MARIA a fotopúkútiw fán watteen an chúpwúl. A chúen chechchemeni án néún we kechiwen weires lupwen epwele máló mwirin án aramas eriáfféwú ren fite awa. A rocholó fán láng nge mi chék leolowas. Iwe a fis watteen chchech wóón ewe fénú. (Mateus 27:45, 51) Neman me ren Maria, a fis ekkena mettóch pwe Jiowa a pwár ngeni aramas úkúkún lululóón watteen an letipechou ren málóón Jesus Kraist.

Me lón ewe leeni lón Kolkota are Leenien Pésékún Mékúr, Maria a kechiweiti néún we. (Johannes 19:17, 25) Ese mwáál Maria a poputá le chemeni chómmóng mettóch usun néún we. Eli a chemeni met a fis 33 ier a ló lupwen iir me Josef ra uwealó néúr ménúkol ngeni ewe imwenfel lón Jerusalem nge ewe chinnap mwán itan Simeon a eáni eú oesini fán emmwenien án Kot we manaman mi fel. A oesini chómmóng mettóch mi amwarar fán iten Jesus, nge a pwal oesini pwe eú rán letipen Maria epwe fókkun watte riáfféún usun itá efóch ketilas mi ttam a pwosu. (Lukas 2:25-35) Iwe, lón ena atun Maria a nóm únúkkún Jesus atun a máló, a kerán unusen weweiti alon ena chinnap na.

Aramas ra fen erá pwe a kon eriáfféú seni meinisin ika a má seni emén pwisin néún. Máló, ina ewe chón oputakich mi atoto watteen riáfféún letipach. (Rom 5:12; 1 Korint 15:26) Mi tufich ach sipwe likiitú fán ena esin watteen letipeta? Ach káé pwóróusen manawen Maria seni ewe atun Jesus a poputááni an angangen afalafal tori an a máló pwal mwirin, sipwe káé chómmóng mettóch seni ren ifa usun an lúkú a álisi le likiitú fán an chúpwúl.

Sipwe ekieki sefálli met a fis úlúngát esopw ier me mwen málóón Jesus. Maria a fen meefi pwe epwe fis och siwil. Pwal mwo lón ewe kúkkún sóópw Nasaret, aramas ra pwóppwóróus usun Johannes Soupapatais me an we afalafal mi achchúngú aramas ar repwe aier. Maria a kúna pwe néún we mwánichi a meefi pwe ina esissillen an epwele poputááni an angangen afalafal. (Mateus 3:1, 13) Ren Maria me chón an we famili, án Jesus ló seniir epwe kkúú nónnómur. Pwata?

Usun lón ena fansoun, pwúlúwen Maria we Josef a fen máló. Ika ina, Maria a fen meefi riáfféún emén lupwen attongan a máló. * Lón ena atun aramas ra apasa pwe Jesus “ewe chon kaü imw” nge esap chék “nöün ewe chon kaü imw.” A ffat pwe Jesus a fen wii seman we lón an na angang, iwe a wisen atufichi an we famili, kapachelong pwiin kewe me fefinan iir wonomén are lap seni, ekkewe ra uputiw mwirin i. (Markus 6:3; Mateus 13:55, 56) * Ikaamwo Jesus a fen asukula pwiin we James, ewe a tapw mwirin, an epwe wii lón an angangen táikú, nge epwe chúen weires ngeni ewe famili ika Jesus a ló seniir. Pokiten a fen chou wisen Maria lón an famili, a itá lólilen ren ei siwil epwele fis? Sise silei, nge sia chék tongeni anchangei. Nge mi wor eú kapas eis mi fen  lamot seni ena: Met Maria epwe féri lupwen Jesus ewe re Nasaret a wiliti Jesus Kraist, ewe Messaia mi pwonetiw? Eú pwóróus lón Paipel a áiti ngenikich och mettóch usun Maria.​—Johannes 2:1-12.

Jesus a ló ngeni Johannes pwe epwele papatais, iwe a wiliti Néún Kot we mi Kepit, are Messaia. (Lukas 3:21, 22) Mwirin a poputá le filatá néún kewe chón káé. Inaamwo ika mi atapwal ei angang nge Jesus a chúen awora an fansoun le fiti an we famili me chienan kewe lón ar apwapwa. A fiti inan we, néún kewe chón káé, me pwiin kewe lón eú pariin apwúpwúlú lón Kana, eú sóópw wóón chuuk órun walu mwail towauan seni Nasaret. Atun ena pari, Maria a kúna pwe mi wor och osukosuk. Eli a kúna pwe ekkóch chón familien ewe pean pwúpwúlú ra mwéngúnúngún fengen lefiler fán ar mese osukosuk. Ese chúen wor únúmer wain! Lón eérenien fénúer, ika a nafangaw wain weween ra túmúnúngaw le awasélaéchú aramas, iwe epwe ásáwa ewe famili me pwapwaan ewe pari epwe ta. Maria a tongeer, iwe a feiló ngeni Jesus.

Maria a ereni néún we, “Esap chüen wor ünümer wain.” Met Maria a ekieki pwe Jesus epwe féri? Sise silei, nge sia tongeni anchangei pwe Maria a silei pwe néún we emén mwán mi lapalap, iwe a wor an tufich le féri mettóch mi amwarar. Eli a áneánei pwe epwele poputá le féri lón ena atun. Lón och itiitin, Maria a ereni Jesus: “Nei, kese mochen féri och mettóch pwe epwe pwák ei osukosuk!” Iwe minne Jesus a ereni Maria neman a ámáirú i. Jesus a erá: “Nemin, kosap üreniei mine üpwe föri.” Alon Jesus ei ese fókkun feito seni an ésúfélúngaw, inaamwo ika ekkóch ra erá pwe a ésúfélúngaw. Lón ewe popun kapas, ena itiitin fós a chék pwáraatá pwe Jesus ese tipeeú ngeni met Maria a apasa. Iwe nge alon na a chék pwáraatá an apwúngú inan we fán pwetete. Jesus a áchema ngeni inan we pwe esap wisan an epwe ereni met epwe féri lón an angangen afalafal, ina wisen chék Seman we Jiowa.

Maria a etiwa án néún we apwúngú pwe i emén fefin mi mirit me tipetekison. A ereni ekkewe chón angang: “Oupwe chök föri mine a ürenikemi.” Maria a mirititi pwe esap chúen wisan an epwe ereni néún we met epwe féri, nge itá i me ekkewe ekkóch repwe onómuur fán emmwenian. Nge Jesus a pwal pwáraatá pwe a weweiti án inan we tongei ewe mineféén pean pwúpwúlú. A féri an we áeúin manaman ren an siwili konik ngeni wain mi fókkun múrinné. Met mwirilóón? “Nöün kewe chon kaiö ra lükü i.” Maria a pwal lúkú i. A mirititi pwe Jesus esap chék i néún át, nge fen an Samol me Chón Amanaw.

Ekkewe sam me in ikenái ra tongeni káé chómmóng mettóch seni án Maria lúkú. Pwúngún pwe ese wor emén a fen túmúnú emén semirit mi usun chék Jesus. Nge lupwen emén semirit inaamwo ika ese unuséch a wattetá, ena siwil a tongeni wor áweiresin. Neman án ekkewe sam me in féffér ngeni néúr kewe, usun itá nge ra chúen kúkkún, nge neman ena sókkun féffér ese chúen fich ngeniir. (1 Korint 13:11) Ifa usun ewe sam are in epwe álilliséch ngeni néún we mi fen wattetá? A tongeni pwáraatá an enletin lúkúlúk pwe néún we mi tuppwél epwe sópweló le apwénúetá án Paipel kapasen emmwen, me kúna feiéch seni Jiowa. Án ewe sam are in tipetekison le pwáraatá an lúkúlúk, epwe fókkun tongeni álisi néúr kewe watte. Ese mwáál Jesus a aúcheani án Maria álillis ngeni lón ekkewe ier repwe feito.

Lón ekkewe úlúngát esopw ier Jesus a féri an angangen afalafal, a chék wor ekis pwóróus usun Maria lón ewe Paipel. Nge chechchemeni pwe eli lón ena atun pwúlúwen Maria we a fen má seni me  eli a chúen túmúnú néún kewe kúkkún. Sia weweiti ewe popun Maria ese tongeni fiti Jesus le afalafal fetál ekis meinisin lón fénúer. (1 Timoty 5:8) Nge a sópwósópwóló le ekilonei met a fen káé seni án Kot we Kapas usun ewe Messaia me fiffiti ekkewe mwich lón sinakok lón sópwun we usun met an famili a fen eérenaaló.​—Lukas 2:19, 51; 4:16.

Iwe, neman Maria i emén me lein chókkewe ra mómmót lón ewe sinakok lón Nasaret me aúseling ngeni Jesus lupwen a fós. Ika ina, a ifan me pwapwaan Maria lupwen néún we Jesus a esile ngeniir pwe ewe oesini lóóm usun ewe Messaia a pwénútá ren i! Nge eli Maria a pwal letipechou lupwen chón pwisin sópwun we Nasaret rese etiwa néún we. Ra pwal mwo nge sótun nieló!​—Lukas 4:17-30.

Maria a pwal letipechou ren meefien ekkóch néún kewe mwán ngeni Jesus. Sia silei seni Johannes 7:5 pwe pwiin Jesus kewe fémén rese usun iner we pwe rese lúkú i. Sia álleani: “Püsin pwiin kewe mwo nge resap lükü i.” Ewe Paipel ese pwal affata ika fefinen Jesus kewe, neman iir rúúemén are lap seni, ra lúkú i. Iwe, Maria a silei weiresin nónnómun eú famili mi tipefesen lón ar lúkú. A lamot epwe achocho pwe epwe itepék lón an akkamwéchú minne mi enlet me lón an álisi chón an famili ar repwe pwal lúkú nge esap féri lón ewe napanap epwe echimwer are ánini ngeniir.

Lón eú atun, aramasen Jesus kewe, ese mwáál kapachelong pwiin kewe ra ló pwe repwe “turufi” Jesus. Ra erá: “A umwes.” (Markus 3:21, 31) Maria ese eáni ena esin ekiek, nge a fiti néún kewe pwe eli a ekieki pwe ra tongeni káé och mettóch epwe álisiir le ámááraatá ar lúkú. Iwe, ina met a fis? Inaamwo ika Jesus a féfféri ekkewe manaman mi amwarar me asukula aramas usun ekkewe pwóróus mi enlet mi ámmeseik, nge néún Maria kewe rese lúkú i. Fán lichippúng neman Maria a resin ekieki, ‘Met chék a tongeni achchúngú letiper?’

Ka nóm lón eú famili mi sókkofesen ar lúkú? Ika ina, iwe ka tongeni káé seni án Maria lúkú. Ese fangetá le álisi aramasan kewe rese lúkú. Nge a pwár ngeniir ifa usun an lúkú a atoto ngeni pwapwaan me kinamween letipan. Iwe a pwal sópweló le ákkálisi néún we mi tuppwél. I mi pwosiiti Jesus? A wor atun a áneán pwe Jesus epwe chúen nónnóm ren me an famili? Ika ina, iwe a chék engiló ngeni meefian. A meefi pwe a eú wis mi aúchea an epwe álisatá me apéchékkúla Jesus. Ka pwal tongeni álisi noum kewe ar repwe akkomwa Kot lón manawer?

Kot a efeiéchú án Maria lúkú Jesus? Jiowa a kan efeiéchú meinisin mi lúkú, ese mwáál a pwal efeiéchú Maria. (Ipru 11:6) Anchangei epwe met meefien Maria lupwen a aúseling ngeni án néún we afalafal are rongorong seni aramas pwóróusen met Jesus a eáni afalafal ngeniir.

Lón án Jesus kewe kapas áwewe, Maria mi esilla ekkóch mettóch mi áchema ngeni lekúkkúnún Jesus atun a mámmááritá lón Nasaret? Jesus a fós usun emén fefin a pirumwei lón imwan me achocho le kútta eféú féún moni mi péút seni, usus pilawa fán iten ar repwe ffér pilawa, are keni eú lamp me isetá wóón leenian. Ren ekkena mettóch eli Maria a chemeni lekúkkúnún Jesus lupwen ra angangfengen lón imwer me féri ekkena esin angang. (Lukas 11:33; 15:8, 9; 17:35) Lupwen Jesus a erá pwe an we waas a mecheres me a ppán, eli a cheme ngeni Maria eú rán lóóm, a attola Josef an áiti ngeni ewe át Jesus le túmúnúéchú an falei me anapanapa ewe waas pwe ewe man epwe kinamwe me fan. (Mateus 11:30) Ese mwáál Maria a fókkun pwapwa lupwen  a ekieki watteen aúchean wisan we me ren Jiowa, ina an epwe túmúnú me emiriti néún we epwe wiliti ewe Messaia. A pwapwa lupwen a aúseling ngeni Jesus, ewe sense mi lapalap seni meinisin, an áiti ngeni aramas ekkewe lesen mi lamot ren an áeá lón an kapas áwewe ekkewe mettóch aramas mi sissilei!

Nge Maria a tipetekison. Esap fán eú án néún we epwe féri och mettóch epwe ámmeef ngeni pwe a fichiiti án aramas repwe fókkun ingeiti are pwal mwo nge fel ngeni. Lupwen Jesus a afalafal, emén fefin me lein ewe mwichen aramas a púchérútá me erá pwe ese mwáál inen Jesus we a fókkun pwapwa pwe a néúnatiw i. Nge Jesus a pélúweni: “Ewer, nge ra feiöch chokewe mi rong kapasen Kot o aleasochis ngeni.” (Lukas 11:27, 28) Lón pwal eú fansoun, ekkóch ra ereni Jesus pwe inan we me pwiin kewe ra nóm, Jesus a ereniir pwe chókkewe mi lúkú, iir wesewesen inan me pwiin kewe. Maria ese song ren met Jesus a erá, a weweiti weween alon we pwe ewe riri lefilen aramas lón pekin lúkú a kon lamot seni ewe riri lón pekin fituk.​—Markus 3:32-35.

Nge ese wor och kapas mi tongeni áweweei úkúkún metekin letipen Maria atun a kúna riáfféún néún we wóón ewe iráán ninni tori an a máló. Aposel Johannes a pwal nónnóm lón ena atun, me mwirin a makkeei met a fis. Ena atun mi eriáfféú, Maria a úkkúútá únúkkún ewe iráán ninni. Ese wor emén a tongeni pinei ena fefin mi tuppwél mi tongei néún na an esap nóm ren tori muchúlóón manawan. Jesus a kúna Maria. Inaamwo ika iteiten án Jesus epwe ngasangas a fókkun metek me iteiten an epwe kapas a mmen áweires ngeni, nge a chúen fós. A ereni aposel Johannes ewe emén i a echeni pwe epwe túmúnú inan we. Pokiten wesewesen pwiin Jesus kewe, resaamwo chón lúkú, Jesus a ewisa ngeni néún we chón káé mi tuppwél an epwe túmúnú inan we. Iwe, Jesus a pwáraatá lamoten án emén chón lúkú epwe túmúnú pwisin chón an famili, ákkáeúin lón pekin lúkú.​—Johannes 19:25-27.

Iwe, lupwen Jesus a máló, Maria a meefi ewe sókkun metekin letip mi usun ámmetekin pposun efóch ketilas mi ttam, usun met ewe oesini a fen apasa. Ika a weires ngenikich ach sipwe weweiti úkúkún riáfféún Maria, iwe epwele fen ifan me weiresin ach sipwe anchangei úkúkún an pwapwa úlúngát rán mwirin! I a silei usun ewe manaman mi lap seni meinisin, ina án Jesus manawsefál! A pwal lapóló pwapwaan lupwen Jesus a pwá ngeni pwiin we James, nge iir chék rúúemén. (1 Korint 15:7) Ar na chufengen a achchúngú letipen James me pwal pwiir kewe ekkóch. Sia pwal silei pwe ekiseló mwirin ra lúkú pwe Jesus i ewe Kraist. Ra pwal fiti iner we le fiti án Chón Kraist kewe mwich, me “ikiotek.” (Föför 1:14) Mwirin rúúemén me leir, James me Jutas, ra makkeei ekkóch puk lón Paipel.

Ewe sáingolóón mettóch Paipel a fós usun Maria, a erá pwe i me néún kewe ra fiti ekkewe mwich me ikkiótek. A ifa me échún lesópwólóón pwóróusen Maria mi mak lón Paipel, me múrinnéén an leenien áppirú! Pokiten an lúkú, a likiitú fán an watteen letipeta me a angei eú feiéch mi lululó echipwérún. Ika sia áppirú an lúkú, sia pwal tongeni likiitú fán ekkewe mettóch mi eriáfféú seni ei fénúfan, me sipwe kúna feiéch wachemwuk.