Mwelien Letipom A eú Minen Emmwen mi Alúkúlúk?
“Popun ai ei allük pwe epwe afisätä ewe chen mi pop seni eu leluk mi limöch me eu mwelien letip mi mürina.”—1 TIM. 1:5.
KÉL: 22, 48
1, 2. Ié a ngenikich mwelien letipach, me pwata sipwe kilisou ren an a wor rech?
JIOWA KOT a fératá aramas nge a wor ar tufichin pwisin filatá, weween a wor ar pwúúng le féri kefil. Ren án Jiowa epwe álisikich le kefiléch, i a ngenikich eú minen emmwen. Ina ewe mwelien letip, ewe a tongeni ámmeef ngenikich minne mi pwúng me minne mi mwáál. Lupwen sia áeáfichi mwelien letipach, a tongeni álisikich le féri minne mi múrinné me ttii senikich minne mi ngaw. Mwelien letipach a pwáraatá pwe Jiowa a tongekich me a mochen ach sipwe sópwéch.
2 Ekkóch aramas ikenái ra féri minne mi pwúng me oput minne mi ngaw inaamwo ika rese silei án Paipel kewe allúk. (Álleani Rom 2:14, 15.) Pwata a ina usun? Pokiten mwelien letiper. A túmúnú chómmóng aramas ar resap féri mettóch mi ngaw. Anchangei ika epwe ifa úkúkún ngawen ei fénúfan ika ese wor ren aramas ena mwelien letip! Ese mwáál sipwe rongorong pwóróusen féfféringaw mi kon ssenúkúló ngawan seni met sia fen rorrongorong iei. A ifa me kilisouch ren án Jiowa ngeni aramas mwelien letiper!
3. Met feiéchún eú mwelien letip mi fen káit?
3 Lap ngeni aramas rese ekieki ar repwe emiriti mwelien letiper. Iwe nge, néún Jiowa kewe aramas ra mochen an epwe pwúng angangen mwelien letiper pún a fókkun tongeni álisatá ewe tipeeúfengen lón mwichefel. Sia mochen pwe mwelien letipach epwe áchema ngenikich án Paipel allúk usun minne mi pwúng me mwáál, minne mi múrinné me ngaw. Iwe nge, me lúkún ach káé met ewe Paipel a apasa, mi lamot sipwe pwal féri och mettóch pwe sipwe emiriti me áeá mwelien letipach. Mi lamot sipwe aúcheani án Kot kewe allúk me lúkú pwe a kawor ekkena allúk fán iten pwisin feiéchúch. Paulus a makkeei: “Popun ai ei allük pwe epwe afisätä ewe chen mi pop seni eu leluk mi limöch me eu mwelien letip mi mürina, pwal eu lükülük mi let.” (1 Tim. 1:5) Lupwen sia emiriti mwelien letipach me fiti emmwenian, ach tong ngeni Jiowa me ach lúkú i repwe lallapóló. Napanapen ach áeá mwelien letipach epwe pwáraatá úkúkún péchékkúlen ach ririéch ngeni Jiowa, me úkúkún ach mochen apwapwaai i. Mwelien letipach a pwal pwáraaló ika kich wesewesen met sókkun aramas.
4. Ifa usun sipwe emiriti mwelien letipach?
4 Nge ifa usun sipwe emiriti mwelien letipach? Mi lamot sipwe káé Paipel iteitan, ekilonei minne sia álleani, me tingorei Jiowa an epwe álisikich le apwénúetá minne sia káé. Weween pwe ese naf ach sipwe chék káé ekkewe pwóróus me allúk mi mak lón Paipel. Lón ach káé Paipel sia achocho ach sipwe silefichi Jiowa. Sia poputá le silei ika i met sókkun Kot, met a sani me met a oput. Ló, ló, ló, lón ach sissileeló Jiowa, mwelien letipach epwele mwittir esilla met mi pwúng me mwáál me ren. Lapólóón ach ekkemiriiti mwelien letipach, pwal ina lapólóón ach ákkeáni án Jiowa ekiek.
5. Met sipwe káé lón ei lesen?
5 Iwe nge, eli sipwe eis: Ifa usun eú mwelien letip mi fen miritiló epwe álisikich lupwen sipwe féri eú kefil? Ifa usun sipwe súféliti mwelien letipen pwiich kewe Chón Kraist? Me ifa usun mwelien letipach epwe amwékútúkich le féri minne mi pwúng? Sipwe káé ifa usun eú mwelien letip mi fen miritiló a tongeni álisikich lón úlúngát mettóch: (1) túmúnún péchékkúlen inis, (2) minen kunou, me (3) ach angangen afalafal.
SIPWE TIPEMIRIT
6. Ikkefa ekkewe kefil a nóm mwach mi weneiti túmúnún inisich?
6 Ewe Paipel a erenikich pwe sipwe túmúnúkich seni mettóch mi tongeni efeiengawakich me sipwe tipemirit lón ach féffér, áwewe chék lón ach mwémmwéngé me úkkún. (SalF. 23:20; 2 Kor. 7:1) Ach álleasochisi án Paipel kewe kapasen fén a tongeni álisikich lón ach túmúnú péchékkúlen inisich. Nge sipwe chúen sessemwen me chichchinnapeló. Met sókkun kefil sia tongeni féri? Lón ekkóch fénú, mei wor ekkewe sókkun minen sáfei sia angei seni pioing me ekkewe tokter. Nge me lúkún ena mi pwal wor ekkewe sókkun álillis mi kawor seni ekkóch. Pwiich kewe ra kan mak ngeni ach kewe keangen ofesilap me eisiniir usun sókkópaten minen sáfei me álillis. Chómmóng ra eisiniir: “Itá emén néún Jiowa chón angang epwe etiwa ekkan sókkun minen sáfei me minen álillis?”
7. Ifa usun sipwe féri kefil mi weneiti chcha?
7 Eú keangen ofesilap are ekkewe mwán mi ásimaw lón eú mwichefel resap tongeni wisen filatá met emén Chón Kraist epwe etiwa fán iten álillisin péchékkúlen inisin, pwal mwo nge ika eménna a fen tingorer álillis ren met i epwe féri. (Kal. 6:5) Iwe nge, ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni áiti ngeni met Jiowa a apasa pwe i epwe tongeni féri kefil mi múrinné. Áwewe chék, Kot a allúk ngenikich ach sipwe túmúnúkich seni chcha. (Föf. 15:29) Ei allúk a fókkun álisi emén Chón Kraist an epwe weweiti pwe esap tongeni etiwa och minen álillis lón pioing mi weneiti ewe sókkun chcha mi unus are ekkewe rúáánú kinikinin chcha. Ei pwóróus a pwal tongeni kkúú mwelien letipen emén Chón Kraist lupwen a nóm ren eú kefil ika epwe etiwa are esap etiwa ekkewe kinikisitiwen chcha mi feito seni ekkena rúáánú kinikinin chcha. * (Ppii ewe pwóróus fan.) Ikkefa pwal ekkóch kapasen fén lón Paipel mi tongeni álisikich le féri kefil mi múrinné usun ekkewe minen álillis lón pioing?
8. Ifa usun Filipi 4:5 a álisikich le féri ekkewe kefil mi múrinné mi weneiti túmúnún péchékkúlen inisich?
8 Än Salomon Fos 14:15 a erá: “Eman mi wewemang a lükü mettoch meinisin, nge eman mi mirit a nenengeni ia epwe feila ie.” Lón ei fansoun, a wor ekkóch semmwen ese wor sáfeian. Ina popun, mi lamot sipwe túmúnú seni ekkewe minen sáfei aramas ra erá pwe mi pwákini eú semmwen, nge ese wor pisekin ánnet ika mi wesewesen pwúng. Paulus a makkeei: “Oupwe mut ngeni ámi tipemirit epwe pwápwáló ngeni aramas meinisin.” (Fil. 4:5, NW) Tipemirit epwe álisikich ach sipwe nefotofot wóón ach fel ngeni Jiowa lap seni ach kon ekilapei lón manawach túmúnún péchékkúlen inisich. Ika sia chék akkomwa lón manawach túmúnún péchékkúlen inisich, iwe sipwe tongeni wiliti ewe sókkun aramas mi chék ekieki pwisin i. (Fil. 2:4) Sia silei pwe esap tongeni unuséch péchékkúlen inisich lón án Satan ei ótót. Ina minne, kopwe ppiiéchú pwe óm angang ngeni Jiowa, itá ina ewe mettóch mi lamot seni meinisin lón manawom.—Álleani Filipi 1:10.
9. Ifa usun Rom 14:13, 19 a kkúú ach kewe kefil usun túmúnún péchékkúlen inisich, me ifa usun ach tipeeúfengen mi tongeni ta ren?
9 Emén Chón Kraist mi tipemirit esap eriáni ekkewe ekkóch ar repwe féri met a ekieki pwe a fókkun éch. Lón eú fénú, eú pean pwúpwúlú a pesei ekkewe ekkóch ar repwe mwéngé are ún ekkewe sókkun sáfei are mwéngé fán iten álillisin péchékkúlelóón inis me pwal fiti eú kókkótun diet mi tichik. Iwe, ekkóch pwiich kewe ra tipeeú ngeni ar repwe fiti, nge ekkóch rese. Nge mwirilóón, ekkena minen álillis me diet ese fen álisiir, iwe chómmóng pwiich kewe ra letipengaw. Mi wor án ena pean pwúpwúlú pwúúng le filatá fán pwisin iter ar repwe sótuni ekkena minen álillis me kókkótun diet. Iwe nge, a eú alen mirit ar repwe itá efisi talóón ewe tipeeúfengen lón mwichefel fán iten chék túmúnún péchékkúlen inisiir? Lón mwúún Rom lóóm, a sókkofesen án ekkóch Chón Kraist ekiek wóón ekkóch mwéngé are ránin apwapwa. Ifa án Paulus pesepes ngeniir? A erá: “Eman aramas a ekieki pwe eu rän a aüchea seni ekewe ekoch rän. Nge pwal eman a ekieki pwe ekewe rän meinisin ra nönnöpök. Eman me eman epwe fokun lükü pwe mefian a pwüng.” Sipwe túmúnúéch pwe site áchepeteki ekkewe ekkóch.—Álleani Rom 14:5, 13, 15, 19, 20.
10. Pwata sipwe súféliti met aramas ra filatá fán pwisin iter? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)
10 Fán ekkóch, eli sise weweiti popun emén pwiich lón ewe mwichefel a filatá le féri och mettóch mi weneiti pwisin manawan. Met itá sipwe féri? Mi lamot sisap mwittir apwúngú eménna me eriáni an epwe siwili an ekiek. Eli a lamot epwe emiritiéchú mwelien letipan, are mwelien letipan mi apwangapwang. (1 Kor. 8:11, 12) Are, fen pwisin mwelien letipach eli ese mwo kon lien mirit. Emén me emén leich epwe pwisin féri an kefil wóón túmúnún péchékkúlen inisin me pwal ekkóch mettóch me pwisin mwárei osan.
PWAPWAITI MINEN KUNOU
11, 12. Ifa usun ewe Paipel a álisikich le filatá ach minen kunou?
11 Jiowa a férikich pwe sipwe pwapwaiti minen kunou me kúna feiéch seni. Salomon a makkeei pwe a wor “fansoun takir” me “fansoun pwörük.” (SalAf. 3:4) Iwe nge, esap meinisin minen kunou ra tongeni efeiéchúkich me asésékich. A pwal lamot sipwe túmúnú ach sisap awora watteen fansoun fán iten kunou. Ifa usun mwelien letipach a tongeni álisikich le pwapwaiti me kúna feiéch seni ewe sókkun minen kunou Jiowa a pwapwa ren?
12 Ewe Paipel a éúréúrakich ach sipwe túmúnúkich seni “ekewe angangen fituk.” A kapachelong lón choweán, “lisowu, limengau, mocheisou, fel ngeni anümwäl, angangen rong, oputfengen me fiufengen, koumfengen, song, apangau, tipefesen, mwichaiei, lolowo, ünüpuch, mongömong me sokun föför mi wewe ngeni ekei.” Paulus a makkeei pwe “chokewe mi föri ekei sokun föför resap tongeni mwüni Mwün Kot.” (Kal. 5:19-21) Ina popun sia tongeni pwisin eisinikich: “Mwelien letipei a álisiei le ttii seniei ekkewe esin urumwot mi apéchékkúla songfengen me fiu, okkuffengen, tongen pwisin fénúan, are féfférún akkachofesá? Mwelien letipei a éúréúraei lupwen ua kúna sóssótun ai upwe katol kachito mi wor sasingin kapasingaw lón are mettóch mi apéchékkúla féfférún lisowumwáál, únnúpuch are angangen roong?”
13. Ifa usun ekkewe pesepes lón 1 Timoty 4:8 me Än Salomon Fos 13:20 ra álisikich lón ach minen kunou?
13 Ekkewe kapasen emmwen lón Paipel ra tongeni álisikich le emiriti mwelien letipach usun ach minen kunou. Áwewe chék, ewe Paipel a erá pwe “ach achocho le asipa inisich a atoto ekis chök feiöch.” (1 Tim. 4:8) Chómmóng ra meefi pwe ar taiso iteitan a tongeni aséséér me a éch fán iten péchékkúlen inisiir. Nge epwe ifa ika sia mochen fiti eú kúmiin aramas le taiso? Itá mi lamot sipwe pwal ekieki ika ié kewe sia fitiir le taiso? Än Salomon Fos 13:20 a erá: “Eman mi chiechi ngeni aramas mi tipachem epwe tipachemela, nge eman mi chiechi ngeni ekewe chon tiparoch epwe feiengau.” A ffat pwe a lamot sipwe áeá mwelien letipach mi fen káit me ren ewe Paipel le filatá ach minen kunou.
14. Ifa usun eú famili a apwénúetá ewe kapasen emmwen lón Rom 14:2-4?
14 Christian me Daniela mi wor rúúemén néúr nengngin teenage. Christian a erá: “Atun ám Famili Fel, aua fós usun minen kunou. Aua tipeeúfengen pwe mi wor ekkóch minen apwapwa aupwe etiwa nge mi wor ekkóch ausap etiwa. Pwal ié kewe iir chiechi mi múrinné. Emén me lein néúm kewe nengngin a apwóróusa pwe lón sukul atun ar asésé, i a meefi pwe ese pwúng féfférún ekkóch chienan kewe Chón Pwáraatá Jiowa. Me a meefi pwe a kúna sóssótun an epwe pwal áppirú minne ra féri. Ám aua áweweei ngeni pwe emén me emén kich mi pwisin wor mwelien letipach, me itá ina met epwe emmwenikich le filatá met sipwe féri me ié kewe chiechiach le féri ena.”—Álleani Rom 14:2-4.
15. Ifa usun Mateus 6:33 a álisikich lupwen sia ekieki usun ach minen kunou?
15 Ifa úkúkún watteen ewe fansoun ka áeá fán iten óm minen kunou? Ka akkomwa lón manawom óm fiti mwich, ló afalafal me káé Paipel are ka kan akkomwa minen kunou? Met ka kon alamota lap seni meinisin? Jesus a erá: “Oupwe kuttafichi lom an mu o an pung; iwe, ekkeei mettoch meinisin repwap kapach ngenikemi.” (Mat. 6:33, Testament Mi Fö) Lupwen ka filatá ifa usun kopwe áeá óm fansoun, mwelien letipom mi áchema ngonuk án Jesus na kapasen fén?
A AMWÉKÚTÚKICH LE AFALAFAL
16. Ifa usun mwelien letipach a amwékútúkich ach sipwe afalafal?
16 Eú mwelien letip mi fen mirit ese chék éúréúrakich ach sisap féri mettóch mi ngaw, nge a pwal amwékútúkich ach sipwe féri minne mi múrinné. Eú me lein ekkena féffér mi múrinné, ina ach sipwe afalafal imw me imw me lón leeni ese lifilifil ia sia chuuri aramas me ie. Ina met Paulus a féri. A makkeei: “Iei wesewesen wisei . . . üpwe föri. Feiengauei are üsap afalafala ewe Pworausen Manau!” (1 Kor. 9:16) Ika sia áppirú Paulus, sipwe eáni eú mwelien letip mi múrinné pún sia silei pwe mi pwúng minne sia féfféri. Me lupwen sia afalafala ewe kapas allim ngeni aramas, ach leenien áppirú a tongeni achchúngú letiper. Paulus a erá: “Ach pwáppwáratá ewe enlet, sia eitéchú pwisin kich ngeni mwelien letipen aramas meinisin mwen mesen Kot.”—2 Kor. 4:2, NW.
17. Ifa usun emén Chón Kraist nengngin a aúseling ngeni méngúngúún mwelien letipan mi káit me ren Paipel?
17 Lupwen a 16 ierin Jacqueline, a káé lón sukul eú pekin science itan biology. Iwe nge, an we class a káé usun evolution, ewe afalafal pwe manaw a pwisin fisitá. Neminna a erá: “Mwelien letipei ese mut ngeniei ai upwe unusen fiti met ám we class a pwóróusfengen wóón epwe usun met ua kan féfféri. Use tongeni tipeeú ngeni ena afalafal usun evolution. Ua chuuri nei we sense me áweweei ngeni meefiei. Ua máirú pún a fókkun etiwa meefiei me a eisiniei ika ua mochen fós ngeni ewe class wóón ewe pwóróus usun an wor emén Chón Fératá.” Jacqueline a meefi menemenéch pún a silei pwe a aúseling ngeni méngúngúún mwelien letipan mi káit me ren Paipel. Mwelien letipom a kan amwékútuk le féri minne mi pwúng?
18. Pwata sia mochen eáni eú mwelien letip mi múrinné me alúkúlúk?
18 Sia achocho le manaweni ewe sókkun manaw mi tipeeú ngeni án Jiowa kewe emmwen me allúk. Me mwelien letipach a tongeni álisikich le féri ena. Lupwen sia iteitan káé án Kot we Kapas, ekilonei, me apwénúetá minne sia káé, iwe sia emiriti mwelien letipach. Iwe, ei liffang mi amwarar epwe eú minen emmwen mi alúkúlúk lón manawach manawen Chón Kraist!
^ Ppii ewe pwóróus lón ewe puk Oupwe Chék Nóm lón ewe Tongen Kot pekin taropwe 246-249.