ena kúkkúnún mwich? Ena kapas eis me pwal ekkóch kapas eis usun án Jesus we oesini repwe pélú me lón ewe lesen mwirin ei.